"განსაკუთრებული გეოპოლიტიკური მდებარეობის გამო საქართველო მოქცეულია მეზობელი (და არა მარტო მათი) ქვეყნების ინტერესის სფეროში. როდესაც ქვეყანაში რომელიმე სახელმწიფოს დაზვერვა მუშაობს, ისინი ინტერესდებიან ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობით, უახლოესი და შორეული ეკონომიკური პერსპექტივით, მათი სტრატეგიული განვითარების გეგმებით, ასევე სოციალურ, კულტურულ და, განსაკუთრებით, პოლიტიკურ სფეროში მიმდინარე პროცესებით. მათ აინტერესებთ, რომელი პოლიტიკური ძალა მოვა სათავეში და ექნება თუ არა მას ლოიალური დამოკიდებულება ამა თუ იმ ქვეყნისადმი", - ამბობს ჩვენი რესპონდენტი, უშიშროების გენერალ-მაიორი, იურიდიულ მეცნიერებათა დოქტორი ჯემალ ჯანაშია.
- მოსკოვისთვის, კრემლისთვის, პირდაპირ დგას საკითხი: არ დაუშვას ნატოს გაფართოება მისი საზღვრებისაკენ. უდავოა, რომ ეს არის სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლა, რომელშიც საქართველო არის ბრძოლის ველი, როგორც პირდაპირი (90-იანი წლები, 2008 წლის აგვისტოს ომი), ასევე გადატანითი მნიშვნელობით, ანუ სპეცსამსახურების ბრძოლის ველი (როგორ გააფართოებენ თავიანთ გავლენებს და გადაიტანენ ჩვენს ტერიტორიაზე, რასაც ისინი გავლენის აგენტების მეშვეობით ახერხებენ. ეს თამაში ხილულია, როცა მასში სამხედრო ძალები არიან ჩართული და უხილავია, როცა სპეცსამსახურები მუშაობენ.) ასეთი მუშაობა მიმდინარეობს სხვადასხვა სისტემაში.
- კონკრეტულად რომელ სისტემაში?
- რომელშიც ყალიბდება საშინაო და საგარეო პოლიტიკა, თავისთავად, სამხედრო მიმართულებითაც, ასევე, მნიშვნელოვანია მედია და ინტერნეტსაშუალებები, რადგან თუ იგებ ომს მედიაზე, იგებ ბრძოლას იმ მიმართულებით, რასაც ჰქვია გავლენის სფეროები. მაგალითად, სომხეთის სპეცსამსახურების ინტერესები საქართველოში გახლავთ გასასვლელი ზღვაზე, ტვირთების გადაადგილების დერეფნის მოძებნა. ეს ქვეყანა ესაზღვრება ირანს და სომხეთის ეკონომიკა მის პარტნიორ რუსეთზეა დამოკიდებული. იქ რუსეთს აქვს სამხედრო ბაზა გიუმრი, სადაც რუსეთის მძლავრი დანაყოფებია, ამიტომ მას უნდა ჰქონდეს საშუალება, საჭიროების შემთხვევაში მიაწოდოს ტვირთი, იარაღი და სხვ. აზერბაიჯანის ინტერესიც უდიდესია, რადგან ის ჩვენი ტერიტორიის გავლით დაუბრკოლებლად და კომფორტულად აწვდის ნავთობსა და გაზს ევროპის კონტინენტს. აქ პრობლემების შექმნა მისთვის გარკვეულწილად ეკონომიკური ბერკეტების დაკარგვას ნიშნავს. თურქეთი ნატოს მნიშვნელოვანი წევრია და თუ ნატო სამხრეთის მიმართულებით გაფართოვდება, მისი სივრცე ჩრდილო კავკასიამდე მიდის. ამიტომაც არის რუსეთი ასე გამწარებული. უკანასკნელ წლებში კავკასიაში გადაიკვეთა ამ ორი მძლავრი სახელმწიფოს ინტერესები.
რუსეთი და თურქეთი განუწყვეტლივ იბრძვიან რეგიონში გეოპოლიტიკური უპირატესობის მოსაპოვებლად. გარდა ამისა, მსოფლიოს ამ მონაკვეთში ნავთობის, გაზისა და სხვა ძვირფასი ნედლეულის კოლოსალური მარაგია. რუსეთი თავისი გეოსტრატეგიული ინტერესების განსახორციელებლად, კავკასიის ქვეყნებში გეგმავს ტერორისტულ აქტებს, აღვივებს ეთნოკონფლიქტებს, მხარს უჭერს სეპარატიზმს და ცდილობს მუდმივი ზემოქმედების ქვეშ ჰყავდეს საქართველო და ნაწილობრივ აზერბაიჯანი, ან გაიხადოს ისინი სამხედრო მოკავშირეებად, როგორც სომხეთი. ასევე, ამ ქვეყნებში არაერთგვაროვანმა მდგომარეობამ გაააქტიურა ნარკოტიკისა და იარაღის ბიზნესის განვითარება, კონფლიქტებისა და სამოქალაქო ომების პროვოცირება. ასეთ უმძიმეს პირობებში მზადდებოდა საზოგადოებრივი აზრი იმის შესახებ, რომ აფხაზეთი არ არის ისტორიულად საქართველოს შემადგენლობაში, რასაც 1993 წელს მოჰყვა აფხაზების, რუსების, კაზაკების, ჩეჩნებისა და სხვათა დახმარებით ე.წ. ფორმალური საზღვრით მდინარე ენგურზე საქართველოს იურისდიქციიდან გამოყოფა. სოხუმი დამოუკიდებელი პორტი გახდა და იქიდან სხვადასხვა მიმართულებით გაედინება ნარკოტიკი, იარაღი, ნავთობი და სხვ. თურქეთს თავისი გეოსტრატეგიული ინტერესი აქვს და ამ მიმართულებით აქტიურად მუშაობს მისი ეროვნული დაზვერვა, რისი შედეგებიც აშკარად ჩანს აჭარის ტერიტორიაზე.
- იქნებ ჩამოთვალოთ ის სპეცსამსახურები, რომლებიც საქართველოში მუშაობენ?
- არსებითი მნიშვნელობა არა აქვს, რა ჰქვია ამ სპეცსამსახურებს, რადგან ბევრი ქვეყნის სპეცსამსახურებს აქვს მრავალი "შვილობილი" დანაყოფი, რომლებიც მათივე პოლიტიკას ახორციელებენ. საქართველოში რუსული фсб, гру, СВР და ზოგადად, რუსეთის სპეცსამსახურები ყველაზე სერიოზულად მუშაობენ ჯერ კიდევ 90-იანი წლებიდან. ასევე, ცნობილია ამერიკული FBI და CIA, ისრაელის MOSAD (დაზვერვა) და SHABAK (კონტრდაზვერვა), გერმანული დაზვერვა END და ბრიტანული MI-6. დღესაც მუშაობენ გავლენის აგენტები, მართალია, ამჯერად შედარებით ნაკლები საშუალებები აქვთ, ვინაიდან ჩვენი სპეცსამსახურები და შსს საკმაოდ ეფექტურად მუშაობენ და აკონტროლებენ მდგომარეობას, მაგრამ მათ ყოველთვის მოეძებნებათ საშუალებები იმისათვის, რომ თავიანთი ინტერესები განახორციელონ სხვადასხვა მიმართულებით, ისეთ პროვოკაციაზე წამოგვაგონ, რომელიც შესაძლოა ძალიან ძვირად დაგვიჯდეს. ზვიად გამსახურდიას ხელისუფლების დროს ცხინვალში კონფლიქტის დაწყება პროვოცირებული იყო და იოლად გავებით ხაფანგში, ასეთივე ხაფანგი დაგვიგეს გალში, შემდგომ სოხუმშიც. 2008 წლის ცხინვალის მოვლენები თითქოს 90-იანი წლების მოვლენების გამეორება იყო. დღესაც ხდება პროვოცირება მავთულხლართების გავლებით. კმაყოფილი ვარ იმ სიდინჯითა და მოთმინებით, რასაც ჩვენი ხელისუფლება და, განსაკუთრებით, შსს იჩენს რუსეთის გამოხდომებზე, მგონია, რომ მათი მოქმედება სწორია.
- თუმცა მოსახლეობისთვის არაპოპულარულია ხელისუფლების "სიდინჯე"...
- საჭიროა მოთმინება. უნდა დაველოდოთ საერთაშორისო თანამეგობრობის რეაქციას, რომელიც ასე აშკარად არ დაუშვებს რუსეთის მიერ ჩვენს დაჩაგვრას. თუმცა, სამწუხაროდ ამის პრეცედენტები უკვე იყო. ვფიქრობ, ახლა იწყება მწვავე და გადამწყვეტი ეტაპი - რუსეთმა უნდა მიიღოს საბოლოო გადაწყვეტილება: ან უნდა დააკანონოს ოკუპაცია, ან უკან დაიხიოს. ოკუპაციის დაკანონება მას არ გამოუვა, ეს იქნება საერთაშორისო სამართლის და ჰუმანიტარული ნორმების უხეში დარღვევა, ამიტომ სხვა გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს. მგონია, რომ დრო ჩვენს სასარგებლოდ მუშაობს, რადგან აშკარაა, რომ ჩვენი ტერიტორიების ოკუპაცია საერთაშორისო ნორმების დარღვევით ხდება. ჩვენ ახლა გვჭირდება მშვიდობა და არა სამხედრო ძალის გამოყენება. ისიც არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ რუსეთი ჯიუტად მიიწევს ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის მილსადენისკენ, რაც ძალზე გამაღიზიანებელია დასავლეთისთვის, კერძოდ, აშშ-თვის - ეს "წითელი ხაზია", რომელსაც ისინი ვერ გადავლენ.
- ბატონო ჯემალ, თქვენი აზრით, არიან თუ არა ქართული სპეცსამსახურები მოწოდების სიმაღლეზე?
- ვინაიდან დღეს საქართველოში კრიტიკული მდგომარეობაა, ამ ეტაპზე სწორად მიმაჩნია შს და უშიშროების სისტემების გაერთიანება, ჯერ იმის დრო არ არის, რეორგანიზაციაზე ვიფიქროთ. დღევანდელობა მაგონებს 90-იანი წლების მეორე ნახევარს, როდესაც შევარდნაძემ აშკარა ვექტორი გამოკვეთა დასავლეთისაკენ. იმხანად საერთაშორისო დანაშაულთან ბრძოლის დეპარტამენტის თავმჯდომარე გახლდით და ტერორისტული ცენტრი იყო ჩემი ერთ-ერთი მიმართულება, ვიძიებდით ტერაქტების საქმეს და გავარკვიეთ, რომ ყველა მათგანი დაგეგმილი იყო რუსეთში, დავადგინეთ ყველა ის პირი, ვინც ამას ახორციელებდა, ასევე, გავლენის აგენტებიც. ჩვენგან განსხვავებით, დღეს საქართველოს სპეცსამსახურებს დასავლური სახელმწიფოების დონის, საუცხოო მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა აქვთ, მათთან შედარებით, ჩვენ, ასე ვთქვათ, ურმით დავდიოდით.
- რას მიიჩნევთ ქართული სპეცსამსახურების ხარვეზად?
- ერთი რამ აშკარაა - არ უნდა მოხდეს კადრების ხშირი ცვლა. ჩემი მომზადება ევროპისა და აშშ-ის სპეცსამსახურებს, თავის დროზე, დაახლოებით 700.000 დოლარი დაუჯდათ. არ არსებობს მსოფლიოში სერიოზული ცენტრი (FBI, DEA - ნარკოტიკებთან ბრძოლის ადმინისტრაცია, ცენტრი ქაიროში, ვენაში, პარიზსა და სხვ), სადაც მომზადება არ გამივლია. წინა ხელისუფლებამ მოსვლისთანავე ჩვენი თაობა გვერდზე გასწია, რაც არასახელმწიფოებრივი ხედვა გახლავთ. დღეს გამოაშკარავდა ერთი რამ - ახალი კადრის მომზადებას, იმას, რომ საშუალო დონის სპეციალისტი გახდე, სულ ცოტა, 7-8 წელი სჭირდება. სპეცსამსახურებში დამნაშავის ე.წ. აგენტის გამოაშკარავებას თვეები და წლებიც კი სჭირდება. აგენტები ისე არიან მომზადებულნი და თავს ისე იცავენ, კონსპირაცია იმ დონეზეა, რომ მათი გამოაშკარავება საკმაოდ ძნელია. ამიტომაც, თითქმის ყველა საქმე, რომელიც ვითომ სპეცსამსახურებთანაა დაკავშირებული, დაირღვა. სასაცილოა თუნდაც "ენვერის" საქმე, რომელიც საზოგადოებაში იუმორის დონეზეა აყვანილი, რადგან ნაჩქარევად იყო მომზადებული. ასე ერთი ხელის დაკვრით სპეცსამსახურების მიერ აგენტების გამოაშკარავება არ ხდება.
- ბატონო ჯემალ, პარლამენტის ტრიბუნიდან ხშირად გვსმენია ისეთი განცხადებები, რომლებიც, სპეციალისტთა აზრით, ქვეყნის უსაფრთხოებისთვის საზიანოა.
- ხშირად ხდება, რომ ცნობილი პიროვნებები, მათ შორის პოლიტიკოსებიც, თავისდაუნებურად, უცოდინრობით ან მიამიტობით (სხვა რამეზე არ მინდა ფიქრი), ისეთ ინიციატივებს აყენებენ, რომლებიც ქვეყნის შიდა და საგარეო ურთიერთობის საკითხებს უკავშირდება. ზედაპირული ცოდნა ისეთი საკითხისა, რომელიც ქვეყნის უსაფრთხოებას ეხება, ძალზე სახიფათოა. მრავალ ქვეყანაში არასწორი, საშიში და მოუზომავი ინიციატივები ამ სფეროში კანონსაწინააღმდეგო ქმედებად ითვლება. ასეთი აზრი დამებადა, მაგალითად, როდესაც პარლამენტში ნარკოტიკების შესახებ კანონპროექტის განხილვას ვუსმენდი - ასეთ მდგომარეობაში მყოფ ქვეყანაში ნარკოტიკების დეკრიმინალიზაციაზე ლაპარაკი ნაადრევია.
ნანა ფიცხელაური
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)