ცხინვალის რეგიონში, ე.წ. საზღვართან განვითარებული პროცესები ალბათ კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ოკუპანტი ოკუპანტობას არ მოიშლის. სამწუხაროდ, დღეს ოფიციალურ თბილისს დიცში თუ დვანში მიმდინარე მოვლენების ფონზე, მხოლოდ ერთი ბერკეტი რჩება - ატეხოს ხმაური საერთაშორისო არენაზე იმის იმედით, რომ მსოფლიო საზოგადოების ჩარევამ იქნებ ოდნავ მაინც შეაკავოს რუსების თავნებობა. საზოგადოების დიდი ნაწილი ეთანხმება იმ მოსაზრებას, რომ პროვოკაციას არ უნდა ავყვეთ და ნებისმიერმა ნაჩქარევმა ქმედებამ შესაძლოა რუსეთს საქართველოზე კიდევ ერთი მძიმე დარტყმის განხორციელების საბაბი მისცეს. თუმცა არიან ადამიანები, რომლებიც მიიჩნევენ, რომ უფრო რადიკალური ქმედებებია საჭირო. ერთ-ერთი ასეთი მოქალაქე "ყველა სიახლეს" დაუკავშირდა და თავისი გულისტკივილი ამცნო. გასაგები მიზეზების გამო, მან თავისი ვინაობის დასახელებისგან თავი შეიკავა.
"თამარაშენიდან ვარ, რომელიც დღეს მიწასთანაა გასწორებული. გული მიკვდება, რომ ოსები რუსების დახმარებით, რომლებსაც აგვისტოს ომამდე ქართულ სოფლებში არავინ შეასუნინებდა (ოსების გარკვეულ კატეგორიას ვგულისხმობ), თავისუფლად დაპარპაშებენ. ქართველების კარმიდამოზე მავთულხლართებს თუ გაავლებდნენ, ნამდვილად ვერასოდეს წარმოვიდგენდი. ყველაზე ძალიან რა მაგიჟებს, იცით? - ეს პროცესი ხალხს აბეჩავებს, ტელევიზორშიც ვეღარ ვუყურებ მათ სახეებს. სულელი არ ვარ და მესმის, რომ ხელისუფლება რუსებს ტანკებით ვერ შეუვარდება და ნამდვილად არ დავიწყებ ვინმეს დადანაშაულებას. უბრალოდ, სხვა გზებიც ხომ არსებობს?! როდესაც პატარა ქვეყანა დიდი ქვეყნის მიერაა დაპყრობილი, როგორც წესი, ყველაზე ეფექტური პარტიზანული მოძრაობის დაწყებაა. ჰაერზე არ ვლაპარაკობ - 15 წელი ჯარში ვიყავი, ყველა ომი გამოვლილი მაქვს და შემისრულებია ისეთი დავალებები, რომელსაც პარტიზანები ასრულებენ. ბევრი თანამებრძოლიც მყავს, რომლებიც ჩემსავით ფიქრობენ. თუ მიგვიშვებენ, ჯოჯოხეთს მოვუწყობთ რუსებს და ოსებს. უკვე დროა, აფხაზეთსა და ცხინვალში პარტიზანული მოძრაობა დაიწყოს. აბა, მაშინ ველოდოთ, სანამ სახლში არ შემოგვიცვივდებიან. თუმცა შეიძლება ვცდებოდე კიდეც და ისეთი ქმედება იყოს საჭირო, როგორც ახლა ვიქცევით. მაგრამ დარწმუნებული ვარ, მუდამ ასე არ გაგრძელდება და ერთხელაც მოთმინების ფიალა აგვევსება. მხატვრულად რომ ვთქვა, მე უკვე მიზანში მყავს ამოღებული რუსები და დროს ველოდები, ჩახმახს რომ გამოვკრა".
ექსპერტი კავკასიის საკითხებში მამუკა არეშიძე:
- სასაზღვრო სოფლებში დიცსა და დვანში მავთულხლართების გაბმა, საზღვრის გადმოწევა და, მეორე მხრივ, გარღვევა რუსულ-ქართულ ეკონომიკურ ურთიერთობებში პარადოქსული მოვლენაა, ამგვარი რამ მსოფლიოში არსად მომხდარა. ამ ურთიერთობის მკვდარი წერტილიდან დაძვრა საზოგადოების დაკვეთაც არის, დასავლელი პარტნიორების მოთხოვნაც და სიტუაციითაც არის ნაკარნახევი, თუმცა, ამ ყველაფრის ფონზე ვერავინ უარყოფს, რომ რუსეთი ოკუპანტად რჩება. მავანს შეიძლება ეგონოს, რომ რუსეთის აგრესიული ქმედება საოკუპაციო ზონაში ინერციით გრძელდება და დღეს-ხვალ სიტუაცია შეიცვლება; არა მგონია, ასე მოხდეს, რადგან მოსკოვს შორსმიმავალი ამოცანები აქვს და სამხრეთ ოსეთთან და აფხაზეთთან პოლიტიკას მხოლოდ საქართველოს მხრიდან სერიოზული დათმობების სანაცვლოდ შეცვლის, გასათვალისწინებელია ის ფაქტორიც, რომ ორ ქვეყანას შორის დიპლომატიური ურთიერთობები არ არსებობს, ფაქტობრივად, ნახევრად საომარი ვითარებაა. სოჭის ოლიმპიადის თემაც ურთიერთობების დათბობის კონტექსტში ჯდება, თუმცა, ვფიქრობ, ეს ორი პარალელური და გარკვეულწილად, ურთიერთგამომრიცხავი პროცესი დიდხანს გააკვირვებს ექსპერტებს. რუსეთი შეეცდება, სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის საზღვრის გამაგრებაზე იზრუნოს, იმ საბაბით, რომ ეს ოფიციალური ცხინვალისა და სოხუმის მოთხოვნაა. ვერავითარი მსოფლიო საზოგადოების ზეწოლით ეს პრობლემა ვერ მოგვარდება, მით უმეტეს, რომ დღეს მსოფლიოს სამხრეთ კავკასიისთვის არ ცხელა. რუსეთი თვითონ უნდა დასუსტდეს, დაიშალოს, ან საქართველოს ხელისუფლებას ჰქონდეს შესაბამისი ინიციატივები, ან ორიენტაცია უნდა შეიცვალოს. ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის გზა ჯერჯერობით არ ჩანს..
- როგორ ფიქრობთ, არის თუ არა იმის შესაძლებლობა, რომ ადრე თუ გვიან, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე დაიწყოს პარტიზანული მოძრაობა?
- ამ ეტაპზე გამოვრიცხავ, რადგან პარტიზანული მოძრაობის გაშლა იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, როცა მათ ძლიერი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა და ხელისუფლების გარკვეული მხარდაჭერა აქვთ. პარტიზანული მოძრაობა მხოლოდ მოსახლეობის თანადგომით ძნელია და მაგალითად, გალის რაიონში რომც დაიწყოს, მოსახლეობის დიდი ნაწილი მხარს არ დაუჭერს, რადგან სტაბილურობაზეა ორიენტირებული. ფაქტია ისიც, რომ არც სახელმწიფო დაუჭერს მხარს პარტიზანულ მოძრაობას, დეკლარირებული სამშვიდობო პოლიტიკური კურსის გათვალისწინებით. ჩვენში არაჯანსაღი აჟიოტაჟი გამოიწვია ჩეჩენი ლაკაევის დაკავებამ და მისმა შესაძლო კავშირმა აფხაზეთში რუსი დიპლომატის მკვლელობასთან, საგულისხმოა, რომ ის სოჭის ოლიმპიადისთვის საფრთხის შემცველ პირთა სიაშია.
- გვახსოვს, გასული საუკუნის 90-იან წლებში აფხაზეთში სხვადასხვა პარტიზანული დაჯგუფებები მოქმედებდნენ...
- ამ შენაერთებმა 2000 წლიდან აქტიურობა თანდათან შეაჩერეს, პარტიზანული დაჯგუფებები, რა თქმა უნდა, ხელისუფლების კულუარული მხარდაჭერით სარგებლობდნენ, თუმცა, ხელისუფლებას მათ მიმართ თანმიმდევრული პოლიტიკა არ ჰქონდა და სწორედ ამის გამო შეჩერდა მათი აქტიურობა. ამ პარტიზანულ ჯგუფებს, ომის დასრულებიდან პირველ წლებში გასაგები პატრიოტული მისია ჰქონდათ, წინააღმდეგობის კერებს ქმნიდნენ, მაგრამ შემდგომში აფხაზებმა მათი აქტიურობის გამო, ადგილობრივი მოსახლეობა უკიდურესად შეავიწროვეს, პარტიზანებს შორის დიდი მსხვერპლი იყო, იმოქმედა ზემოაღნიშნულმა ხელისუფლების ფაქტორმაც და მოხდა ისე, რომ ამ რაზმების ზოგიერთმა წევრმა ყაჩაღობას მიჰყო ხელი, თუმცა, მებრძოლების 90%-ზე ამას ვერ ვიტყვი. რაც შეეხება პარტიზანული ბრძოლის ამჟამინდელ პერსპექტივას, ე.წ. სამხრეთ ოსეთში პირობითი საზღვრის გაყოლებაზე მთელი ტერიტორია სახნავ-სათესია, ყანებში თუ იომებენ, არ ვიცი. მოსახლეობისა და სხვა ფაქტორების გამო ეს გალში, აფხაზეთის ტერიტორიაზეც რთული იქნება. ერთადერთი ადგილი, სადაც დღეს პარტიზანული მოძრაობის გაშლა ისე შეიძლება, რომ მოსახლეობა ნაკლებად შეწუხდეს (იქ სულ 70 ოჯახია დარჩენილი) და შესაბამისი ლანდშაფტიც არის, კოდორის ხეობაა, თუმცა, ამ ეტაპზე პროცესების ამგვარი განვითარება შეუძლებელია.
- როგორ აფასებთ ედუარდ კოკოითის განცხადებას, რომ თრუსოს ხეობის ასაღებად და დასაბრუნებლად სულ ორი დღე სჭირდებოდა. შესაძლოა ოსური მხრიდან რაიმე პროვოკაცია ამ მიმართულებით?
- კოკოითი რუსების დახმარების გარეშე არაფრის ამღებია, ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ხელისუფლება საკუთარ თავს რომც გადაახტეს, თრუსოს ხეობას კი არა, ცხინვალს ვერ დაიცავს, ახლა მათი თავდაცვის სამინისტროს შემადგენლობაში სულ 200 კაცია დარჩენილი. რუსეთის დირექტივა იყო, სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიის ფარგლებში ემოქმედათ და თბილისისკენ ისე დაძრულიყვნენ, როგორც დაიძრნენ; ბორჯომის ხეობაში ისინი რამდენიმე პოლიციელმა კი არა, როგორც სააკაშვილი ამტკიცებს, კრემლიდან მიღებულმა ბრძანებამ გააჩერა. კოკოითი ასეთი განცხადებებით მხოლოდ თავს ახსენებს თავის პატრონებს მოსკოვში. რაც შეეხება თრუსოს ხეობას და მთლიანად თრიალეთის ზეგანს, ცხინვალში გამოცემულ წიგნებში პირდაპირ წერია, რომ ეს სამხრეთ ოსეთის ტერიტორია იყო, ჩრდილოეთ ოსეთში მოქმედებს თრუსოელი ოსების ორგანიზაცია "დარიალი", რომელიც რუსული სპეცსამსახურების შექმნილია და რომელიც საჭირო დროს ყვირის ხოლმე. რაკი ახლა კოკოითის სიტყვებს თრუსოელი ოსები არ გამოეხმაურნენ, ჩანს, რომ ეს მხოლოდ კოკოითის პირადი ინიციატივაა.
გასული საუკუნის 90-იან წლებში აფხაზეთის ტერიტორიაზე რამდენიმე ქართული პარტიზანული დაჯგუფება მოქმედებდა, მათ შორის ყველაზე მსხვილები იყვნენ "თეთრი ლეგიონი" და "ტყის ძმები". არსებული ინფორმაციით, მხოლოდ "ტყის ძმებში" 92 დაღუპული მებრძოლი ირიცხება. ძმები ბერიების გმირობაზე დღესაც ჰყვებიან. 1998 წელს 27 წლის ზაზა ბერია ძმასთან, ბესოსთან, და 12 თანამებრძოლთან ერთად ალყაში მოექცა. ბრძოლაში ბესო მძიმედ დაიჭრა, ზაზა კი დაიღუპა.
ქართულ პარტიზანულ მოძრაობას წერტილი 2004 წელს დაესვა. 2004 წლის 3 თებერვალს საქართველოს შსს-მ ზუგდიდისა და წალენჯიხის რაიონებში კონტრტერორისტული ოპერაცია ჩაატარა და შეიარაღებული ფორმირებების წევრები დააკავა, რომელთა დიდი ნაწილი სწორედ პარტიზანები იყვნენ. თუმცა აღსანიშნავია, რომ იმ დროისთვის პარტიზანებს უკვე ბევრი კრიმინალი მიეტმასნა.
ნინო კვიტაშვილი
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)