ქართველი სამხედრო ექსპერტი და პოლიტოლოგი ვახტანგ მაისაია სირიასა და ირანში პროცესების გამწვავებისა და სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საომარი მოქმედებების დაწყების შემთხვევაში საქართველოში რუსეთის სამხედრო ინტერვენციას არ გამორიცხავს.
- ბატონო ვახტანგ, რატომ ფიქრობთ, რომ მოსალოდნელია სამხედრო ოპერაციების განახლება რუსეთის მხრიდან?
- 2008 წლის ომმა აჩვენა, რომ რუსეთი სამხედრო ძალების გამოყენების სტრატეგიაზე უკან არ იხევს. რუსეთის ინტერესები აღმოსავლეთის პრობლემატიკასთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული. სირიაშიც, ისევე როგორც საქართველოში, რუსეთს გააჩნია სამხედრო ბაზები. საქართველო რუსეთს სჭირდებოდა შავი ზღვის აკვატორიაში თავისი ინტერესების გასაძლიერებლად, ასევე, სირიაც ფლობს ზღვაზე გასასვლელს. რუსეთი როგორც კავკასიას, ისე ახლო აღმოსავლეთს თავისი სტრატეგიული ინტერესების განხორციელების არეალად მიიჩნევს. ეს სამი ფაქტორი, თავისი ერთიანი სტრუქტურით, ერთ შეკრულ სივრცეს ნიშნავს. დავუშვათ, სირიაში თუ დაემხობა ასადის რეჟიმი და იქ დასავლეთის გავლენა გაძლიერდება, რუსეთი სირიაში დაკარგავს გავლენას, იგივე განმეორდება ირანშიც, რითაც დასავლეთი უშუალოდ მიუახლოვდება რუსეთის სასაზღვრო არეალებს. პუტინის დღევანდელი ადმინისტრაციის პირობებში, რომელიც აშკარად ანტიდასავლურ პოლიტიკას აწარმოებს, ეს რუსეთის სასაზღვრო ინტერესების შებღალვის ტენდენციად ჩაითვლება.
თუ სირიაში ომი დაიწყო, ირანსაც შეექმნება საფრთხე და რუსეთს აუცილებლად დასჭირდება სატრანზიტო კორიდორი, რათა გააძლიეროს თავისი ფრთა სომხეთში და, თუ დასჭირდა, სომხეთ-ირანის მიმართულებითაც გადაისროლოს სამხედრო ნაწილები. თურქეთმა, თავის მხრივ, შეიძლება შავი ზღვის აუზი ჩაკეტოს, როგორც ეს აგვისტოს ომის პერიოდში მოხდა, როდესაც თურქეთმა ამერიკული სამხედრო ხომალდები დროებით არ გაატარა. შესაბამისად, რუსეთს ირან-სირიის მიმართულებით სამხედრო ნაწილების გადასასროლად ერთი სახმელეთო გზა დარჩება. ამ შემთხვევაში რუსეთს საქართველოს ტერიტორია დასჭირდება როგორც აუცილებელი და მნიშვნელოვანი არეალი. ამიტომაც მიმდინარეობს რუსული ძალების მობილიზაცია: იანვარში რუსეთის სამხედრო ნაწილებში კვლავ გაჩნდა ბროშურა სათაურით "ზნაი სვაევო ვრაგა", რომელშიც სავარაუდო მოწინააღმდეგედ დასახელებულია საქართველოს არმია. მსგავსი ბროშურები დარიგდა 2008 წლის ივლისშიც. სულ ახლახან ცნობილი გახდა, რომ კრასნოდარის მხარეში დისლოცირებული ერთ-ერთი სამხედრო ბაზა აღიჭურვა "მი-28" ტიპის დამრტყმელი შვეულმფრენებით. მისი დასახელებაა "ნაჩნოი ახოტნიკ" და რამდენიმე ერთეული - "კა-52"-ით, რომელიც მეოთხე თაობის სამხედრო დამრტყმელი ვერტმფრენი, იგივე "ალიგატორია". რუსები ამ შვეულმფრენებს შეტევითი ოპერაციებისთვის გამოიყენებენ. შესაძლოა ისინი გამოიყენონ საქართველოს შეიარაღებული ძალების წინააღმდეგაც; რუსეთმა პუტინის ბრძანებით, მოკლე ვადებში ჩაატარა სპეციალიზებული სამხედრო წვრთნები, საჰაერო და საზღვაო-სამხედრო დესანტის გადმოსხმის იმიტაცია შავი ზღვის აუზის აკვატორიის სანაპიროებზე. ეს მნიშვნელოვანი ფაქტორია. პუტინმა შეამოწმა, რამდენ ხანში შეასრულებდნენ ამ ამოცანას მობილური ძალები. ამავე დროს, მაისის ბოლოსთვის დაგეგმილია რუსეთისა და ბელორუსის შეიარაღებული ძალების ერთობლივი გეგმიური წვრთნები შავი ზღვის აკვატორიაში. წვრთნები ხორციელდება კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის ფორმატში, ამ ორგანიზაციის წევრები კი სომხეთი და ბელორუსი არიან. თუ 2008 წლის აგვისტოში რუსეთმა ვერ გამოიყენა სომხეთის, როგორც მოკავშირის ფაქტორი, ახლა ასეთი ოპერაციისას შეიძლება სატრანზიტო კორიდორი გაიჭრას სომხეთიდან წამოსული ნაწილებისთვის. ვიმეორებ, საქართველო სატრანზიტო საშუალებად რუსეთმა შეიძლება იმ შემთხვევაში გამოიყენოს, თუ სიტუაცია გართულდა სირიასა და ირანში.
- რა უნდა მოიმოქმედოს საქართველოს თავდაცვის სამინისტრომ სამხედრო დაპირისპირების საფრთხის თავიდან ასაცილებლად?
- ამის თავიდან აცილება, რა თქმა უნდა, შესაძლებელია. მთავარია საფრთხის აღქმა. არ არის გამორიცხული, რომ სირია-ირანის გარდა, საომარი მოქმედებები დაიწყოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის. ამ ფაქტორებმა, შესაძლოა, ბიძგი მისცეს რუსეთის ხელისუფლებას, დადგეს სამხედრო ძალების გამოყენების აუცილებლობის წინაშე. მესამე ფაქტორი - შესაძლოა, რუსეთმა საქართველოში არსებული შიდა დესტაბილიზაცია სათავისოდ გამოიყენოს. მოგეხსენებათ, საქართველო-რუსეთს შორის მხოლოდ ზავია დადებული, ეს დროებითი ხელშეკრულებაა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ. ის ხელშეუხებლობის გარანტიას არ იძლევა.
ნანა ფიცხელაური
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)