წიგ­ნის კი­თხვა მის ოჯახ­ში ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ამ­ბა­ვი იყო. კი­თხვას არც არა­ვინ ას­წავ­ლი­და და არც არა­ვინ აძა­ლებ­და, ეს თა­ვის­თა­ვად ხდე­ბო­და. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი სით­ბო­თი ახ­სენ­დე­ბა ბე­ბი­ის, მარ­თა თავ­დგი­რი­ძის მიერ წა­კი­თხუ­ლი "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი" და სხვა ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი - რო­გორც ქარ­თუ­ლი, ისე ნა­თარ­გმნი.

მა­რი­ამ ლორ­თქი­ფა­ნი­ძის სა­ო­ჯა­ხო ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში ძა­ლი­ან ბევ­რი მის­თვის ძვირ­ფა­სი წიგ­ნია. მათ შო­რის ერთ-ერთი სი­მონ ჯა­ნა­ში­ას ნა­ჩუ­ქა­რია, ვის­თა­ნაც ას­პი­რან­ტუ­რის სამ­წლი­ა­ნი კურ­სი გა­ი­ა­რა. უმაღ­ლე­სი და­ამ­თავ­რა თუ არა, სი­მონ ჯა­ნა­ში­ამ ის­ტო­რი­ის ინ­სტი­ტუ­ტში უმ­ცროს მეც­ნი­ერ-თა­ნამ­შრომ­ლად წა­იყ­ვა­ნა. ცოტა ხან­ში თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში ლექ­ცი­ე­ბის კი­თხვა და­ი­წყო...

ის ბა­თუმ­ში, 1922 წლის მა­რი­ა­მო­ბა დღეს და­ი­ბა­და. შემ­დეგ მისი ოჯა­ხი თბი­ლის­ში გად­მო­სახ­ლდა. რეპ­რე­სი­ე­ბის დროს მამა და­ა­პა­ტიმ­რეს, დედა სას­ტიკ რე­ჟიმს გა­და­ურ­ჩა და ორი შვი­ლის გაზ­რდა მარ­ტოს მო­უხ­და.

ბარ­ნოვ­ზე მა­შინ­დელ 25-ე, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით 53-ე სა­ჯა­რო სკო­ლა­ში სწავ­ლობ­და, შემ­დეგ უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში ჩა­ბა­რე­ბა გა­და­წყვი­ტა. რო­გორც პე­და­გოგ­მა, მრა­ვა­ლი წელი გა­ა­ტა­რა უნი­ვერ­სი­ტე­ტის კედ­ლებ­ში.

90 წლის ის­ტო­რი­კო­სი, მრა­ვა­ლი სა­მეც­ნი­ე­რო ნაშ­რო­მი­სა და ათზე მეტი წიგ­ნის ავ­ტო­რი მა­რი­ამ ლორ­თქი­ფა­ნი­ძე თა­ნა­მედ­რო­ვე ავ­ტო­რე­ბის შე­მოქ­მე­დე­ბას ნაკ­ლე­ბად ეც­ნო­ბა, უპი­რა­ტე­სო­ბას კლა­სი­კად ქცე­ულ ავ­ტო­რებს ანი­ჭებს. მისი სა­მა­გი­დო წიგ­ნე­ბი სა­მეც­ნი­ე­რო ლი­ტე­რა­ტუ­რაა, თუმ­ცა დრო­დად­რო უკვე მრა­ვალ­ჯერ გა­და­კი­თხულ ან­ტონ ჩე­ხო­ვის მო­თხრო­ბებ­სა და პი­ე­სებს უბ­რუნ­დე­ბა...

- ჩვენს ოჯახ­ში ყვე­ლას რუ­სუ­ლი გა­ნათ­ლე­ბა ჰქონ­და მი­ღე­ბუ­ლი და სამ­წუ­ხა­როდ, ერ­თმა­ნეთ­ში ძი­რი­თა­დად რუ­სუ­ლად ლა­პა­რა­კობ­დნენ. თუმ­ცა მამა მე და გი­გას ქარ­თუ­ლად გვე­ლა­პა­რა­კე­ბო­და. ამის მი­ზეზს მა­შინ ვერ ვაც­ნო­ბი­ე­რებ­დი, გვი­ან მივ­ხვდი, რომ მას სურ­და, ჩვენ ქარ­თუ­ლი კარ­გად გვცოდ­ნო­და. ბე­ბია, მარ­თა თავ­დგი­რი­ძე, ყო­ველ ზამ­თარს სოფ­ლი­დან თბი­ლის­ში ჩა­მო­დი­ო­და და სა­ღა­მო­ო­ბით მამა მას სთხოვ­და, ჩემ­თვის "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი" ეკი­თხა. ისიც ამას სი­ა­მოვ­ნე­ბით აკე­თებ­და. ერთხელ მარ­თა ბე­ბი­ას ვკი­თხე, მამა რა­ტომ გთხოვს, რომ წა­მი­კი­თხო, ვხე­დავ, რომ "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი" ზე­პი­რად იცი-მეთ­ქი. მან მარ­თლაც ზე­პი­რად იცო­და მთე­ლი "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი", გან­სა­კუთ­რე­ბით უყ­ვარ­და ნეს­ტან-და­რე­ჯა­ნის წე­რი­ლი და მას ხში­რად მი­კი­თხავ­და. სკო­ლის პე­რი­ოდ­ში წიგ­ნის კი­თხვის სიყ­ვა­რუ­ლი კი­დევ უფრო გაგ­ვიღ­ვი­ვა ნინო მი­ქე­ლა­ძემ, რო­მე­ლიც პირ­ვე­ლი ოთხი წელი ყვე­ლა სა­განს გვას­წავ­ლი­და, ხოლო მომ­დევ­ნო წლებ­ში ჩემი რუ­სუ­ლი ენა­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის პე­და­გო­გი იყო. იმ პე­რი­ოდ­ში ძა­ლი­ან კარ­გად გა­ვე­ცა­ნით რუ­სულ ლი­ტე­რა­ტუ­რას, რო­მე­ლიც XIX-XX სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში საკ­მა­ოდ მდი­და­რი და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. იმ პე­რი­ო­დის მწერ­ლებ­მა და მათ­მა შე­მოქ­მე­დე­ბამ დიდი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნეს ქარ­თველ­თა გა­ნათ­ლე­ბა­ზე. მო­წა­ფე­ო­ბის დროს ქარ­თულს ონოფ­რე ნი­კო­ლე­იშ­ვი­ლიც გვას­წავ­ლი­და, რო­მე­ლიც გან­სა­კუთ­რე­ბულ ყუ­რა­დღე­ბას აქ­ცევ­და გრა­მა­ტი­კას. მა­შინ ეს არ მოგ­ვწონ­და, მისი მო­თხოვ­ნე­ბი გვა­წუ­ხებ­და, მაგ­რამ მერე მივ­ხვდი, რომ დღეს თუ მე ქარ­თუ­ლად და რუ­სუ­ლად ნორ­მა­ლუ­რად ვწერ, ეს ნინო მი­ქე­ლა­ძი­სა და ონოფ­რე ნი­კო­ლე­იშ­ვი­ლის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა.

- ბავ­შვო­ბა­ში ის­ტო­რი­უ­ლი ჟან­რის ლი­ტე­რა­ტუ­რი­სად­მი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ლტოლ­ვა გქონ­დათ?

- არა, არა­ვი­თა­რი. ხან­და­ხან ვკი­თხუ­ლობ­დი პა­ტარ-პა­ტა­რა ბრო­შუ­რებ­სა და სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­ის ზო­გად მი­მო­ხილ­ვას და სულ ეს იყო. ჩვენს დროს სკო­ლა­ში ის­ტო­რი­ას არ გვას­წავ­ლიდ­ნენ, მაგ­რამ გვყავ­და გე­ოგ­რა­ფი­ის შე­სა­ნიშ­ნა­ვი მას­წავ­ლე­ბე­ლი ოლია ჭე­იშ­ვი­ლი, რო­მე­ლიც თა­ვის სა­გან­თან ერ­თად, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ის­ტო­რი­ა­საც გვას­წავ­ლი­და, რად­გან გვიყ­ვე­ბო­და რო­გორც ამა თუ იმ ქვეყ­ნის გე­ოგ­რა­ფი­ას, ისე მის ის­ტო­რი­ას.

1939 წელს, როცა სკო­ლა და­ვამ­თავ­რე, გა­ზეთ­ში გა­მოქ­ვეყ­ნდა ცნო­ბა, რომ თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში, ის­ტო­რი­ის ფა­კულ­ტეტ­ზე გა­იხ­სნა ახა­ლი სპე­ცი­ა­ლო­ბა - ხე­ლოვ­ნე­ბის ის­ტო­რია. ჩემი კლა­სი­დან რამ­დე­ნი­მემ, რომ­ლე­ბიც ახლო მე­გობ­რე­ბი ვი­ყა­ვით, სწო­რედ ამ სპე­ცი­ა­ლო­ბა­ზე შეს­ვლა გა­დავ­წყვი­ტეთ. ერთხელ ოთარ ჯა­ფა­რი­ძის ოჯახ­ში სტუმ­რად ვი­ყა­ვით. დე­და­მი­სი, დე­ი­და რიტა და­ინ­ტე­რეს­და, სად ვა­პი­რებ­დით ჩა­ბა­რე­ბას. როცა ჩვე­ნი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა შე­ი­ტყო, გა­იკ­ვირ­ვა, ვის რად უნდა ხე­ლოვ­ნე­ბა, სა­მე­დი­ცი­ნო­ზე ჩა­ა­ბა­რეთ, ეს პრო­ფე­სია ცი­ხე­შიც და გა­და­სახ­ლე­ბა­შიც ყვე­ლას სჭირ­დე­ბაო. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, მა­შინ რა დრო იყო, და­ჭე­რი­სა­გან არა­ვინ იყო და­ზღვე­უ­ლი და მან გო­ნივ­რუ­ლი რჩე­ვა მოგ­ვცა. თუმ­ცა ჩვენ არ­ჩე­ვა­ნი არ შეგ­ვიც­ვლია.

ცოტა მე­ტი­ჩა­რა ბავ­შვე­ბი ვი­ყა­ვით და რო­გორც კი ჩა­ვა­ბა­რეთ და სწავ­ლა და­ი­წყო, გა­დავ­წყვი­ტეთ, ცხრილ­ში ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის ლექ­ცი­ე­ბი მოგ­ვე­ძებ­ნა. აღ­მოჩ­ნდა, რომ ის პირ­ვე­ლი კურ­სის იუ­რის­ტე­ბის­თვის ქარ­თუ­ლი სა­მარ­თლის ის­ტო­რი­ას კი­თხუ­ლობ­და. იუ­რის­ტებ­თან მი­ვე­დით და ვუ­თხა­რით, რომ გვინ­დო­და მათ­თან ერ­თად ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის ლექ­ცი­ებს დავ­სწრე­ბო­დით და ვთხო­ვეთ, არ გა­ემ­ხი­ლათ, რომ მათი ჯგუ­ფე­ლე­ბი არ ვი­ყა­ვით. ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის უკ­ლებ­ლივ ყვე­ლა ლექ­ცი­ას ვეს­წრე­ბო­დით. ბევ­რი რამ არ გვეს­მო­და, მაგ­რამ ჩვენ მა­ინც დიდი ინ­ტე­რე­სით ვუს­მენ­დით. ბა­ტო­ნი ივა­ნე დიდი შავი პორ­ტფე­ლით შე­მო­დი­ო­და დარ­ბაზ­ში. ჩან­თი­დან ამო­ი­ღებ­და პა­ტარ-პა­ტა­რა ბა­რა­თებს, რო­მელ­ზეც ამო­წე­რი­ლი ჰქონ­და ცი­ტა­ტე­ბი ძეგ­ლე­ბი­დან. ჯერ ცი­ტა­ტებს კი­თხუ­ლობ­და და შემ­დეგ მათ გან­მარ­ტე­ბას იწყებ­და, ან პი­რი­ქით, ჯერ თე­ო­რი­უ­ლად ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბებ­და აზრს და შემ­დეგ იმ თე­მის გარ­შე­მო ცი­ტა­ტე­ბი მოჰ­ყავ­და. ამა­ვე დროს, ის ლექ­ცი­ის ბო­ლოს ყო­ველ­თვის იტო­ვებ­და რამ­დე­ნი­მე წუთს სტუ­დენ­ტთა შე­კი­თხვებ­ზე პა­სუ­ხის გა­სა­ცე­მად, მხო­ლოდ შე­კი­თხვა წე­რი­ლო­ბით უნდა მი­გე­წო­დე­ბი­ნა, რად­გან იმ დროს მას სმე­ნა უკვე დაქ­ვე­ი­თე­ბუ­ლი ჰქონ­და. დღე­საც ნათ­ლად "ვხე­დავ", რო­გორ მი­ა­წო­დეს ბა­ტონ ივა­ნეს ფურ­ცე­ლი, სა­დაც ეწე­რა მსგავ­სი ში­ნა­არ­სის შე­კი­თხვა: "სტა­ლი­ნუ­რი მო­ძღვრე­ბის თა­ნახ­მად, ქარ­თვე­ლი ერი XIX სა­უ­კუ­ნის 60-იან წლებ­ში ჩა­მო­ყა­ლიბ­და, თქვე­ნი აზ­რით, ქარ­თვე­ლი ერის ის­ტო­რია რო­დი­დან იწყე­ბა?" ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვილ­მა შე­კი­თხვა რომ წა­ი­კი­თხა, ქა­ღალ­დი წვრი­ლად და­ხია, სა­მელ­ნის ჩა­სა­დებ­ში ჩა­ყა­რა, თა­ვი­სი ნივ­თე­ბი აკ­რი­ფა და აუ­დი­ტო­რი­ი­დან გა­ვი­და. მის ამ­გვარ რე­აქ­ცი­ას აუ­დი­ტო­რი­ა­ში სა­მა­რი­სე­ბუ­რი სი­ჩუ­მე მოჰ­ყვა. რამ­დე­ნი­მე წუთი ასე ვის­ხე­დით, შემ­დეგ ოთა­ხი დავ­ტო­ვეთ და ავ­ტე­ხეთ კა­მა­თი, რა­ტომ არ უპა­სუ­ხა ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვილ­მა დას­მულ შე­კი­თხვას. მე დიდ­ხანს ვკა­პა­სობ­დი და ვამ­ბობ­დი, რომ მას აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა გა­ე­ცა პა­სუ­ხი. ძა­ლი­ან გვი­ან მივ­ხვდი, რომ მისი მხრი­დან ეს სწო­რი საქ­ცი­ე­ლი იყო. ის პრო­ვო­კა­ცი­ას არ წა­მო­ე­გო და არ აჰ­ყვა. ვღე­ლავ­დით, და­ა­პა­ტიმ­რებ­დნენ თუ უნი­ვერ­სი­ტე­ტი­დან გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლებ­დნენ, მაგ­რამ ლექ­ცი­ე­ბი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად გაგ­რძელ­და. შე­იძ­ლე­ბა, მომ­ხდა­რის გამო ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვილს რა­ი­მე საყ­ვე­დუ­რი უთხრეს, მაგ­რამ ამას ლექ­ცი­ე­ბის მსვლე­ლო­ბა­ზე არ უმოქ­მე­დია.

- ქალ­ბა­ტო­ნო მა­რი­კა, თქვენს თა­ო­ბა­ში ვის კი­თხუ­ლობ­დით, რო­მელ მწერ­ლებ­სა და ნა­წარ­მო­ე­ბებს?

- ნო­დარ დუმ­ბა­ძე გი­გას მე­გო­ბა­რი იყო და მის ნა­წე­რებს გა­მო­ცე­მამ­დე, ხელ­ნა­წე­რებ­ში­ვე ვკი­თხუ­ლობ­დი. ჩემს ახალ­გაზ­რდო­ბა­ში პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყ­ვნენ: მუხ­რან მა­ჭა­ვა­რი­ა­ნი, ლეო ქი­ა­ჩე­ლი, კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დია და ბევ­რი სხვა მწე­რა­ლი. რო­დე­საც ბევრ ქარ­თველ მწე­რალ­ზე ტაბუ მო­იხ­სნა, და­ი­წყო მათი იუ­ბი­ლე­ე­ბის გა­დახ­და. რო­გორც წესი, ასეთ სა­ღა­მო­ებ­ზე მე მომხსე­ნე­ბე­ლი გახ­ლდით. ერთხელ, ჯერ კი­დევ სკო­ლის პე­რი­ოდ­ში, აღარ მახ­სოვს, რო­მე­ლი მწერ­ლის იუ­ბი­ლეს გა­დახ­და და­ი­გეგ­მა. ვემ­ზა­დე­ბო­დით და რე­პე­ტი­ცია გვქონ­და. ავე­დი ტრი­ბუ­ნა­ზე და და­ვი­წყე მწე­რალ­ზე ჩემი ნა­წე­რის კი­თხვა. სკო­ლა­ში ჩემს პა­რა­ლე­ლურ კლასს ქარ­თულს ბაბო მჭედ­ლი­ძე ას­წავ­ლი­და და ის აქ­ტი­უ­რად იყო ჩარ­თუ­ლი სა­ი­უ­ბი­ლეო სა­ღა­მო­ე­ბის მომ­ზა­დე­ბა­ში. ქალ­ბა­ტონ­მა ბა­ბომ რომ და­მი­ნა­ხა, ტექსტს რვე­უ­ლი­დან ვკი­თხუ­ლობ­დი, მკი­თხა, ვისი და­წე­რი­ლი იყო ის სი­ტყვა. რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, ტექ­სტი ჩემი და­წე­რი­ლი იყო და ასეც ვუ­თხა­რი. თუ შენი და­წე­რი­ლია, მა­შინ რვე­უ­ლი დადე და რაც მანდ წე­რია, მოგ­ვი­ყე­ვიო. სი­მარ­თლე გი­თხრათ, საკ­მა­ოდ გავ­ნერ­ვი­ულ­დი, მაგ­რამ ნა­წე­რი გვერ­დით გა­დავ­დე, გო­ნე­ბა მო­ვიკ­რი­ბე და რაც იქ ეწე­რა, ნელ-ნელა მოვ­ყე­ვი. როცა სი­ტყვა და­ვამ­თავ­რე, ქალ­ბა­ტონ­მა ბა­ბომ მი­თხრა, მა­რი­კა, აუ­დი­ტო­რი­ის წი­ნა­შე ცხვირ­თან მი­ტა­ნი­ლი ტექ­სტი არა­სო­დეს წა­ი­კი­თხოო. დღემ­დე მად­ლი­ე­რი ვარ იმ ქალ­ბა­ტო­ნის, რად­გან იმ დღი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი ჩემს თავს შთა­ვა­გო­ნე, რომ მსგავ­სი მოხ­სე­ნე­ბის დროს ზე­პი­რად უნდა ვი­ლა­პა­რა­კო. ამას მი­ვეჩ­ვიე და იშ­ვი­ა­თი გა­მო­ნაკ­ლი­სე­ბის გარ­და, ყო­ველ­თვის ასე ვიქ­ცე­ო­დი. და, სხვა­თა შო­რის, ამან ჩემს ბი­ოგ­რა­ფი­ა­ზე დიდი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა.

- პე­რი­ო­დუ­ლად რო­მელ ნა­წარ­მო­ებს უბ­რუნ­დე­ბით? რისი კი­თხვა არ გბეზ­რდე­ბათ?

- ჩე­ხო­ვის კი­თხვა არა­სო­დეს მბეზ­რდე­ბა. რუ­სუ­ლად ვკი­თხუ­ლობ და რო­დე­საც თა­ვი­სუ­ფა­ლი დრო მაქვს, ხელი თით­ქოს თა­ვი­სით "მი­დის" ჩე­ხო­ვის­კენ. მიყ­ვარს ტოლსტო­იც და დოს­ტო­ევ­სკიც, მაგ­რამ ჩე­ხოვს ჩემ­თვის მა­ინც გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ხიბ­ლი აქვს. ქარ­თუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რი­დან "ვე­ფხის­ტყა­ოს­ნი­სა" და "როს­ტო­მი­ა­ნის" გარ­და, ყო­ველ­თვის გან­სა­კუთ­რე­ბით მიყ­ვარ­და და­ვით გუ­რა­მიშ­ვი­ლი და, სა­ერ­თოდ, ქარ­თვე­ლი კლა­სი­კო­სე­ბი. მე და ჩემი ამ­ხა­ნა­გე­ბი, როცა რა­მეს ვკი­თხუ­ლობ­დით, ერ­თმა­ნეთს შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბებს ვუ­ზი­ა­რებ­დით, ვმსჯე­ლობ­დით, ვკა­მა­თობ­დით და ამას ნა­წარ­მო­ე­ბის აღ­ქმა-გა­თა­ვი­სე­ბა­ში დიდი მნიშ­ვნე­ლო­ბა ჰქონ­და. დიდი ინ­ტე­რე­სით ვკი­თხუ­ლობ­დით სა­ქარ­თვე­ლო­ში შე­მო­სულ ნა­თარ­გმნ ლი­ტე­რა­ტუ­რას. ახა­ლი წიგ­ნი რომ გა­მოჩ­ნდე­ბო­და, მას­ზე ხალ­ხი ლა­პა­რა­კობ­და ხოლ­მე. თუ შენ ამა თუ იმ ავ­ტორს არ იც­ნობ­დი, ეს გა­უ­ნათ­ლებ­ლო­ბის სიმპტო­მი გახ­ლდათ. ერთხელ აღ­მოვ­ჩნდი ისეთ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში, რომ­ლის წევ­რებ­მა ჰე­მინ­გუ­ეი ახ­სე­ნეს. მა­შინ ეს ავ­ტო­რი არა­თუ წა­კი­თხუ­ლი, არა­მედ გა­გო­ნი­ლიც კი არ მქონ­და. მარ­თა­ლია, ჰე­მინ­გუ­ეი ჩვენ­თან ახა­ლი შე­მო­სუ­ლი იყო, მაგ­რამ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ნა­წილ­მა ის უკვე იცო­და და მეც გა­მიჩ­ნდა სურ­ვი­ლი, გავ­ცნო­ბო­დი მის შე­მოქ­მე­დე­ბას. იმა­ვე დღეს წა­ვე­დი სა­ჯა­რო ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში და კა­ტა­ლოგ­ში მისი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი მო­ვი­ძიე. ამა თუ იმ ავ­ტო­რის არ­ცოდ­ნა ჩემ­თვის სირ­ცხვი­ლი იყო და ამ­გვა­რი გან­ცდა არა მხო­ლოდ მე მქონ­და, არა­მედ ჩვე­ნი თა­ო­ბის ყვე­ლა წარ­მო­მად­გე­ნელს.

- ამ­ჯე­რად რა არის თქვე­ნი სა­მა­გი­დო წიგ­ნი?

- ბოლო წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ძი­რი­თა­დად სა­მეც­ნი­ე­რო ლი­ტე­რა­ტუ­რას ვკი­თხუ­ლობ, თუმ­ცა ბოლო პე­რი­ოდ­ში ძა­ლი­ან მალე მეღ­ლე­ბა თვა­ლი და გა­ცი­ლე­ბით ცო­ტას ვკი­თხუ­ლობ, ვიდ­რე უწინ.

ანა კა­ლან­და­ძე

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)