euractiv.com
ექსკლუზიური ინტერვიუ საქართველოს ვიცე-პრემიერთან ევროპულ და ევროატლანტიკურ საკითხებში გიორგი ბარამიძესთან
საქართველოს ურთიერთობა ევროკავშირთან, შეიძლება ბლოკთან ნორვეგიისა და შვეიცარიის ურთიერთობას დაეფუძნოს, განაცხადა გამოცემა EurActiv -თან ექსკლუზიურ ინტერვიუში საქართველოს ვიცე-პრემიერმა ევროპული და ევროატლანტიკური ინტეგრაციის საკითხებში გიორგი ბარამიძემ.
გიორგი ბარამიძე 1968 წელს დაიბადა, 1992-2003 წლებში საქართველოს პარლამენტის წევრი იყო, 2003 წლიდან კი მთავრობის რამდენიმე შემადგენლობაში მინისტრად მუშაობდა.
- გაფართოვების საკითხებში ევროკომისარმა შტეფან ფიულემ განაცხადა, რომ მოსამზადებელი პროცესი მოლაპარაკებების დაწყებისთვის თქვენს ქვეყანასთან ფინალურ ეტაპზეა. ვგულისხმობ მოლაპარაკებებს ღრმა და ყოველმხრივი თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ შეთანხმებას (DCFTA), რომელიც ევროკავშირთან ასოციაციის შესახებ შეთანხმების განუყოფელი ნაწილია. შეგიძლიათ ამ ყველაფრის განმარტება ნაკლებად ტექნიკურ ტერმინებში?
ეს სერიოზული ნიშანია იმის, რომ ჩვენ მოლაპარაკებებს დეკემბერში დავიწყებთ. ჩვენ გვაქვს იმის პოტენციალი, რომ მოლაპარაკებები ერთი წლის, ან მინიმუმ წელიწადნახევრის განმავლობაში დავასრულოთ. ვადები კონკრეტულ დეტალებზეა დამოკიდებული. საქართველო ინტეგრაციის იდეის ერთგულია, ჩვენ გვაქვს შესაბამისი ინსტიტუტები, და სწრაფად ვახორციელებთ რეფორმებს. ბოლო წლებში ჩვენ დავანახეთ ყველას, რომ ამის გაკეთება შეგვიძლია.
-როგორ მიმდინარეობს მოლაპარაკებები ასოციაციის შესახებ შეთანხმებაზე?
მოლაპარაკებები საკმაოდ ნორმალურად მიმდინარეობს. ჩვენი გათვლით, მომავალ წელს კარგი პოტენციალი გვექნება მათი დასრულებისთვის. ჩვენ ეს შეგვიძლია, თუმცა, რა თქმა უნდა ეს საქართველოზე დამოკიდებული არ არის. ჩვენ გვაგრძნობინეს, რომ მომავალ წელს, გაზაფხულზე, დაახლოებით მარტში ან აპრილში, ჩვენ დავიწყებთ მოლაპარაკებებს სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაციაზე. ეს შემდეგი ლოგიკური ნაბიჯია, რომელსაც ითვალისწინებს აღმოსავლური პარტნიორობის პროგრამა და საქართველოს ამისთვის ყველაფერი აქვს… საქართველო აქვს ყველაფერი: ბიომეტრიული პასპორტები, ელექტრონული პირადობის მოწმობები, სასაზღვრო კონტროლის ინტეგრირებული სისტემები. ჩვენი პოლიცია ერთ-ერთი ყველაზე ნაკლებად კორუმპირებულია მსოფლიოში, და ვფიქრობ მხრივ მეხუთე ადგილზე ვართ. საქართველო არის ქვეყანა, სადაც კრიმინალის დონე ერთ-ერთი ყველაზე დაბალია, ხოლო ჩვენი დედაქალაქი - ყველაზე უსაფრთხოა ევროპაში.
-რას იტყვით პოლიტიკურ კორუფციაზე? არსებობს ცნობები, რომ ამ მხრივ გარკვეული შეშფოთება არსებობს?
ეს ყველაზე სულელური განცხადებაა. საქართველო Transparency International-მა კორუფციასთან ბრძოლის მხრივ მსოფლიოში ნომერ პირველ ქვეყნად დაასახელა. და ჩვენი ოპოზიციაც კი ვერ უარყოფს იმას, რომ დაბალ და საშუალო დონეზე კორუფცია არ გვაქვს - მაგრამ როგორ მივაღწევდით ამას დაბალ და საშუალო დონეზე კორუმპირებული ხელისუფლების პირობებში, თუკი შენი ბოსი კორუმპირებულია? ეს შეუძლებელია. ამასთანავე, საქართველო პატარა ქვეყანაა, სადაც მხოლოდ 4,7 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს. ყველა ყველას იცნობს და ყველამ ყველაფერი იცის. ამიტომ, თუკი ადამიანებმა იციან, რომ მათი შეფი კორუმპირებულია, ისინიც კორუმპირებულები იქნებიან. ეს ავადმყოფობასავითაა, რომელიც ზევიდან ვრცელდება. ის ვინც საქართველოზე ასეთ რაღაცებს ამბობს, ამას ვერცერთი მაგალითით ვერ ადასტურებს.
ჩვენ "ჩრდილოვანი ეკონომიკის" მასშტაბები 80%-დან 5%-მდე შევამცირეთ, რითაც იმის დემონსტრირება მოვახდინეთ, რომ წელს ჩვენი ბიუჯეტი 10-ჯერ დიდია, ვიდრე შვიდი წლის წინ, მით უფრო იმ ფონზე, როცა ჩვენთან გადასახადები უფრო დაბალია, ვიდრე ადრე. საიდან გაჩნდა ეს ფული? ეკონომიკიდან, რომელიც მაღალჩინოსნების ჯიბეებში კი არ ილექება, არამედ ბიუჯეტში მიდის.
ჩვენზე კრიზისიც აისახა, მაგრამ შარშან მშპ-ს 6,5%-ანი რეალური ზრდა დაფიქსირდა, წელს კი ის ორჯერ გაიზრდებოდა, რომ არა ევროს კრიზისი და მსოფლიო კრიზისი. ყველას ეღიმება ამას რომ ისმენს, ფიქრობენ, რომ ეს უკვე კარგი მიღწევაა. მაგრამ ჩვენთვის ეს საკმარისი არ არის. რადგან ძალიან დაბალი მაჩვენებლიდან დავიწყეთ, ამიტომ უფრო სწრაფად უნდა ვიმოქმედოთ.
- მიგაჩნიათ, რომ ევროკავშირი საკმარისად გაფასებთ?
საერთო ჯამში ვფიქრობ, რომ კი. DCFTA-ს ირგვლივ მოლაპარაკებების დაწყება და ასოციაციაციაზე შეთანხმების სწრაფი დასრულებაც ამის მაჩვენებელია. მაგრამ ჩვენ ამას უფრო სწრაფად გავაკეთებდით…
ევროკავშირი - ჩვენი ყველაზე სერიოზული იმედია, ჩვენ გვინდა, რომ პოზიტიურები ვიყოთ, ჩვენ მეტის მიღწევა გვსურს, როდესაც ვხედავთ, რომ არასაკმარისი… მხარდაჭერა გვაქვს. პირველ რიგში, ის რაც ჩვენ ყველაზე მეტად გვინდა და მაქსიმალურად განსაზღვრული სახით, ეს არის მხარდაჭერა უსაფრთხოების სფეროში. ჩვენ ვხედავთ, რომ არსებობს დიდი სივრცე ევროკავშირისა და აშშ-სთვის იმ თვალსაზრისით, რომ რუსეთზე დიპლომატიური და პოლიტიკური ზეწოლა განახორციელონ და აიძულონ ის შეწყვიტოს ქართული ტერიტორიების ოკუპაცია, რადგან ეს პრობლემა ძალიან, ძალიან უკან გვწევს. ვგულისხმობ ქვეყნის ზოგად განვითარებას. თქვენ შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ თუ რამდენად დიდი ტვირთია ეს ჩვენთვის: 350 000… იძულებით გადაადგილებული პირი, მთლიანობაში კი ნახევარი მილიონი დევნილი.
ჩვენ მეტის გაკეთება შეგვიძლია და გავაკეთებდით ყველაფერს გაცლებით სწრაფად რესურსები რომ გვქონდეს. ჩვენ ვაჩვენეთ ყველას, რომ რესურსების პირობებში საქმის კეთება შეგვიძლია. ახლა ჩვენ ძველი დევნილების საკითხებს ვუბრუნდებით. არ გვინდა ჩვენი მეგობრების გაკრიტიკება, რადგან მადლიერნი ვართ მათი მხარდაჭერის გამო. ის რაც ყველაზე მეტად გვინდა, ეს არის მათი მხრიდან პოლიტიკური და დიპლომატიური ზეწოლა რუსეთზე და ევროკავშირის მეტი ჩართულობა უსაფრთხოების საკითხებში, რადგან ამ მომენტში რუსები ვერ გრძნობენ ზეწოლას ჩვენი მეგობრების მხრიდან. მათ ეს ოკუპაცია აღარ ანაღვლებთ. დიახ, ევროკავშირი მათთან ამ საკითხზე საუბრობს, მაგრამ რუსები ამ საუბარს სერიოზულად არ აღიქვამენ. ეს ცხადია.
- მაგრამ როგორ შეგიძლიათ ისაუბროთ ევროკავშირთან ინტეგრაციაზე, როდესაც აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტები გაქვთ?
2008 წელს გაირკვა, რომ ჩვენ პრობლემა ყოველთვის რუსეთთან გვქონდა. რუსეთს ყოველთვის უნდოდა საქართველოს დასჯა იმისთვის, რომ მას დამოუკიდებლობა და დასავლეთში ინტეგრაცია სურდა, და ახლახან რუსეთის პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა ღიად განაცხადა, რომ ის რაც მან, 2008 წელს გააკეთა, მნიშვნელოვანი იყო იმისთვის, რომ საქართველო და სხვა ქვეყნები ნატოში არ დაეშვათ.
- რას იტყვით ევროკავშირის წევრობაზე?
ამ მომენტისთვის ეს არარელევანტურია. ჩვენ არ ვსაუბრობთ გაწევრიანებაზე საშუალოვადიან პერსპექტივაში, ყოველ შემთხვევაში, უახლოესი სამ-ხუთ წელიწადში.
რაც უფრო მეტად გავაღრმავებთ ინტეგრაციას ევროკავშირთან, მით უფრო გაუჭირდება რუსეთს ამ უკანონო ოკუპაციის გაგრძელება. ხოლო როდესაც ჩვენ ნატოს წევრები გავხდებით, რუსეთი ამ ოკუპაციის შენარჩუნების სტიმულს დაკარგავს. ისინი მიხვდებიან, რომ ასეთი მე-19 საუკუნის მეთოდებით საქართველოსთან რაიმე ტიპის შეთანხმების მიღწევა შეუძლებელი იქნება. ჩვენ და რუსეთს გვაქვს საერთო ინტერესები და ჩვენ მზად ვართ ამ ინტერესებს პატივი ვცეთ, მაგრამ ტანკებით და ოკუპაციით ამას ვერ მიაღწევენ. ვფიქრობ, მას შემდეგ რაც ნატოს წევრები გავხდებით, ისინი უფრო კონსტრუქციულები გახდებიან. და მაშინ გაცილებით იოლი გახდება იმ ყველაფრის გადაწყვეტაც, რაც ევროკავშირთან ინტეგრაციას ეხება. ანალოგიური რამ მოხდა პოლონეთის და ბალტიის ქვეყნების შემთხვევაში - მას შემდეგ, რაც ისინი ნატოს წევრები გახდნენ, რუსეთმა მათთან ურთიერთობის ნორმალიზება დაიწყო.
დღეს საქართველო დღეს უფრო ახლოს არის ნატოს წევრობასთან, ვიდრე სამი წლის წინ იყო. ჩვენ გვაქვს რეფორმირების ყოველწლიური ეროვნული პროგრამა ჩვენი ინსტიტუტების განახლებისა და მოდერნიზების, მათი ნატოს სტანდარტებამდე მიყვანისთვის; ჩვენ გვაქვს ასევე "საქართველო-ნატოს" კომისია პოლიტიკური კონსულტაციებისთვის ყველა საკითხზე. ჩვენ ამ ინსტრუმენტებს ძალიან ეფექტურად ვიყენებთ, და ყოველწლიურად ვაჩვენებთ მნიშვნელოვან პროგრესს. ჩვენ აქტიური საქმიანობის დემონსტრირებას ვახდენთ, ამიტომ მომავალი წლის არჩევნებიდან ორი-სამი წლის განმავლობაში, ჩვენ უკვე ყველა წინასწარ პირობებს უნდა შევესაბამებოდეთ.
- თქვენ მიგაჩნიათ, რომ ჯერ ნატოში გაწევრიანდებით და მერე ევროკავშირში?
დიახ, რადგან ევროკავშირში ინტეგრაცია უფრო მნიშვნელოვან სტრუქტურულ ცვლილებებს მოითხოვს ეკონომიკაში, და ჩვენ ასევე უნდა მივაღწიოთ ევროკავშირის სამართლებრივ სტანდარტებს, ამიტომ ეს უფრო ხანგრძლივი პროცესია, მაგრამ ესაა ჩვენი მიზანი.
- მიაგაჩნიათ თუ არა თქვენ, რომ თუკი ევროპა ორსიჩქარიანი იქნება, ეს ხელს შეუწყობს საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციის გამარტივებას?
ჩვენ ყოველთვის ვერიდებოდით ისეთ სიტუაციებს, სადაც სხვებს შეიძლება მეორეხარისხოვან პარტნიორებად ჩავეთვალეთ. არ გვინდა თავი დავაღწიოთ რუსეთის გავლენას, დავემშვიდობოთ ცუდ წარსულს, რომელშიც ყოველთვის უმცროს ძმად მიგვიჩნევდნენ და იგივე პირობებით გავწევრიანდეთ სხვა ორგანიზაციაში. მაგრამ ყველა შემთხვევაში ეს ჯერ კიდევ სპეკულაციებია. ევროკავშირის წევრობა ჩვენთვის გადაუდებელი ამოცანა არ არის, თუმცა ეს ჩვენი მიზანია. ჩვენი ადგილი თავისუფალი და დემოკრატიული ქვეყნების ევროპულ ოჯახში დადასტურებული და შემოთავაზებულია - ჩვენ ევროპელები ვართ. როგორი იქნება ამის ტექნიკური პირობები, ვნახავთ, ყოველ შემთხვევაში, ალბათ ისეთი, რომლის მიღებაც შეგვიძლია… როგორც ნორვეგია ან როგორც შვეიცარია. ისინი ევროპული ქვეყნებია, მაგრამ ევროკავშირის წევრები არ არიან. ვიღაც შენგენის ზონაშია, ვიღაც არა, ხოლო დიდი ბრიტანეთი არც იქ არის და არც იქ, მეგრამ თქვენ ვერ იტყვით, რომ დიდი ბრიტანეთი მეორე ან მესამე დონეზეა. ასე რომ, ეს იქნება არჩევანი, რომელსაც ის პირობები განსაზღვრავს, რომელსაც ქვეყანა უნდა შეესაბამებოდეს და ორივე მხარის ინტერესები.
- მაგრამ ევროკავშირმა, რომელიც სხვადასხვა სიჩქარით მოძრაობს, შეიძლება თქვენი გაწევრიანებისთვის ბარიერები შეამციროს?
ჩვენ არ ვაპირებთ ჩვენთვის ბარიერების შემცირებას. როგორი რეფორმებიც არ უნდა განვახორციელოთ, ჩვენ ამას ნატოსთვის ან ევროკავშირისთვის არ ვაკეთებთ. ჩვენ ვაშენებთ ნორმალურ, ცივილიზებულ, ევროპულ, თანამედროვე ქვეყანას, და ამას არ ვაკეთებთ ევროკავშირისთვის. ამიტომ ჩვენ ყოველთვის ვეცდებით იმას, რომ მაღალ სტანდარტებს შევესაბამებოდეთ. ეს დაგვეხმარება ევროკავშირთან ინტეგრაციაში ფორმალობების და ტექნიკური დეტალების თვალსაზრისით, მაგრამ ჩვენ ინტეგრაციის ყველაზე ძლიერი ვარიანტისკენ ვიხრებით, და საკუთარ თავს ძალიან მაღალ მოთხოვნებს ვუწესებთ, მიუხედავად იმისა, მოგვთხოვს ამას ევროკავშირი თუ არა. ეს პროცესი რადიკალურად მტკივნეული არ უნდა იყოს, რბილად უნდა მოხდეს და ჩვენი მოქალაქეებს ნეგატიური შედეგები არ უნდა მოუტანოს.
ეს უკვე დე-ფაქტო ეტაპობრივი ინტეგრაციაა, რომელიც ახლა მიმდინარეობს, ხოლო DCFTA და სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაცია - მნიშვნელოვანი ნაბიჯებია, და ისინი ინტეგრაციის 60%-ს მოიცავენ. ეს ხალხის ინტეგრაციას უწყობს ხელს და პროცესის ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილია.
ჩვენ ნაბიჯ-ნაბიჯ მივდივართ, არავის არ ვაღიზიანებთ, არავისთვის ტვირთი არ ვართ, მაგრამ განვაგრძობთ ნაბიჯ-ნაბიჯ სვლას, და შევალთ ევროკავშირში, როდესაც საბოლოოდ მზად ვიქნებით. ჩვენ პოზიტიურ გამოცდილებას ვაგროვებთ სხვა წევრი-ქვეყნებისგან, გარდავქმნით მას და ვცვლით, რომ მიუსადაგოდ ქართულ რეალობას.
- თუკი ევროკავშირი შემოგვთავაზებთ თქვენთვის ფიქსირებულ გრაფიკს ბლოკში გაწევრიანებისთვის, თქვენ რუსეთთან კონფლიქტის შესახებ დაივიწყებთ?
არ წარმომიდგენია, როგორ შეიძლება ამის გაკეთება; ამის წარმოდგენა უბრალოდ შეუძლებელია. როგორ შეიძლება ეს გავაკეთოთ? არ მგონია, რომ მომავალში ეს ვინმემ სერიოზულად განიხილოს. ქვეყნის მიზანია იყოს ბედნიერი და მშვიდი, აი რატომ გვინდა ასევე ნატოს წევრობა. როგორ შეიძლება არ ვინერვიულოთ და უსაფრთხოდ ვიგრძნოთ თავი, თუკი ჩვენი ნახევარი მილიონი მოქალაქის ინტერესებს უგულებელვყოფთ, თუკი ჩვენ დავივიწყებთ ჩვენს ქვეყანას, იმას, თუ რას წარმოადგენს ჩვენი სამშობლო? ვფიქრობ, რომ ეს შუძლებელია.
იძულებით გადაადგილებულ ადამიანებს სურთ სახლებში დაბრუნება და უნდა დაბრუნდნენ. საქართველოსთვის ამ საკითხზე მოლაპარაკებების წარმოება და ვაჭრობა, ამის გაცვლა ევროკავშირის ან ნატოს წევრობაზე - მიუღებელია. ეს არც კი განიხილება.
- რას ფიქრობთ რუსეთის პრემიერ-მინისტრის პუტინის გეგმაზე ევრაზიული კავშირის შექმნის შესახებ?
ეს პუტინის რეალური განზრახვების დემონსტრირებაა. ჩვენ დიდი ხანია რაც ჩვენს დასავლელ მეგობრებს ვეუბნებით - პუტინმა რამდენიმე წლის წინ აღნიშნა, რომ მისი აზრით, საბჭოთა კავშირის დაშლა ХХ საუკუნის უდიდესი ტრაგედიაა, და მან თავისი პოლიტიკით იმის დემონსტრირება მოახდინა, რომ როგორღაც რაღაც მსგავსის აღდგენას გეგმავს. ახლა კი მივიდნენ იმ მომენტამდე, რომ ამის შესახებ ღიად საუბრობენ.
ამიტომ დადგა დრო ზოგიერთმა დასავლელმა პოლიტიკოსმა თვალი გაახილოს და უბრალოდ ყურადღება მიაქციოს იმას, რაც რუსეთში ხდება. ევრაზიული კავშირი მოდერნიზებული საბჭოთა კავშირი იქნება. "ამ გაერთიანების მოდერნიზება" - რუსეთისთვის ნიშნავს მიწების დაბრუნებას და ახალი გავლენის სფეროების შექმნას. სახელწოდება იცვლება, მაგრამ შინაარსი - არა. ხოლო იმის გამო, რომ დასავლეთი მასზე ზეწოლას არ ახდენს იმისთვის, რომ სხვაგვარად იმოქმედონ, ისინი ფიქრობენ, რომ შეუძლიათ ისეთი მეთოდების გამოყენება, როგორიცაა შანტაჟი, რათა ქვეყნებს ამ ეგრეთწოდებულ კავშირში გაწევრიანება აიძულონ.
ამიტომ დასავლეთი არ უნდა დუმდეს. ის რაც დასავლეთის თვალწინ ხდება, მის ინტერესებს ემუქრება. მსოფლიოში დემოკრატიული ზონის ზრდის ხელშეწყობა, მაშინ როდესაც იმავდროულად არადემოკრატიული და ტოტალიტარული რეჟიმების ზონა იზრდება - საფრთხეა დასავლეთში მშვიდობის, სტაბილურობისა და უსაფრთხოებისთვის.
რუსეთის განზრახვები ძალიან ცხადია, და ეს საკითხი სასწრაფოდ უნდა გადაწყდეს, რადგან ყველაფერი, რის შესახებაც რუსეთი საუბრობდა, უკვე ხდება. დასავლეთი უფრო მკაცრი უნდა იყოს რუსეთთან და ითანამშრომლოს მასთან. არ უნდა გაათამამოს ის და არ უნდა დაივიწყოს საკუთარი პრინციპები და ღირებულებები. დასავლეთი, რომ საკუთარი ერთობის დემონსტრირებას ახდენდეს, ერთობის რომელიც საერთო ინტერესებსა და ღირებულებებს ეფუძნება, რუსეთიც შესაბამისად იმოქმედებდა. მაგრამ, თუკი რუსეთი შეძლებს ევროპულ და ევროატლანტიკურ ქვეყნებში განხეთილების შეტანას, მაშინ ის ამ ქვეყნებთან ცალ-ცალკე იმუშავებს. ამიტომ დასავლეთი ერთაინი უნდა იყოს და რუსეთს ადეკვატურად ესაუბროს.
ეს 2008 წლის აგვისტოს ომამდე დაიწყო და ჩვენ ამას ვამბობდით. ყოველ შემთხვევაში, იცოდეთ, რომ ევროპელი ლიდერების მხრიდან მარტივი რეალობის აღიარების დროა.
ანა-მარია ტოლბარუ