"ნეირონი" - ტკივილიანი მოგზაურობა თავისუფლებისკენ - ერთი ადამიანის ისტორიით დაწყებული წიგნის ამბავი

დღეს ეროვნულ ბიბლიოთეკაში მკითხველი ახალი ბესტსელერის - „ნეირონის“ - ავტორს, ლელა ლაშხს შეხვდება. ავტორს ქართველი მკითხველი კარგად იცნობს მანამდე გამოცემული რამდენიმე ნაწარმოებით, თუმცა „ნეირონი“, შეიძლება ითქვას, რომ მის შემოქმედებაში საეტაპო წიგნია - ერთგვარი ამბოხი მავნედ ფესვგადგმული ტრადიციებისადმი და პიროვნების თავის დამკვიდრების წინააღმდეგობრივი და ურთულესი პროცესი ნაცნობ თუ უცნობ საზოგადოებაში. ლელა თორმეტი წელია საფრანგეთში ცხოვრობს, მისი ნაწარმოებებიც იქ იქმნება, თუმცა ამ შემთხვევაშიც მისი შემოქმედების „ასპარეზი“, თემა და ფაბულა ქართულია და მასთან ქართველი მკითხველის შეხვედრა ამდენადაც საინტერესოა. და ალბათ ყველაზე მართებული, რაც შეიძლება მწერალს ამ მოცემულობაში უპირველესად ჰკითხო, ესაა: როგორია მკითხველთან შეხვედრის მოლოდინი?

ლელა ლაშხი: - თუნდაც მხოლოდ ერთმა ადამიანმა რომ გითხრას მადლობა, თუნდაც მხოლოდ ერთი წიგნი რომ გაიყიდოს, ავტორი მაინც ბედნიერია, რადგან ერთი ადამიანი მაინც გაახარა, რაღაცებზე დააფიქრა, რაღაც შეცვალა მისთვის. დღეს ჩემს მკითხველთან შეხვედრა მელის და ვიცი, ეროვნულ ბიბლიოთეკაში ერთზე მეტი ადამიანი მოვა. ცხადია, ეს ბედნიერებაა მწერლისთვის, მაგრამ, მერწმუნეთ, რაოდენობა ნამდვილად არ არის მნიშვნელოვანი, ჩემთვის ეს უბრალო ფორმალობაა. და მაინც, მკითხველთან შეხვედრის მოლოდინი სასიამოვნო და სასიხარულოა, მით უფრო, რომ მანამდე გამოცემული წიგნების პრეზენტაციებზე ობიექტურ მიზეზთა გამო არ მქონდა მკითხველთან უშუალო შეხვედრის შესაძლებლობა, ონლაინშეხვედრები კი სრულყოფილ ინტერაქციას ვერ უზრუნველყოფს და ეს ყოველთვის მაწუხებდა. ახლა კი ძალიან მიხარია, სასიამოვნო მოლოდინითა და ენერგიით სავსე ვარ, რადგან შევხვდები ჩემს მკითხველებს - ადამიანებს, რომლებიც მწერენ და რომელთაც არ ვიცნობ. ამ შესაძლებლობისთვის კი მადლობა გამომცემლობას.

რაც შეეხება თავად ნაწარმოებს. „ნეირონი“ ამაღელვებელი ისტორიაა ახალგაზრდა ქალზე, რომელიც ცდილობს გათავისუფლდეს ტრავმული წარსულის ბორკილების და მახინჯი ტრადიციების გავლენისგან. ეს ამბავი იმავდროულად საქართველოს უახლესი ისტორიის ფრაგმენტებსაც იტევს. ძალადობის მსხვერპლი ქალი მსხვერპლის როლიდან გამოდის და გარბის ყველასა და ყველაფრისგან, რამაც მისი ტრაგიკული ყოფა განაპირობა. მაგრამ პიროვნების ტრანსფორმაცია ყოველთვის როდი ნიშნავს წარსულისგან გათავისუფლებასა და საკუთარი თავის პოვნას - აქამდე მთავარმა გმირმა ნეირონის ექსპერიმენტი და კიდევ წინააღმდეგობებით მოფენილი გრძელი გზა უნდა გაიაროს.

როგორც ავტორი ამბობს, „ნეირონის“ დაწერის იდეა მას შემდეგ გაჩნდა, რაც ერთი ადამიანის ამბავი შეიტყო. ამ ადამიანს საერთოდ არ ვიცნობდი. ის ჩემი ფეისბუქგვერდის გამომწერი, ჩემი მკითხველი იყო, რომელმაც მომწერა და თავის ამბავს მომიყვაო.

სხვათა შორის, ასეთივე ისტორია ჰქონია „ნეირონამდე“ დაწერილ წიგნს - „აღმართს“ და იქვე წერისადმი და საზოგადოდ, შემოქმედებითი პროცესისადმი საკუთარ დამოკიდებულებაზეც ისაუბრა.

ლელა ლაშხი: - „აღმართში“ რამდენიმე მოთხრობაა, რომელთა საფუძველი რეალური ისტორიებია. „საზოგადოდ, მიყვარს რეალური ამბების როგორც მოსმენა, ისე სხვათათვის გაზიარება და მითუმეტეს, თუ ამგვარი ამბების მოთხრობად - ნაწარმოებად გადაქცევას ვახერხებ და ჩემი ეს მცდელობა ვიღაცისთვის რაღაცის მთქმელი და ღირებულია, ამით მხოლოდ ბედნიერი ვარ. წარმოსახვისა და ფანტაზიის უნარია არ მაკლია, მაგრამ ნამდვილი ამბების მხატვრულ ნაწარმოებად გარდაქმნა და მკითხველამდე მისი მიტანა უფრო საინტერესოდ მეჩვენება, რადგან ამ შემთხვევაში გულწრფელობის ხარისხი უფრო მაღალია. შესაბამისად, ყოველთვის ვცდილობ ამბავი, რომელსაც ვწერ, ნამდვილი იყოს, გმირს ხასიათი, თვითმყოფადობა შევუნარჩუნო და იმავდროულად, არ ავცდე მთავარ სათქმელს. ეს უმთავრესია, რადგან თუ წიგნის დაწერის მიზანს, ანუ მთავარ სათქმელს ავცდები, ყველაფერი აირევა და მკითხველი დაიბნევა.

ეს არ არის მარტივად გასავლელი გზა. სხვათა შორის, ჩემი არცერთი დასრულებული წიგნი არ წამიკითხავს, რადგან ვიცი, ამ გზის თავიდან გავლა მომიწევს.

საზოგადოდ, წიგნზე მუშაობა - ფიქრი, განსჯა, ანალიზი, წერა - საინტერესო პროცესია. წიგნზე მუშაობის პერიოდში, ფაქტობრივად, ამ ამბითა და ამ ამბავში ვცხოვრობ. აი, როდესაც ბოლოსკენ გადიხარ, გიჩნდება მასთან განშორების სევდიანი მოლოდინი. ეს სევდა ღვივდება და უკვე მაშინ, როცა წერას ამთავრებ, მტკივნეული შეგრძნება გეუფლება, რომელიც რაღაცნაირად მშობიარობას ჰგავს. მორჩი, დაასრულე ბოლო გვერდი, დასვი წერტილი, დაათარიღე და დამთავრდა! მაგრამ გზა - დასაწყისიდან დასასრულამდე - არის მთელი ცხოვრება. ადამიანის გარეშე კი ცხოვრება აბა, რა ცხოვრებაა და... მოკლედ, წერისას პერსონაჟებიც თავიანთი საინტერესო, ერთმანეთისგან განსხვავებული, ზოგჯერ უჩვეულო ცხოვრების წესითა და ხასიათებით გემგზავრებიან ამ გზაზე. ერთი სიტყვით, ჩემთვის სწორედ პროცესია ყველაზე საინტერესო.

და მაინც, რა არის მწერლის მიზანი, მისია თუ სურვილი, უბრალოდ, ამ პროცესით „ტკბობა“, მხოლოდ საკუთარი სათქმელის მკითხველამდე მიტანა თუ თავისი შემოქმედებით მკითხველის განცდებთან, სურვილებთან, ტკივილებთან თანაზიარება?

ლელა ლაშხი: - ჩემი მიზანია, რომ ჩემი შემოქმედება მკითხველამდე მივიდეს და მასზე იმოქმედოს. საზოგადოდ, ყველა ადამიანი ინდივიდუალურია და ამდენად, თითოეულმა მკითხველმა რაღაც სათავისო უნდა ნახოს შენს ნაწარმოებში, რომელიმე პერსონაჟში უნდა ამოიცნოს საკუთარი თავი ან სულაც ნაცნობი სიტუაცია, გარემო დახვდეს და, რაც მთავარია, წაკითხულმა ფიქრი აიძულოს, აი, ფიქრი კი საზოგადოების უდიდეს ნაწილს არ უყვარს. ასეა, ზარმაცები ვართ. მაგრამ არის მოვლენა, რომელმაც შეიძლება დაფიქრება გაიძულოს, მეტი ანალიზი გაგაკეთებინოს. ისეთი ვიწრო სოციუმის ქვეყნებს, როგორიც საქართველოა, სხვებზე მეტი გვაქვს დასახარისხებელი მენტალურად და სოციალურად. ალბათ მაქვს გაუცნობიერებელი მიზანი, დავაფიქრო ადამიანები, ვაიძულო, რომ რაღაცებს შეხედონ უფრო ფართოდ გახელილი თვალებით, ვიდრე ჩვენი ყოველდღიურობა და რუტინა გვაიძულებს.

R