სი­რია, რუ­სე­თის მთა­ვა­რი პარტნი­ო­რი ახლო აღ­მო­სავ­ლეთ­ში, 13 წლი­ა­ნი ომის შემ­დეგ, ახ­ლაც ნან­გრე­ვებ­ში ცხოვ­რობს. ყვე­ლა­ფე­რი, რაც ქვეყ­ნის­გან დარ­ჩა, ახლა რამ­დე­ნი­მე ადა­მი­ა­ნის ხელ­შია. მათ შო­რი­საა სი­რი­ის პრე­ზი­დენ­ტის ბა­შარ ალ-ასა­დის მე­უღ­ლე ასმა ალ-ასა­დი.

• ას­მას სა­ხე­ლი ომის­შემ­დგომ სი­რი­ა­ში პო­ლი­ტი­კუ­რი და ფი­ნან­სუ­რი ძა­ლა­უფ­ლე­ბის სიმ­ბო­ლოდ იქცა. მის გა­რე­შე არ ხდე­ბა გა­რი­გე­ბე­ბი და არ მი­ი­ღე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბი. ის დგას ქვე­ყა­ნა­ში ქო­ნე­ბის ცნო­ბი­ლი გა­და­ნა­წი­ლე­ბის უკან.

მთე­ლი სი­რია ახლა ას­მას ეკუთ­ვნის - ასე ამ­ბო­ბენ მას­ზე სი­რი­ე­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნე­ბი.

ხუთი წლის წინ ას­მას მკერ­დის კი­ბოს დი­აგ­ნო­ზი და­უს­ვეს. და­ა­ვა­დე­ბის­გან გა­ნი­კურ­ნა, მაგ­რამ მიმ­დი­ნა­რე წლის მა­ის­ში ექი­მებ­მა მას კი­ბოს ახა­ლი დი­აგ­ნო­ზი და­უს­ვეს - მი­ე­ლო­ი­დუ­რი ლე­ი­კე­მია.

"არა­ბი ლედი და­ი­ა­ნა", "სი­ნათ­ლის სხი­ვი სი­რი­ის პირ­ქუშ რე­ა­ლო­ბა­ში", "უდაბ­ნოს ვარ­დი", "ერის დედა", „სი­რი­ე­ლი მარი ან­ტუ­ა­ნე­ტა, "რკი­ნის ლედი" - ასე­თი ეპი­თე­ტე­ბით ასმა ასადს სხვა­დას­ხვა დროს მო­იხ­სე­ნი­ებ­დნენ, რო­გორც ქვე­ყა­ნა­ში, ისე მის ფარ­გლებს გა­რეთ.

ვინ არის ასმა, სი­რი­ის პირ­ვე­ლი ლედი?

არა­ბუ­ლი გა­ზა­ფხუ­ლის გა­რიჟ­რაჟ­ზე ას­მა­ზე დიდ იმე­დებს ამ­ყა­რებ­დნენ, რო­მელ­საც შე­ეძ­ლო აღეკ­ვე­თა პრო­ტეს­ტის სის­ხლი­ა­ნი ჩახ­შო­ბა ქვე­ყა­ნა­ში. ახლა მას­ზე ამ­ბო­ბენ, რომ მან ყვე­ლა­ზე მე­ტად იხე­ი­რა სი­რი­ა­ში მიმ­დი­ნა­რე სა­მო­ქა­ლა­ქო ომით.

"რო­დე­საც ვსა­უბ­რობთ მათ­ზე, ვინც ომი­დან ისარ­გებ­ლა, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ასმა ასა­დის ფი­გუ­რა. მას ოდეს­ღაც უდაბ­ნოს ვარდს ეძახ­დნენ, ახლა ის სი­რი­ის რკი­ნის ლედი გახ­და“, - ნათ­ქვა­მია Qatar Harmoon Center for Contemporary Research-ის კვლე­ვა­ში.

სი­რი­ის პირ­ვე­ლი ლედი შუ­ა­მავ­ლე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით ქვეყ­ნის ყვე­ლა მთა­ვარ სექ­ტორს აკონ­ტრო­ლებს - ტე­ლე­კო­მუ­ნი­კა­ცი­ებს, უძ­რავ ქო­ნე­ბას, ბან­კებს, ვაჭ­რო­ბას.

ასმა ასა­დის წი­ნა­აღ­მდეგ ძა­ლა­შია ევ­რო­კავ­ში­რი­სა და შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის მიერ და­წე­სე­ბუ­ლი პი­რა­დი სან­ქცი­ე­ბი.

"ქმრი­სა და ოჯა­ხის წევ­რე­ბის მხარ­და­ჭე­რით, ის სი­რი­ის ომით ყვე­ლა­ზე არა­კე­თილ­სინ­დი­სი­ე­რად სარ­გებ­ლობს“, - გა­ნა­ცხა­და აშშ-ს სა­ხელ­მწი­ფო მდი­ვან­მა მაიკ პომ­პე­ომ, რო­დე­საც ას­მას წი­ნა­აღ­მდეგ 2020 წელს სან­ქცი­ე­ბი შე­მო­ი­ღეს.

სი­რი­ის ახა­ლი ელი­ტე­ბი: ომი ქმნის მო­უ­ლოდ­ნელ სიმ­დიდ­რეს

13 წლი­ან­მა ომმა სი­რი­ა­ში ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კა გა­ა­ნად­გუ­რა. სა­შუ­ა­ლო კლა­სი და ღა­რი­ბე­ბი მა­თხოვ­რე­ბად აქ­ცია. მაგ­რამ ხალ­ხის მცი­რე ნა­წი­ლის­თვის ომმა გამ­დიდ­რე­ბის ახა­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი გახ­სნა.

სი­რი­ის ეკო­ნო­მი­კა (რაც მის­გან დარ­ჩა) რე­ა­ლუ­რად იყო­ფა ბა­შა­რის, მისი უმ­ცრო­სი ძმის, მა­ჰერ­სა და ას­მას შო­რის. ისი­ნი ახლა ახა­ლი მდიდ­რე­ბის კლა­სის ლი­დე­რე­ბი არი­ან, რომ­ლებ­მაც მო­ა­ხერ­ხეს ომი­დან სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბა.

სი­რია ახლა მე­ო­რე ად­გილ­ზეა მსოფ­ლი­ო­ში ყვე­ლა­ზე კო­რუმ­პი­რე­ბუ­ლი ქვეყ­ნე­ბის ინ­დექ­სით.

ვაჭ­რე­ბის ახა­ლი კლა­სი, რომ­ლებ­მაც ომი­დან ფული იშო­ვეს, ძი­რი­თა­დად არი­ან გა­დამ­ყიდ­ვე­ლე­ბი, კონ­ტრა­ბან­დის­ტე­ბი, ჯარ­თის გამ­ყიდ­ვე­ლე­ბი, რე­კე­ტი­ო­რე­ბი და შუ­ა­მავ­ლე­ბი ნავ­თო­ბის გა­ყიდ­ვის ბიზ­ნეს­ში.

სი­რი­ის ძვე­ლი სა­ვაჭ­რო ელი­ტა თან­და­თან ახალ­მა ბიზ­ნეს­მე­ნებ­მა შეც­ვა­ლეს. მდი­და­რი სი­რი­ე­ლი ოჯა­ხე­ბი, ძი­რი­თა­დად სუ­ნი­ტე­ბი, ახლა ან გა­კოტ­რე­ბუ­ლე­ბი არი­ან, ან მოკ­ლუ­ლე­ბი, ან გა­და­სახ­ლე­ბა­ში.

ასმა ასა­დი და მისი იმ­პე­რია

ას­მამ საქ­ველ­მოქ­მე­დო ორ­გა­ნი­ზა­ცია - სი­რი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის ფონ­დი, ჯერ კი­დევ 2007 წელს შექ­მნა. ფონდსა და სი­რი­ის არაბ­თა წი­თელ ნა­ხე­ვარ­მთვა­რეს (SARC) სრუ­ლი კონ­ტრო­ლი აქვს ქვე­ყა­ნა­ში ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი დახ­მა­რე­ბის სექ­ტორ­ზე.

„ეს სის­ტე­მა სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს რე­ჟიმს, გა­და­ა­ნა­წი­ლოს დახ­მა­რე­ბა სურ­ვი­ლი­სა­მებრ, მა­გა­ლი­თად, საკ­ვე­ბი მის­ცეს ჯა­რის­კა­ცებს და არა გა­ჭირ­ვე­ბულ მო­ქა­ლა­ქე­ებს“, - ნათ­ქვა­მია აშშ-ის მიერ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ კვლე­ვა­ში.

ფონდს არა­ერ­თხელ დას­დეს ბრა­ლი გა­ე­როს­გან მი­ღე­ბუ­ლი თან­ხე­ბის ბო­რო­ტად გა­მო­ყე­ნე­ბა­ში, შარ­შან­დე­ლი და­მან­გრე­ვე­ლი მი­წისძვრის შემ­დეგ კი ორ­გა­ნი­ზა­ცია მხო­ლოდ რე­ჟი­მის ერ­თგუ­ლე­ბის დახ­მა­რე­ბა­ში და­ა­და­ნა­შა­უ­ლეს.

ბრძო­ლა გავ­ლე­ნი­სა და ქო­ნე­ბის გა­და­ნა­წი­ლე­ბის­თვის

2019 წელს სი­რი­ის ერთ დროს მთა­ვარ ოლი­გარ­ქს და ბა­შარ ალ-ასა­დის ბი­ძაშ­ვილს რამი მახ­ლუფს პრობ­ლე­მე­ბი შე­ექ­მნა. იგი იძუ­ლე­ბუ­ლი გახ­და გა­და­ე­ხა­და მი­ლი­ო­ნო­ბით დო­ლა­რის გა­და­სა­ხა­დე­ბი და ში­ნა­პა­ტიმ­რო­ბა­ში გა­და­იყ­ვა­ნეს. მის ქო­ნე­ბას კი სხვა ადა­მი­ა­ნე­ბი და­ე­უფლნენ.

მახ­ლუ­ფის "და­ცე­მის" უკან სწო­რედ ასმა ასა­დი იდგა. ექ­სპერ­ტე­ბის აზ­რით, ქალ­მა შვი­ლებს გა­უ­თა­ვი­სუფ­ლა ად­გი­ლი სი­რი­ის მთავ­რო­ბის სა­თა­ვე­ში.

ას­მას და ბა­შარს სამი შვი­ლი ჰყავთ - ჰა­ფე­ზი - 23, ზე­ი­ნი - 21 და კა­რი­მი - 20 წლის.

ამი­ე­რი­დან, მახ­ლუ­ფის ნაც­ვლად, სი­რი­ის უმ­სხვი­ლე­სი მო­ბი­ლუ­რი ოპე­რა­ტო­რი „სი­რი­ა­ტე­ლი“ პირ­ველ ლე­დის და­ახ­ლო­ე­ბულ პი­რებს ეკუთ­ვნის. ას­მამ თა­ვად აიღო კონ­ტრო­ლი მახ­ლუ­ფის საქ­ველ­მოქ­მე­დო კომ­პა­ნია Al Bustan-ზე და მოგ­ვი­ა­ნე­ბით და­ა­არ­სა სა­კუ­თა­რი სა­ტე­ლე­კო­მუ­ნი­კა­ციო კომ­პა­ნია Emmatel (ას­მას ბავ­შვო­ბა­ში ლონ­დონ­ში ცხოვ­რე­ბი­სას ემას ეძახ­დნენ).

რო­გორ და­ი­წყო ეს ყვე­ლა­ფე­რი: სი­რია 2000 წელს - ცვლი­ლე­ბე­ბის იმე­დი

24 წლის წინ სი­რია დიდ ცვლი­ლე­ბას ელო­და. ჰა­ფეზ ალ-ასა­დი, რო­მე­ლიც ქვე­ყა­ნას 30 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მარ­თავ­და, გარ­და­იც­ვა­ლა.

მისი ად­გი­ლი მო­უ­ლოდ­ნე­ლად მის უმ­ცროს ვაჟს ბა­შარს ერგო. სი­რი­ის ტახ­ტი თავ­და­პირ­ვე­ლად მისი უფ­რო­სი ძმა ბა­სი­ლის­თვის იყო გან­კუთ­ვნი­ლი, მაგ­რამ ის ავ­ტო­კა­ტას­ტრო­ფა­ში და­ი­ღუ­პა.

90-იან წლებ­ში ბა­შა­რი ლონ­დონ­ში ოფ­თალ­მო­ლო­გის ფა­კულ­ტეტ­ზე სწავ­ლობ­და, სა­დაც გა­იც­ნო მო­მა­ვა­ლი მე­უღ­ლე. ასმა აპი­რებ­და აშშ-ში წას­ვლას ჰარ­ვარ­დში სას­წავ­ლებ­ლად. მაგ­რამ ყვე­ლა­ფე­რი სხვაგ­ვა­რად გა­მო­ვი­და: და­ქორ­წინ­და და წი­ნაპ­რე­ბის სამ­შობ­ლო­ში გა­და­ვი­და.

ასმა ასადს სი­რი­ის რე­ჟი­მის რბილ ძა­ლას, ასა­დის ოჯა­ხის მთა­ვარ პიარ-ინ­სტრუ­მენტს ეძახ­დნენ. სი­რი­ის სწრა­ფი მო­დერ­ნი­ზა­ცი­ის იმე­დე­ბი მას­ზე იყო დამ­ყა­რე­ბუ­ლი. იმ დროს ჩან­და, რომ ქვე­ყა­ნას და­სავ­ლეთ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა სურ­და.

მაგ­რამ ჯერ ერა­ყის ომმა და შემ­დეგ 2011 წლის „არა­ბულ­მა გა­ზა­ფხულ­მა“ ამ იმე­დებს ბოლო მო­უ­ღო.

ასმა სი­რი­ა­ში: რე­ფორ­მე­ბი და პიარ კამ­პა­ნია

ბა­შარ ალ-ასად­მა სი­რი­ის პრე­ზი­დენ­ტის თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე ას­ვლი­დან პო­ლი­ტი­კუ­რი და ეკო­ნო­მი­კუ­რი რე­ფორ­მე­ბი და­ი­წყო. მან პი­რო­ბა დადო, რომ სი­რი­ას გა­უხ­სნი­და მსოფ­ლი­ოს­კენ მი­მა­ვალ გზას და და­ას­რუ­ლებ­და ქვეყ­ნის რეპ­რე­სი­ულ წარ­სულს.

და­ი­წყო პო­ლიტ­პა­ტიმ­რე­ბის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა, ქვე­ყა­ნა­ში გა­მოს­ცეს პირ­ვე­ლი და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი გა­ზე­თი, მე­დი­ა­ში და­ი­წყეს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის კრი­ტი­კა, გა­იხ­სნა კერ­ძო უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბი, გაჩ­ნდა სა­კა­ბე­ლო ტე­ლე­ვი­ზი­ე­ბი და რა­დი­ო­სად­გუ­რე­ბი, შე­იქ­მნა არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი და უფ­ლე­ბა­დამ­ცვე­ლი ჯგუ­ფე­ბი. და­მას­კო­ში გა­იხ­სნა კერ­ძო ბან­კე­ბი.

სი­რი­ა­ში საფ­რან­გე­თი­სა და შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის დე­ლე­გა­ცი­ე­ბი ჩა­ვიდ­ნენ. ას­მამ გა­იც­ნო ან­ჯე­ლი­ნა ჯოლი და ბრედ პიტი, სტინ­გი.

ეს დიდ­ხანს არ გაგ­რძე­ლე­ბუ­ლა, რად­გან ასა­დის მმარ­თვე­ლო­ბა­ში პო­ლი­ტი­კუ­რად მძი­მე­წო­ნი­ა­ნე­ბის ძვე­ლი გვარ­დია ჩა­ე­რია, რო­მე­ლიც ჯერ კი­დევ ჰა­ფეზს ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და.

რე­ფორ­მე­ბი შე­ჩერ­და და რო­გორც ბევ­რი აღი­ა­რებს, ამან ძი­რი­თა­დად ელი­ტა­სა და მმარ­თველ კლასს მო­უ­ტა­ნა სარ­გე­ბე­ლი. ამ დროს ასმა სა­კუ­თა­რი იმი­ჯის შექ­მნა­ზე მუ­შა­ობ­და.

მის იმიჯ­ზე პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლი იყო ცნო­ბი­ლი ბრი­ტა­ნე­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი სტრა­ტე­გი ლორდ ტი­მო­თი ბელი. პი­ა­რის სა­ა­გენ­ტოს ხელ­მძღვა­ნე­ლი ბელ პო­ტინ­გე­რი იყო მარ­გა­რეტ ტეტ­ჩე­რის სამი სა­არ­ჩევ­ნო კამ­პა­ნი­ის კონ­სულ­ტან­ტი. მის კლი­ენ­ტებს შო­რის იყ­ვნენ ალექ­სან­დრე ლუ­კა­შენ­კო და ავ­გუს­ტო პი­ნო­ჩე­ტი და სხვე­ბი.

მან მო­ი­ფიქ­რა ას­მას­თვის კონ­ცეფ­ცია, რო­მე­ლიც სამ რა­მე­ზე იყო ფო­კუ­სი­რე­ბუ­ლი - ქველ­მოქ­მე­დე­ბა, კულ­ტუ­რა და პი­როვ­ნუ­ლი ხიბ­ლი.

2011 წელს ახლო აღ­მო­სავ­ლეთ­ში არა­ბუ­ლი გა­ზა­ფხუ­ლი მძვინ­ვა­რებ­და. ასა­დი მას ტან­კე­ბით შეხ­ვდა. ამავდრო­უ­ლად, ამე­რი­კულ­მა Vogue-მა გა­მო­აქ­ვეყ­ნა სტა­ტია ას­მას სა­დი­დებ­ლად, სა­თა­უ­რით "უდაბ­ნოს ვარ­დი". ახალ­გაზ­რდა, მდიდ­რუ­ლი, გლა­მუ­რუ­ლი, ანა­ლი­ტი­კუ­რი გო­ნე­ბით - ჟურ­ნა­ლის­ტი არ აკ­ლებ­და სა­დი­დე­ბელ ეპი­თე­ტებს. ორი­ო­დე თვის შემ­დეგ, სტა­ტია აი­ღეს სა­ი­ტი­დან, Vogue-ის მთა­ვარ რე­დაქ­ტორს ანა ვინ­ტურს კი ბო­დი­შის მოხ­და მო­უ­წია.

რო­გორც ლორდ ბელ­მა რამ­დე­ნი­მე წლის წინ გერ­მა­ნულ ჟურ­ნალ Zeit Magazin-თან ინ­ტერ­ვი­უ­ში აღი­ა­რა, ას­მამ პი­ა­რის ამო­ცა­ნა "იდე­ა­ლუ­რად" შე­ას­რუ­ლა.

რე­ჟიმს, რო­მელ­მაც ასო­ბით ათა­სი ადა­მი­ა­ნი მოკ­ლა, დღემ­დე მე­გობ­რუ­ლი სახე აქვს. ”ჩვენ ყვე­ლა­ფე­რი სწო­რად გა­ვა­კე­თეთ მა­შინ”, - თქვა ბელ­მა თა­ვი­სი მუ­შა­ო­ბის შე­სა­ხებ.

ემა

ასმა და­ი­ბა­და 1975 წელს ლონ­დონ­ში, აკტო­ნის რა­ი­ონ­ში, ბრი­ტა­ნე­თის დე­და­ქა­ლა­ქის და­სავ­ლე­თით. მისი მშობ­ლე­ბი სუ­ნი­ტი მუს­ლი­მე­ბი არი­ან. 70-იანი წლე­ბის და­სა­წყის­ში ისი­ნი ლონ­დონ­ში გა­და­ვიდ­ნენ უკე­თე­სი ცხოვ­რე­ბის სა­ძი­ებ­ლად.

სკო­ლა­ში მას ემას ეძახ­დნენ. რთუ­ლი იყო მას­ში სი­რი­ე­ლის და­ნახ­ვა, იხ­სე­ნებს მე­ზო­ბე­ლი. ის ძა­ლი­ან ინ­გლი­სე­ლად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბო­და, თით­ქოს არა­ფე­რი ჰქონ­და სა­ერ­თო სი­რი­ას­თან.

„ზო­გი­ერ­თი ქალი ზრუ­ნავს თა­ვის სტილ­ზე, ზოგი კი ადა­მი­ა­ნებ­ზე. რა და­გე­მარ­თა ასმა? შე­ა­ჩე­რე შენი ქმა­რი და მისი მხარ­დამ­ჭე­რე­ბი, შე­წყვი­ტე მათი გვერ­დში დგო­მა. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია არა შენი გა­რეგ­ნო­ბა, არა­მედ შენი ქმე­დე­ბე­ბი“, - მი­მარ­თეს ას­მას გა­ე­რო­ში გერ­მა­ნი­ი­სა და ბრი­ტა­ნე­თის წარ­მო­მად­გენ­ლის ცო­ლებ­მა ვი­დე­ო­მი­მარ­თვა­ში.

კონ­ფლიქ­ტის მწვერ­ვალ­ზე პირ­ველ­მა ლე­დიმ გა­მო­ა­ცხა­და, რომ სი­რია ტე­რო­რის­ტე­ბის თავ­დას­ხმის ქვეშ იყო და მისი ქმა­რი ბა­შა­რი იყო ყვე­ლა სი­რი­ე­ლის პრე­ზი­დენ­ტი. ქალი რამ­დე­ნი­მე წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩრდილ­ში გა­და­ვი­და და სა­ზო­გა­დო­ე­ბას მხო­ლოდ 2016 წელს და­უბ­რუნ­და, რო­დე­საც ბა­შა­რის დედა ანი­სი გარ­და­იც­ვა­ლა, რო­მელ­თა­ნაც ას­მას და­ძა­ბუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბა ჰქონ­და.

სი­რია ომის შემ­დეგ

სი­რი­ე­ლე­ბის მე­ო­თხედ­ზე მეტი - და­ახ­ლო­ე­ბით 5,7 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი - მსოფ­ლიო ბან­კის უახ­ლე­სი მო­ნა­ცე­მე­ბით, უკი­დუ­რეს სი­ღა­რი­ბე­ში ცხოვ­რობს. ქვე­ყა­ნა­ში სა­შუ­ა­ლო კლა­სი დიდი ხა­ნია გაქ­რა. ყვე­ლა­ფე­რი დე­ფი­ცი­ტშია. ადა­მი­ა­ნე­ბის ნა­წილს უცხო­ეთ­ში წა­სუ­ლი ნა­თე­სა­ვე­ბის დახ­მა­რე­ბით უდ­გია სული.

ისე­დაც სა­ვა­ლა­ლო მდგო­მა­რე­ო­ბა გა­სულ გა­ზა­ფხულ­ზე მომ­ხდარ­მა ძლი­ერ­მა მი­წისძვრამ და­ამ­ძი­მა.

ცხოვ­რე­ბის პი­რო­ბე­ბის ნე­ბის­მი­ე­რი გა­უ­ა­რე­სე­ბა ადა­მი­ა­ნებს შიმ­ში­ლის ზღვარ­ზე აყე­ნებს. სი­რი­უ­ლი ლირა ვარ­დნას გა­ნაგ­რძობს: შე­და­რე­ბის­თვის, 2011 წლის ომამ­დე 1 დო­ლა­რი 47 სი­რი­უ­ლი ლირა ღირ­და, ხოლო 2023 წელს - 14 ათას ლი­რამ­დე გა­ი­ზარ­და.

გა­სულ წელს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ გა­ა­უქ­მა საწ­ვა­ვის სუბ­სი­დი­ე­ბი და ფა­სე­ბი ორ-სამ­ჯერ გა­ზარ­და.

2015 წელს რუ­სე­თის ინ­ტერ­ვენ­ცია და ირა­ნის მხარ­და­ჭე­რა ასადს და­ეხ­მა­რა ქვეყ­ნის ტე­რი­ტო­რი­ის დიდ ნა­წილ­ზე კონ­ტრო­ლი აღედ­გი­ნა. ბევ­რი ასა­დის სი­ცო­ცხლი­სუ­ნა­რი­ა­ნო­ბი­სა და პო­ლი­ტი­კუ­რი დღეგ­რძე­ლო­ბის მთა­ვარ მი­ზე­ზად კრემ­ლის დახ­მა­რე­ბას მი­იჩ­ნევს.

13 წლი­ა­ნი ომის შემ­დეგ ის აკონ­ტრო­ლებს სი­რი­ის და­ახ­ლო­ე­ბით 70-80%-ს. იდ­ლიბ­ში ცხოვ­რო­ბენ ყო­ფი­ლი ოპო­ზი­ცი­ი­სა და ჯი­ჰა­დის­ტე­ბის ნარ­ჩე­ნე­ბი, სი­რი­ის ჩრდი­ლო­ე­თით ქურ­თე­ბი და თურ­ქე­ბი, დეირ ეზ-ზო­რის რე­გი­ონ­ში არის ის­ლა­მუ­რი სა­ხელ­მწი­ფო (რუ­სეთ­ში ტე­რო­რის­ტულ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ად აღი­ა­რე­ბუ­ლი).

და მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ბოლო წლებ­ში აქ­ტი­უ­რი ბრძო­ლა არ ყო­ფი­ლა, ომი არ შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ით­ვა­ლოს დას­რუ­ლე­ბუ­ლად, სა­ნამ პო­ლი­ტი­კუ­რი წეს­რი­გი არ აღ­დგე­ბა.

წყა­რო