"არაბი ლედი დაიანა", რომელიც სირიას "აზანზარებს": ორჯერ დამარცხებული სიმსივნე და სანქციები ევროპისგან და ამერიკისგან - ვინ არის ბაშარ ასადის გავლენიანი ცოლი?

სირია, რუსეთის მთავარი პარტნიორი ახლო აღმოსავლეთში, 13 წლიანი ომის შემდეგ, ახლაც ნანგრევებში ცხოვრობს. ყველაფერი, რაც ქვეყნისგან დარჩა, ახლა რამდენიმე ადამიანის ხელშია. მათ შორისაა სირიის პრეზიდენტის ბაშარ ალ-ასადის მეუღლე ასმა ალ-ასადი.

• ასმას სახელი ომისშემდგომ სირიაში პოლიტიკური და ფინანსური ძალაუფლების სიმბოლოდ იქცა. მის გარეშე არ ხდება გარიგებები და არ მიიღება მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებები. ის დგას ქვეყანაში ქონების ცნობილი გადანაწილების უკან.

მთელი სირია ახლა ასმას ეკუთვნის - ასე ამბობენ მასზე სირიელი ბიზნესმენები.

ხუთი წლის წინ ასმას მკერდის კიბოს დიაგნოზი დაუსვეს. დაავადებისგან განიკურნა, მაგრამ მიმდინარე წლის მაისში ექიმებმა მას კიბოს ახალი დიაგნოზი დაუსვეს - მიელოიდური ლეიკემია.

"არაბი ლედი დაიანა", "სინათლის სხივი სირიის პირქუშ რეალობაში", "უდაბნოს ვარდი", "ერის დედა", „სირიელი მარი ანტუანეტა, "რკინის ლედი" - ასეთი ეპითეტებით ასმა ასადს სხვადასხვა დროს მოიხსენიებდნენ, როგორც ქვეყანაში, ისე მის ფარგლებს გარეთ.

ვინ არის ასმა, სირიის პირველი ლედი?

არაბული გაზაფხულის გარიჟრაჟზე ასმაზე დიდ იმედებს ამყარებდნენ, რომელსაც შეეძლო აღეკვეთა პროტესტის სისხლიანი ჩახშობა ქვეყანაში. ახლა მასზე ამბობენ, რომ მან ყველაზე მეტად იხეირა სირიაში მიმდინარე სამოქალაქო ომით.

"როდესაც ვსაუბრობთ მათზე, ვინც ომიდან ისარგებლა, მნიშვნელოვანია ასმა ასადის ფიგურა. მას ოდესღაც უდაბნოს ვარდს ეძახდნენ, ახლა ის სირიის რკინის ლედი გახდა“, - ნათქვამია Qatar Harmoon Center for Contemporary Research-ის კვლევაში.

სირიის პირველი ლედი შუამავლების მეშვეობით ქვეყნის ყველა მთავარ სექტორს აკონტროლებს - ტელეკომუნიკაციებს, უძრავ ქონებას, ბანკებს, ვაჭრობას.

ასმა ასადის წინააღმდეგ ძალაშია ევროკავშირისა და შეერთებული შტატების მიერ დაწესებული პირადი სანქციები.

"ქმრისა და ოჯახის წევრების მხარდაჭერით, ის სირიის ომით ყველაზე არაკეთილსინდისიერად სარგებლობს“, - განაცხადა აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა მაიკ პომპეომ, როდესაც ასმას წინააღმდეგ 2020 წელს სანქციები შემოიღეს.

სირიის ახალი ელიტები: ომი ქმნის მოულოდნელ სიმდიდრეს

13 წლიანმა ომმა სირიაში ქვეყნის ეკონომიკა გაანადგურა. საშუალო კლასი და ღარიბები მათხოვრებად აქცია. მაგრამ ხალხის მცირე ნაწილისთვის ომმა გამდიდრების ახალი შესაძლებლობები გახსნა.

სირიის ეკონომიკა (რაც მისგან დარჩა) რეალურად იყოფა ბაშარის, მისი უმცროსი ძმის, მაჰერსა და ასმას შორის. ისინი ახლა ახალი მდიდრების კლასის ლიდერები არიან, რომლებმაც მოახერხეს ომიდან სარგებლის მიღება.

სირია ახლა მეორე ადგილზეა მსოფლიოში ყველაზე კორუმპირებული ქვეყნების ინდექსით.

ვაჭრების ახალი კლასი, რომლებმაც ომიდან ფული იშოვეს, ძირითადად არიან გადამყიდველები, კონტრაბანდისტები, ჯართის გამყიდველები, რეკეტიორები და შუამავლები ნავთობის გაყიდვის ბიზნესში.

სირიის ძველი სავაჭრო ელიტა თანდათან ახალმა ბიზნესმენებმა შეცვალეს. მდიდარი სირიელი ოჯახები, ძირითადად სუნიტები, ახლა ან გაკოტრებულები არიან, ან მოკლულები, ან გადასახლებაში.

ასმა ასადი და მისი იმპერია

ასმამ საქველმოქმედო ორგანიზაცია - სირიის განვითარების ფონდი, ჯერ კიდევ 2007 წელს შექმნა. ფონდსა და სირიის არაბთა წითელ ნახევარმთვარეს (SARC) სრული კონტროლი აქვს ქვეყანაში ჰუმანიტარული დახმარების სექტორზე.

„ეს სისტემა საშუალებას აძლევს რეჟიმს, გადაანაწილოს დახმარება სურვილისამებრ, მაგალითად, საკვები მისცეს ჯარისკაცებს და არა გაჭირვებულ მოქალაქეებს“, - ნათქვამია აშშ-ის მიერ გამოქვეყნებულ კვლევაში.

ფონდს არაერთხელ დასდეს ბრალი გაეროსგან მიღებული თანხების ბოროტად გამოყენებაში, შარშანდელი დამანგრეველი მიწისძვრის შემდეგ კი ორგანიზაცია მხოლოდ რეჟიმის ერთგულების დახმარებაში დაადანაშაულეს.

ბრძოლა გავლენისა და ქონების გადანაწილებისთვის

2019 წელს სირიის ერთ დროს მთავარ ოლიგარქს და ბაშარ ალ-ასადის ბიძაშვილს რამი მახლუფს პრობლემები შეექმნა. იგი იძულებული გახდა გადაეხადა მილიონობით დოლარის გადასახადები და შინაპატიმრობაში გადაიყვანეს. მის ქონებას კი სხვა ადამიანები დაეუფლნენ.

მახლუფის "დაცემის" უკან სწორედ ასმა ასადი იდგა. ექსპერტების აზრით, ქალმა შვილებს გაუთავისუფლა ადგილი სირიის მთავრობის სათავეში.

ასმას და ბაშარს სამი შვილი ჰყავთ - ჰაფეზი - 23, ზეინი - 21 და კარიმი - 20 წლის.

ამიერიდან, მახლუფის ნაცვლად, სირიის უმსხვილესი მობილური ოპერატორი „სირიატელი“ პირველ ლედის დაახლოებულ პირებს ეკუთვნის. ასმამ თავად აიღო კონტროლი მახლუფის საქველმოქმედო კომპანია Al Bustan-ზე და მოგვიანებით დააარსა საკუთარი სატელეკომუნიკაციო კომპანია Emmatel (ასმას ბავშვობაში ლონდონში ცხოვრებისას ემას ეძახდნენ).

როგორ დაიწყო ეს ყველაფერი: სირია 2000 წელს - ცვლილებების იმედი

24 წლის წინ სირია დიდ ცვლილებას ელოდა. ჰაფეზ ალ-ასადი, რომელიც ქვეყანას 30 წლის განმავლობაში მართავდა, გარდაიცვალა.

მისი ადგილი მოულოდნელად მის უმცროს ვაჟს ბაშარს ერგო. სირიის ტახტი თავდაპირველად მისი უფროსი ძმა ბასილისთვის იყო განკუთვნილი, მაგრამ ის ავტოკატასტროფაში დაიღუპა.

90-იან წლებში ბაშარი ლონდონში ოფთალმოლოგის ფაკულტეტზე სწავლობდა, სადაც გაიცნო მომავალი მეუღლე. ასმა აპირებდა აშშ-ში წასვლას ჰარვარდში სასწავლებლად. მაგრამ ყველაფერი სხვაგვარად გამოვიდა: დაქორწინდა და წინაპრების სამშობლოში გადავიდა.

ასმა ასადს სირიის რეჟიმის რბილ ძალას, ასადის ოჯახის მთავარ პიარ-ინსტრუმენტს ეძახდნენ. სირიის სწრაფი მოდერნიზაციის იმედები მასზე იყო დამყარებული. იმ დროს ჩანდა, რომ ქვეყანას დასავლეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესება სურდა.

მაგრამ ჯერ ერაყის ომმა და შემდეგ 2011 წლის „არაბულმა გაზაფხულმა“ ამ იმედებს ბოლო მოუღო.

ასმა სირიაში: რეფორმები და პიარ კამპანია

ბაშარ ალ-ასადმა სირიის პრეზიდენტის თანამდებობაზე ასვლიდან პოლიტიკური და ეკონომიკური რეფორმები დაიწყო. მან პირობა დადო, რომ სირიას გაუხსნიდა მსოფლიოსკენ მიმავალ გზას და დაასრულებდა ქვეყნის რეპრესიულ წარსულს.

დაიწყო პოლიტპატიმრების გათავისუფლება, ქვეყანაში გამოსცეს პირველი დამოუკიდებელი გაზეთი, მედიაში დაიწყეს ხელისუფლების კრიტიკა, გაიხსნა კერძო უნივერსიტეტები, გაჩნდა საკაბელო ტელევიზიები და რადიოსადგურები, შეიქმნა არასამთავრობო ორგანიზაციები და უფლებადამცველი ჯგუფები. დამასკოში გაიხსნა კერძო ბანკები.

სირიაში საფრანგეთისა და შეერთებული შტატების დელეგაციები ჩავიდნენ. ასმამ გაიცნო ანჯელინა ჯოლი და ბრედ პიტი, სტინგი.

ეს დიდხანს არ გაგრძელებულა, რადგან ასადის მმართველობაში პოლიტიკურად მძიმეწონიანების ძველი გვარდია ჩაერია, რომელიც ჯერ კიდევ ჰაფეზს ემსახურებოდა.

რეფორმები შეჩერდა და როგორც ბევრი აღიარებს, ამან ძირითადად ელიტასა და მმართველ კლასს მოუტანა სარგებელი. ამ დროს ასმა საკუთარი იმიჯის შექმნაზე მუშაობდა.

მის იმიჯზე პასუხისმგებელი იყო ცნობილი ბრიტანელი პოლიტიკური სტრატეგი ლორდ ტიმოთი ბელი. პიარის სააგენტოს ხელმძღვანელი ბელ პოტინგერი იყო მარგარეტ ტეტჩერის სამი საარჩევნო კამპანიის კონსულტანტი. მის კლიენტებს შორის იყვნენ ალექსანდრე ლუკაშენკო და ავგუსტო პინოჩეტი და სხვები.

მან მოიფიქრა ასმასთვის კონცეფცია, რომელიც სამ რამეზე იყო ფოკუსირებული - ქველმოქმედება, კულტურა და პიროვნული ხიბლი.

2011 წელს ახლო აღმოსავლეთში არაბული გაზაფხული მძვინვარებდა. ასადი მას ტანკებით შეხვდა. ამავდროულად, ამერიკულმა Vogue-მა გამოაქვეყნა სტატია ასმას სადიდებლად, სათაურით "უდაბნოს ვარდი". ახალგაზრდა, მდიდრული, გლამურული, ანალიტიკური გონებით - ჟურნალისტი არ აკლებდა სადიდებელ ეპითეტებს. ორიოდე თვის შემდეგ, სტატია აიღეს საიტიდან, Vogue-ის მთავარ რედაქტორს ანა ვინტურს კი ბოდიშის მოხდა მოუწია.

როგორც ლორდ ბელმა რამდენიმე წლის წინ გერმანულ ჟურნალ Zeit Magazin-თან ინტერვიუში აღიარა, ასმამ პიარის ამოცანა "იდეალურად" შეასრულა.

რეჟიმს, რომელმაც ასობით ათასი ადამიანი მოკლა, დღემდე მეგობრული სახე აქვს. ”ჩვენ ყველაფერი სწორად გავაკეთეთ მაშინ”, - თქვა ბელმა თავისი მუშაობის შესახებ.

ემა

ასმა დაიბადა 1975 წელს ლონდონში, აკტონის რაიონში, ბრიტანეთის დედაქალაქის დასავლეთით. მისი მშობლები სუნიტი მუსლიმები არიან. 70-იანი წლების დასაწყისში ისინი ლონდონში გადავიდნენ უკეთესი ცხოვრების საძიებლად.

სკოლაში მას ემას ეძახდნენ. რთული იყო მასში სირიელის დანახვა, იხსენებს მეზობელი. ის ძალიან ინგლისელად გამოიყურებოდა, თითქოს არაფერი ჰქონდა საერთო სირიასთან.

„ზოგიერთი ქალი ზრუნავს თავის სტილზე, ზოგი კი ადამიანებზე. რა დაგემართა ასმა? შეაჩერე შენი ქმარი და მისი მხარდამჭერები, შეწყვიტე მათი გვერდში დგომა. მნიშვნელოვანია არა შენი გარეგნობა, არამედ შენი ქმედებები“, - მიმართეს ასმას გაეროში გერმანიისა და ბრიტანეთის წარმომადგენლის ცოლებმა ვიდეომიმართვაში.

კონფლიქტის მწვერვალზე პირველმა ლედიმ გამოაცხადა, რომ სირია ტერორისტების თავდასხმის ქვეშ იყო და მისი ქმარი ბაშარი იყო ყველა სირიელის პრეზიდენტი. ქალი რამდენიმე წლის განმავლობაში ჩრდილში გადავიდა და საზოგადოებას მხოლოდ 2016 წელს დაუბრუნდა, როდესაც ბაშარის დედა ანისი გარდაიცვალა, რომელთანაც ასმას დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდა.

სირია ომის შემდეგ

სირიელების მეოთხედზე მეტი - დაახლოებით 5,7 მილიონი ადამიანი - მსოფლიო ბანკის უახლესი მონაცემებით, უკიდურეს სიღარიბეში ცხოვრობს. ქვეყანაში საშუალო კლასი დიდი ხანია გაქრა. ყველაფერი დეფიციტშია. ადამიანების ნაწილს უცხოეთში წასული ნათესავების დახმარებით უდგია სული.

ისედაც სავალალო მდგომარეობა გასულ გაზაფხულზე მომხდარმა ძლიერმა მიწისძვრამ დაამძიმა.

ცხოვრების პირობების ნებისმიერი გაუარესება ადამიანებს შიმშილის ზღვარზე აყენებს. სირიული ლირა ვარდნას განაგრძობს: შედარებისთვის, 2011 წლის ომამდე 1 დოლარი 47 სირიული ლირა ღირდა, ხოლო 2023 წელს - 14 ათას ლირამდე გაიზარდა.

გასულ წელს ხელისუფლებამ გააუქმა საწვავის სუბსიდიები და ფასები ორ-სამჯერ გაზარდა.

2015 წელს რუსეთის ინტერვენცია და ირანის მხარდაჭერა ასადს დაეხმარა ქვეყნის ტერიტორიის დიდ ნაწილზე კონტროლი აღედგინა. ბევრი ასადის სიცოცხლისუნარიანობისა და პოლიტიკური დღეგრძელობის მთავარ მიზეზად კრემლის დახმარებას მიიჩნევს.

13 წლიანი ომის შემდეგ ის აკონტროლებს სირიის დაახლოებით 70-80%-ს. იდლიბში ცხოვრობენ ყოფილი ოპოზიციისა და ჯიჰადისტების ნარჩენები, სირიის ჩრდილოეთით ქურთები და თურქები, დეირ ეზ-ზორის რეგიონში არის ისლამური სახელმწიფო (რუსეთში ტერორისტულ ორგანიზაციად აღიარებული).

და მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში აქტიური ბრძოლა არ ყოფილა, ომი არ შეიძლება ჩაითვალოს დასრულებულად, სანამ პოლიტიკური წესრიგი არ აღდგება.

წყარო