გა­ზა­ფხუ­ლის მო­ახ­ლო­ე­ბას­თან ერ­თად აქ­ტუ­ა­ლუ­რი ხდე­ბა მცე­ნა­რე­ე­ბის გა­დარ­გვა, მოვ­ლა, ნი­ა­დაგ­ზე ზრუნ­ვა, ეს სწო­რედ ის პე­რი­ო­დია, როცა მცე­ნა­რე­ებს ნი­ა­და­გის შეც­ვლა სჭირ­დე­ბა.

რო­გორც ცნო­ბი­ლია, ქოთ­ნის ყვა­ვი­ლე­ბი სა­თუ­თი ბუ­ნე­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ვი­ან, მათ მუდ­მი­ვი ყუ­რა­დღე­ბა და მოვ­ლა სჭირ­დე­ბათ.სა­სი­ცო­ცხლოდ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ყვა­ვი­ლე­ბის­თვის სე­ზო­ნის­თვის შე­სა­ფე­რი­სი პი­რო­ბე­ბის შექ­მნა, რათა მათი სა­სი­ცო­ცხლო ციკ­ლი მაქ­სი­მა­ლუ­რად გა­ვა­ხან­გრძლი­ვოთ.

ამი­სათ­ვის კი სა­ჭი­როა ვი­ცო­დეთ ის წე­სე­ბი, რაც აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა და­ვიც­ვათ ქოთ­ნის ყვა­ვი­ლის მოვ­ლის დროს.

მცე­ნა­რის გა­დარ­გვის­თვის, უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მის­თვის სწო­რად შერ­ჩე­უ­ლი ნი­ა­და­გი.ჩვენს მარ­კე­ტებ­ში შე­გიძ­ლი­ათ შე­ი­ძი­ნოთ უნი­ვერ­სა­ლუ­რი ნი­ა­და­გი, რომ­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია ნე­ბის­მი­ე­რი ტი­პის მცე­ნა­რე­ზე.

ნი­ა­და­გის ტი­პე­ბი გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია, შე­სა­ბა­მი­სად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ყვა­ვი­ლის­თვის ნი­ა­და­გი ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად შე­ირ­ჩეს, სა­ჭი­რო­ე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე.

მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია,რომ ყვა­ვი­ლის­თვის შერ­ჩე­უ­ლი მიწა იყოს გა­ნოყი­ე­რე­ბუ­ლი, სა­სუ­ქი­თა და მი­ნე­რა­ლე­ბით სავ­სე.

უნი­ვერ­სა­ლუ­რი ნი­ა­და­გი შავი მი­წის­გან გან­სხვა­ვე­ბით შე­ი­ცავს სპე­ცი­ა­ლურ და­ნა­მა­ტებს, რო­მე­ლიც ხელს უწყობს მცე­ნა­რის ზრდა-გან­ვი­თა­რე­ბის პრო­ცესს. მა­გა­ლი­თად, აღ­ნიშ­ნუ­ლი ნი­ა­და­გის შე­მად­გე­ნე­ლი ერთ-ერთი კომ­პო­ნენ­ტია პერ­ლი­ტი ან ვერ­მი­კუ­ლი­ტი. ორი­ვე მათ­გა­ნი ხელს უწყობს ჰა­ე­რა­ცი­ას, აუმ­ჯო­ბე­სებს ნი­ა­და­გის სტრუქ­ტუ­რას, იწოვს ჭარ­ბი რა­ო­დე­ნო­ბით წყალს და მცე­ნა­რეს იცავს ლპო­ბის­გან. პერ­ლი­ტი­სა და ვერ­მი­კუ­ლი­ტის თვი­სე­ბე­ბი მსგავ­სია, გან­სხვა­ვე­ბა მათ შე­მად­გენ­ლო­ბა­შია, კერ­ძოდ კი, პერ­ლი­ტი არ შე­ი­ცავს მი­ნა­რე­ვებს, გან­სხვა­ვე­ბით ვერ­მი­კუ­ლი­ტის­გან. გარ­და ამი­სა, და­მა­ტე­ბი­თი კომ­პო­ნენ­ტი გახ­ლავთ ბი­ოჰუ­მუ­სი. ბი­ოჰუ­მუ­სი არის გა­დამ­წვა­რი ნა­კე­ლი, რო­მე­ლიც გა­და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლია ჭი­ა­ყე­ლე­ბის მიერ. ის ზრდის მო­სავ­ლი­ა­ნო­ბას, აჩ­ქა­რებს მცე­ნა­რის ზრდის პრო­ცესს, სა­სარ­გებ­ლოა ყვე­ლა ტი­პის მცე­ნა­რის­თვის.

რაც შე­ე­ხე­ბა შავ მი­წას(და­ნა­მა­ტე­ბის გა­რე­შე), შავი მი­წა­ში შეგ­ვიძ­ლია გა­ვა­ხა­როთ ხე-მცე­ნა­რე­ე­ბი, ვარ­დე­ბი და ნე­იტ­რა­ლუ­რი ნი­ა­და­გის მოყ­ვა­რუ­ლი სხვა მცე­ნა­რე­ე­ბი.

თქვენ შე­გიძ­ლი­ათ შე­ი­ძი­ნოთ უნი­ვერ­სა­ლუ­რი ნი­ა­და­გი მცე­ნა­რე­ე­ბის­თვის ან იყი­დოთ ცალ-ცალ­კე თი­თო­ე­უ­ლი კომ­პო­ნენ­ტი და შე­უ­რი­ოთ თქვენ­თვის სა­სურ­ვე­ლი პრო­პორ­ცი­ე­ბით. გარ­და ამი­სა, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია იმ ფაქ­ტის აღ­ნიშ­ვნაც, რომ არ­სე­ბობს (წარ­მოდ­გე­ნი­ლია ჩვენს მარ­კე­ტებ­ში) მცე­ნა­რე­თა კონ­კრე­ტულ სეგ­მენ­ტებ­ზე გათ­ვლი­ლი ნი­ა­და­გი. მა­გა­ლი­თად, არ­სე­ბობს ნი­ა­და­გი კაქ­ტუ­სე­ბი­სა და სუ­კუ­ლენ­ტე­ბის­თვის, რო­მე­ლიც გახ­ლავთ უხე­ში და ქვა­ღორ­ღი­ა­ნი. იე­ბის ნი­ა­და­გი გახ­ლავთ შე­და­რე­ბით მსუ­ბუ­ქი და ჰა­ე­რო­ვა­ნი, მას­ში დიდი რა­ო­დე­ნო­ბი­თაა ტორ­ფი.

გვაქვს ორ­ქი­დე­ე­ბის ნი­ა­და­გი, რო­მე­ლიც შედ­გე­ბა ქო­ქო­სის ჩიფ­სის­გან, ხის ქერ­ქი­სა და სფანგნუ­მის ხავ­სის­გან. მას­ში მეტი კონ­ცენ­ტრა­ცი­ი­თაა ქო­ქო­სის ჩიფ­სი (და­ახ­ლო­ე­ბით 60%). და­მა­ტე­ბით შეგ­ვიძ­ლია ყუ­რა­დღე­ბა გა­ვა­მახ­ვი­ლოთ ბოსტნე­უ­ლი­სა და ხე­ხი­ლის ნი­ა­დაგ­ზე. გარ­და ამი­სა, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ ნი­ა­და­გის შერ­ჩე­ვი­სას და­იც­ვათ მჟა­ვი­ა­ნო­ბის ბა­ლან­სი. კერ­ძოდ კი, ტრო­პი­კუ­ლი მცე­ნა­რე­ე­ბი თავს მე­ტად კომ­ფორ­ტუ­ლად გრძნო­ბენ მჟა­ვე ნი­ა­და­გი. ზოგი მცე­ნა­რე კი პი­რი­ქით, ნე­იტ­რა­ლურ ნი­ა­დაგს ანი­ჭებს უპი­რა­ტე­სო­ბას.

მცე­ნა­რის ქო­თან­ში გა­დარ­გვის პირ­ვე­ლი სა­ფე­ხუ­რია ქოთ­ნის დრე­ნა­ჟით უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა. დრე­ნა­ჟის­თვის გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა კე­რამ­ზი­ტი­სა და პემ­ზის კენ­ჭე­ბი, ორი­ვე მათ­გა­ნი დრე­ნა­ჟის­თვის არის ძა­ლი­ან კარ­გი სა­შუ­ა­ლე­ბა. მათ ერ­თნა­ი­რი თვი­სე­ბე­ბი აქვთ: ჰა­ე­რა­ცია, ტე­ნის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა და ზედ­მე­ტი წყლის შე­წო­ვა.(2-3სმ სის­ქე­ზე, და­მო­კი­დე­ბუ­ლია ქოთ­ნის მო­ცუ­ლო­ბა­ზე).

გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ- კენ­ჭე­ბი ქოთ­ნის ძირ­ში უნდა გა­ნა­თავ­სოთ ერთ ან ორ ფე­ნად.

ტორ­ფი - ტორ­ფის ნი­ა­დაგ­ში შე­რე­ვა ძი­რი­თა­დად იმ მიზ­ნით ხდე­ბა, რომ ნი­ა­დაგს მი­ვა­ნი­ჭოთ მეტი სიმ­სუ­ბუ­ქე და ნი­ა­და­გი იყოს მე­ტად ჰა­ე­რო­ვა­ნი, მსუ­ბუ­ქი, და­ბა­ლან­სე­ბუ­ლი. ტორ­ფის თვი­სე­ბა არ არის მხო­ლოდ ნი­ა­დაგ­ში მისი შე­რე­ვა, ტორ­ფი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თეს­ლის სწრა­ფად გან­ვი­თა­რე­ბის­თვი­საც. გარ­და ამი­სა, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ყუ­რა­დღე­ბა გა­ვა­მახ­ვი­ლოთ იმა­ზეც, რომ არ­სე­ბობს მჟა­ვე ტორ­ფი და არ­სე­ბობს ნე­იტ­რა­ლუ­რი ტორ­ფი. ტრო­პი­კუ­ლი მცე­ნა­რე­ე­ბი თავს მე­ტად კომ­ფორ­ტუ­ლად გრძნო­ბენ მჟა­ვე არე­ში, ამი­ტომ უმ­ჯო­ბე­სია, ნი­ა­დაგ­ში მჟა­ვე ტორ­ფის შე­რე­ვა სა­ჭი­რო თა­ნა­ფარ­დო­ბით.

აქვე, უნდა აღ­ვნიშ­ნოთ ის ფაქ­ტიც, რომ მარ­კეტ­ში შე­ძე­ნი­ლი მცე­ნა­რე­ე­ბის უმე­ტე­სო­ბა მო­თავ­სე­ბუ­ლია ტორფში და არა მი­წა­ში. ტორ­ფი არ შე­ი­ცავს მცე­ნა­რის ზრდი­სა და გან­ვი­თა­რე­ბის­თვის სა­ჭი­რო მი­ნე­რა­ლებს. ამი­ტომ აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ შე­ძე­ნი­დან რამ­დე­ნი­მე დღე­ში გა­დავრგოთ მცე­ნა­რე, გა­და­ვი­ტა­ნოთ სა­ცხოვ­რე­ბელ სუბსტრატ­ში.

ტორ­ფი არის სტე­რი­ლუ­რი, ანუ მას­ში არ არის მიკ­რო­ბე­ბი.

სა­სუ­ქი მცე­ნა­რის ზრდი­სა და გან­ვი­თა­რე­ბის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი კომ­პო­ნენ­ტია, სწო­რედ ამი­ტომ, მცე­ნა­რის აქ­ტი­უ­რი ზრდის პე­რი­ოდ­ში აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მცე­ნა­რის­თვის სა­სუ­ქის მი­ცე­მა. გარ­და ამი­სა, სა­სუ­ქის გა­მო­ყე­ნე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია მცე­ნა­რის გა­დარ­გვის პრო­ცეს­ში. გა­დარ­გვის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ, მცე­ნა­რის მორ­წყვის დროს შე­საძ­ლე­ბე­ლია ფეს­ვე­ბის სტი­მუ­ლა­ტო­რის გა­მო­ყე­ნე­ბა, რათა მცე­ნა­რემ მარ­ტი­ვად აით­ვი­სოს ქოთ­ნის სივ­რცე.

არ­სე­ბობს სამი ტი­პის სა­სუ­ქი:

• თხე­ვა­დი სა­სუ­ქი - ის აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა გა­ზავ­დეს წყალ­თან და მხო­ლოდ ამის შემ­დეგ უნდა მი­ვა­წო­დოთ მცე­ნა­რეს, აუ­ცი­ლებ­ლად მორ­წყუ­ლი ნი­ა­და­გის შემ­დგომ.
• ხან­გრძლი­ვი მოქ­მე­დე­ბის სა­სუ­ქი - ის ფხვნი­ლის სა­ხით არის წარ­მოდ­გე­ნი­ლი და ხდე­ბა მისი სუბსტრატ­ში შე­რე­ვა. თხე­ვად სა­სუქ­თან შე­და­რე­ბით უფრო ნელა მოქ­მე­დებს;
• არა­ფეს­ვუ­რი სა­სუ­ქი - ანუ ე.წ. ფოთ­ლებ­ზე შე­სას­ხუ­რე­ბე­ლი სა­სუ­ქი.

მცე­ნა­რის საკ­ვე­ბი ნივ­თი­ე­რე­ბი­დან შეგ­ვიძ­ლია გა­მოვ­ყოთ აზო­ტი, კა­ლი­უ­მი და ფოს­ფო­რი. აზო­ტი ეხ­მა­რე­ბა მცე­ნა­რეს ფოთ­ლო­ვა­ნი მა­სის წარ­მოქ­მნა­ში. კა­ლი­უ­მი ხელს უწყობს ძლი­ე­რი ფესვთა სის­ტე­მის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას. რაც შე­ე­ხე­ბა ფოს­ფორს, ის ავი­თა­რებს აღ­მო­ნა­ცენს, აღ­ვი­ვებს თესლს, ხელს უწყობს ნა­ყო­ფის სწრა­ფად მომ­წი­ფე­ბას. იმ შემ­თხვე­ვა­ში კი თუ მცე­ნა­რეს გა­აჩ­ნია აღ­ნიშ­ნუ­ლი კომ­პო­ნენ­ტე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბა, შე­საძ­ლე­ბე­ლია უზ­რუნ­ველ­ყოთ შე­სა­ბა­მი­სი სა­სუ­ქით.

აზო­ტი­სა და ფოს­ფო­რის ნაკ­ლე­ბო­ბა შეგ­ვიძ­ლია მცე­ნა­რის ფო­თოლ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბით გა­ვარ­კვი­ოთ.

მცე­ნა­რე­ე­ბის­თვის ქოთ­ნის სწო­რად შერ­ჩე­ვა ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ფაქ­ტო­რია. მცე­ნა­რის სა­სი­ცო­ცხლო ციკლზე ზრუნ­ვის დროს, მისი მო­ცუ­ლო­ბა უნდა შე­ე­სა­ბა­მე­ბო­დეს გრუნ­ტის მო­ცუ­ლო­ბას. აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მცე­ნა­რე გა­დავრგოთ 2-3სმ ან 4-5სმ-ით დიდ ქო­თან­ში. ეს ყო­ვე­ლი­ვე და­მო­კი­დე­ბუ­ლია თავ­და­პირ­ვე­ლი ქოთ­ნის მო­ცუ­ლო­ბა­ზე. მცე­ნა­რეს ქო­თა­ნი თან­და­თა­ნო­ბით, ეტა­პობ­რი­ვად უნდა გა­ვუ­ზარ­დოთ, რათა მცე­ნა­რის­თვის მარ­ტი­ვი იყოს სივ­რცის ათ­ვი­სე­ბა.

მცე­ნა­რის­თვის, რო­გორც წყლის ნაკ­ლე­ბო­ბა ასე­ვე, მისი ჭარ­ბად მი­წო­დე­ბაც მავ­ნე­ბე­ლია. სწო­რედ ამი­ტომ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია სწო­რად შე­ვარ­ჩი­ოთ სარ­წყა­ვი სის­ტე­მა.

გა­ზა­ფხუ­ლი მცე­ნა­რის გა­და­სარ­გა­ვად კარ­გი დროა. ამ დროს მათი ზრდა იწყე­ბა. მცე­ნა­რე­ებს მორ­წყვა მხო­ლოდ მა­შინ სჭირ­დე­ბა, როცა მი­წის ზედა შრე შეშ­რე­ბა.

სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის ცნო­ბი­ლი მცე­ნა­რეა ორ­ქი­დეა. ორ­ქი­დე­ებს გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მოვ­ლა სჭირ­დე­ბათ. მათ რგა­ვენ სპე­ცი­ა­ლურ, ორ­ქი­დე­ის ნი­ა­დაგ­ში, რო­მე­ლიც შე­ი­ცავს დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით ქო­ქო­სის ქერ­ქს. გარ­და ამი­სა, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ისიც, რომ ორ­ქი­დეა უნდა ჩა­ირ­გოს გამჭვირ­ვა­ლე ქო­თან­ში, რათა ფეს­ვე­ბი იყოს მაქ­სი­მა­ლუ­რად ხილ­ვა­დი. ორ­ქი­დეა გახ­ლავთ სპე­ცი­ფი­კუ­რი მცე­ნა­რე მისი მორ­წყვის თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რეც. კერ­ძოდ, მცე­ნა­რე უნდა მო­ირ­წყას გან­ცალ­კე­ვე­ბულ წყლი­ან ჭურ­ჭელ­ში მო­თავ­სე­ბით. რაც შე­ე­ხე­ბა ორ­ქი­დე­ის სა­სუ­ქით უზ­რუნ­ველ­ყო­ფას, არ­სე­ბობს სპე­ცი­ა­ლუ­რი ორ­ქი­დე­ის­თვის გან­კუთ­ვნი­ლი სა­სუ­ქე­ბი, რო­მელ­თა წყალ­ში გახ­სნაც აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ეტი­კეტ­ზე და­ტა­ნი­ლი თა­ნა­ფარ­დო­ბით.

რაც შე­ე­ხე­ბა სუ­კუ­ლენ­ტებს, ისი­ნი თავს კარ­გად გრძნო­ბენ მე­ტად უხეშ და ქვა­ღორ­ღი­ან ნი­ა­დაგ­ში. სხვა მცე­ნა­რე­ებ­თან შე­და­რე­ბით მათ მორ­წყვა სჭირ­დე­ბათ შე­და­რე­ბით იშ­ვი­ა­თად, ნაკ­ლე­ბი სიხ­ში­რით. ზამ­თარ­ში შე­საძ­ლე­ბე­ლია 2 თვე­ში ერთხე­ლაც კი მო­ირ­წყას და სა­ჭი­რო­ე­ბენ და­მა­ტე­ბით გა­ნა­თე­ბას.

დას­კვნის სა­ხით შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ თი­თო­ე­ულ მცე­ნა­რეს ესა­ჭი­რო­ე­ბა გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი და მას­ზე მორ­გე­ბუ­ლი მოვ­ლა. აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ მცე­ნა­რის შე­ძე­ნის შემ­დგომ გა­ვარ­კვი­ოთ მისი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი და ინ­ფორ­მა­ცი­ის მო­ძი­ე­ბის შემ­დეგ შე­ვურ­ჩი­ოთ სა­ჭი­რო ნი­ა­და­გი, ქო­თა­ნი და ად­გი­ლი. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, მორ­წყვის გა­კონ­ტრო­ლე­ბაც.

R