სა­ქარ­თვე­ლოს ბოლო 30-წლი­ა­ნი ის­ტო­რია სავ­სეა რო­გორც საპ­რო­ტეს­ტო გა­მოს­ვლე­ბით, ასე­ვე პრო­ტეს­ტის სხვა­დას­ხვა ფორ­მით: მი­ტინ­გი, გა­ფიც­ვა, დე­მონ­სტრა­ცია, შიმ­ში­ლო­ბა, გზე­ბის გა­და­კეტ­ვა, კარ­ვე­ბი, საკ­ნე­ბი, სა­ხელ­მწი­ფო უწყე­ბე­ბის ბლო­კი­რე­ბა თუ მათ­ში შეჭ­რა... თუმ­ცა 7-8 მარ­ტის საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცი­ე­ბი ში­ნა­არ­სით თუ ფორ­მით მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად გან­სხვავ­დე­ბო­და წინა საპ­რო­ტეს­ტო გა­მოს­ვლე­ბის­გან. ე.წ. აგენ­ტე­ბის კა­ნონპ­რო­ექ­ტის პირ­ვე­ლი მოს­მე­ნით მი­ღე­ბის შემ­დეგ რუს­თა­ველ­ზე პრო­ტეს­ტან­ტთა შეკ­რე­ბა და­ი­წყო, რომ­ლის მთა­ვარ ბირ­თვს იმ თა­ო­ბის ახალ­გაზ­რდე­ბი შე­ად­გენ­დნენ, რომ­ლე­ბიც აქამ­დე ქუ­ჩა­ში არ გა­სუ­ლან. მათ, ფაქ­ტობ­რი­ვად, შეც­ვა­ლეს პრო­ტეს­ტის ფორ­მა. 2-დღი­ა­ნი პრო­ტეს­ტი, რომ­ლის დაშ­ლა­საც წყლის ჭავ­ლი­თა და ცრემლსა­დე­ნი გა­ზით ცდი­ლობ­და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა, სა­ბო­ლო­ოდ კა­ნონპ­რო­ექ­ტზე პარ­ლა­მენ­ტის უა­რის თქმით დას­რულ­და. ვე­ნე­ცი­ის კო­მი­სი­ა­ში გაგ­ზავ­ნი­ლი დო­კუ­მენ­ტი უკან გა­მო­იწ­ვი­ეს და 10 მარ­ტის სხდო­მა­ზე იმა­ვე დე­პუ­ტა­ტებ­მა, რომ­ლებ­მაც პირ­ვე­ლი მოს­მე­ნით და­უ­ჭი­რეს მხა­რი კა­ნონპ­რო­ექტს, მე­ო­რე მოს­მე­ნა­ზე ის ჩა­აგ­დეს. იბა­დე­ბა კი­თხვა, რა­ტომ მი­იყ­ვა­ნა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ საქ­მე აქამ­დე, რო­დე­საც გა­სუ­ლი წლის ბო­ლო­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი ე.წ. ხალ­ხის ძა­ლის მომ­ზა­დე­ბუ­ლი კა­ნონპ­რო­ექ­ტის თა­ო­ბა­ზე რო­გორც ქვე­ყა­ნა­ში, ისე მის გა­რეთ მხო­ლოდ კრი­ტი­კა ის­მო­და, ჩვე­ნი და­სავ­ლე­ლი პარტნი­ო­რე­ბი მო­უ­წო­დებ­დნენ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას არ მი­ე­ღო ეს კა­ნონპ­რო­ექ­ტი და მოძ­რა­ო­ბაც ქვე­ყა­ნა­ში ლო­ზუნ­გით "არა რუ­სულ კა­ნონს" სულ უფრო მძლავ­რი ხდე­ბო­და? - ამ სა­კი­თხზე ინ­ტერ­ვიუ ექ­სპერტ სან­დრო თვა­ლჭ­რე­ლი­ძეს­თან ჩა­წე­რა გა­ზეთ­მა "კვი­რის პა­ლიტ­რამ", რომ­ლი­და­ნაც ნა­წყვეტს გთა­ვა­ზობთ:

- გა­გახ­სე­ნებთ, ჩვენს წინა ინ­ტერ­ვი­უ­ში გი­თხა­რით, რომ ეს კა­ნონპ­რო­ექ­ტი ვერ გა­ვი­დო­და. პრო­ცე­სე­ბის მთლად ასე დრა­მა­ტუ­ლად გან­ვი­თა­რე­ბას შე­იძ­ლე­ბა არ ვე­ლო­დი, მაგ­რამ დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვი, რომ არ და­კა­ნონ­დე­ბო­და, რაც ასეც მოხ­და. ჩემი აზ­რით, გარ­და იმი­სა, რომ ეს კა­ნო­ნი ჩვე­ნი და­სავ­ლუ­რი კურ­სის­თვის იყო სა­ხი­ფა­თო, ის ემუქ­რე­ბო­და ჩვენს თა­ვი­სუ­ფალ არ­ჩე­ვან­საც და გა­ცი­ლე­ბით და­მა­ზი­ა­ნე­ბე­ლი იყო, ვიდ­რე ეს ჩვენს და­სავ­ლელ პარტნი­ო­რებს ეგო­ნათ.

ჩემი აზ­რით, ამ კა­ნო­ნის ინი­ცი­რე­ბა და პირ­ვე­ლი მოს­მე­ნით მი­ღე­ბა სულ სხვა პრო­ცე­სე­ბის მხო­ლოდ ზე­და­პი­რია. რა­საც ახლა ვი­ტყვი, ჩემი ვა­რა­უ­დია, არა მაქვს სხვა არა­ნა­ი­რი დო­კუ­მენ­ტი ამის და­სამ­ტკი­ცებ­ლად და არც იმას გა­მოვ­რი­ცხავ, ვცდე­ბო­დე...

1951 წელს ფან­ტას­ტი­კის ჟან­რის ძა­ლი­ან ცნო­ბილ­მა მწე­რალ­მა რო­ბერტ ჰა­ინ­ლა­ინ­მა და­წე­რა რო­მა­ნი "The Puppet Masters", რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა ვთარ­გმნოთ რო­გორც "მე­თო­ჯი­ნე­ე­ბი". მას­ში უცხოპ­ლა­ნე­ტე­ლე­ბის აგ­რე­სია დე­და­მი­წა­ზე ცე­ცხლი­თა და მახ­ვი­ლით კი არ ხდე­ბა, არა­მედ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბე­ბის მმარ­თვე­ლი რგო­ლე­ბი­სა და ძა­ლო­ვა­ნი სტრუქ­ტუ­რე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა ტვინ­ში შეღ­წე­ვი­თა და მათი მენ­ტა­ლი­ტე­ტის შეც­ვლით. ჩემი დაკ­ვირ­ვე­ბით, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა სწო­რედ ამ­გვა­რი "მე­თო­ჯი­ნე­ე­ბის" თუ "მე­თო­ჯი­ნის" ბრძა­ნე­ბებს ას­რუ­ლებს. არ და­ვა­სა­ხე­ლებ ბრძა­ნე­ბე­ბის გამ­ცემს, რო­მელ­საც, ჩემი აზ­რით, გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი მიზ­ნე­ბი აქვს. ვფიქ­რობ, "მე­თო­ჯი­ნე­მაც" მშვე­ნივ­რად იცო­და, რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო ამ კა­ნონპ­რო­ექ­ტის კა­ნო­ნად გა­დაქ­ცე­ვა და ეს დე­მარ­ში გან­კუთ­ვნი­ლი იყო და­სავ­ლე­თის­თვის ამ­გვა­რი გზავ­ნი­ლით, მთავ­რო­ბა ისე მო­იქ­ცე­ვა, რო­გორც მინ­და და ამი­ტომ მო­დით და მე მე­ლა­პა­რა­კე­თო. ასე სცა­და თა­ვი­სი მიზ­ნე­ბის მიღ­წე­ვა.…

- კი არ ასა­ხე­ლებთ, მაგ­რამ ცხა­დია, ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვილს გუ­ლის­ხმობთ. და­ვა­ზუს­ტოთ, მან ამ კა­ნონპ­რო­ექ­ტით სცა­და და­სავ­ლეთ­თან ვაჭ­რო­ბა და ამის უკან მისი პი­რა­დი ინ­ტე­რე­სი დგას?

- დიახ, ვფიქ­რობ, ეს დიდ­წი­ლად პი­რად ინ­ტე­რე­სებს უკავ­შირ­დე­ბა. წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია, არ სცოდ­ნო­დათ, ეს რა რე­აქ­ცი­ას გა­მო­იწ­ვევ­და. ბოლო კვლე­ვე­ბი ნა­ხეთ, ევ­რო­კავ­შირ­ში გა­წევ­რე­ბის მომ­ხრეა ჩვე­ნი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის 80%.

სხვა საქ­მეა, რამ­დე­ნად ეთი­კუ­რია ახალ­გაზ­რდე­ბის ჯან­მრთე­ლო­ბით, მათი გულ­წრფე­ლო­ბი­თა და სიბ­რა­ზით ვაჭ­რო­ბა. კი­დევ უფრო მძი­მე სა­კი­თხია ის, რა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბაც გვყავს, რო­მე­ლიც მუ­დამ ვი­ღა­ცის ზარ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი - და­უ­რე­კა­ვენ, ეტყვი­ან და მწვა­ნე ღი­ლაკს და­ა­ჭერს ხელს, და­უ­რე­კა­ვენ და მერე წი­თელს... ორი კაცი გა­მოდ­გა მთელ ამ­ხე­ლა სა­პარ­ლა­მენ­ტო უმ­რავ­ლე­სო­ბა­ში, რომ­ლე­ბიც სა­კუ­თა­რი პრინ­ცი­პე­ბის კარ­ნა­ხით მო­იქ­ცა. სერ­გე­ენ­კო­სა და ჩა­ჩი­ბა­ი­ას აქამ­დეც ვცემ­დი პა­ტივს, მაგ­რამ ახლა გან­სა­კუთ­რე­ბით აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია მათი პო­ზი­ცია, ისი­ნი პი­როვ­ნე­ბე­ბი არი­ან, მათ ღირ­სე­ბა არ და­ი­ვი­წყეს.

მთე­ლი უბე­დუ­რე­ბა ის არის, რომ მარ­თვის ამ­გვა­რი სტრუქ­ტუ­რა ჰქონ­და ყვე­ლა ჩვენს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას - ასე ხდე­ბო­და ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას, ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძის თუ მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვი­ლის დროს - ანუ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბა ერთი პი­რის ნე­ბა­ზე იყო ყო­ველ­თვის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. ერ­თა­დერ­თი გი­ორ­გი გა­ხა­რია ცდი­ლობ­და და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბას, მაგ­რამ არა­ფე­რი გა­მო­უ­ვი­და...

სა­ლო­მე ზუ­რა­ბიშ­ვი­ლის მა­გა­ლი­თია სა­ინ­ტე­რე­სო - თვი­თონ და­ა­სა­ხე­ლეს საპ­რე­ზი­დენ­ტო კან­დი­და­ტად, ყვე­ლა­ფე­რი გა­ა­კე­თეს, რომ პრე­ზი­დენ­ტი გამ­ხდა­რი­ყო, დღეს კი მისი პო­ზი­ცია აღარ მოს­წონთ და ლა­მის "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის" აქ­ტი­ვისტს ეძა­ხი­ან, რაც დიდი სირ­ცხვი­ლია.

მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, ამ მოვ­ლე­ნე­ბის დროს პრე­ზი­დენ­ტი აშშ-ში იყო და ძა­ლი­ან სწო­რი და მკვეთ­რი პო­ზი­ცია გა­მო­ხა­ტა. დიდი ყუ­რა­დღე­ბით ვუს­მი­ნე მის ბო­ლოდ­რო­ინ­დელ ინ­ტერ­ვი­უ­ებს სი-ნე-ენ­თან თუ ფრან­გულ ტე­ლე­ვი­ზი­ებ­თან, სა­ოც­რად ხის­ტი და სწო­რი გა­მოს­ვლე­ბი ჰქონ­და. ამ კა­რი­ე­რის დიპ­ლო­მატ­მა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, გვერ­დზე გა­და­დო დიპ­ლო­მა­ტი­უ­რი ენა და ისე ილა­პა­რა­კა ჩვენს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ზე, რუ­სეთ­სა თუ ევ­რო­კავ­შირ­ზე. ასე­თი გაბ­რა­ზე­ბუ­ლი სა­ლო­მე ზუ­რა­ბიშ­ვი­ლი არც გვი­ნა­ხავს. მისი აქ­ცენ­ტე­ბი იყო ზუს­ტი, რო­დე­საც ევ­რო­კავ­შირს შე­ახ­სე­ნა, წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში რუ­სეთ­თან ლო­ი­ა­ლურ­მა და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბამ სა­დამ­დე მი­იყ­ვა­ნა მსოფ­ლიო.

და­სავ­ლეთ­ში ბევ­რმა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის უკან და­ხე­ვა შე­ა­ფა­სა რო­გორც ხალ­ხის ხმის მოს­მე­ნა, მაგ­რამ არა მგო­ნია, ეს სწო­რი იყოს. ჩვენ გა­ცი­ლე­ბით უა­რეს ვი­თა­რე­ბა­ში ვართ, ვიდ­რე წარ­მოგ­ვიდ­გე­ნია, იმი­ტომ, რომ ჩვენს მთავ­რო­ბას არა აქვს არა­ვი­თა­რი სტრა­ტე­გია. მას აქვს რა­ღაც ტაქ­ტი­კუ­რი სვლე­ბი, რაც გა­მომ­დი­ნა­რე­ობს პო­ლი­ტი­კუ­რი კო­ნი­უნ­ქტუ­რი­დან, ვგუ­ლის­ხმობ ერთი პი­რი­სა თუ გარ­კვე­უ­ლი ჯგუ­ფე­ბის ინ­ტე­რე­სებს. მთე­ლი უბე­დუ­რე­ბა ის არის, გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა მი­ი­ღე­ბა სწო­რედ ამ ჯგუ­ფე­ბის მყი­სი­ე­რი ინ­ტე­რე­სე­ბის და არა სტრა­ტე­გი­უ­ლი მო­მავ­ლის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით. სტრა­ტე­გი­უ­ლად შე­იძ­ლე­ბა გჭირ­დე­ბო­დეს უკან და­ხე­ვა, რათა მერე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ნახ­ტო­მი გა­ა­კე­თო, მაგ­რამ დღეს ჩვე­ნი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა არა­ვი­თარ სტრა­ტე­გი­ას არ ცნობს, ამი­ტო­მაც სულ ცუგცვან­გში ვართ.

- მინ­და გკი­თხოთ ამ საპ­რო­ტეს­ტო ტალ­ღა­ზე, რო­მე­ლიც ნამ­დვი­ლად სპონ­ტა­ნუ­რად აგორ­და, მას არ ჰყო­ლია არც სა­ორ­გა­ნი­ზა­ციო ჯგუ­ფი, არც ლი­დე­რი, შე­სა­ბა­მი­სად, იყო საფრ­თხე, რომ პრო­ვო­კა­ცი­ებს მძი­მე შე­დე­გი მო­ე­ტა­ნა პრო­ტეს­ტან­ტე­ბი­სა და ზო­გა­დად ქვეყ­ნის­თვის, თუმ­ცა ღმერ­თს მად­ლო­ბა და, გა­დავ­რჩით... მე­ტიც, ვფიქ­რობ, ეს დღე­ე­ბი ქვეყ­ნის ის­ტო­რი­ა­ში უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნეს ეტა­პად ჩა­ი­წე­რე­ბა. რას იტყვით იმ ახალ­გაზ­რდებ­ზე, რომ­ლე­ბიც, ფაქ­ტობ­რი­ვად, პირ­ვე­ლად გა­ვიდ­ნენ ქუ­ჩა­ში და ძა­ლი­ან მედგრად და­იც­ვეს სა­კუ­თა­რი პო­ზი­ცია?

- სამ­წუ­ხა­როდ, ასა­კი არ მი­წყობს ხელს, რომ მეც რუს­თა­ველ­ზე ვმდგა­რი­ყა­ვი, არც სო­ცი­ა­ლურ ქსე­ლებ­ში ვარ და­რე­გის­ტრი­რე­ბუ­ლი, რათა იქ გა­მო­მე­ხა­ტა ჩემი პო­ზი­ცია. ამი­ტომ ახლა თქვე­ნი გა­ზე­თის სა­შუ­ა­ლე­ბით ვი­ტყვი, რომ სუ­ლით და გუ­ლით მეც რუს­თა­ველ­ზე ვი­ყა­ვი მათი პრო­ტეს­ტის დროს. დიახ, სა­ქარ­თვე­ლოს გზა მხო­ლოდ ევ­რო­პუ­ლი შე­იძ­ლე­ბა იყოს და ძა­ლი­ან კარ­გია, რომ ჩვენს ახალ­გაზ­რდო­ბას აღ­მო­აჩ­ნდა ბრძო­ლის ასე­თი ჟინი და შე­მარ­თე­ბა.

რას აჩ­ვე­ნებს ეს პრო­ცე­სი? - უპირ­ვე­ლე­სად იმას, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ძა­ლი­ან ძლი­ე­რია სა­მო­ქა­ლა­ქო სა­ზო­გა­დო­ე­ბა. "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" თავ­მჯდო­მა­რეს, იუ­რი­დი­ულ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტორ ირაკ­ლი კო­ბა­ხი­ძეს რა­ტომ­ღაც ჰგო­ნია, რომ სა­მო­ქა­ლა­ქო სა­ზო­გა­დო­ე­ბას წარ­მო­ად­გე­ნენ მხო­ლოდ ენ­ჯე­ო­ე­ბი... არა, ბა­ტო­ნო დოქ­ტო­რო, სა­მო­ქა­ლა­ქო სა­ზო­გა­დო­ე­ბას წარ­მო­ვად­გენთ ყვე­ლა ის ადა­მი­ა­ნი, ვინც თა­ვი­სუფ­ლად ვაზ­როვ­ნებთ; მე­ო­რე - ამ დღე­ებ­მა აჩ­ვე­ნა, რომ ეს იყო ძა­ლი­ან მძაფ­რი სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი პრო­ტეს­ტი, რო­მელ­შიც პო­ლი­ტი­კო­სე­ბის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა იყო უკი­დუ­რე­სად მცი­რე, და რა­შიც მი­ი­ღეს მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა, იქ ყვე­ლა­ფე­რი აუ­რი­ეს. ვგუ­ლის­ხმობ ვა­შა­ძი­სა და მისი კო­ლე­გე­ბის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას რა­ღაც ალ­ყა­ზე, რა­საც მოჰ­ყვა პრო­ვო­კა­ცი­ე­ბი, სა­ბო­ლო­ოდ კი საქ­მე დარ­ბე­ვამ­დე მი­ვი­და. მე არ ვიცი, ვინ იყ­ვნენ ეს პრო­ვო­კა­ტო­რე­ბი, არ გა­მოვ­რი­ცხავ, შეგ­ზავ­ნი­ლი, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის­გან მარ­თუ­ლი პი­რე­ბიც იყ­ვნენ. ვერც რა­დი­კა­ლუ­რი ოპო­ზი­ცი­ის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას გა­მოვ­რი­ცხავ, მაგ­რამ მთე­ლი სი­კე­თე ამ ამ­ბავ­ში ის არის, რომ ეს ახალ­გაზ­რდე­ბი არ აჰ­ყვნენ პრო­ვო­კა­ცი­ებს. ისი­ნი არც პო­ლი­ტი­კო­სე­ბის ნე­ბას დაჰ­ყვნენ დი­დად. მე­ტიც, მე­ო­რე დღეს ვა­შა­ძე გა­ა­ძე­ვეს აქ­ცი­ი­დან, ასე­ვე გა­უშ­ვეს აქ­ცი­ი­დან ისი­ნი, ვი­საც სურ­დათ მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვი­ლის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა მო­ე­თხო­ვათ.

პირ­ვე­ლად და­ვე­თან­ხმე ლე­ვან ხა­ბე­იშ­ვილს, რო­დე­საც თქვა, აქ შეკ­რე­ბილ პრო­ტეს­ტან­ტებს ყვე­ლა პარ­ტია ერთ ად­გილ­ზე კი­დი­ა­თო, მარ­თა­ლია, იმ ბავ­შვებს ჰქონ­დათ ძა­ლი­ან მარ­თა­ლი მი­ზა­ნი, მათ­თვის პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი იყ­ვნენ მე­ა­სე­ხა­რის­ხო­ვა­ნი, ზოგს, ალ­ბათ, არც იც­ნობ­დნენ. ამ ყვე­ლაფ­რის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით ეს აღ­მოჩ­ნდა შე­დე­გი­ა­ნიც და მთე­ლი მსოფ­ლი­ოს­თვის სა­ინ­ტე­რე­სოც. აშ­კა­რა იყო, პო­ლი­ტი­კო­სებს პრო­ტეს­ტის სა­თა­ვი­სოდ გა­მო­ყე­ნე­ბა და დი­ვი­დენ­დე­ბის ჩა­წე­რა სურ­დათ, მაგ­რამ ამის უფ­ლე­ბა არ მის­ცეს, რაც მე­ტყვე­ლებს ახალ­გაზ­რდე­ბის გო­ნი­ე­რე­ბა­ზე. გა­აგ­რძე­ლეთ კი­თხვა