ჯან­მრთე­ლო­ბის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მო­ნა­ცე­მე­ბით, ბოლო 30 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მწე­ველ ქალ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა საგ­რძნობ­ლად გა­ი­ზარ­და, რაც ქალ­ბა­ტო­ნე­ბის ჯან­მრთე­ლო­ბას სე­რი­ო­ზულ საფრ­თხეს უქ­მნის. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ მთელ მსოფ­ლი­ო­ში მიმ­დი­ნა­რე აქ­ტი­უ­რი ან­ტი­თამ­ბა­ქოს კამ­პა­ნი­ის მი­უ­ხე­და­ვა­დაც კი, მწე­ვე­ლო­ბა­ზე უარს ყვე­ლა­ზე ძნე­ლად ქა­ლე­ბი ამ­ბო­ბენ.

რა სი­ტუ­ა­ცი­აა ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით სა­ქარ­თვე­ლო­ში, რა გან­სა­ზღვრავს ქალი მწე­ვე­ლე­ბის სიმ­რავ­ლეს, რა­ტომ ვერ ამ­ბო­ბენ უარს ადა­მი­ა­ნე­ბი მო­წე­ვა­ზე და რა და­ა­ვა­დე­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას უწყობს ხელს თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბა, ამ თე­მა­ზე AMBEBI.GE-ს სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი ესა­უბ­რე­ბი­ან.

კახა ღვი­ნი­ა­ნი­ძე, ჯან­მრთე­ლო­ბის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის სა­ქარ­თვე­ლოს ოფი­სის თამ­ბა­ქოს კონ­ტრო­ლის პროგ­რა­მის ოფი­ცე­რი:

- ბოლო 30 წლია, გან­ვი­თა­რე­ბად ქვეყ­ნებ­ში და მათ შო­რის სა­ქარ­თვე­ლო­შიც, ქა­ლებ­ში მწე­ვე­ლო­ბის რი­ცხვმა მო­ი­მა­ტა. ეს დიდ­წი­ლად თამ­ბა­ქოს ინ­დუსტრი­ის დამ­სა­ხუ­რე­ბა­ცაა. ბოლო წლებ­ში ქა­ლე­ბი მათი ერთ-ერთი მთა­ვა­რი სა­მიზ­ნეა. გან­ვი­თა­რე­ბულ ქვეყ­ნებ­ში ქა­ლებ­ში მწე­ვე­ლო­ბის დი­ნა­მი­კა კლე­ბა­დია, მაგ­რამ გან­ვი­თა­რე­ბად ქვეყ­ნებ­ში, მათ შო­რის, სა­ქარ­თვე­ლო­ში, პი­რი­ქი­თაა. თამ­ბა­ქოს ინ­დუსტრია გა­მა­ლე­ბით ცდი­ლობს, თამ­ბა­ქოს პრო­დუქ­ტე­ბით უფრო მეტი ქალი მი­ი­ზი­დოს და და­მო­კი­დე­ბუ­ლი გა­ხა­დოს. ძა­ლი­ან აგ­რე­სი­ულ მარ­კე­ტინგს ახორ­ცი­ე­ლე­ბენ. შე­დე­გად სა­ქარ­თვე­ლო­ში ქა­ლე­ბის 12% მწე­ვე­ლია, მა­შინ, რო­დე­საც 90-იან წლებ­ში ეს ციფ­რი 1-2%-ის ფარ­გლებ­ში მერ­ყე­ობ­და

მი­სი­ვე თქმით, სა­ქარ­თვე­ლო­ში თამ­ბა­ქოს რეკ­ლა­მის აკ­რძალ­ვამ­დე, უზარ­მა­ზარ ბა­ნე­რებ­ზე და თამ­ბა­ქოს პრო­დუქ­ცი­ის რეკ­ლა­მებ­ში აქ­ცენ­ტი ყო­ველ­თვის ქა­ლებ­ზე, მათი ცხოვ­რე­ბის ახალ სტილ­ზე და არ­ჩე­ვა­ნის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­ზე კეთ­დე­ბო­და. უნ­დო­დათ, რომ თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბა ქა­ლებ­ში ემან­სი­პა­ცი­ის ტრენ­დის­თვის მი­ე­ბათ.

"ამ დროს, და­სავ­ლე­თის ქვეყ­ნებ­ში თა­ვი­სუფ­ლე­ბა თამ­ბა­ქოს­გან გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბას­თან, ცხოვ­რე­ბის ჯან­საღ წეს­თან ასო­ცირ­დე­ბა. ადა­მი­ა­ნის თამ­ბა­ქო­ზე მი­ჯაჭ­ვუ­ლო­ბა გან­ვი­თა­რე­ბულ ქვეყ­ნებ­ში მო­დუ­რი არ არის. ჩვენ­თან კი ისი­ნი ცდი­ლო­ბენ, ამ გარ­და­მა­ვალ ეტაპ­ზე, ისე წარ­მო­ა­ჩი­ნონ ყვე­ლა­ფე­რი, თით­ქოს თა­ვი­სუფ­ლე­ბა უპა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას ნიშ­ნავს, რაც აბ­სურ­დია.

მათი პრო­დუქ­ცი­ის შე­ფუთ­ვა, კო­ლო­ფე­ბი ისე­თი ლა­მა­ზი და ფე­რა­დია, გე­გო­ნე­ბა, შიგ­ნით რა­ღაც ჯან­სა­ღი პრო­დუქ­ტი იდოს, რო­მე­ლიც ადა­მი­ანს არ კლავს. ეს თამ­ბა­ქოს ინ­დუსტრი­ის ტაქ­ტი­კა და სტრა­ტე­გი­აა. ბოლო მო­ნა­ცე­მე­ბით, სა­ქარ­თვე­ლო­ში მა­მა­კა­ცებ­ში 55% ეწე­ვა, ქა­ლებ­ში კი თით­ქმის 12% მწე­ვე­ლია, ანუ ჯერ კი­დევ დიდი რე­სურ­სი ჰყავთ და­სა­პყრო­ბი, რომ ბა­ზა­რი გა­ა­ფარ­თო­ონ. ამი­ტო­მაც, ათას­ნა­ირ, მიმ­ზიდ­ვე­ლი დი­ზა­ი­ნის კო­ლო­ფებს უშ­ვე­ბენ" - ამ­ბობს კახა ღვი­ნი­ა­ნი­ძე.

- რა­ტომ უჭირს ადა­მი­ანს თამ­ბა­ქოს­თვის თა­ვის და­ნე­ბე­ბა?

- პირ­ველ რიგ­ში, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ არამ­წე­ვე­ლე­ბი მო­წე­ვის ცდუ­ნე­ბის­გან და­ვიც­ვათ, მათ არ უნდა გა­სინ­ჯონ ეს პრო­დუქ­ტი, არ უნდა გა­უჩ­ნდეთ ცრუ მო­ლო­დი­ნე­ბი და არ წა­მო­ე­გონ ინ­დუსტრი­ის ან­კესს! მათ კი, ვინც ცდუ­ნე­ბა ვერ ძლია და მწე­ვე­ლო­ბა­ზე თა­ვის და­სა­ნე­ბებ­ლად მკურ­ნა­ლო­ბა სჭირ­დე­ბათ, მხო­ლოდ სურ­ვი­ლი არ შვე­ლით. ძა­ლი­ან ბევ­რი, სა­მე­დი­ცი­ნო მნიშ­ვნე­ლო­ბის ფაქ­ტო­რი გროვ­დე­ბა. მწე­ველ­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბას სურს, თა­ვის და­ნე­ბე­ბა, მაგ­რამ ნი­კო­ტი­ნი იმ­დე­ნად ძლი­ე­რი ნარ­კო­ტი­კია, თან ლე­გა­ლუ­რად მო­წო­დე­ბუ­ლი, რომ მის­თვის თა­ვის და­ნე­ნე­ბა ისე­ვე რთუ­ლია, რო­გორც თუნ­დაც ჰე­რო­ი­ნის­თვის. ბევ­რად ად­ვი­ლია, მო­წე­ვა არ და­ი­წყო, ვიდ­რე ის "გა­და­აგ­დო"...

14 იან­ვრი­დან მო­წე­ვა­ზე თა­ვის და­სა­ნე­ბე­ბე­ლი სამ­კურ­ნა­ლო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი დღგ-ს და იმ­პორ­ტის გა­და­სა­ხა­დის­გან გა­თა­ვი­სუფ­ლდა. ვი­მე­დოვ­ნებ, ეს მათ გა­ი­ა­ფე­ბას გა­მო­იწ­ვევს და უფრო მეტი მწე­ვე­ლის­თვის გახ­დე­ბა ხელ­მი­საწ­ვდო­მი, რომ უარი თქვან თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბა­ზე. მწე­ველ­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბას სურს თა­ვის და­ნე­ბე­ბა, ისი­ნი რო­გორც წესი, გა­მოც­დი­ან ხოლ­მე აბ­სი­ნენ­ცი­ის სინ­დრომს ე.წ. "ლომ­კას" და შემ­დგომ მისი გა­და­ლახ­ვა უჭირთ, ხოლო თუ გა­და­ლა­ხეს, ამ მდგო­მა­რე­ო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა უჭირთ. ამ დროს კარ­გი დახ­მა­რე­ბა და სა­უ­კე­თე­სო ხერ­ხია "ცხელ ხაზ­თან" და­კავ­ში­რე­ბა, სა­დაც გა­მოც­დი­ლი სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი მუ­შა­ო­ბენ. თუკი მათ­გან დახ­მა­რე­ბა საკ­მა­რი­სი არ აღ­მოჩ­ნდა, შე­იძ­ლე­ბა, ექიმ­თან გა­და­ა­მი­სა­მარ­თონ.

თა­მაზ მაღ­ლა­კე­ლი­ძე, მე­დი­ცი­ნის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი:

- თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბა წამ­ლავს ორ­გა­ნიზმს, მისი მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის ნა­ხე­ვა­რი ნა­ად­რე­ვად იღუ­პე­ბა. ადა­მი­ა­ნებს ვინც თამ­ბა­ქოს პრო­დუქ­ტებს მო­იხ­მარს, დიდი ალ­ბა­თო­ბით ქრო­ნი­კუ­ლი, ფილ­ტვის ობსტრუქ­ცი­უ­ლი და გულ­სის­ხლძარ­ღვთა სის­ტე­მის და­ა­ვა­დე­ბე­ბი უვი­თარ­დე­ბათ, მათ შო­რის გუ­ლის იშე­მია, ჰი­პერ­ტო­ნია... ეს ყვე­ლა­ფე­რი კი მოქ­მე­დებს ონ­კო­ლო­გი­ა­ზე. გან­სა­კუთ­რე­ბით ქა­ლებს უვი­თარ­დე­ბათ ონ­კო­ლო­გი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი - ძუ­ძუს კიბო, საშ­ვი­ლოს­ნოს ყე­ლის სიმ­სივ­ნე­ე­ბი, ასე­ვე კა­ნის ნა­ად­რე­ვი სი­ბე­რე. ამის გარ­და, უვი­თარ­დე­ბათ კა­ტა­რაქ­ტა, დი­ა­ბე­ტი, სის­ხლძარ­ღვთა და­ა­ვა­დე­ბე­ბი. თამ­ბა­ქოს ნა­წარმ­ში შე­მა­ვა­ლი 7000 ქი­მი­უ­რი ნივ­თი­ე­რე­ბი­დან 250 ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის სა­ზი­ა­ნოა, 70 კი უშუ­ა­ლოდ კი­ბოს გა­მომ­წვე­ვია.

- თამ­ბა­ქო­ზე და­მო­კი­დე­ბუ­ლი ქალი მე­ტად ხდე­ბა, თუ მა­მა­კა­ცი?

- რა­ტომ­ღაც ასეა ცნო­ბი­ლი, რომ ქა­ლე­ბი ნარ­კო­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბი მე­ტად არი­ან. თუ ორ­სუ­ლად არის და ეწე­ვა, გან­სა­კუთ­რე­ბით ნა­ყო­ფია საფრ­თხე­ში. შე­საძ­ლოა, ბავ­შვი და­ბა­დე­ბის შემ­დგომ მიდ­რე­კი­ლი იყოს ბრონ­ქი­ა­ლუ­რი ას­თმის­კენ, ჰქონ­დეს ფილ­ტვე­ბის ზრდა­ში ჩა­მორ­ჩე­ნა, მო­რე­ცი­დი­ვე ხში­რი ინ­ფექ­ცი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი. ასე­ვე დი­დია პი­რის ღრუს, საყ­ლა­პა­ვის, შარ­დსაწ­ვე­თის, სა­ში­ლოს­ნოს ყე­ლის, პანკრი­ა­სის კი­ბოს გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კი.

- თამ­ბა­ქოს­თვის თა­ვის და­ნე­ბე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის სა­სარ­გებ­ლო რა ცვლი­ლე­ბე­ბი ჩნდე­ბა ორ­გა­ნიზ­მში?

- 20 წუთ­ში გუ­ლის­ცე­მის სიხ­ში­რე და არ­ტე­რი­უ­ლი წნე­ვა იწევს, 12 სა­ათ­ში სის­ხლში ნახ­ში­რორ­ჟან­გის დონე ნორ­მამ­დე იკ­ლებს, 2-12 კვი­რა­ში სის­ხლის მი­მოქ­ცე­ვა უმ­ჯო­ბეს­დე­ბა და ფილ­ტვის ფუნ­ქცია იზ­რდე­ბა. 1-დან 9 თვე­ში ხვე­ლა და სუნ­თქვის უკ­მა­რი­სო­ბა მცირ­დე­ბა. ერთ წე­ლი­წად­ში გუ­ლის კო­რო­ნა­რუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის რი­ცხვი, მწვე­ლებ­თან შე­და­რე­ბით 2-ჯერ უფრო და­ბა­ლია, 5-10 წე­ლი­წად­ში ინ­სულ­ტის გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კი შემ­ცი­რე­ბუ­ლია, 10 წე­ლი­წად­ში ფილ­ტვის კი­ბოს გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კი 2-ჯერ ნაკ­ლე­ბია. თუ 30 წლის ასაკ­ში შე­წყვე­ტენ მო­წე­ვას, სი­ცო­ცხლე 10 წლით გა­უ­ხან­გრძლივ­დე­ბათ, 40 წლის ასაკ­ში - 9 წლით, 50 წლის ასაკ­ში - 6-ით და 60 წლის ასაკ­ში 3 წლით გა­ხან­გრძლივ­დე­ბა.

- რო­გორ და­ვა­ნე­ბოთ თავი თამ­ბა­ქოს?

- ვთქვათ, გა­და­წყვი­ტეთ თა­ვის და­ნე­ბე­ბა, დათ­ქვით თა­რი­ღი. უნდა გა­მო­ი­ყე­ნოთ ყვე­ლა ის სა­შუ­ა­ლე­ბა, რაც თქვენ გარ­შე­მოა - დახ­მა­რე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მი­ვი­ღოთ ოჯა­ხის­გან, მე­გობ­რე­ბის­გან, ექი­მის­გან. რო­დე­საც თა­ვის და­ნე­ბე­ბას გა­და­წყვე­ტეთ, ში­ნი­დან უნდა მო­ა­შო­როთ სა­ფერ­ფლე, თამ­ბა­ქოს კო­ლო­ფი, რომ მო­წე­ვის მო­ტი­ვა­ცია არ გა­ი­ზარ­დოს. მე­გობ­რებ­თან უნდა გა­მო­ა­ცხა­დოთ, რომ აღარ ეწე­ვით... ასე­ვე არ­სე­ბობს მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის ჯგუ­ფი, რაც თამ­ბა­ქოს­გან თა­ვის დაღ­წე­ვა­ში და­გეხ­მა­რე­ბათ.

ანა დე­კა­ნო­სი­ძე, და­ა­ვა­დე­ბა­თა კონ­ტრო­ლის ცენ­ტრის თამ­ბა­ქოს ჯგუ­ფის მთა­ვა­რი სპე­ცი­ა­ლის­ტი:

- მწე­ვე­ლე­ბის დიდი რა­ო­დე­ნო­ბა და­ბა­ლი და სა­შუ­ა­ლო შე­მო­სავ­ლის ქვეყ­ნებ­ში გვხვდე­ბა, მათ შო­რის, ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში. თამ­ბა­ქოს ინ­დუსტრი­ის ფო­კუ­სი სწო­რედ ასეთ ქვეყ­ნებ­ზეა, სა­დაც სა­ზო­გა­დო­ე­ბა თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით ყვე­ლა­ზე მო­წყვლა­დია. მა­ღა­ლი შე­მო­სავ­ლის მქო­ნე ქვეყ­ნებ­ში, მა­გა­ლი­თად, და­სავ­ლეთ ევ­რო­პა­ში ათწლე­უ­ლე­ბია, ეს ციფ­რი აქ­ტი­უ­რად იკ­ლებს. იცი­ან, რომ ამ ქვეყ­ნებ­ში ფეხს ვე­ღარ მო­ი­კი­დე­ბენ და მთე­ლი აქ­ცენ­ტი ჩვენ­ნა­ირ ქვეყ­ნებ­ზეა გა­და­ტა­ნი­ლი, მათ შო­რის, ფო­კუ­სი უფრო მე­ტად ქა­ლებ­ზე კეთ­დე­ბა.

ის­ტო­რი­უ­ლად მწე­ვე­ლე­ბი მა­მა­კა­ცე­ბი იყ­ვნენ, ქა­ლებ­ში ტა­ბუც მოქ­მე­დებ­და. დღე­ი­სათ­ვის მსოფ­ლიო სტა­ტის­ტი­კას თუ გა­დავ­ხე­დავთ, მწვე­ლებს შო­რის 35% მა­მა­კა­ცია და 6% - ქალი. მსოფ­ლი­ოს ზო­გა­დი მო­ნა­ცე­მე­ბით ქა­ლებ­შიც იკ­ლებს მწე­ვე­ლო­ბა, თუმ­ცა ზო­გი­ერთ ქვე­ყა­ნა­ში ქა­ლებ­სა და მა­მა­კა­ცებს შო­რის მწე­ვე­ლო­ბა ერ­თმა­ნეთს უთა­ნაბრდე­ბა.

ჩვე­ნი ცენ­ტრი ბევრ სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას­თან თა­ნამ­შრომ­ლობს, მათ შო­რის, ჯან­მრთე­ლო­ბის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას­თან. მათი დახ­მა­რე­ბით ბევრ კვლე­ვას ვა­ტა­რებთ. რა ხდე­ბა ჩვენ­თან? მა­გა­ლი­თად, "სტე­პის" კვლე­ვის მი­ხედ­ვით მწე­ვე­ლო­ბამ ზო­გა­დად 2010-დან 2016 წლამ­დე 2-3%-ით მო­ი­მა­ტა. 2016 წლის მო­ნა­ცე­მით, ქა­ლებ­ში მწე­ვე­ლო­ბა 7,3% იყო. ასე­ვე ამ კვლე­ვის ფარ­გლებ­ში ჩა­ტარ­და ნი­კო­ტი­ნის ტეს­ტი, რო­მე­ლიც შარ­დში ნი­კო­ტი­ნის შემ­ცვე­ლო­ბას ად­გენს. აღ­მოჩ­ნდა, რომ ქა­ლე­ბის 12,2%-ია მწე­ვე­ლი, ესეც იმის შე­დე­გია, რომ ყვე­ლა მწე­ვე­ლო­ბას არ აღი­ა­რებს, ხში­რად მკვლე­ვა­რებს ისე­თი ადა­მი­ა­ნე­ბიც შეხ­ვედ­რი­ათ, რომ­ლე­ბიც ამ­ბო­ბენ - კი ვე­წე­ვი, მაგ­რამ მანდ არ ჩა­წე­რო.

ასე­ვე ჩა­ვა­ტა­რეთ კვლე­ვა, რო­მე­ლიც იან­ვარ­ში დას­რულ­და, ახლა ამ ყვე­ლაფ­რის და­მუ­შა­ვე­ბის პრო­ცეს­ში ვართ, ახა­ლი ინ­ფორ­მა­ცია მარ­ტის ბო­ლოს გვექ­ნე­ბა, თუ რა მდგო­მა­რე­ო­ბაა ქვეყ­ნის მას­შტა­ბით მწვე­ლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით .

რად­გა­ნაც 2018 წლის 1-ელ მა­ისს ძა­ლა­ში შე­ვი­და ახა­ლი კა­ნო­ნი თამ­ბა­ქოს მო­წე­ვას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, რო­მე­ლიც შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბებ­ში თამ­ბა­ქოს მოხ­მა­რე­ბას კრძა­ლავს. სა­ინ­ტე­რე­სოა, კა­ნო­ნის მი­ღე­ბის შემ­დეგ, რა სუ­რა­თი გვაქვს, მაგ­რამ მწე­ვე­ლო­ბის დონე ჯერ არ ვი­ცით.

მო­ლო­დი­ნია, რომ მე­ო­რა­დი კვამ­ლის ზე­გავ­ლე­ნის ქვეშ მყო­ფი ადა­მი­ა­ნე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა უნდა შემ­ცირ­დეს, შემ­ცირ­დეს მოხ­მა­რე­ბუ­ლი სი­გა­რე­ტე­ბის, მწე­ვე­ლე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბაც, - თუმ­ცა ამ ყვე­ლაფ­რის ასე სწრა­ფად შეც­ვლა რთუ­ლია, პრო­ცე­სი დიდ დროს მო­ი­თხოვს.