"ფაშიზმის დედაქალაქი" - თურქეთ-ჰოლანდიის დიპლომატიური სკანდალის მიზეზი

თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა მევლუთ ჩავუშოღლუმ საფრანგეთის ქალაქ მეცში თურქულენოვან მოსახლეობასთან შეხვედრისას ჰოლანდიას "ფაშიზმის დედაქალაქი" უწოდა. მინისტრის გამოსვლის მოკლე ჩანაწერი BBC-მ გაავრცელა.

ცოტა ხნით ადრე, ჰოლანდიის ხელისუფლებამ თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრ მევლუთ ჩავუშოღლუს როტერდამში ჩაფრენის ნებართვა გაუუქმა, რასაც ჩავუშოღლუს კომენტარიც მოჰყვა, - "ის ნამდვილად ფაშიზმის დედაქალაქია" - განაცხადა თურქმა მინისტრმა. მანამდე, თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი დაიმუქრა, რომ თუ ჰოლანდია მისი ჩაფრენის ნებართვას გააუქმებდა, სანქციებს დააწესებდა...

დიპლომატიური კონფლიქტი თურქეთსა და ჰოლანდიას შორის, 11 მარტიდან დაიწყო, - იმ დღეს, ჰოლანდიის ხელისუფლებამ თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მევლუთ ჩავუშოღლუს თვითმფრინავს ქვეყნის ტერიტორიაზე დაჯდომის უფლება არ მისცა. შედეგად, თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეპ ტაიპ ერდოღანმაც აღარ დააყოვნა და ჰოლანდიელებს "ფაშისტები და ნაცისტების შთამომავლები" უწოდა.

BBC-ის ინფორმაციით, თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი იმ თურქი მოქალაქეების წინაშე აპირებდა გამოსვლას, რომლებიც დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში ცხოვრობენ. მევლუთ ჩავუშოღლუს, ნიდერლანდების ქალაქ როტერდამში თურქული დიასპორის წარმომადგენლებისთვის სიტყვით უნდა მიემართა, სადაც მათთვის აპრილში დაგეგმილ საკონსტიტუციო რეფერენდუმზე ერდოღანისთვის უფრო დიდი ძალაუფლების მინიჭების მხარდაჭერისკენ მოეწოდებინა... მიტინგის გამართვა უსაფრთხოების მიზეზებით აიკრძალა... მოგვიანებით, აღნიშნული ინიციატივის წინააღმდეგ გამოვიდნენ გერმანიისა და ავსტრიის წარმომადგენლები და თურქ მინისტრს აღნიშნული ღონისძიების ჩატარება აუკრძალეს..

გავრცელებული ინფორმაციით, ჰოლანდიაში ჩასვლას გეგმავდა სოციალური პოლიტიკის მინისტრი ფატმა საიან ბეტიულ კაია - ის ცდილობდა გადაეკვეთა გერმანია-ჰოლანდიის საზღვარი, თუმცა, პოლიციამ დააკავა და უკან გააბრუნა. მინისტრს თან ახლდნენ ჟურნალისტებიც...

ჰოლანდიის პრემიერ-მინისტრმა მარკ რიუტემ განაცხადა, რომ ქვეყნის ხელისუფლება თურქი ჩინოვნიკების სიტყვით გამოსვლებს ჰოლანდიის მოსახლეობის წინაშე არ დაუშვებდა. რაც შეეხება, ერდოღანის განცხადებას, ის მან "გიჟურ კომენტარად" შეფასა...

აღნიშნული სკანდალის შემდეგ, თურქეთმა ნიდერლანდების დიპლომატიური მისიის ხელმძღვანელი ანკარაში, საგარეო საქმეთა სამინისტროში გამოიძახა და მისგან ახსნა-განმარტება მოითხოვა... ერდოღანი მისი საგარეო საქმეთა მინისტრის ნიდერლანდებში შეშვების აკრძალვის გამო, ჰოლანდიური ფრენების დაბლოკვით დაიმუქრა. "მოდი ვნახოთ, ამის შემდეგ როგორ დაეშვებიან თქვენი თვითმფრინავები თურქეთში", - განაცხადა თურქეთის პირველმა პირმა.

საგარეო საქმეთა მინისტრმა მევლუთ ჩავუშოღლუმ ასევე გააფრთხილა ნიდერლანდები, რომ, თუ მისი ვიზიტი დაიბლოკებოდა, თურქეთი მკაცრ სანქციებს დააწესებდა. ამ მიმართვას ჰოლანდიის პრემიერ-მინისტრი გამაფრთხილებელი განცხადებით გამოეხმაურა: "ვწუხვართ, მოვლენების ამგვარად განვითარების გამო და ძალიან დიდი იმედი გვაქვს, რომ თურქეთთან დიალოგის გზით, ყველაფერი მოგვარდება", - ნათქვამი იყო რუტეს განცხადებაში, რომლის თარგმანიც BBC-მ გაავრცელა.

თუმცა, თურქეთმა უკან არ დაიხია და 12 მარტს, ადგილობრივმა პოლიციამ, ჰოლანდიის დიპლომატიური მისიების შესასვლელები დროებით გადაკეტა. გავრცელებული ინფორმაციით, უსაფრთხოების ზომები ჰოლანდიელი დიპლომატების წინააღმდეგ თურქეთის მოქალაქეების მოსალოდნელ საპროტესტო გამოსვლებს უკავშირდება..

თურქმა დემონსტრანტებმაც აღარ დააყოვნეს და სტამბოლში ნიდერლანდების საკონსულოზე თურქული დროშა აღმართეს. ისინი საკონსულოს გაუქმებას ითხოვენ. თურქეთის პრემიერ-მინისტრმა ბინალი ილდიმირმა განაცხადა, რომ ანკარა ძალიან მკაცრ პასუხს გასცემს ჰოლანდიის ხელისუფლების ქმედებებს, რომელმაც თურქი მინისტრი ფატმა ბეტიულ საიან კაია ქვეყნიდან გააძევა...

დასავლური მედიის შეფასებით, რუსეთთან ახლად დამეგობრებული თურქეთი ცდილობს, მსოფლიოს საკუთარი თამაშის წესები შესთავაზოს, რომელიც საკმაოდ ხისტია. ერდოღანს კი ამგვარი ქმედებებით ქვეყანა თვითიზოლაციისკენ მიჰყავს და მისი ოცნება, - 2023 წლისთვის, თურქეთი მსოფლიოს მოწინავე ქვეყნების ათეულში შევიდეს, ნაკლებ სავარაუდოა, რომ ახდეს...

რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა საზღვარგარეთ მცხოვრებ თურქეთის მოქალაქეებს 16 აპრილისთვის საკონსტიტუციო ცვლილებების შესახებ რეფერენდუმში აქტიური მონაწილეობისკენ მოუწოდა და ურჩია, შეფერხებების მიუხედავად, თავიანთი მოქალაქეობრივი ვალდებულება რეფერენდუმზე ხმის მიცემით შეასრულონ... "თქვენი პოზიცია დასავლეთის ქვეყნებისა და მსოფლიო საზოგადოებისთვის საუკეთესო პასუხი იქნება", - განაცხადა თურქეთის პრეზიდენტმა.

მან საზოგადოებას მოკლე ისტორიული ექსკურსი ჩაუტარა და შეახსენა, რომ თანამედროვე თურქეთის ისტორიაში ხშირი იყო მთავრობების შეცვლა, რაც უარყოფით გავლენას ახდენდა ქვეყნის ეკონომიკაზე:

"1950 წლიდან დაწყებული დღემდე, ბოლო 67 წლის განმავლობაში, თურქეთში 48 მთავრობა შეიცვალა. დიდ ბრიტანეთში ეს მაჩვენებელი შეადგენს 15, გერმანიაში - 24. მსგავს პერიოდში აშშ-ში 17, ხოლო საფრანგეთში 11 პრეზიდენტი შეიცვალა. ეს კი იმაზე მეტყველებს, რომ ამჟამინდელი სისტემა არ მუშაობს და საჭიროა ცვლილებების შეტანა, რაც თურქეთის მომავლის უზრუნველყოფაში დაეხმარება. ჩვენი ქვეყანა თავის მიზნებს მიაღწევს 2023 წელს და მსოფლიოს წამყვანი ქვეყნების ათეულში შევა", - იმედოვნებს თურქეთის პრეზიდენტი.

რამდენიმე დღის წინ, ვლადიმერ პუტინმა და რეჯეფ ტაიფ ერდოღანმა კომპლიმენტები გაცვალეს, - "მოსკოვმა და ანკარამ პრობლემები გადალახეს, რომლებიც რუსული ბომბდამშენის Су-24-ის ინციდენტის შემდეგ წარმოიშვა", - ამის შესახებ პუტინმა ერთობლივ პრესკონფერენციაზე განაცხადა.

"ჩვენ შევძელით პროვოკაციული ქმედებებისა და ყველა პრობლემის დაძლევა. გატარდა უამრავი სამუშაო ჩვენი ურთიერთობების ნორმალიზებისთვის. მიგვაჩნია, რომ არსებობს შესამჩნევი ძვრები ჩვენს ურთიერთობებში. მიმაჩნია, რომ დღევანდელი შეხვედრით დავასრულეთ ნორმალიზაციის პროცესს" - ამის შესახებ კი ვლადიმერ პუტინთან ერთობლივ პრესკონფერენციის დასრულების შემდეგ, თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა განაცხადა.

მოუტანს თუ არა სიკეთეს მომავალში თურქეთს რუსეთთან ასეთი დაახლოება და დანარჩენ ქვეყნებთან უკიდურესად ხისტი დამოკიდებულება, - კამათის საგანია, თუმცა, იმაზე, რომ ეს ყველაფერი ერდოღანის ძალაუფლების გამყარებას ემსახურება, არავინ დავობს...

ლალი პაპასკირი

AMBEBI.GE