ვ.ც. სო­ლო­ვი­ო­ვი (1853 - 1900) - გა­მო­ჩე­ნი­ლი რუსი რე­ლი­გი­ის ფი­ლო­სო­ფო­სი, პუბ­ლი­ცის­ტი, პო­ე­ტი. ცნო­ბი­ლი რუსი ის­ტო­რი­კო­სის ც.ს. სო­ლო­ვი­ო­ვის ვაჟი. რუ­სუ­ლი რე­ლი­გი­უ­რი ფი­ლო­სო­ფი­ის ერთ-ერთი ფუ­ძემ­დე­ბე­ლი:

იუ­და­იზ­მი­სა და ქრის­ტი­ა­ნო­ბის მრა­ვალ­სა­უ­კუ­ნო­ვა­ნი ერ­თობ­ლი­ვი თა­ნა­არ­სე­ბო­ბა და ურ­თი­ერ­თო­ბა შე­სა­ნიშ­ნა­ვი მოვ­ლე­ნა გახ­ლავთ. იუ­დე­ვე­ლე­ბი ყველ­გან და ყო­ველ­თვის აკ­ვირ­დე­ბოდ­ნენ ქრის­ტი­ა­ნო­ბას და მას სა­კუ­თა­რი რე­ლი­გი­ის წეს­დე­ბა­თა, სა­კუ­თა­რი რწმე­ნი­სა და რჯუ­ლის მი­ხედ­ვით ეპყრო­ბოდ­ნენ. იუ­დე­ვე­ლე­ბი ყო­ველ­თვის იუ­დე­ვე­ლუ­რად გვე­პყრო­ბოდ­ნენ: ჩვენ კი, ქრის­ტი­ა­ნებ­მა, პი­რი­ქით, აქამ­დე ვერ ვის­წავ­ლეთ იუ­და­იზ­მი­სად­მი ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი მო­პყრო­ბა. მათ არა­სო­დეს და­ურ­ღვე­ვი­ათ სა­კუ­თა­რი რე­ლი­გი­უ­რი კა­ნო­ნი ჩვენ მი­მართ, ჩვენ კი გა­მუდ­მე­ბით ვარ­ღვევ­დით და ვარ­ღვევთ მათ მი­მართ ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი რე­ლი­გი­ის მცნე­ბებს. ნაც­ვლად იმი­სა, რომ სწო­რედ ეს სა­კი­თხი მო­ვი­ნა­ნი­ოთ, ვცდი­ლობთ ჩვე­ნი და­ნა­შა­უ­ლი სხვას გა­და­ვაბ­რა­ლოთ. ჩვენ როდი ვართ დამ­ნა­შა­ვე, დამ­ნა­შა­ვე ფა­ნა­ტიზ­მით გა­მორ­ჩე­უ­ლი შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის პე­რი­ო­დია, დამ­ნა­შა­ვე კა­თო­ლი­კუ­რი ეკ­ლე­სი­აა. აი, ჩვენს დრო­შიც და­ი­წყო იუ­დე­ველ­თა დევ­ნა, ისეთ ქვეყ­ნებ­შიც კი, რომ­ლე­ბიც არ გახ­ლავთ კა­თო­ლი­კუ­რი. აქ უკვე დამ­ნა­შა­ვე­ნი ჩვენ კი არა, არა­მედ თა­ვად და­ზა­რა­ლე­ბულ­ნი არი­ან. ჩვენ შო­რის მცხოვ­რე­ბი იუ­დე­ვე­ლე­ბი იუ­დე­ველ­თა წე­სი­სა­მებრ გვე­პყრო­ბი­ან; ნა­თე­ლია, რომ ჩვენ მათ წარ­მარ­თთა წე­სი­სა­მებრ უნდა მო­ვექ­ცეთ; მათ არ სურთ ჩვენ­და­მი სიყ­ვა­რუ­ლის გა­მო­ჩე­ნა, გა­სა­გე­ბია, რომ ჩვენ ისი­ნი უნდა გვძულ­დეს; ისი­ნი გან­ცალ­კე­ვე­ბუ­ლად დგა­ნან, არ სურთ ჩვენ­თან აღ­რე­ვა, არ გვი­ცხა­დე­ბენ სო­ლი­და­რო­ბას; ნა­თე­ლია, რომ ჩვენ ისი­ნი უნდა აღ­მოვ­ფხვრათ.

ამ­გვა­რად, იუ­და­იზ­მი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ში ქრის­ტი­ა­ნო­ბის უდი­დეს­მა ნა­წილ­მა გა­მო­ამ­ჟღავ­ნა ან უგუ­ნუ­რი მო­შურ­ნე­ო­ბა ან უძ­ლუ­რი გულ­გრი­ლო­ბა. ორი­ვე და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა უცხოა ჭეშ­მა­რი­ტი ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი სუ­ლი­სათ­ვის; არც ერთი მათ­გა­ნი არ დგას ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი იდე­ის სი­მაღ­ლე­ზე. უკვე XIII სა­უ­კუ­ნი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, ვხე­დავთ ერ­თე­ულ მცდე­ლო­ბებს ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი სამ­ყა­როს მოღ­ვა­წე­თა და მო­აზ­როვ­ნე­თა მხრი­დან; მცდე­ლო­ბებს იუ­და­იზ­მი­სად­მი სხვა­ნა­ი­რი, ჭეშ­მა­რი­ტად ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბი­სა. ამ მცდე­ლო­ბათ, მარ­თა­ლია, რა­ი­მე აშ­კა­რა შე­დე­გე­ბი არ მოჰ­ყო­ლია, მაგ­რამ, მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, ეს ნა­ბი­ჯე­ბი ებ­რა­ე­ლებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­კი­თხის ჭეშ­მა­რი­ტი გა­და­წყვე­ტის­კენ მი­მა­ვა­ლი გზის და­სა­წყი­სია, რაც უკვე ნა­წი­ნას­წარ­მე­ტყვე­ლე­ბია მო­ცი­ქულ პავ­ლეს მიერ რო­მა­ელ­თა მი­მართ წე­რილ­ში (მე-12 თავი). ღირ­სმა ნი­კა­ნორ­მა, ხერ­სო­ნი­სა და ოდე­სის ეპის­კო­პოს­მა (ავ­ტო­რი შე­სა­ნიშ­ნა­ვი და ჯერ კი­დევ სა­თა­ნა­დოდ შე­უ­ფა­სე­ბე­ლი რე­ლი­გი­ის ფი­ლო­სო­ფი­ა­ში და­წე­რი­ლი შრო­მი­სა) ოდე­სა­ში წარ­მოთ­ქვა შთა­გო­ნე­ბუ­ლი და ჭეშ­მა­რი­ტად ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი სი­ტყვა ძვე­ლაღ­თქმი­სე­ულ და ახა­ლაღ­თქმი­სე­ულ რე­ლი­გი­ა­თა შო­რის არ­სე­ბუ­ლი უმ­ჭიდ­რო­ვე­სი კავ­ში­რის შე­სა­ხებ. ამ შე­სა­ნიშ­ნა­ვი სი­ტყვის მთა­ვა­რი აზ­რია იუ­და­იზ­მი­სა და ქრის­ტი­ა­ნო­ბის ერ­თო­ბა, რო­მე­ლიც აღ­მო­ცე­ნე­ბუ­ლია არა გულ­გრი­ლო­ბის ან რა­ი­მე გან­ყე­ნე­ბულ პრინ­ცი­პთა ნი­ა­დაგ­ზე, არა­მედ სუ­ლი­ე­რი და ბუ­ნებ­რი­ვი ნა­თე­სა­უ­რი კავ­ში­რის და, ასე­ვე, და­დე­ბით რე­ლი­გი­ურ ინ­ტე­რეს­თა რე­ა­ლურ ნი­ა­დაგ­ზე. ჩვენ ერ­თი­ან­ნი უნდა ვი­ყოთ იუ­დე­ვე­ლებ­თან, თა­ნაც, ქრის­ტი­ა­ნო­ბა­ზე უა­რის თქმის გა­რე­შე, არა ქრის­ტი­ა­ნო­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ, არა­მედ ქრის­ტი­ა­ნო­ბის სა­ხე­ლი­თა და ძა­ლით; იუ­დე­ველ­ნიც უნდა ერ­თი­ან­ნი იყ­ვნენ ჩვენ­თან არა იუ­და­იზ­მის სა­პი­რის­პი­როდ, არა­მედ ჭეშ­მა­რი­ტი იუ­და­იზ­მის სა­ხე­ლი­თა და ძა­ლით.

ჩვენ იმი­ტომ ვართ გან­ცალ­კე­ვე­ბულ­ნი იუ­დე­ველ­თა­გან, რომ ჯერ სრუ­ლად ქრის­ტი­ა­ნე­ბი არ ვართ და ისი­ნიც იმი­ტომ დგა­ნან ცალ­კე, რომ ისი­ნიც სრუ­ლად იუ­დე­ველ­ნი არ არი­ან, რა­მე­თუ ქრის­ტი­ა­ნო­ბის სის­რუ­ლე მო­ი­ცავს იუ­და­იზმსაც და იუ­და­იზ­მის სის­რუ­ლე კი გახ­ლავთ ქრის­ტი­ა­ნო­ბა. ის­რა­ე­ლი­ა­ნი ერის ნა­წილ­მა არ მი­ი­ღო მე­სი­ის პირ­ვე­ლი მოს­ვლა და ამი­სათ­ვის დი­დად ზღა­ვენ ისი­ნი, მაგ­რამ ეს მხო­ლოდ დრომ­დე, ვი­ნა­ი­დან ღვთის სი­ტყვის დარ­ღვე­ვა შე­უძ­ლე­ბე­ლია და ეს ძვე­ლაღ­თქმი­სე­უ­ლი სი­ტყვა და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლია ახალ აღ­თქმა­ში წარ­მარ­თთა მო­ცი­ქუ­ლის მიერ, რო­მე­ლიც ნათ­ლად და მტკი­ცედ ღა­ღა­დებს: მთე­ლი ის­რა­ე­ლი გა­დარ­ჩე­ბა. იუ­დე­ვე­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც ქრის­ტეს სიკ­ვდი­ლით დას­ჯას ითხოვ­დნენ, ყვი­როდ­ნენ: "ჩვენ­ზე იყოს და ჩვენს შვი­ლებ­ზე მა­გი­სი სის­ხლი". ეს სის­ხლი გა­მოს­ყიდ­ვის სის­ხლია და, ალ­ბათ, ადა­მი­ა­ნუ­რი ბო­რო­ტე­ბის ამო­ძა­ხი­ლი არც ისე ძლი­ე­რია, რომ ჩა­ახ­შოს ღვთი­უ­რი მი­ტე­ვე­ბის სი­ტყვა: "მა­მაო, მი­უ­ტე­ვე მათ, რა­მე­თუ არ იცი­ან, რას სჩა­დი­ან".

გოლ­გო­თას­თან შეკ­რე­ბი­ლი სის­ხლს მო­წყუ­რე­ბუ­ლი ბრბო იუ­დე­ვე­ლე­ბის­გან შედ­გე­ბო­და, მაგ­რამ იუ­დე­ვე­ლი იყო ის სამი ათა­სი, შემ­დეგ კი ხუთი ათა­სი ადა­მი­ა­ნი, რომ­ლე­ბიც მო­ცი­ქულ პეტ­რეს ქა­და­გე­ბის შემ­დეგ მო­ი­ნათლნენ და, რომ­ლე­ბიც შე­ად­გენ­დნენ პირ­ველ ქრის­ტი­ა­ნულ ეკ­ლე­სი­ას. იუ­დე­ველ­ნი იყ­ვნენ ანნა და კა­ი­ა­ფა, იუ­დე­ველ­ნი იყ­ვნენ ნი­კო­დი­მო­სი და იო­სებ არი­მა­თი­ე­ლი. ერ­თსა და იმა­ვეს ერს მი­ე­კუთ­ვნე­ბოდ­ნენ ქრის­ტეს გამ­ყიდ­ვე­ლი იუდა და ასე­ვე, პეტ­რე და ან­დრია, რომ­ლე­ბიც ჯვართ აც­ვეს ქრის­ტეს გუ­ლი­სათ­ვის. იუ­დე­ვე­ლი იყო თომა, რო­მელ­საც არ სწამ­და აღ­დგო­მის და ისევ იუ­დე­ვე­ლად დარ­ჩა მას მერე, რაც აღ­მდგარ ქრის­ტეს ერ­წმუ­ნა და უთხრა მას: "უფა­ლო ჩემო და ღმერ­თო ჩემო!" იუ­დე­ვე­ლი იყო ქრის­ტი­ან­თა სას­ტი­კად მდევ­ნე­ლი სავ­ლე და მო­მა­ვალ­შიც იუ­დე­ვე­ლი იუ­დე­ველ­თა­გა­ნი იყო ქრის­ტი­ა­ნო­ბი­სათ­ვის დევ­ნი­ლი პავ­ლე, რო­მე­ლიც ამ­ბობს: "ყვე­ლა მათ­გან­ზე მეტი ვიღ­ვა­წე". რაც უფრო მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, თა­ვად უფა­ლი, იუ­დე­ველ­თა მიერ გა­ცე­მუ­ლი და ჯვარ­ცმუ­ლი ღმერ­თკა­ცი ქრის­ტე, ის თა­ვად სუ­ლი­თა და ხორ­ცით ადა­მი­ა­ნი, წმინ­და სის­ხლის იუ­დე­ვე­ლი გახ­ლდათ. ამ სა­ო­ცა­რი ფაქ­ტის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, განა უც­ნა­უ­რად არ გვეჩ­ვე­ნე­ბა იუ­და­იზ­მის გან­კი­თხვა ქრის­ტეს სა­ხე­ლით? იუ­და­იზ­მი­სა, რო­მელ­თა­ნაც გა­ნუ­ყოფ­ლა­დაა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი თა­ვად ქრის­ტე და თუ ქრის­ტე ღმერ­თი არ არის, მაშ, იუ­დე­ველ­ნი არ არი­ან ბერ­ძნებ­ზე მე­ტად დამ­ნა­შა­ვე­ნი, რომ­ლებ­მაც მოკ­ლეს სოკ­რა­ტე. ჩვენ თუ ქრის­ტეს ღმერ­თად ვა­ღი­ა­რებთ, მაშ, იუ­დე­ველ­ნიც უნდა ვცნოთ ღვთის წარ­მომ­შობ ერად. იე­სოს სიკ­ვდილ­ში, იუ­დე­ვე­ლებ­თან ერ­თად, რო­მა­ე­ლებ­საც მი­უ­ძღვით ბრა­ლი, მაგ­რამ უფ­ლის შობა მხო­ლოდ ღმერ­თსა და ის­რა­ელს ეკუთ­ვნის. ამ­ბო­ბენ, რომ ებ­რა­ე­ლე­ბი ქრის­ტი­ა­ნო­ბის მუდ­მი­ვი მტრე­ბი არი­ან, თუმ­ცა, უკა­ნას­კნელ სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ან­ტიქ­რის­ტი­ა­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბის სა­თა­ვე­ში დგა­ნან არა ებ­რა­ე­ლე­ბი, არა სე­მი­ტე­ბი, არა­მედ არი­უ­ლი რა­სის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, და­ბა­დე­ბით ქრის­ტი­ა­ნი ადა­მი­ა­ნე­ბი. იუ­დე­უ­რი წარ­მო­შო­ბის მქო­ნე ზო­გი­ერ­თი მო­აზ­როვ­ნის მიერ ქრის­ტი­ა­ნო­ბის უარ­ყო­ფა და მის წი­ნა­აღ­მდეგ ბრძო­ლა უფრო მე­ტად პა­ტი­ო­სა­ნი და უფრო მე­ტად რე­ლი­გი­უ­რი ხა­სი­ა­თის მქო­ნეა, ვიდ­რე ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი გა­რე­მო­დან გა­მო­სულ მწე­რალ­თა ბრძო­ლა ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი სარ­წმუ­ნო­ე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ. უკე­თე­სია სპი­ნო­ზა, ვიდ­რე ვოლ­ტე­რი, უკე­თე­სია იო­სებ სალ­ვა­დო­რი, ვიდ­რე ერ­ნესტ რე­ნა­ნი. იუ­და­იზ­მის უგუ­ლე­ბელ­ყო­ფა უგუ­ნუ­რე­ბაა; იუ­დე­ველ­თა ლან­ძღვა და მათ­თან ჩხუ­ბი უსარ­გებ­ლოა; უმ­ჯო­ბე­სია, გა­ვი­გოთ იუ­და­იზ­მი, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ეს უფრო რთუ­ლია.

რა­ტომ იყო სწო­რედ იუ­და­იზ­მი წი­ნას­წარ­გან­ზრა­ხუ­ლი იმი­სათ­ვის, რომ მის­გან მოვ­ლი­ნე­ბუ­ლი­ყო ღმერ­თკა­ცი მე­სია, იგი­ვე ქრის­ტე?

ვი­ნა­ი­დან ღმერ­თის­გან მომ­დი­ნა­რე­ობს გან­წე­სე­ბა, ეს გუ­ლის­ხმობს უცი­ლო­ბელ, უპი­რო­ბო თა­ვი­სუფ­ლე­ბას, თუმ­ცა ღვთი­უ­რი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა არ უნდა გან­ვი­ხი­ლოთ ადა­მი­ა­ნუ­რი თვით­ნე­ბო­ბი­სა თუ მის­წრა­ფე­ბის დო­ნე­ზე. ჭეშ­მა­რი­ტი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა არ გა­მო­რი­ცხავს გო­ნე­ბას, გო­ნე­ბის მი­ხედ­ვით კი ამ­გვა­რი გან­წე­სე­ბა ან არ­ჩე­ვა, რაც ცნო­ბი­ლი საგ­ნი­სად­მი ღვთის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის გა­მომ­ხატ­ვე­ლია, შე­ე­სა­ბა­მე­ბა არა მხო­ლოდ ამ­რჩე­ვის თვი­სე­ბას, არა­მედ არ­ჩე­უ­ლის ხა­რისხსაც. ებ­რა­ელ­თა ეროვ­ნულ ხა­სი­ათ­ში უნდა ვე­ძი­ოთ მათი არ­ჩე­ვის პი­რო­ბე­ბი. მა­რა­დარ­სე­ბულ­მა ღმერ­თმა თა­ვის ერად აქ­ცია ის­რა­ე­ლი, ვი­ნა­ი­დან ის­რა­ელ­მა თა­ვის ღმერ­თად აქ­ცია მა­რა­დარ­სე­ბუ­ლი ღმერ­თი.

მა­მამ­თა­ვა­რი აბ­რა­ა­მი, რო­მე­ლიც წარ­მარ­თებს შო­რის ცხოვ­რობ­და და ჯერ არ ჰქონ­და მი­ღე­ბუ­ლი ჭეშ­მა­რი­ტი გა­მო­ცხა­დე­ბა, არ კმა­ყო­ფილ­დე­ბო­და და დი­დად ამ­ძი­მებ­და წარ­მო­სახ­ვი­თი ღმერ­თე­ბის კულ­ტი, ღმერ­თე­ბი­სა, რომ­ლე­ბიც ასე მიმ­ზიდ­ვე­ლი იყო ყვე­ლა ხალ­ხი­სათ­ვის. ბუ­ნე­ბის სტი­ქი­ურ და დე­მო­ნურ ძალ­თა მი­მართ მსა­ხუ­რე­ბა ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბო­და ებ­რა­ულ სულს, მი­უ­ღე­ბე­ლი იყო მის­თვის. ის­რა­ე­ლის მა­მამ­თა­ვარს არ შე­ეძ­ლო ერ­წმუ­ნა ის, რაც ადა­მი­ან­ზე დაბ­ლა იდგა, ის პი­როვ­ნულ და ზნე­ობ­რივ ღმერ­თს ეძი­ებ­და, ვის­და­მი რწმე­ნაც არ იყო და­მამ­ცი­რე­ბე­ლი ადა­მი­ა­ნის­თვის და სწო­რედ ეს ღმერ­თი გა­მო­ე­ცხა­და მას, მო­უ­წო­და და მის­ცა აღ­თქმა მის შთა­მო­მავ­ლო­ბას. "რწმე­ნით და­ე­მორ­ჩი­ლა აბ­რა­ა­მი ხმო­ბას, წა­სუ­ლი­ყო იმ ქვე­ყა­ნა­ში, რო­მე­ლიც სამ­კვიდ­როდ უნდა მი­ე­ღო…" (ებრ. 11:8). იმან, რა­მაც გა­მო­იყ­ვა­ნა აბ­რა­ა­მი ქალ­დე­ველ­თა ქვეყ­ნი­დან, სწო­რედ ამან უბიძ­გა მო­სეს ეგ­ვიპ­ტის და­ტო­ვე­ბის­კენ. მი­უ­ხე­და­ვად ეგ­ვიპ­ტუ­რი თე­ო­სო­ფი­ი­სა და თე­ურ­გი­ის ყვე­ლა ცდუ­ნე­ბი­სა, "რწმე­ნით იყო, რომ მო­სემ, როცა წა­მო­ი­ზარ­და, უარი თქვა ფა­რა­ო­ნის ასუ­ლის ძედ წო­დე­ბუ­ლი­ყო… რწმე­ნით და­ტო­ვა ეგ­ვიპ­ტე". (ებრ.11:24, 27).

წარ­მარ­თო­ბი­დან თავ­დაღ­წე­უ­ლი და სა­კუ­თა­რი რწმე­ნით ქალ­დე­ველ­თა ჯა­დოქ­რო­ბა­სა და ეგ­ვიპ­ტურ სიბ­რძნე­ზე ამაღ­ლე­ბუ­ლი ებ­რა­ელ­თა მა­მამ­თა­ვა­რი და წი­ნამ­ძღო­ლი გახ­დნენ ღირ­სნი ღვთის რჩე­უ­ლო­ბი­სა. ღმერ­თმა აირ­ჩია ისი­ნი, გა­უ­ცხა­და მათ თა­ვი­სი თა­ვის შე­სა­ხებ, კავ­ში­რი დადო მათ­თან. მო­კავ­ში­რე­ო­ბი­თი შე­თან­ხმე­ბა ანუ ის­რა­ე­ლი­სად­მი ღვთის აღ­თქმა ებ­რა­უ­ლი რე­ლი­გი­ის ღერ­ძია. ეს მოვ­ლე­ნა ერ­თა­დერ­თია მსოფ­ლიო ის­ტო­რი­ა­ში, რად­გან არც ერთი სხვა ერის რე­ლი­გი­ას არ მი­უ­ღია ღმერ­თსა და ადა­მი­ანს, რო­გორც ორ არ­სე­ბას, შო­რის კავ­ში­რის ან აღ­თქმის ასე­თი ფორ­მა, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ისი­ნი უთა­ნას­წო­რო­ნი იყ­ვნენ, მაგ­რამ ზნე­ობ­რი­ვად ერ­თგვა­რო­ვან­ნი გახ­ლდნენ. ადა­მი­ა­ნის შე­სა­ხებ ეს მა­ღა­ლი წარ­მოდ­გე­ნა არ არ­ღვევს ღმერ­თის დი­დე­ბუ­ლე­ბას, არა­მედ, პი­რი­ქით, აძ­ლევს მთე­ლი ძა­ლით წარ­მო­ჩი­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას. ადა­მი­ა­ნის და­მო­უ­კი­დე­ბელ ზნე­ობ­რივ არ­სე­ბა­ში ღმერ­თი თა­ვის­თვის პო­უ­ლობს მოქ­მე­დე­ბის ღირ­სე­ულ ობი­ექტს, სხვა შემ­თხვე­ვა­ში ღმერ­თი ვე­რა­ვის­ზე ვერ მო­ახ­დენ­და ზე­მოქ­მე­დე­ბას. ადა­მი­ა­ნი რომ თა­ვი­სუ­ფა­ლი პი­როვ­ნე­ბა არ იყოს, რო­გორ გა­მო­ავ­ლენ­და ღმერ­თი თა­ვის პი­როვ­ნულ არ­სე­ბას სამ­ყა­რო­ში? რამ­დე­ნა­დაც თვი­თარ­სი და თვით­გან­მსა­ზღვრე­ლი ღმერ­თი, რო­მე­ლიც მე­ფობს სამ­ყა­რო­ზე, აღე­მა­ტე­ბა მსოფ­ლიო მოვ­ლე­ნა­თა უპი­როვ­ნო არსს, იმ­დე­ნად იუ­დე­ველ­თა წმინ­და რე­ლი­გია ძვე­ლი მსოფ­ლი­ოს ყვე­ლა ნა­ტუ­რა­ლის­ტურ თუ პან­თე­ის­ტურ რე­ლი­გი­ა­ზე მაღ­ლა დგას. ამ რე­ლი­გი­ებ­ში არც ღმერ­თს და არც ადა­მი­ანს არ შე­უ­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­ათ და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბა: აქ ადა­მი­ა­ნი მონა იყო უხი­ლა­ვი და უცხო კა­ნო­ნე­ბი­სა, ხოლო ღვთა­ე­ბა კი, სა­ბო­ლო­ოდ (ბერ­ძენ­თა მხატ­ვრულ მი­თო­ლო­გი­ა­ში), ადა­მი­ა­ნის წარ­მო­სახ­ვის სა­თა­მა­შო გახ­ლდათ. იუ­დე­ველ­თა რე­ლი­გი­ა­ში კი, პი­რი­ქით, თა­ვი­დან­ვე ერ­თნა­ი­რად შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლი იყო ორი­ვე მხა­რე - ღვთი­უ­რიც და ადა­მი­ა­ნუ­რიც. ჩვე­ნი რე­ლი­გია იწყე­ბა ღმერ­თსა და ადა­მი­ანს შო­რის პი­რა­დი ურ­თი­ერ­თო­ბით აბ­რა­ამ­სა და მო­სეს­თან და­დე­ბულ უძ­ვე­ლეს აღ­თქმა­ში და გან­მტკიც­დე­ბა ღმერ­თი­სა და ადა­მი­ა­ნის უმ­ჭიდ­რო­ვე­სი პი­რა­დი კავ­ში­რით იესო ქრის­ტეს ახალ აღ­თქმა­ში, რო­მელ­შიც ორი­ვე ბუ­ნე­ბა გა­ნუ­ყოფ­ლად, თუმ­ცა, ამავდრო­უ­ლად, შე­ურ­წყმე­ლად არ­სე­ბობს. ეს ორი აღ­თქმა ორი სხვა­დას­ხვა რე­ლი­გია რო­დია, არა­მედ ერთი და იმა­ვე ღვთი­ურ-ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­ლი­გი­ის ორი სა­ფე­ხუ­რია, ერთი და იმა­ვე ღვთი­ურ-ადა­მი­ა­ნუ­რი პრო­ცე­სის ორი მო­მენ­ტი. ეს ერ­თი­ა­ნი, ჭეშ­მა­რი­ტი ღვთი­ურ-ადა­მი­ა­ნუ­რი, ებ­რა­ულ-ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი რე­ლი­გია მი­დის პირ­და­პი­რი და სა­მე­ფო გზით წარ­მარ­თო­ბის ორ უკი­დუ­რეს ცდო­მი­ლე­ბას შო­რის, რო­მელ­შიც ხან ღვთა­ე­ბა შთან­თქავს ადა­მი­ანს (ინ­დო­ეთ­ში), ხან კი თა­ვად ღვთა­ე­ბა იქ­ცე­ვა ადა­მი­ა­ნის ჩრდი­ლად (სა­ბერ­ძნეთ­სა და რომ­ში). ჭეშ­მა­რი­ტი ღმერ­თი, ის­რა­ე­ლის ამ­რჩე­ვი და ის­რა­ე­ლის მიერ არ­ჩე­უ­ლი, არის ძლი­ე­რი ღმერ­თი, ღმერ­თი თვი­თარ­სი, ღმერ­თი წმინ­და. ძლი­ე­რი ღმერ­თი თა­ვის­თვის ძლი­ერ ადა­მი­ანს ირ­ჩევს, ვი­საც ექ­ნე­ბა უნა­რი მას­თან შებ­რძო­ლე­ბი­სა. თვი­თარ­სი ღმერ­თი ეცხა­დე­ბა მხო­ლოდ თვით­შეგ­ნე­ბულ პი­როვ­ნე­ბას; წმინ­და ღმერ­თი უკავ­შირ­დე­ბა მხო­ლოდ იმ ადა­მი­ანს, ვინც ეძი­ებს სიწ­მინ­დეს და ძა­ლუძს ქმე­დი­თი ზნე­ობ­რი­ვი გმი­რო­ბის ჩა­დე­ნა. ადა­მი­ა­ნუ­რი უძ­ლუ­რე­ბა ეძი­ებს ღმერ­თის ძა­ლას, მაგ­რამ ეს არის ძლი­ე­რი ადა­მი­ა­ნის უძ­ლუ­რე­ბა: ბუ­ნე­ბით სუსტ ადა­მი­ანს ძლი­ე­რი რე­ლი­გი­უ­რო­ბის­კენ სწრაფ­ვაც არ ძა­ლუძს. ზუს­ტად ასე­ვე, უპი­როვ­ნო, უნე­ბის­ყო­ფო და ნაკ­ლე­ბად გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი თვით­შე­მეც­ნე­ბის მქო­ნე ადა­მი­ანს არ შე­უძ­ლია იმის გა­გე­ბა, რო­გორ უნდა არ­სე­ბობ­დეს ღმერ­თის თვი­თარ­სი მყო­ფო­ბის ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა. და ბო­ლოს, ადა­მი­ა­ნი, რომ­ლის ზნე­ობ­რი­ვი თვით­გა­მორ­კვე­ვის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა პა­რა­ლი­ზე­ბუ­ლია, რო­მელ­საც არ შე­უძ­ლია თა­ვად და­ი­წყოს მოქ­მე­დე­ბა, არ ძა­ლუძს გმი­რო­ბის ჩა­დე­ნა, მი­აღ­წი­ოს სიწ­მინ­დეს - ასე­თი ადა­მი­ა­ნის­თვის ღვთის სიწ­მინ­დე ყო­ველ­თვის დარ­ჩე­ბა, რო­გორც რა­ღაც გა­რე­გა­ნი და უცხო; ის ვე­რა­სო­დეს ვერ იქ­ნე­ბა "ღმერ­თის მე­გო­ბა­რი". აქე­დან ნათ­ლად ჩანს, რომ ის ჭეშ­მა­რი­ტი რე­ლი­გია, რაც ის­რა­ე­ლი­ან ერს გა­აჩ­ნია, არ გა­მო­რი­ცხავს, არა­მედ, პი­რი­ქით, მო­ი­თხოვს ადა­მი­ა­ნის თა­ვი­სუ­ფა­ლი პი­როვ­ნე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას, მისი თვით­შეგ­რძნე­ბის, თვით­შე­მეც­ნე­ბის და თვით­შე­მოქ­მე­დე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას. ის­რა­ელს დი­ა­დი რწმე­ნა ჰქონ­და, მაგ­რამ დი­ა­დი რწმე­ნი­სათ­ვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია სა­კუ­თარ თავ­ში დიად სუ­ლი­ე­რი ძალ­თა ქონა. ღვთი­სად­მი მი­მარ­თუ­ლი უღ­რმე­სი რწმე­ნი­სა და ადა­მი­ა­ნუ­რი ენერ­გი­ის უდი­დე­სი და­ძა­ბუ­ლო­ბის ერ­თობ­ლი­ო­ბა მოგ­ვი­ა­ნო იუ­და­იზ­მშიც იქნა შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლი.

თა­ვი­სი რე­ლი­გი­ის ერ­თგულ ებ­რა­ე­ლებს, რომ­ლე­ბიც სრუ­ლად აღი­ა­რებ­დნენ ღვთა­ე­ბის სუ­ლი­ე­რე­ბას და ადა­მი­ა­ნუ­რი სუ­ლის ღვთა­ებ­რი­ო­ბას, არ შე­ეძ­ლოთ და არც სურ­დათ ამ უმაღ­ლე­სი სა­წყი­სე­ბის გან­ცალ­კე­ვე­ბა მათ მა­ტე­რი­ა­ლურ გა­მო­ხა­ტუ­ლე­ბა­თა­გან, მათი სხე­უ­ლებ­რი­ვი ფორ­მი­სა და გარ­სის­გან, მათი უკი­დუ­რე­სი და სა­ბო­ლო გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის­გან. ყო­ველ­გვა­რი იდე­ი­სა და იდე­ა­ლის­თვის ებ­რა­ე­ლი მო­ი­თხოვს ხი­ლულ და ხელ­შე­სა­ხებ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას და სა­სი­კე­თო შე­დე­გებს; ებ­რა­ელს არ უნდა ისე­თი იდე­ა­ლის აღი­ა­რე­ბა, რო­მელ­საც არ ძა­ლუძს სი­ნამ­დვი­ლის და­მორ­ჩი­ლე­ბა და მას­ში შე­ის­ხას ხორ­ცი. ებ­რა­ელს შე­უძ­ლია და მზად არის აღი­ა­როს უმაღ­ლე­სი სუ­ლი­ე­რი ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა, თუმ­ცა მხო­ლოდ იმ პი­რო­ბით, რომ ხე­დავ­დეს და გრძნობ­დეს მის რე­ა­ლურ ქმე­დე­ბას. მას სწამს უხი­ლა­ვის (რა­მე­თუ ყო­ველ­გვა­რი რწმე­ნა არის რწმე­ნა უხი­ლა­ვი­სად­მი), მაგ­რამ უნდა, რომ ეს უხი­ლა­ვი ხი­ლუ­ლად იქ­ცეს და თა­ვი­სი ძალა გა­მო­ავ­ლი­ნოს; მას სწამს სუ­ლის, მაგ­რამ, მხო­ლოდ ისე­თი სუ­ლის, რო­მე­ლიც აღ­წევს ყო­ველ­გვარ მა­ტე­რი­ა­ლურ­ში, რომ­ლი­თაც გაჟ­ღენ­თი­ლია ყო­ველ­გვა­რი მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი, რო­მე­ლიც მა­ტე­რი­ას თა­ვის გარ­სად და ია­რა­ღად იყე­ნებს. ებ­რა­უ­ლი აზ­როვ­ნე­ბა არ აცალ­კე­ვებ­და სულს თა­ვი­სი მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი გა­მო­ხა­ტუ­ლე­ბის­გან და ამით არ აცალ­კე­ვებ­და მა­ტე­რი­ას თა­ვი­სი სუ­ლი­ე­რი და ღვთა­ებ­რი­ვი სა­წყი­სის­გან; ის არ სცნობ­და თა­ვად მა­ტე­რი­ას, არ ანი­ჭებ­და საგ­ნობ­რივ მყო­ფო­ბას მნიშ­ვნე­ლო­ბას. ებ­რა­ე­ლე­ბი არ იყ­ვნენ მა­ტე­რი­ის მსა­ხურ­ნი და თაყ­ვა­ნის­მცე­მელ­ნი. მე­ო­რე მხრივ, ვი­ნა­ი­დან შორს იყ­ვნენ გან­ყე­ნე­ბუ­ლი სპი­რი­ტუ­ა­ლიზ­მის­გან, ებ­რა­ე­ლებს არ შე­ეძ­ლოთ მა­ტე­რი­ას გულ­გრი­ლად, გა­უ­ცხო­ე­ბით ან ისე მტრუ­ლად მო­პყრო­ბოდ­ნენ, რო­გო­რი მტრუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბაც გა­აჩ­ნდა აღ­მო­სავ­ლურ დუ­ა­ლიზმს მის­და­მი. მა­ტე­რი­ა­ლურ ბუ­ნე­ბა­ში ისი­ნი ხე­დავ­დნენ არა ეშ­მაკს ან ღვთა­ე­ბას, არა­მედ, მხო­ლოდ ღმერ­თკა­ცუ­რი სუ­ლის და­უმ­თავ­რე­ბელ სამ­ყო­ფელს.

იმ დროს, როცა პრაქ­ტი­კუ­ლი და თე­ო­რი­უ­ლი მა­ტე­რი­ა­ლიზ­მი ემორ­ჩი­ლე­ბა ნივ­თი­ერ ფაქტს, რო­გორც კა­ნონს, იმ დროს, როცა დუ­ა­ლის­ტი უარ­ყოფს მა­ტე­რი­ას, ვი­თარ­ცა ბო­რო­ტე­ბას, ებ­რა­ელ­თა რე­ლი­გი­უ­რი მა­ტე­რი­ა­ლიზ­მი აი­ძუ­ლებ­და მათ ყუ­რა­დღე­ბა დი­დად გა­ე­მახ­ვი­ლე­ბი­ნათ მა­ტე­რი­ა­ლურ ბუ­ნე­ბა­ზე, მაგ­რამ არა იმი­სათ­ვის, რომ მის­თვის ემ­სა­ხუ­რათ, არა­მედ იმი­სათ­ვის, რომ მისი მეშ­ვე­ო­ბით ემ­სა­ხუ­რათ ზე­ცი­ე­რი ღმერ­თსათ­ვის. ამ მა­ტე­რი­ა­ლურ ბუ­ნე­ბა­ში მათ უნდა გა­ნეს­ხვა­ვე­ბი­ნათ წმინ­და უწ­მინ­დუ­რი­სა­გან, სუფ­თა მან­კი­ე­რი­სა­გან, რათა იგი (მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ბუ­ნე­ბა - მთარ­გმნ.შე­ნიშ­ვნ.) ექ­ცი­ათ ღირ­სე­ულ ტაძ­რად ზე­ცი­ე­რი არ­სე­ბი­სათ­ვის. წმინ­და სხე­უ­ლებ­რი­ო­ბი­სა და ამ იდე­ის ხორ­ცშეს­ხმა­ზე ზრუნ­ვის იდეა ის­რა­ე­ლის ცხოვ­რე­ბა­ში შე­უ­და­რებ­ლად დიდი ად­გი­ლი უკა­ვია, ვიდ­რე სხვა რო­მე­ლი­მე ერის ცხოვ­რე­ბა­ში. ამას მი­ე­კუთ­ვნე­ბა მო­სეს რჯუ­ლის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ნა­წი­ლი წმინ­დი­სა და უწ­მინ­დუ­რის გარ­ჩე­ვის შე­სა­ხებ, ასე­ვე, გან­წმენ­დის წე­სე­ბის შე­სა­ხებ. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ ებ­რა­ელ­თა მთე­ლი რე­ლი­გი­უ­რი ის­ტო­რია მი­მარ­თუ­ლი იყო იქით­კენ, რომ ის­რა­ე­ლის ღმერ­თი­სათ­ვის მო­ემ­ზა­დე­ბი­ნა არა მხო­ლოდ წმინ­და სუ­ლე­ბი, არა­მედ წმინ­და სხე­უ­ლე­ბიც. ახლა, თუ შე­ვა­ჯე­რებთ ღვთა­ებ­რი­ვი სა­წყი­სის მა­ტე­რი­ა­ლი­ზა­ცი­ი­სა­კენ იუ­დე­ველ­თა მის­წრა­ფე­ბას და ზრუნ­ვას ჩვე­ნი სხე­უ­ლებ­რი­ვი ბუ­ნე­ბის გა­სუფ­თა­ვე­ბა­სა და გან­წმენ­და­ზე, მაშ, ად­ვი­ლად მივ­ხვდე­ბით, რა­ტომ იყო სწო­რედ იუ­და­იზ­მი ყვე­ლა­ზე შე­სა­ფე­რი­სი მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი გა­რე­მო ღვთა­ებ­რი­ვი სი­ტყვის ხორ­ცშეს­ხმი­სათ­ვის, რა­მე­თუ გო­ნე­ბაც და ღვთის­მო­სა­ო­ბაც მო­ი­თხოვს იმის აღი­ა­რე­ბას, რომ ღვთა­ე­ბის გან­სხე­უ­ლე­ბის­თვის, გარ­და წმინ­და და ქალ­წუ­ლებ­რი­ვი სუ­ლი­სა, სა­ჭი­რო იყო ასე­ვე წმინ­და და სუფ­თა სხე­უ­ლებ­რი­ო­ბა.

ახლა ნა­თე­ლია, რომ ებ­რა­ელ­თა ეს წმინ­და მა­ტე­რი­ა­ლიზ­მი არა­ნა­ი­რად არ ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბა, არა­მედ, პი­რი­ქით, პირ­და­პი­რი და­მა­ტე­ბაა ამ ერის პირ­ვე­ლი ორი თვი­სე­ბი­სა - მისი ძლი­ე­რი რე­ლი­გი­უ­რო­ბი­სა და ადა­მი­ა­ნუ­რი თვით­შე­მეც­ნე­ბი­სა და თვით­შე­მოქ­მე­დე­ბის ენერ­გი­ის. მორ­წმუ­ნე ის­რა­ე­ლი­ანს სურს, რომ მისი რწმე­ნის სა­განს გა­აჩ­ნდეს სი­ნამ­დვი­ლის მთე­ლი სის­რუ­ლე, ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­დეს ბო­ლომ­დე; თა­ვის მხრივ, ადა­მი­ა­ნუ­რი სუ­ლის ენერ­გი­ას ანუ აქ­ტი­უ­რო­ბას არ შე­უძ­ლია დაკ­მა­ყო­ფილ­დეს იდე­ალ­თა თუ იდე­ა­თა გან­ყე­ნე­ბუ­ლი ში­ნა­არ­სით - ის მო­ი­თხოვს მათ რე­ა­ლურ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას, მო­ი­თხოვს, რომ სუ­ლი­ე­რი სა­წყი­სი ბო­ლომ­დე ეუფ­ლე­ბო­დეს მა­ტე­რი­ა­ლურ სი­ნამ­დვი­ლეს, ეს კი გუ­ლის­ხმობს იმას, რომ თა­ვად მა­ტე­რი­ას უნდა გა­აჩ­ნდეს ასე­თი გა­სუ­ლი­ე­რე­ბის უნა­რი, გუ­ლის­ხმობს წმინ­და და სუ­ლი­ერ სხე­უ­ლებ­რი­ო­ბას. ებ­რა­ელ­თა რე­ლი­გი­უ­რი მა­ტე­რი­ა­ლიზ­მი მომ­დი­ნა­რე­ობს არა ურ­წმუ­ნო­ე­ბის­გან, არა­მედ უხვი რწმე­ნის­გან, რო­მელ­საც აღ­სრუ­ლე­ბა სწყუ­რია; მომ­დი­ნა­რე­ობს არა ადა­მი­ა­ნუ­რი სუ­ლის უძ­ლუ­რე­ბის­გან, არა­მედ მისი ძა­ლი­სა და ენერ­გი­ის­გან, რო­მელ­საც არ ეში­ნია მა­ტე­რი­ით გა­უ­წ­მინ­დუ­რე­ბა, არა­მედ გან­წმენ­დს და იყე­ნებს მას სა­კუ­თა­რი მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის.

ამ­გვა­რად, ებ­რა­ე­ლი ერის სამი მთა­ვა­რი თვი­სე­ბის შერ­წყმუ­ლი მოქ­მე­დე­ბა პირ­და­პირ შე­ე­სა­ბა­მე­ბო­და ამ ერის უმაღ­ლეს და­ნიშ­ნუ­ლე­ბას და ხელს უწყობ­და მას­ში ღმერ­თის საქ­მის აღ­სრუ­ლე­ბას. თვი­თარ­სი ღმერ­თი­სად­მი მტკი­ცე რწმე­ნით ის­რა­ელ­მა სა­კუ­თა­რი თა­ვის­კენ მი­ი­ზი­და თე­ო­ფა­ნია და გა­მო­ცხა­დე­ბა; ასე­ვე სა­კუ­თა­რი თა­ვი­სად­მი რწმე­ნის მეშ­ვე­ო­ბი­თაც ის­რა­ელ­მა შეძ­ლო იაჰვეს­თან პი­რა­დი ურ­თი­ერ­თო­ბა და­ემ­ყა­რე­ბი­ნა, პი­რის­პირ დამ­დგა­რი­ყო მას­თან, შე­თან­ხმე­ბა და­ე­დო მას­თან, ყო­ფი­ლი­ყო მის­თვის არა პა­სი­უ­რი ია­რა­ღი, არა­მედ საქ­მი­ა­ნი მო­კავ­ში­რე, და ბო­ლოს, ამა­ვე ქმე­დი­თი რწმე­ნით, მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ბუ­ნე­ბის გან­წმენ­დის მეშ­ვე­ო­ბით თა­ვი­სი სუ­ლი­ე­რი სა­წყი­სის სა­ბო­ლოო რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის­კენ სწრაფ­ვით ის­რა­ელ­მა მო­ამ­ზა­და თა­ვის თავ­ში სუფ­თა და წმინ­და სამ­ყო­ფე­ლი ღმერ­თი-სი­ტყვის გან­სხე­უ­ლე­ბი­სათ­ვის. აი, რა­ტომ არის ის­რა­ე­ლი ღვთის რჩე­უ­ლი ერი, აი, რა­ტომ იშვა ქრის­ტე იუ­დე­ა­ში.

თარ­გმა­ნა: ნინო ხუ­როშ­ვილ­მა

icej.ge