18
მარტიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
ოზურგეთში, შალვა რადიანის სახელობის ეთნოგრაფიულ მუზეუმში კალანდა იმპროვიზებულად აღნიშნეს. მასპინძლები სადღესასწაულო სამზადისს დილიდან შეუდგნენ. გურულ ოდაში დიასახლისებმა ღვეზელი, ხაჭაპური, ღომი, ღორის ხორცი, კუპატები, შაშვის მწვადი, ფელამუში და გოზინაყი მოამზადეს, ხოლო მამაკაცებმა მუზეუმის მიმდებარედ ჭაჭის გამოსახდელი ქვაბი მოაწყეს და ღვინის ჭურს თავი მოხადეს.
სულხან-საბას ლექსიკონის მიხედვით კალანდა ახალ წელიწადს ნიშნავს. გურულები საუკუნეების წინ დამკვიდრებული ტრადიციების აღდგენას და შენარჩუნებას ცდილობენ. რიტუალი წელს იმპროვიზებული იყო, მასში ოზურგეთის თეატრის მსახიობები და მუზეუმის თანამშრომლები მონაწილეობდნენ.
ოზურგეთის მუზეუმის ფონდების მცველმა მანანა ლომაძემ "ამბები.გე"-ს კალანდის ტრადიციის შესახებ უამბო და აღნიშნა, რომ კალანდის ტრადიცია გამოირჩევა ჩიჩილაკის დამზადებით, ცხემლის შეშაზე კერძების მომზადებითა და აგუნას გადაძახილით:
"აგუნა არის საახალწლო სიმღერა და ეძღვნება ღვინის დედას - ყურძენს. ოჯახის უფროსს ნაშუადღევს მარანში მიაქვს ღორის თავი, ტკბილეული, ღვინით სავსე დოქი და მღერის - აგუნა, აგუნა გადმოიარე, ჩემს მამულში ჩამოიარე, ჩემს მამულში ყურძენია, სხვის მამულში ფურცელი. ნაშუადღევს გურიაში გუგუნის ხმა ისმოდა, ყველა ამ სიმღერას ასრულებდა და უფალს უხვ მოსავალს სთხოვდა. საღამომდე ოჯახის დიასახლისი კალანდისთვის ტრადიციულ კერძებს ცხემლის შეშაზე ამზადებს, ცხემლის შეშაზე კერძების მომზადება კალანდის ერთ ერთი ტრადიციაა. საღამოს მეკვლე ოჯახის კარზე სამჯერ აკაკუნებს. ოჯახის დიასხლისი ეკითხება თუ რა მიაქვს სახლში, მეკვლე პასუხობს, რომ მას მიაქვს ოქრო და ვერცხლი, მშვიდობა, უხვი მოსავალი, ბეღელი პურით სავსე... დიასახლისი კარს უხსნის, მეკვლე ნუგბარს ალაგებს, ჩიჩილაკს და ღვინით სავსე დოქს დგამს, გამოდის გარეთ და ფიშტოს ისვრის. შემდეგ კი მთელი ოჯახი დასხდება სუფრასთან და ახალ წელს დალოცავენ", - აღნიშნა მანანა ლომაძემ.
14 იანვარი წმინდა ბასილი დიდის ხსენების დღეა. ის ქართველთა მეკვლედაც ითვლებოდა. გურულები ამბობენ, რომ ხალხური ტრადიციის თანახმად ჩიჩილაკი "ბასილის ფაფუკი წვერებია". წელს თხილის ტოტისგან დამზადებული სადღესასწაულო ხე მუზეუმის შესასვლელთან სტუმრებისთვის თვალსაჩინო ადგილზე განათავსეს. სტუმრებს შორის კი აჭარის მთავრობის თავმჯდომარე არჩილ ხაბაძე, აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრი დავით ბალაძე და იმერეთის გუბერნატორი ზაზა მეფარიშვილი იყვნენ. მეზობელი რეგიონების ხელმძღვანელები გურიის გუბერნატორმა გიორგი ჩხაიძემ სპეციალურად კალანდის აღსანიშნავად მიიწვია.
არჩილ ხაბაძემ გურიას და მთლიანად საქართველოს ახალი წელი მიულოცა და აღნიშნა, რომ აჭარასა და გურიაში მეკვლეობის ტრადიცია ერთმანეთის მსგავსია:
"პირველად ვიმყოფები კალანდაზე ბატონი გიორგის მოწვევით. ჩვენ ბევრი საერთო საქმე გვაქვს გასაკეთებელი და ეს დადასტურდა ჩვენი აქ ყოფნით. გავეცანით ამ ბრწყინვალე ტრადიციას, ეს არის შთამბეჭდავი და მინდა გურიას და მთელ საქართველოს მოვულოცო და ვუსურვო წარმატებები. ყველაზე თვალსაჩინო იყო მოპატიჟების რიტუალი, მასპინძლის დახვედრა და მეკვლეობის სცენა, რომელიც ძალიან წააგავს აჭარულს. დღეს კიდევ ერთხელ დამტკიცდა, რომ ბევრი საერთო აქვს აჭარას და გურიას", - აღნიშნა არჩილ ხაბაძემ.
გურიის გუბერნატორმა გიორგი ჩხაიძემ იმედი გამოთქვა, რომ ეკონომიკური მდგომარეობა უკეთესობისკენ შეიცვლება და გურულები ძველებურად აღნიშნავენ კალანდის დღესასწაულს:
"ეს დღესასწაული მიზნად ისახავს ძველი ტრადიციების აღდგენას. თუ როგორ მიმდინარეობს და საიდან აქვს დასაბამი ამის გასაცნობად მოვიწვიეთ სტუმრებიც. დღესდღეობით სამწუხაროდ ასე უხვად არ აღინიშნება გურიაში კალანდა, მაგრამ ტრადიციების აღდგენა და შენარჩუნება უნდა მოხდეს. ღვთის იმედით, მოვა ის პერიოდი, რომ უფრო უკეთესად აღნიშნება კალანდის დღესასწაულს", - აღნიშნა გიორგი ჩხაიძემ.
იმპროვიზებული კალანდის მეკვლე და ოჯახის მასპინძელი მუზეუმის თანამშრომელი გოგა გორდელაძე იყო. როგორც მან აღნიშნა, უკვე მესამე წელია კალანდის დღესასწაულში მეკვლეს როლს ასრულებს და ბევრი რამ გაიგო მივიწყებული ტრადიციის შესახებ:
"ძალიან ცოტა რამ ვიცოდი კალანდის შესახებ. ბებია და ბაბუა ტრადიციულად როგორც ემზადებოდნენ ვიცოდი, მაგრამ არის ისეთი ნიუანსები, რაც იკარგება. ჩვენ ვცდილობთ ამ ტრადიციის აღდგენას და შემეცნებითი სახის მიცემას რომ საუკუნეების ტრადიცია შევინახოთ", - აღნიშნა გოგა გორდელაძემ.
წელს კალანდის ტრადიციის ორგანიზატორი ოზურგეთის მუნიციპალიტეტი იყო. ღონისძიების მოწყობისთვის ბიუჯეტიდან 2 900 ლარი დაიხარჯა.
რადიანების მუზეუმში მოწყობილ კალანდას ადგილობრივი მოსახლეობა არ ესწრებოდა. სავარაუდოდ, მუნიციპალიტეტის მიერ გამართულ ღონისძიებაზე ისინი დაპატიჟებულნი არ ყოფილან. კითხვაზე, თუ რატომ არ ესწრებოდნენ ადგილობრივები ღონისძიებას, გამგეობაში განმარტეს, რომ მოსახლეობა ოფიციალურად დაპატიჟებული არ ყოფილა და თუკი ვინმე მუზეუმში მივიდოდა, დასწრებაზე უარს არავინ ეტყოდა. ღონისძიებაზე ადგილობრივი მოსახლეობის არ ყოფნის ერთ-ერთ მიზეზად ორგანიზატორებმა უამინდობაც დაასახელეს.
ნინო ხოზრევანიძე, ambebi.ge
