მის ბავშვობაში საახალწლო ნაძვის ხე ბრჭყვიალა სათამაშოებით, ათასგვარი მოსართავით, გირლიანდებითა და საახალწლო დეკორაციებით მორთული არ ყოფილა. ხეს ხილითა და კამფეტებით "მოსავდნენ". ძველით ახალ წლამდე ცოცხალი ხილითა და გემრიელი კამფეტებით დახუნძლული ხე "შიშვლდებოდა" და 15 იანვარს ნაძვი სახლიდან გასატანი ხდებოდა...
ახალ წელს კახეთში, ბებიასა და პაპასთან ერთად ხვდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ მრავალი წელია უკვე თბილისში ცხოვრობს, კახეთთან ურთიერთობა არც მას გაუწყვეტია და არც მის შვილებს. მსახიობი გივი ბერიკაშვილი მშობლიურ მარჯანიშვილის თეატრში ბევრს უყვარს, ქუჩაშიც - გამვლელებს. დადებითი განწყობით ხვდებიან და ისიც ცდილობს, უცნობებს იმავეთი უპასუხოს. 2006 წლის 15 მაისს მისი სახელობის ვარსკვლავი გაიხსნა. დღეს თეატრში მისი მონაწილეობით რეპერტუარში სამი სპექტაკლია. ამჯერად სპექტაკლი არ ჰქონდა, მაგრამ შეხვედრა თეატრში დავთქვით და ისიც ინტერვიუზე მისი თაობის უმრავლესობისთვის დამახასიათებელი პუნქტუალობით მოვიდა...
- ბატონო გივი, უპირველესად გთხოვთ შეაფასოთ განვლილი 2012 წელი, როგორი იყო თქვენი გადასახედიდან ის თქვენთვის, ოჯახისთვის და ჩვენი ქვეყნისთვის...
- ოჯახში მშვიდობაა. მადლობა ღმერთს, რომ ასეა. უფალი გვფარავს, ჩვენც წესიერად ვიქცევით და ალბათ იმიტომ (იღიმის). შვილები, შვილიშვილები კარგად არიან. ფუ, ფუ, ფუ, თვალი არ ეცეთ. მე და ჩემს მეუღლესაც ჯანმრთელობის მხრივ არა გვიშავს. თეატრში კიდევ ვმოღვაწეობ და სამ სპექტაკლში ვთამაშობ. ესენია "პიგმალიონი", "ეუხენია ბალბოა" და "მგზავრის წერილები". დიდი სიხარულია, როცა მარჯანიშვილის თეატრის სავსე დარბაზს ვხედავ. თეატრი თავს კარგად გრძნობს და მაყურებელი არ აკლია.
რაც შეეხება ჩვენს ქვეყანას, თქვენ ჩემზე უკეთ მოგეხსენებათ, რაც ხდება და ჩემი ახსნა-განმარტება არ გჭირდებათ. ჯერჯერობით არაერთი თემაა დასალაგებელი. მიუხედავად იმ დაძაბული სიტუაციისა, რაც ქვეყანაში იყო, მაყურებელი არ მოგვკლებია. მსახიობს მეტი რა უნდა, სავსე დარბაზი, კარგი სპექტაკლები და რაც მთავარია, ქვეყანაში სიმშვიდე.
- ახალ წელზე ვისაუბროთ. როგორია მისი თქვენეული აღქმა და პირველად ამ დღესთან დაკავშირებით რა გახსენდებათ?
- ახალ წელს ყოველთვის სახლში, ოჯახთან ერთად ვხვდებოდი, მაშინაც კი, როცა მეუღლე არ მყავდა. მამა ძალიან ადრე გარდამეცვალა, მაშინ 3 წლის ვიყავი. 27 წლის ყოფილა, როცა დაიღუპა. ჭლექი ჰქონდა და მაშინ ამ დაავადებას ვერ მკურნალობდნენ. თურმე ამბობდა, ნეტა იმ დღემდე მაცოცხლა, ჩემი პატარა ჩანთას რომ აიღებს და სკოლაში წავაო. სამწუხაროდ, იმ დღეს ვერ მოესწრო. ინსტიტუტი უკვე დამთავრებული მქონდა, როცა საწყალი დედაც დაიღუპა. დედას გული მარჯვნივ ჰქონდა, ამას გულის მანკიც ერთვოდა. მრავალი წელია, რაც ყოველ ახალ წელს მეუღლესა და შვილებთან ერთად ყოველთვის სახლში ვარ, სხვაგვარად არ შემიძლია. ვფიქრობ, ბათქაბუთქი რომ ატყდება, შინ უნდა იყო, ოჯახის წევრებს მიულოცო და მერე სადაც გინდა იქ წადი. მე იშვიათად მიწევს სადმე გასვლა, რადგან ძირითადად მაინც ჩემთან მოდიან.
- მეკვლედ ხშირად გიწვევენ?
- კი, მაგრამ, პირველ რიგში, იმ ღამეს აუცილებლად შევდივარ ჩემს ერთ-ერთ მეზობელთან, ან ის შემოდის ჩვენთან. მახსოვს, საოცარი სიხარული დამეუფლა, როდესაც რამდენიმე წლის წინ გამოკითხვა ჩატარდა, "ვინ იქნებოდა თქვენთვის ყველაზე სასურველი მეკვლე" და ზედიზედ ორი წელი ხალხმა მე დამასახელა. პირველ ადგილას გავედი. საერთოდ, ახალი წელი ჩემთვის დიდი დღესასწაულია.
- საოჯახო სამზადისში რამდენად ერევით?
- ჩვენთან ასეა, ვკითხულობ, რა გინდათ, რა მოვიტანო? მომქონდა და დანარჩენს ისინი აკეთებდნენ. ბოლო პერიოდია ბაზარში არ დავდივარ, მაგის თავი აღარ მაქვს, მაგრამ მანამდე ბაზარში წასვლა აკრძალული მქონდა. ერთხელ, ჩემი მეუღლე ლეილა დეზერტირების ბაზარში წავიყვანე. მანქანა კართან გავაჩერე და გადმოვედით. შუადღე იყო და ბაზარში შევედით თუ არა, ერთ-ერთ დახლთან რამდენიმე კაცი სადილობდა. მაშინვე ჭიქა მომაწოდეს, ბატონო გივი, არ დაგვლოცავთო?! უარს როგორ ვეტყოდი, გავჩერდი. თან ჩემმა მეუღლემაც მითხრა, სირცხვილია, დარჩი, მე რაღაცებს ვიყიდი და მოვალო. როცა დაბრუნდა, სამი ჭიქა უკვე მირთმეული მქონდა. მერე ლეილას ვუთხარი, აი, რომ მეჩხუბები, ბაზარში მიდიხარ და იკარგები, სულ ასე ხდება და სხვაგვარად როგორ მოვიქცე-მეთქი.
- თუ გახსოვთ, რომელი სპექტაკლის ან ფილმის მერე გიცნოთ ქუჩაში ხალხმა?
- ეს ფილმ "ლონდრეს" შემდეგ დაიწყო. რომ გითხრათ, მანამდე თეატრში ბევრი როლი მქონდა ნათამაშები-მეთქი, ასე ნამდვილად არ იყო. თეატრალური ინსტიტუტი, ჩემდა საბედნიეროდ, წარჩინებით დავამთავრე. ეს 1956 წელი იყო. მარჯანიშვილის თეატრში გამანაწილეს, მაგრამ ჩემი ჯგუფი სოხუმში წავიდა. სადიპლომო სპექტაკლები წაიღეს, ორივეში მთავარ როლს ვთამაშობდი და მეც წავყევი. 1958 წლის ზაფხულში თბილისში დავბრუნდი, იმ წელს მარჯანიშვილის თეატრი მოსკოვში ქართული კულტურის დეკადაზე მიემგზავრებოდა და გავყევი. ეს იყო ჩემი თეატრალური მოღვაწეობის დასაწყისი.
- დედისერთას ვინ გიწევდათ დობას, ძმობას, ახლო მეგობრობას?
- დიდი საძმო-სამეგობრო მყავს. ვერაზე დავიბადე და გავიზარდე. მეზობლად გადასარევი ხალხი ცხოვრობდა: ზანდუკელები, ჯიშკარიანები, ჯაფარიძეები, იმნაძეები. არ მინდა ვინმე გამომრჩეს, არ გამლახონ (იღიმის). დღეს რომ ლაგუნა-ვერეა, უწინ საცურაო დარბაზი და სავარჯიშო მოედნები იყო და "კუპალნიას" ვეძახდით. იქ ხშირად დავდიოდით. ეზოში ხუთი ოჯახი ცხოვრობდა. თითოეული ოჯახის უფროსი სახლში რომ ბრუნდებოდა, ხელებს დააბანინებდნენ თუ არა, პირველი, რასაც კითხულობდნენ, ეს იყო, ბიჭმა ჭამა საჭმელი? თუ ნაჭამი არ მქონდა, მაშინ თავისთან მეძახდნენ და ერთად ვვახშმობდით. მესამე კურსზე ვსწავლობდი, როცა ავად გავხდი. გლანდები მქონდა და ხშირად ვცივდებოდი. აკაკი ხორავამ რომ გაიგო, სიცხე მქონდა და ხუთი დღე ინსტიტუტში არ მივსულვარ, ბავშვებს უსაყვედურა, არ დაგაინტერესათ, როგორ არისო?.. მერე უკითხავს, ვინ იცოდა ჩემი სახლი, თან გამოიყოლა და ჩემ სანახავად თავად აკაკი ხორავა არ მოვიდა?! მთელი უბანი ფეხზე დადგა. მეზობლები გაგიჟდნენ, ხორავა გივისთან მივიდაო. ერთი ოთახი მქონდა თავის შუშაბანდით. კიბეზე რომ ამოვიდა და სახლში შემოვიდა, უკვე ლოგინიდან წამომდგარი ვიყავი და თავს უკეთ ვგრძნობდი. მომიკითხა, ხომ არაფერი გიჭირსო. ვიუარე, არა-მეთქი. ცოტა ხანში ხორავა ჩემი ბინიდან რომ გავიდა, მეზობლებმა ეზოში გაშლილი სუფრა დაახვედრეს და მიიპატიჟეს, თუ პატივს დაგვდებთ, მობრძანდით, თქვენი მოსვლით გივის, ჩვენს შვილს, იმხელა საქმე გაუკეთეთ, რომ პატივისცემის გარეშე ვერ გაგიშვებთო.
სუფრასთან ერთ-ერთი მეზობელი, მიხეილ თარხნიშვილი იჯდა, ის ჩემზე რამდენიმე წლით იყო უფროსი და შემდეგში ჩემი ნათლია გახდა. აკაკი ხორავა დარჩა და ხოშიანად იქეიფა. მას მანქანა ემსახურებოდა და ჩვენი ეზოდან მძღოლმა წაიყვანა. მას შემდეგ ხორავა ყოველ პრემიერაზე ეპატიჟებოდა მიხო თარხნიშვილს და მასთან ბილეთებს მე მატანდა. აკაკი ალექსეევიჩ, ძალიან გამითამამე და გამიფუჭე მეზობლები-მეთქი, რომ ვეტყოდი, იცინოდა (იღიმის). აი, ასე გავატარე ჩემი ჯეელობა ვერაზე. სხვათა შორის, თეატრალურ ინსტიტუტში რომ ვაბარებდი, გამოცდაზე ხორავამ მკითხა, თეატრალურ ინსტიტუტში რატომ აბარებო. ვუპასუხე, ვერაზე ვცხოვრობ, დაბლა დავეშვები - ზოოპარკია, მარჯვნივ - ცირკი, მერე - მუსკომედიის თეატრი და სტადიონი. მეორე მხარეს წავალ, რუსთაველს დავუყვები და ჯერ მოზარდ მაყურებელთა თეატრია, შემდეგ ოპერის, რუსთაველისა და გრიბოედოვის თეატრებია. აი, ამგვარ გარემოცვაში ვცხოვრობ, ხან ერთ თეატრში ვარ და ხან მეორეში, ნუთუ გასაკვირია, რომ თეატრალურ ინსტიტუტში ჩაბარების სურვილი გამჩენოდა-მეთქი?! კომისიის წევრებს გაეცინათ, ეს ვინა ყოფილაო. პატარა ბიჭი ვიყავი, მაგრამ მართლა ასე ვფიქრობდი, არ ვიტყუებოდი.
- თუ გიფიქრიათ, რომ არა მსახიობი, რა პროფესიის შეიძლება ყოფილიყავით?
- იცით, რაშია საქმე? ჩემთან ერთად თეატრალურ ინსტიტუტში ჩააბარა ჩემმა მეგობარმა და მეზობელმა ნოდარ იმნაძემ. ერთად გავაგრძელოთ სწავლაო და მართლაც ორივე მოვეწყვეთ. პირველი კურსის შემდეგ ლილი იოსელიანმა ნოდარს უთხრა, დროს ტყუილად დაკარგავ, შენგან მსახიობი არ გამოვაო. მამამისი მიხეილ იმნაძე უშანგი ჩხეიძის ქუჩაზე არსებული სამხედრო საავადმყოფოს მთავარი ექიმი გახლდათ. როცა ლილის სიტყვები ნოდარმა მამამისს გადასცა, იმავე საღამოს იმნაძეებმა თავის ოჯახში დამიძახეს და ძია მიშამ მითხრა, თეატრალურიდან წამოდით და ორივემ სამედიცინოზე ჩააბარეთო. მე ვიუარე, მაგრამ ნოდარი წავიდა, სამედიცინოზე ჩააბარა და გინეკოლოგი გახდა. მთელი ცხოვრება სამშობიაროში მუშაობდა. ახლა ისიც ჩემსავით ბებერია, ღმერთმა კარგად ამყოფოს. სხვათა შორის, ამ თემაზე ხშირად მიფიქრია, ექიმობა მეც რომ გადამეწყვიტა, ცუდი ექიმი ნამდვილად არ ვიქნებოდი. იმიტომ, რომ კაცი, ადამიანი მიყვარს. ჩემი ქვეყანა, ჩემი ჯიში და ჯილაგი მიყვარს და როცა ასეთი სიყვარულია, შენს საქმესა და ქვეყანას პატიოსნად ემსახურები.
რაც შეეხება ჩემს თეატრალურ ცხოვრებას, იყო პერიოდი, როცა თავის დანებებას ვაპირებდი. სოხუმიდან რომ დავბრუნდი და მარჯანიშვილის თეატრში მოვედი, შეიძლება ითქვას, ტყუილად ვიყავი. პატარა, ორსიტყვიანი ეპიზოდური როლები მქონდა. რამდენიმე წამით სცენაზე დასაწყისში გამოვჩნდებოდი ან სპექტაკლის დასასრულს. ანუ თავიდანვე მთავარი როლები არ მქონია. ამიტომ გადაწყვეტილი მქონდა, მსახიობობისთვის თავი დამენებებინა. სამედიცინო სფეროდან უფრო ბევრი ძმაკაცი მყავს, ვიდრე ჩემი პროფესიიდან. სამეზობლო, სკოლის მეგობრები ყველა ექიმები გახდნენ და ერთ-ერთმა მითხრა, წამოდი, საწყობში წაგიყვან, კარში დაჯექი და დაითვალე, რამდენ "მეშოკსაც" გაიტანენ, აღრიცხავ და სულ ეს იქნება შენი საქმე. ხელფასი 400-500 მანეთი გექნებაო. ჩავფიქრდი. თან ეს დიდი თანხა იყო. იმავდროულად, გიორგი შატბერაშვილის პიესაზე "მკვდრის მზეზე" როლები განაწილდა. მე სოფლის გიჟის ყაჭიას როლი მომცეს, რომელმაც შვიდზე მეტი თვლა არ იცოდა. მთავარ როლს ალე ომიაძე თამაშობდა. სპექტაკლი რომ დამთავრდა და "პაკლონზე" გავედით, ალე მომიახლოვდა, ხელი მომკიდა, სცენაზე წინ დამაყენა და თავად უკან დაიხია. დარბაზი კინაღამ ტაშით ჩამოიქცა. მსახიობებმაც მომილოცეს. ეს იყო ჩემი პირველი სერიოზული როლი მარჯანიშვილის თეატრის სცენაზე და, ეს იმ დროს, როცა სცენაზე იყვნენ მხეცები - ვასო გოძიაშვილი, ვერიკო, სესილია, მედეა ჯაფარიძე, კაკო კვანტალიანი, სანდრო ჟორჟოლიანი, ჟორა შავგულიძე. ერთხელ ერთ ბანკეტზე ვთქვი, მე თეატრში სამუშაოდ მოვედი და ამ საგიჟეთში თუ მოვდიოდი, არ ვიცოდი-მეთქი. ჟორა შავგულიძე ადგა და მაკოცა. კაკო კვანტალიანი გაბრაზდა, გამოდის, ჩვენ გიჟები ვართო?! აბა, ვინ ხართ-მეთქი. "დურაკ, ვინ არიან გიჟები", - მომაძახა ვასო გოძიაშვილმაც. რა ვქნა, ისეთი არტისტები თამაშობდნენ, რომ საგიჟეთს ვეძახდი ამ თეატრს.
- და ამ "საგიჟეთში" და, საერთოდ, ხელოვნებაში თქვენი შვილები წავიდნენ...
- (მაწყვეტინებს) არაფერი მითქვამს. სხვათა შორის, მანანამ და ზურიკომაც ეს სფერო თავიანთი სურვილით აირჩიეს. ორივეს ვუთხარი, გამოყოლა საჭირო არ არის, ისედაც ყველამ იცის, ვისი შვილები ხართ, თუ ღირსები იქნებით, დაგიწერენ მაღალ ნიშანს და მიგიღებენ-მეთქი. მანანა ჯერ დრამის ფაკულტეტზე, შემდეგ სარეჟისოროზე სწავლობდა. როცა დაამთავრა, ჩვენთან თეატრში მოვიდა და მითხრა, მოსკოვში ასპირანტურაში უნდა ჩავაბაროო. კი ბატონო, აგაშენა ღმერთმა-მეთქი. გაემგზავრა და "ვგიკში" ისწავლა, სასცენო მეტყველების სპეციალისტია. იქვე საკანდიდატო დაიცვა და თბილისში მერე დაბრუნდა. ახლა ამ განხრით აგრძელებს შემოქმედებით ცხოვრებას. რაც შეეხება ზურიკოს, იმავე წელს კახი კავსაძის ბიჭი ირაკლიც აბარებდა. ორივე ჩაირიცხა და ერთად დაამთავრეს. მგონი, ზურიკოს გაუმართლა. ისიც მარჯანიშვილის თეატრშია, სადაც ძალიან უყვართ, შვილივით მიიღეს. საერთოდ, უფროსი თაობის მხრიდან ახალგაზრდების სიყვარული მარჯანიშვილის თეატრის ტრადიციაა.
- მიუხედავად იმისა, რომ უამრავი მეგობარი გყავთ, როცა გივი ბერიკაშვილზე საუბრობენ, იქვე ყოველთვის კახი კავსაძესაც ახსენებენ. როგორ ფიქრობთ, რატომ აღიქმება ასე თქვენი ტანდემი?
- მიუხედავად იმისა, რომ მე და კახი სხვადასხვა კურსზე ვიყავით, მაინც ერთი ოჯახივით ვცხოვრობდით. კახი რუსთაველის თეატრში წავიდა, მე სოხუმში და მერე მარჯანიშვილის თეატრში მოვედი. მოხდა ისე, რომ კინოში ერთად დაგვიძახეს და იქ აეწყო ჩვენი ძმობა. კინოში გადაღება მხოლოდ პავილიონში არ ხდება, ექსპედიციებია, ადამიანი კი იმ დროს ყველაზე კარგი ამოსაცნობია, უახლოვდები. ისე აეწყო, რომ ბოლოს ხალხს ვეღარც წარმოედგინა კინოში ცალ-ცალკე ჩვენი ნახვა. უნდა გენახათ, კახეთში ფილმს "სიყვარული ყველას უნდა" რომ ვიღებდით, როგორ გვექცეოდა ადგილობრივი მოსახლეობა. ვეუბნებოდი, ვმუშაობთ, კინოს ვიღებთ, შეიძლება ყოველ დილით "პახმელიაზე" ვიყოთ და ლოგინიდან ადგომა გვეზარებოდეს, დაგვაცადეთ-მეთქი, მაგრამ ვინ გეშვებოდა?! ყოველ საღამოს სუფრასთან ვიყავით. მერე კახის და მე ერთად დაგვიძახეს ესტრადაზე და ერთად გამოვედით სცენაზე. ეს 1991 თუ 1992 წელი იყო და მახსოვს, მიყოლებით 70 ანშლაგი გვქონდა. დავიწყეთ "მღერიან და ხუმრობენ ქართული თეატრისა და კინოსა ვარსკვლავები" და მერე "იუმორინა" მოჰყვა. ათი წელიწადი მიდიოდა "მღერიან და ხუმრობენ"... და ათიც "იუმორინა". ახლახან "იუმორინას" ერთი კონცერტი ჩავატარეთ, რომ გადაგვეღო და პროექტი დავხურეთ. ახალ წელს "იუმორინა" ეთერში გავიდა და ამით დამთავრდა. მერე უკვე ალბათ რაიმე ახალ პროგრამას მოიგონებენ. მე და კახი გამოვემშვიდობეთსავით მაყურებელს. გაგვაცინეთ, გაგვაცინეთო და გაგვაცილეს (იღიმის).
- საერთოდ, სიტყვა "ვარსკვლავი" ბოლო პერიოდში გაუფასურდა, ყველას ასე მოიხსენიებენ...
- მე, მაგალითად, არც ის ვარსკვლავი მომწონს, რომელიც მარჯანიშვილის თეატრის წინ გამიხსნეს. ყველა ზედ დადის ტალახიანი ფეხებით. რა არის ეს?! ამერიკას და "ჰოლივუდს" თუ ეჯიბრებიან, იქ სპეციალური ხეივანია, ანდა თუ მაინცდამაინც გინდა ვარსკვლავი, კედელზე მაინც გააკეთე.
- თქვენ რომ მოდიხართ თეატრში, თქვენს ვარსკვლავს გვერდს უვლით?
- არა, ზოგჯერ მავიწყდება და ჩემსასაც და დანარჩენებსაც ზედ გადავუვლი ხოლმე.
- განვლილ წლებს რომ აფასებთ და უფიქრდებით, რაიმეს მიმართ განსაკუთრებული სინანულის გრძნობა თუ გიჩნდებათ?
- არ ვიცი, როგორ გითხრათ?! მე უაღრესად მადლობელი ვარ ჩემი მაყურებლისა და ქართველი ხალხის. ჩვენმა ხალხმა იცის დაფასება და ასეთ დროს პასუხისმგებლობა მათ წინაშე სულ უფრო და უფრო იზრდება. ხან ლონდრეთი მომმართავდნენ, ხან - ტიგრანათი, ხან მიტუა ვიყავი და ხანაც - ფირუზა. როლი თუ წარმატებულია, ხალხი ზედ გყვება. ძალიან კარგი მაყურებელი გვყავს, მათ ვერ უღალატებ. იმდენ სიამოვნებას განიჭებენ, რომ ვალდებული ხარ მოწოდების სიმაღლეზე იდგე. ეს სტიმულს გაძლევს, რომ ფორმაში იყო და თავს გაუფრთხილდე.
ანა კალანდაძე
(გამოდის ორშაბათობით)