შა­ბათს, 7 ოქ­ტომ­ბერს, ის­რა­ელ­ზე "ჰა­მა­სმა“ ბოლო ათწლე­უ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში უპ­რე­ცე­დენ­ტო მას­შტა­ბის თავ­დას­ხმა გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა. მათ შო­რის ის­რა­ე­ლის მი­მარ­თუ­ლე­ბით რა­კე­ტე­ბის გას­რო­ლით; ასე­ვე მებ­რძო­ლე­ბის შე­ტე­ვით სახ­მე­ლე­თო, სა­ჰა­ე­რო და სა­ზღვაო გზით. ბოლო მო­ნა­ცე­მე­ბით, ის­რა­ელ­ში და­ღუ­პუ­ლია 700-ზე მეტი ადა­მი­ა­ნი, ხოლო და­შა­ვე­ბუ­ლია 2000-ზე მეტი. "ჰა­მა­სმა“ მძევ­ლად აიყ­ვა­ნა მშვი­დო­ბი­ა­ნი მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბი და ჯა­რის­კა­ცე­ბი. თა­ვის მხრივ, ის­რა­ელ­მა ღა­ზა­ზე სა­ჰა­ე­რო დარ­ტყმე­ბის სა­პა­სუ­ხო ტალ­ღა და­ი­წყო. პა­ლეს­ტი­ნის ჯან­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს გან­ცხა­დე­ბით, ღა­ზა­ში 370 პა­ლეს­ტი­ნე­ლი და­ი­ღუ­პა და 2 200 და­იჭ­რა. პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრმა ბე­ნი­ა­მინ ნე­თა­ნი­აჰუმ პი­რო­ბა დადო, რომ "მტე­რი ისეთ სა­ფა­სურს გა­და­იხ­დის, რომ­ლის შე­სა­ხე­ბაც წარ­მოდ­გე­ნა არ აქვს“. ის­რა­ე­ლის უსაფრ­თხო­ე­ბის კა­ბი­ნეტ­მა ის­რა­ე­ლის ძი­რი­თა­დი კა­ნო­ნის მე-40 მუხ­ლის შე­სა­ბა­მი­სად ომი ოფი­ცი­ა­ლუ­რად გა­მო­ა­ცხა­და.

• რა არის "ჰა­მა­სი"?

ჰა­მა­სის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის სა­წყის ეტა­პად 1960-იანი წლე­ბი მი­იჩ­ნე­ვა - რო­დე­საც ეგ­ვიპ­ტის ქა­ლაქ ალექ­სან­დრი­ა­ში პა­ლეს­ტი­ნე­ლი სტუ­დენ­ტე­ბის ჯგუფ­მა და­ა­არ­სა ორ­გა­ნი­ზა­ცია, სა­ხელ­წო­დე­ბით "ის­ლა­მუ­რი სტუ­დენ­ტე­ბის ასო­ცი­ა­ცია.“ ეს ორ­გა­ნი­ზა­ცია მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ის­ლა­მურ საძ­მოდ ჩა­მო­ყა­ლიბ­და და 1970-იან წლებ­ში პა­ლეს­ტი­ნა­ში მთა­ვარ პო­ლი­ტი­კურ ძა­ლად იქცა.

1980-იანი წლე­ბის და­სა­წყის­ში ის­რა­ე­ლის მთავ­რო­ბამ "ის­ლა­მუ­რი საძ­მოს“ დარ­ბე­ვა და­ი­წყო. სა­პა­სუ­ხოდ, ლი­დე­რე­ბის ჯგუფ­მა, მათ შო­რის შეიხ აჰ­მედ ია­სინ­მა 1987 წელს შე­და­რე­ბით უფრო მებ­რძო­ლი და ძა­ლა­დობ­რი­ვი ორ­გა­ნი­ზა­ცია “ჰა­მა­სი“ - "ის­ლა­მუ­რი წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბის მოძ­რა­ო­ბა“ ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბა, რომ­ლის მი­ზა­ნია "პა­ლეს­ტი­ნის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა ის­რა­ე­ლის ოკუ­პა­ცი­ის­გან“. მისი და­არ­სე­ბის თა­რი­ღად სწო­რედ ეს წელი მი­იჩ­ნე­ვა.

• ორ­გა­ნი­ზა­ცი­უ­ლი სტრუქ­ტუ­რა

"ჰა­მა­სის" ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბა და­ყო­ფი­ლია მის სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კურ ბი­უ­რო­სა და ღა­ზა­ში არ­სე­ბულ მთავ­რო­ბას შო­რის.

ასევე დაგაინტერესებთ

20:53 / 10-10-2023

რატომ ვერ იმუშავა ხელოვნური ინტელექტის სისტემამ "ჰამასის" თავდასხმისას - "ჭკვიან ებრაულ სისტემას ჭკვიანურად მიუდგნენ"

სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის, ისე­ვე, რო­გორც პა­ლეს­ტი­ნე­ლე­ბის დიდი ნა­წი­ლის­თვის, ლე­გი­ტი­მუ­რი ლი­დე­რი, პა­ლეს­ტი­ნის ოფი­ცი­ა­ლუ­რი პრე­ზი­დენ­ტი, მაჰ­მუდ აბა­სია. ხში­რად, ჰა­მა­სის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბის სა­ხე­ლე­ბი, ისე­ვე რო­გორც სხვა მნიშ­ნე­ლო­ვა­ნი ინ­ფორ­მა­ცია ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის სტრუქ­ტუ­რის შე­სა­ხებ, კლა­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლია და რთუ­ლი და­სად­გე­ნია - რე­ა­ლუ­რად ვინ აკონ­ტრო­ლებს ფი­ნან­სურ რე­სურ­სებს და ვის ხელ­შია რე­ა­ლუ­რი ძა­ლა­უფ­ლე­ბა. თუმ­ცა, ცნო­ბი­ლია, რომ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა­ში თა­ნაბ­რად მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ სამ­ხედ­რო, პო­ლი­ტი­კუ­რი და რე­ლი­გი­უ­რი ლი­დე­რე­ბი. სა­ერ­თო ჯამ­ში, "ჰა­მა­სი" მოქ­ნი­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­აა, რომ­ლის მა­მოძ­რა­ვე­ბე­ლი ძალა იდე­ო­ლო­გი­აა, და რო­გორც პრაქ­ტი­კამ აჩ­ვე­ნა, ერთი ან მეტი ლი­დე­რის სიკ­ვდი­ლი, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ აფერ­ხებს ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის საქ­მი­ა­ნო­ბას, სა­ბო­ლო­ოდ მის დაშ­ლას არ/ვერ იწ­ვევს.

• პო­ლი­ტი­კუ­რი ბი­უ­რო

ჰა­მა­სის პო­ლი­ტი­კუ­რი ბი­უ­რო, უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბის მხრივ, წამ­ყვა­ნი ინ­სტი­ტუ­ტია. ბი­უ­როს მთა­ვა­რი ოფი­სი მდე­ბა­რე­ობ­და და­მას­კო­ში, სი­რი­ა­ში, მაგ­რამ სა­მო­ქა­ლა­ქო ომის დროს, ოპო­ზი­ცი­უ­რი ძა­ლე­ბის­კენ მიმხრო­ბის გამო, პრე­ზი­დენ­ტმა ბა­შარ ალ-ასად­მა მოს­თხო­ვა ბი­უ­როს წევ­რებს ტე­რი­ტო­რი­ის და­ტო­ვე­ბა და დღეს, ჰა­მა­სის პო­ლი­ტი­კუ­რი ბი­უ­რო საქ­მი­ა­ნო­ბას ყა­ტარ­ში გა­ნაგ­რძობს.

• შუ­რას საბ­ჭო

გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის მიმ­ღე­ბი მთა­ვა­რი ორ­გა­ნო შუ­რას საბ­ჭოა (სა­კონ­სულ­ტა­ციო საბ­ჭო), რომ­ლის წევ­რე­ბი ცხოვ­რო­ბენ რო­გორც ღა­ზას შიგ­ნით, ასე­ვე მის ფარ­გლებს გა­რეთ. შუ­რას დაქ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა­შია მთე­ლი რიგი კო­მი­ტე­ტე­ბი და ქვე­კო­მი­ტე­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც პა­სუ­ხის­მგე­ბელ­ნი არი­ან ნე­ბის­მი­ერ მი­მარ­თუ­ლე­ბა­ზე - სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცი­ე­ბი­დან და­წყე­ბუ­ლი, მე­დი­ას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი.

• ალ - ქა­სა­მის სამ­ხედ­რო ბრი­გა­დე­ბი

"ჰა­მა­სის“ სამ­ხედ­რო ფრთა, რო­მე­ლიც ცნო­ბი­ლია იზ-ალ-დინ ალ-ქა­სიმ ბრი­გა­დე­ბის სა­ხე­ლით, 1991 წელს და­არ­სდა. ბრი­გა­დის ხელ­მძღვა­ნე­ლე­ბი, ხში­რად, "ჰა­მა­სის" ად­გი­ლობ­რივ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას­თან შე­უ­თან­ხმებ­ლად, და­მო­უ­კი­დებ­ლად იღე­ბენ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბებს. თუმ­ცა, მსგავს რე­ა­ლო­ბას უარ­ყოფ­და "ჰა­მა­სის" და­მა­არ­სე­ბე­ლი შე­ი­ხი აჰ­მად ია­სი­ნი, რო­მე­ლიც ამ­ბობ­და, რომ ჰა­მა­სის­გან სამ­ხედ­რო ფრთის გან­ცალ­კე­ვე­ბა და­ნა­შა­უ­ლია, რად­გან "ჰა­მა­სი" ერთი მთლი­ა­ნო­ბაა. ალ-ქა­სი­მის ბრი­გა­დე­ბის ერთ-ერთი, ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლი ლი­დე­რი, მუ­ჰა­მედ დი­ფია, რო­მე­ლიც, მრა­ვალ­ჯერ გა­და­ურ­ჩა ის­რა­ე­ლის მხრი­დან მის წი­ნა­აღ­მდეგ და­გეგ­მილ ოპე­რა­ცი­ებს და დღეს, ეტლსმი­ჯაჭ­ვუ­ლი აგ­რძე­ლებს საქ­მი­ა­ნო­ბას.

ჰა­მა­სის ძი­რი­თა­დი ტაქ­ტი­კა სა­ჰა­ე­რო იე­რი­შე­ბია, შე­სა­ბა­მი­სად არ­სე­ნა­ლი, ძი­რი­თა­დად, შედ­გე­ბა მცი­რე და გრძე­ლი მოქ­მე­დე­ბის რა­კე­ტე­ბის­გან. მებ­რძო­ლე­ბის მთა­ვა­რი ია­რა­ღი ამე­რი­კუ­ლი M-16 და რუ­სუ­ლი AK-47-ია. დღეს­დღე­ო­ბით, ნა­ვა­რა­უ­დე­ვია, რომ ჰა­მა­სის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში 20 000 მებ­რძო­ლია, ხოლო და­ნარ­ჩე­ნი 20 000 კი, პო­ლი­ცი­ი­სა და უსაფრ­თხო­ე­ბის ძა­ლებ­ში ირი­ცხე­ბა.

ცნო­ბი­ლია, რომ "ჰა­მა­სის" ბრი­გა­დე­ბის მე­თა­უ­რე­ბი, საკ­მა­ოდ დიდი თა­ვი­სუფ­ლე­ბით სარ­გებ­ლო­ბენ ოპე­რა­ცი­ულ დო­ნე­ზე გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბი­სას. მსგავ­სი მიდ­გო­მა საკ­მა­ოდ დიდ უპი­რა­ტე­სო­ბას სძენს ჰა­მასს, რად­გან ომის დროს, რო­გორც წესი, კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი წყდე­ბა პო­ლი­ტი­კურ ლი­დე­რებ­სა და შუა რგო­ლის სამ­ხედ­რო მე­თა­უ­რებს შო­რის. თუმ­ცა, რამე უპი­რა­ტე­სო­ბა­ზე სა­უ­ბა­რი, მა­ინც გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლია, რად­გან ჰა­მა­სის მო­წი­ნა­აღ­მდე­გე ის­რა­ე­ლია - ქვე­ყა­ნა, რომ­ლის სა­დაზ­ვერ­ვო სამ­სა­ხუ­რე­ბი და თავ­დაც­ვის ძა­ლე­ბი, ერთ-ერთი სა­უ­კე­თე­სოა მსოფ­ლი­ო­ში. რო­გორც წესი, ღა­ზა­დან გას­რო­ლი­ლი რა­კე­ტე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა ვერ აღ­წევს და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ად­გილს, რად­გან ის­რა­ე­ლის ანტი-სა­ჰა­ე­რო სის­ტე­მის - "რკი­ნის თა­ღის“ გარ­ღვე­ვა, ძა­ლი­ან რთუ­ლია.

გრძე­ლია ალ-ქა­სი­მის ბრი­გა­დე­ბის მხრი­დან ჩა­დე­ნი­ლი ძა­ლა­დობ­რი­ვი ქმე­დე­ბე­ბის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი.

• რე­ლი­გია, ქველ­მოქ­მე­დე­ბა და ის­რა­ე­ლის წი­ნა­აღ­მდეგ ბრძო­ლა - ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის სამი მთა­ვა­რი საყ­რდე­ნი

"ჰა­მა­სი" არა­ერ­თხელ გამ­ხდა­რა კრი­ტი­კის ობი­ექ­ტი ქალ­თა უფ­ლე­ბე­ბის დარ­ღვე­ვის გამო. კერ­ძოდ, მას ადა­ნა­შა­უ­ლე­ბენ ქა­ლე­ბის მი­მართ მკაც­რი ის­ლა­მუ­რი კა­ნო­ნე­ბი­სა და რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის და­წე­სე­ბა­ში, მათ შო­რის ჩაც­მის შე­ზღუდ­ვა­ში. დღეს "ჰა­მასს" მრა­ვა­ლი ქვე­ყა­ნა, მათ შო­რის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბი და ის­რა­ე­ლი, ტე­რო­რის­ტულ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ად მი­იჩ­ნევს, ზო­გის აზ­რით კი, იგი ლე­გი­ტი­მუ­რი პო­ლი­ტი­კუ­რი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­აა, რო­მე­ლიც პა­ლეს­ტი­ნე­ლი ხალ­ხის უფ­ლე­ბე­ბის­თვის იბ­რძვის.

• "ჰა­მა­სი" და ის­რა­ე­ლი

ის­რა­ელ-პა­ლეს­ტი­ნის კონ­ფლიქ­ტი რთუ­ლი და მრა­ვალ­მხრი­ვი სა­კი­თხია, ღრმა ის­ტო­რი­უ­ლი, პო­ლი­ტი­კუ­რი და რე­ლი­გი­უ­რი ფეს­ვე­ბით.

შექ­მნის დღი­დან ის­რა­ელ­სა და "ჰა­მასს“ შო­რის არა­ერ­თი შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ კონ­ფლიქ­ტი მომ­ხდა­რა, მათ შო­რის პირ­ვე­ლი ინ­ტი­ფა­და (1987-1993) და მე­ო­რე ინ­ტი­ფა­და (2000-2005).

ჰა­მა­სის უპირ­ვე­ლე­სი მი­ზა­ნია წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა გა­უ­წი­ოს ის­რა­ე­ლის მიერ "პა­ლეს­ტი­ნის ოკუ­პა­ცი­ას" და შექ­მნას პა­ლეს­ტი­ნის და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი სა­ხელ­მწი­ფო. ამ მიზ­ნის მი­საღ­წე­ვად გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა მრა­ვა­ლი თავ­დას­ხმა ის­რა­ელ­ზე, მათ შო­რის თვით­მკვლე­ლი ტე­რო­რის­ტე­ბი­სა და სა­რა­კე­ტო თავ­დას­ხმე­ბი, ასე­ვე ძა­ლა­დო­ბის სხვა აქ­ტე­ბი.

• "ჰა­მა­სმა" თვით­მკვლე­ლი ტე­რო­რის­ტი პირ­ვე­ლად 1993 წელს გა­მო­ი­ყე­ნა, რო­დე­საც ის­რა­ე­ლი­სა და პა­ლეს­ტი­ნის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბამ ხელი მო­ა­წე­რეს ოს­ლოს შე­თან­ხმე­ბას, რომ­ლის თა­ნახ­მა­დაც, პა­ლეს­ტი­ნურ­მა გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბელ­მა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ამ ოფი­ცი­ა­ლუ­რად აღი­ა­რა ის­რა­ე­ლი. ჰა­მა­სმა აღ­ნიშ­ნუ­ლი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა დაგ­მო.1993 და 2014 წლებ­ში ის­რა­ე­ლი­სა და პა­ლეს­ტი­ნის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე თვით­მკვლე­ლი ტე­რო­რის­ტე­ბის აქ­ტი­ვო­ბის შე­დე­გად 742 ადა­მი­ა­ნი და­ი­ღუ­პა.

ამ თავ­დას­ხმე­ბის სა­პა­სუ­ხოდ, ის­რა­ელ­მა "ჰა­მა­სის" წი­ნა­აღ­მდეგ არა­ერ­თი სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცია ჩა­ა­ტა­რა, მათ შო­რის ღა­ზის 2008-2009 წლე­ბი­სა და 2014 წლის ომე­ბი. ამ ოპე­რა­ცი­ებ­მა ორი­ვე მხა­რის­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი და­ნა­კარ­გე­ბი გა­მო­იწ­ვია.

• ღა­ზის სექ­ტო­რი

ღა­ზის სექ­ტო­რი ხმელ­თა­შუა ზღვის აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ნა­პი­რო­ზე არ­სე­ბუ­ლი რე­გი­ო­ნია. იგი სამ­ხრეთ და­სავ­ლე­თი­დან ეგ­ვიპ­ტეს, ხოლო აღ­მო­სავ­ლე­თი­დან და ჩრდი­ლო­ე­თი­დან ის­რა­ელს ესა­ზღვრე­ბა. ტე­რი­ტო­რია პა­ლეს­ტი­ნე­ლე­ბი­თაა და­სახ­ლე­ბუ­ლია.

1967 წელს, ის­რა­ელ-პა­ლეს­ტი­ნის კონ­ფლიქ­ტში ის­რა­ე­ლის გა­მარ­ჯვე­ბის შემ­დეგ, ტე­რი­ტო­რია ის­რა­ე­ლის სა­კუთ­რე­ბა გახ­და. 1994 წელს, ის­რა­ელ­მა პა­ლეს­ტი­ნის ეროვ­ნულ ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ას ღა­ზა­ზე თვით­მმარ­თვე­ლო­ბის უფ­ლე­ბა გა­დას­ცა. 2007 წელს ჰა­მა­სმა ღა­ზის სექ­ტორ­ში ერ­თპი­როვ­ნუ­ლი მმარ­თვე­ლო­ბა და­ამ­ყა­რა.

"ჰა­მა­სის" ერ­თპი­როვ­ნულ მმარ­თვე­ლო­ბას უარ­ყო­ფი­თი შე­დე­გე­ბი მოჰ­ყვა - 2006 წლის შემ­დეგ არ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლა არ­ჩევ­ნე­ბი. რთულ მდგო­მა­რე­ო­ბა­შია ჯან­დაც­ვა და გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა. მძი­მე ეკო­ნო­მი­კურ-სო­ცი­ა­ლურ ფონს თან ერ­თვის სას­მე­ლი წყლის პრობ­ლე­მაც.

• ფი­ნან­სუ­რი მხარ­და­ჭე­რა და უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი

ისე­ვე რო­გორც სხვა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ინ­ფორ­მა­ცია ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის შე­სა­ხებ, ჰა­მა­სის შე­მო­სავ­ლე­ბი და და­ფი­ნან­სე­ბის წყა­რო­ე­ბი, ხში­რად, უც­ნო­ბია. კონ­გრე­სის კვლე­ვი­თი ცენ­ტრის თა­ნახ­მად, 2010 წელს, ღა­ზას ზო­ნა­ში "ჰა­მა­სის" ყო­ველ­წლი­უ­რი ბი­უ­ჯე­ტი და­ახ­ლო­ე­ბით $320 - 540 მი­ლი­ო­ნი აშშ დო­ლა­რი იყო (Zanottii, 2010, გვ. 20). 2019 წლის ბი­უ­ჯე­ტის ზუს­ტი რა­ო­დე­ნო­ბა უც­ნო­ბია, თუმ­ცა, ცნო­ბი­ლია, რომ ბი­უ­ჯე­ტის დიდი ნა­წი­ლი, და­ახ­ლო­ე­ბით 100 მი­ლი­ო­ნი აშშ დო­ლა­რი, იხარ­ჯე­ბა სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცი­ებ­ზე, მათ შო­რის 40 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რი ის­რა­ე­ლი-ღა­ზას სა­ზღვარ­ზე - გვი­რა­ბე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბის­თვის. გარ­და სა­ვა­რა­უ­დო, 170 მი­ლი­ო­ნი აშშ დო­ლა­რი­სა, რო­მე­ლიც შიდა გა­და­სა­ხა­დე­ბის შე­დე­გად გროვ­დე­ბა, ჰა­მა­სი, ასე­ვე იღებს ფულს გარე წყა­რო­ე­ბი­დან, მა­გა­ლი­თად, მუს­ლიმ­თა საძ­მოს­გან, კერ­ძო პი­რე­ბის­გან და ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის­გან, სა­ხელ­მწი­ფო­ე­ბის­გან და სხვა­დას­ხვა საქ­ველ­მოქ­მე­დო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის­გან, რომ­ლე­ბიც დღე­საც ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბენ ევ­რო­პა­სა და ჩრდი­ლო­ეთ ამე­რი­კა­ში (Counter Extremism Project, 2019).

ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ის­ტო­რი­ის და­სა­წყის­ში, იორ­და­ნი­ულ­მა მუს­ლიმ­თა საძ­მომ, ის­ლა­მურ­მა მოძ­რა­ო­ბებ­მა ეგ­ვიპ­ტე­ში, სა­უ­დის არა­ბეთ­ში, ყა­ტარ­ში, სუ­დან­ში, ალ­ჟირ­სა და ტუ­ნის­ში, ასე­ვე, ის­ლა­მურ­მა თე­მებ­მა და ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­მა შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებ­სა და ევ­რო­პა­ში, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პო­ლი­ტი­კუ­რი და ფი­ნან­სუ­რი მხარ­და­ჭე­რა გა­უ­წია "ჰა­მასს".

ჰა­მა­სის ურ­თი­ერ­თო­ბა სა­უ­დის არა­ბეთ­თან და სპარ­სე­თის ყუ­რის სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­თან მას შემ­დეგ გა­უ­ა­რეს­და, რაც ჰა­მა­სი შე­ე­წი­ნა­აღ­მდე­გა და­სავ­ლე­თის ქვეყ­ნე­ბის ჩა­რე­ვას ერაყ-ქუ­ვე­ი­თის კონ­ფლქტში, 1990-1991 წლებ­ში. სა­მა­გი­ე­როდ, ამ პე­რი­ოდ­ში, ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად გა­უმ­ჯო­ბეს­და ირან­თან. შე­დე­გად, "ჰა­მა­სმა" ოფი­სი გახ­სნა თე­ი­რან­ში. ირა­ნის მხარ­და­ჭე­რა მო­ი­ცავ­და, არა მხო­ლოდ ფი­ნან­სურ კომ­პო­ნენტს, არა­მედ შე­ი­ა­რა­ღე­ბის მი­წო­დე­ბა­სა და "ჰა­მა­სის" მებ­რძო­ლე­ბის, რო­გორც ირან­ში, ისე პრო-ირა­ნულ "ჰეზ­ბო­ლას" ბა­ზა­ზე გა­დამ­ზა­დე­ბას.

• შე­მო­წი­რუ­ლო­ბა

მო­წყა­ლე­ბის გა­ღე­ბა, იგი­ვე „ზა­ქათ”, ის­ლა­მის მი­ხედ­ვით, თი­თო­ე­უ­ლი მუს­ლი­მის მო­ვა­ლე­ო­ბაა. წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჰა­მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი საქ­ველ­მოქ­მე­დო ორ­გან­ზი­ა­ცი­ე­ბი მსოფ­ლი­ოს მას­შტა­ბით აგ­რო­ვებ­დნენ, და დღე­საც აგ­რო­ვე­ბენ შე­მო­წი­რუ­ლო­ბას. ეს საქ­ველ­მოქ­მე­დო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი ოპე­რი­რე­ბენ, მათ შო­რის, იმ ქვეყ­ნებ­ში, სა­დაც "ჰა­მა­სი" ტე­რო­რის­ტუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ად არის აღი­ა­რე­ბუ­ლი. მა­გა­ლი­თად, კა­ნა­და­ში, სა­დაც სა­გა­მო­ძი­ე­ბო სტრუქ­ტუ­რებ­მა აღ­მო­აჩ­ნი­ეს, რომ და­ახ­ლო­ე­ბით 14,6 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რი კა­ნა­დი­დან ღა­ზას სექ­ტორ­ში საქ­ველ­მოქ­მე­დო ორ­გან­ზი­ა­ცი­ე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით იყო გაგ­ზავ­ნი­ლი (Counter Extremism Project, 2019).

მე­ო­რე ინ­ტი­ფა­დის დროს, სა­უ­დის არა­ბე­თის, ლი­ბა­ნის და სხვა მთავ­რო­ბე­ბის მიერ შექ­მნი­ლი საქ­ველ­მოქ­მე­დო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი, ასე­ვე, საკ­მა­ოდ დიდ შე­მო­წი­რუ­ლო­ბას უგ­ზავ­ნიდ­ნენ ჰა­მასს. 2014 წლის 22 სექ­ტემ­ბერს, 10-წლი­ა­ნი სა­მარ­თლებ­რი­ვი პრო­ცე­სის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ, აშშ-ს სა­სა­მარ­თლომ­პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა და­ა­კის­რა არა­ბულ ბანკს, "ჰა­მა­სის" ტე­რო­რის­ტუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბის­თვის ფი­ნან­სურ მხარ­და­ჭე­რა­ში.

• გა­და­სა­ხა­დე­ბი და გვი­რა­ბის ეკო­ნო­მი­კა

"ჰა­მასს", წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში გაჰ­ყავ­და გვი­რა­ბი ეგ­ვიპ­ტის სა­ზღვარ­ზე ია­რა­ღი­სა და სხვა სა­ქონ­ლის კონ­ტრა­ბან­დის მიზ­ნით. 2012 წელს, მი­ნი­მუმ 160 ბავ­შვი ემსხვერ­პლა მსგავ­სი გვი­რა­ბე­ბის გა­თხრას. ღა­ზა­სა და ეგ­ვიპტს შო­რის მი­წის­ქვე­შა კონ­ტრა­ბან­დის გვი­რა­ბებ­მა, და­მა­ტე­ბი­თი შე­მო­სა­ვა­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო ჰა­მა­სის ეკო­ნო­მი­კის­თვის. 2013 წლის ბო­ლოს ეგ­ვიპ­ტის მთავ­რო­ბამ გვი­რა­ბე­ბი და­ხუ­რა.აღ­ნიშ­ნულ­მა გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბამ ღაზა უმ­ძი­მეს ეკო­ნო­მი­კურ კრი­ზის­ში ჩა­ა­ყე­ნა.

• კრიპ­ტო­ვა­ლუ­ტა

სა­ერ­თა­შო­რი­სო სან­ქცი­ე­ბის­გან გა­მოწ­ვე­უ­ლი გავ­ლე­ნის შემ­სუ­ბუ­ქე­ბის მიზ­ნით, "ჰა­მა­სი" აქ­ტი­უ­რად იყე­ნებს კრიპ­ტო­ვა­ლუ­ტას, რად­გან ამ უკა­ნას­კნე­ლის კონ­ტრო­ლი, ტრა­დი­ცი­ულ ვა­ლუ­ტას­თან შე­და­რე­ბით, ბევ­რად რთუ­ლია. ქა­სიმ ბრი­გა­დე­ბის ვებ-გვერ­დებ­ზე გან­თავ­სე­ბუ­ლია ანი­მა­ცი­უ­რი ვი­დეო, რო­მელ­შიც დე­ტა­ლუ­რად არის ახ­სნი­ლი, თუ რო­გორ უნდა შექ­მნან მომ­ხმა­რებ­ლებ­მა Bitcoin სა­ფუ­ლე და გა­ა­კე­თონ ანო­ნი­მუ­რი შე­მო­წი­რუ­ლო­ბა ჰა­მა­სის­თვის. სა­ი­ტი ხელ­მი­საწ­ვდო­მია მრა­ვალ ენა­ზე, მათ შო­რის, ინ­გლი­სურ, არა­ბულ, ფრან­გულ და რუ­სულ ენებ­ზე.

• მო­კავ­ში­რე­ე­ბი

ირა­ნი

1990-იან წლებ­ში, ირა­ნი ასო­ბით მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რით და­ეხ­მა­რა ჰა­მასს. კრი­ტი­კუ­ლი იყო ირა­ნის მხარ­და­ჭე­რა 2006 წლის არ­ჩევ­ნებ­ში გა­მარ­ჯვე­ბის მო­სა­პო­ვებ­ლად, მაგ­რამ მდგო­მა­რე­ო­ბა შეც­ვა­ლა სი­რი­ის სა­მო­ქა­ლა­ქო ომში ჰა­მა­სის მხრი­დან ოპო­ზი­ცი­ის მხარ­და­ჭე­რამ.

სა­ვა­რა­უ­დოდ, "ჰა­მა­სმა" და ირან­მა ურ­თი­ერ­თო­ბა 2017 წელს კვლავ აღად­გი­ნეს. ოფი­ცი­ა­ლუ­რი დო­კუ­მენ­ტე­ბის თა­ნახ­მად, მხო­ლოდ 2018 წელს, ირა­ნი "ჰა­მასს", დახ­მა­რე­ბის სა­ხით, თვე­ში 30 მი­ლი­ონ დო­ლარს ური­ცხავ­და. ირა­ნის მთა­ვა­რი მო­ტი­ვი ის­რა­ელ­ზე სა­ჰა­ე­რო იე­რი­შის მი­ტა­ნა და სა­ჭი­რო სა­დაზ­ვერ­ვო ინ­ფორ­მა­ცი­ის მოგ­რო­ვე­ბაა. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ირა­ნი ში­ი­ტუ­რი სა­ხელ­მწი­ფოა, ხოლო "ჰა­მა­სი" სუ­ნი­ტუ­რი ორ­გა­ნი­ზა­ცია. თუმ­ცა, "ჰა­მა­სი­სა" და ირა­ნის გა­დაკ­ვე­თის წერ­ტი­ლი ის­რა­ე­ლია, რად­გან ამ უკა­ნას­კნე­ლის გა­ნად­გუ­რე­ბა ორი­ვეს უმ­თავ­რე­სი ამო­ცა­ნაა.

ყა­ტა­რი

ყა­ტა­რი, სპარ­სე­თის ყუ­რის პა­ტა­რა, მაგ­რამ - უმ­დიდ­რე­სი სა­ხელ­მწი­ფო, აქ­ტი­უ­რად აფი­ნან­სებს "ჰა­მასს". 2018 წლის ნო­ემ­ბერ­ში ყა­ტარ­მა 15 მი­ლი­ო­ნი აშშ დო­ლა­რი გა­და­უ­რი­ცხა ჰა­მა­სის მთავ­რო­ბას სა­ჯა­რო მო­ხე­ლე­ე­ბის ხელ­ფა­სე­ბის გა­და­სახ­დე­ლად. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ყა­ტა­რის მთავ­რი მო­თხოვ­ნა გა­ღე­ბუ­ლი თან­ხის სწო­რი ხარ­ჯვა და იმა­ში დარ­წმუ­ნე­ბაა, რომ სა­ბო­ლო­ოდ, მი­ლი­ო­ნო­ბით დო­ლა­რი "ჰა­მა­სის" სამ­ხედ­რო და­ნა­ყო­ფე­ბის ხელ­ში არ აღ­მოჩ­ნდე­ბა.

სა­უ­დის არა­ბე­თი

მე­ო­რე ინ­ტი­ფა­დის დროს, სა­უ­დის არა­ბეთ­მა "ჰა­მასს", ქველ­მოქ­მე­დე­ბის სა­ხით, მი­ლი­ო­ნო­ბით დო­ლა­რი შეს­წი­რა. ამე­რი­კის სა­ხელ­მწი­ფო დე­პარ­ტა­მენ­ტის მიერ დეკ­ლა­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი დო­კუ­მენ­ტე­ბის თა­ნახ­მად, სა­უ­დის არა­ბეთ­მა, ასო­ბით მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რი გა­და­უ­რი­ცხა, უშუ­ა­ლოდ თვით­მკვლე­ლი ტე­რო­რის­ტე­ბის, შე­ტა­კე­ბე­ბის, ავი­ა­ი­ე­რი­შე­ბი­სა თუ სხვა­დას­ხვა მიზ­ნით და­ღუ­პუ­ლი და დაჭ­რი­ლი პა­ლეს­ტი­ნე­ლე­ბის ოჯა­ხებს.

• სტა­ტი­ის მომ­ზა­დე­ბი­სას გა­მო­ყე­ნე­უ­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს სტრა­ტე­გი­ის და გან­ვი­თა­რე­ბის ცენ­ტრის (GCSD) კვლე­ვა