"მამის საფლავზე ასულა ძმაკაცებთან ერთად, საფლავის ქვას ჩახუტებია და უთქვამს, - მამი, მეც მალე მოვალ შენთან, შენსავით გმირიო" - სამშობლოსთვის თავდადებული გზირიშვილები
20 წლის კაპრალი ვახტანგ გზირიშვილი 8 აგვისტოს, რუსული ავიაციის დაბომბვის შედეგად, ცხინვალის შესასვლელთან, სოფელ ტბეთთან მაშინ დაიღუპა, როდესაც დაჭრილი სამხედროები სამშვიდობოზე გამოჰყავდა. დაჯილდოებულია ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენით. ვახტანგი ერთადერთი არ არის ოჯახიდან, ვინც სამშობლოს ერთიანობას და უსაფრთხოებას შეეწირა. აფხაზეთის ომის გმირია მისი მამა, ბადრი გზირიშვილი, რომელიც სოფელ ტამიშთან შეტაკებისას დაიღუპა. მამა-შვილის გმირობის, თავდადებისა და სიყვარულის შესახებ გმირი შვილის დედა და გმირი მეუღლის ქვრივი მარინა გზირიშვილი გვიამბობს:
- რუსეთის მიწაზე დაბადებულ ჩემს შვილს რუსებმა სამშობლოს მიწაზე მოუღეს ბოლო. ვახო სმოლენსკის ოლქში, ქალაქ იარცევოში დაიბადა. მე და მამამისი იქ ვმუშაობდით - ბადრი დურგლად, მე - მლესავად და მღებავად. ვახო რომ შეგვეძინა, ჩვენ უკვე გვყავდა უფროსი ქალიშვილი - ნათია, ვახტანგის უფროსი ძმა - ამირანი კი, ერთი წლის ასაკში, ჯერ კიდევ რუსეთში წასვლამდე, ექიმების დაუდევრობის გამო დაგვეღუპა - კოღოს ნაკბენი გაურთულდა და არასწორად უმკურნალეს...
შვილის გაჩენა აღარ მინდოდა, მაგრამ ბადრიმ მთხოვა, გული მიგრძნობს, ესეც ბიჭი იქნება და გააჩინეო. გავაჩინე, მაგრამ განგებამ არც ის შემარჩინა...
- პირველ რიგში, თქვენი მეუღლის შესახებ გვიამბეთ...
- ჩვენ ორივე რუსთავიდან ვართ, კლასელები ვიყავით, სკოლის მერხიდან გვიყვარდა ერთმანეთი. მე-11 კლასში ვიყავით, რომ გავიპარეთ და ოჯახი შევქმენით. იმის მერე ჩვენი შრომითა და გარჯით გაგვქონდა თავი. ბადრი მოჭიდავე იყო, საქართველოს ჩემპიონის ტიტულიც ჰქონდა, მაგრამ გვიჭირდა, ორივე ღარიბი ოჯახიდან ვიყავით... 1985 წელში, კომკავშირული საგზურით წავედით იარცევოში. ახალი ქალაქი შენდებოდა, სულ ახალგაზრდები ვიყავით, საბჭოთა კავშირის სხვადასხვა ქვეყნებიდან უამრავი დამიანი იყო ჩამოსული, საქართველოდან მხოლოდ მე და ბადრი. საერთო საცხოვრებელში დავბინავდით, ნათიაც იქ მივიყვანეთ სკოლაში. ვახო რომ შეგვეძინა, ბინაც ზუსტად მაშინ მოგვცეს. თითქოს ტკივილი წარსულში დარჩა, შვილებთან ერთად ბედნიერად ვცხოვრობდით, მაგრამ მერე იყო 9 აპრილი... ამის შესახებ შემთხვევით გავიგე, მაშინ, როდესაც მშობლების გამოგზავნილი ამანათი გავხსენი, ჩურჩხელები ამოვიღე და ის გაზეთი ვნახე, რაშიც იყო გახვეული ჩურჩხელა. წავიკითხე... იმდენი ვიტირე... მე და ბადრიმ იმ დღესვე გადავწყვიტეთ საქართველოში დაბრუნება.
იარცევოდან ბინა გლდანში გადმოვცვალეთ. ორი წელი ბედნიერად გავატარეთ, მერე აფხაზეთის ომი დაიწყო. ბადრის კომისარიატიდან მოაკითხეს და წაიყვანეს. ნათია სკოლაში გავუშვი, 4 წლის ვახოს კი ხელი მოვკიდე და მეც ბადრის გავყევი. ბავშვს რომ შესცივდა და მოშივდა, შინ დავბრუნდი, დავაპურე, გავათბე და ისევ კომისარიატში წავედი, მაგრამ ბადრი უკვე წაყვანილი ჰყავდათ... მაშინ არც მობილური ტელეფონები იყო, არც ინტერნეტი და შუქიც იშვიათად მოდიოდა. მეუღლის შესახებ ვერაფერს ვიგებდი. ერთხელაც, გვიან ღამით კარებზე კაკუნის ხმა მომესმა, შემეშინდა, მაგრამ მერე ხმაც მომესმა, ბადრი ვარო. ისეთი ტალახიანი იყო... ფორმა გავურეცხე, შეშის ღუმელთან გავუშრე. მითხრა, - გარდაცვლილი მებრძოლები ჩამოვასვენეთ და დილით ისევ უნდა წავიდეო. ვთხოვე, აღარ წასულიყო, შენ საკმარისად იომე, ახლა სხვებმაც აიღონ ხელში იარაღი-მეთქი, - რას მეუბნები მარინა, 17, 18 წლის ბიჭები ომობენ, იარაღის ტარებაც რომ არ იციან წესიერად, მე სახლში რა გამაჩერებსო. ვეღარაფერი ვეღარ ვუთხარი... დილა რომ გათენდა, მითხრა, ჯერ რუსთაველზე გავისეირნებ და მერე წავალო, მეც გავყევი, მერე წავიდა და წავიდა...
იმის მერე მხოლოდ ერთხელ, ისიც ტელევიზორში ვნახე. ისე მოხდა, რომ შუქი მოვიდა, მე სამზარეულოში სადილს ვაკეთებდი, ბავშვები ყვირილით შემოვარდნენ, - ტელევიზორში მამიკოაო. ვიფიქრე, რომ მოეჩვენათ, მაგრამ მაინც გავვარდი. იმ მომენტს მივუსწარი, რომ ამბობდა, ცოლ-შვილს მინდა მოკითხვა გადავცეო. იქიდან მომმართა, - მარინა, შენი იმედი მაქვს, ძლიერი გოგო ხარ და თუ ცოცხალი ვერ დავბრუნდები, ვახტანგი ვაჟკაცად გამიზარდეო... თხოვნა შევუსრულე, ვახტანგი ვაჟკაცად გავზარდე...
29 წლის ასაკაში დავქვრივდი, ნათია 13 წლის დამრჩა, ვახო 4 - ის. კერამიკის ცეხში დავიწყე მუშაობა, პარლამენტშიც ვმუშაობდი დამლაგებლად... ძალიან დიდი წვალებით გავზარდე ჩემი ვაჟკაცი შვილი...
- ვახო როგორი ბავში იყო, რა უყვარდა, რა აინტერესებდა?
- ვახოს გაზრდაში დედაჩემი მეხმარებოდა, თავიდან თბილისში შევიყვანე სკოლაში, მაგრამ მერე რუსთავში გადმოვიყვანე და 7 წლის ასაკიდან, მეტწილად დედა მიზრდიდა. მე სულ კაცივით გარეთ ვიყავი, სულ იმის ფიქრში ვათენ-ვაღამებდი, რომ ჩემი შვილებისთვის ლუკმა-პური მეშოვა და ჩემს ვახოს სხვისი ჯიბისკენ თვალი არ გაქცეოდა. 15 წლის იყო, როცა მკითხა, - მამაჩემი როგორი კაცი იყოო? მეც ხშირად ვუყვებოდი გმირი მამის ამბებს... უთქმელი, ჭკვიანი და კეთილი ბიჭი იყო. ჯერ კიდევ სულ პატარა იყო, შემთხვევით წინდა გამერღვა და ტირილი დავიწყე. ვახომ შემომისწრო და ენამოჩლექით მკითხა, - რა გატირებსო. ვუთხარი, არ იდარდო, დედი, წინდა დამეხა, მაგრამ ამოვკემსამ-მეთქი. ხელები გაშალა, აი, დიდი რომ გავიზრდები, ამდენ წინდას გიყიდიო. სკოლაში ძალიან უყვარდათ. პირველი შვილის გარდაცვალების მერე სულ მქონდა დანარჩენი შვილების დაკარგვის შიში და ვახოს გამო ხშირად დავდიოდი სკოლაში. დამრიგებელი მეტყოდა ხოლმე, ვახოს ამდენი დევნა რად უნდა, უჭკვიანესი ბავშვიაო. ბევრი რამ აკლდა, მაგრამ უწიგნოდ არასოდეს დამიტოვებია. ისტორია და ლიტერატურა უყვარდა. პატარა რომ სულ ომობანას თამაშობდა. სათამაშოების ყიდვის საშუალება არ მქონდა, ქვაბებსა და ტაფებს გადმოალაგებდა ხოლმე, ქვაბებს ტანკებად მოიაზრებდა...
სკოლა რომ დაამთავრა, მის გვერდით არ ვიყავი, 2005 წელს საბერძნეთში წავედი სამუშაოდ, შემდეგ თურქეთში გადავედი. ბანკეტი რომ ჰქონდათ, ფული გამოვუგზავნე კოსტიუმისთვის, არ იყიდა, თავის დას მისცა, - თქვენ გიჭირთ, არ მინდა, ბანკეტზე ისეც წავალო. ვამზადებდი, ომში კი არა, ჯარშიც არ მინდოდა მისი გაშვება. კომისარიატიდან უწყება რომ მოუვიდა, დედაჩემს ვუთხარი, მაგისმა მამამ შვილების კი არა, შვილიშვილების ვალიც მოიხადა, ვახოს ჯარში არ გავუშვებ, უნდა ისწავლოს-მეთქი. გამეპარა, სამი თვის შემდეგ გამიმხილა, - დედა, მომილოცე, ჯარისკაცი გყავარო. ეს რომ მითხრა, გეგონება, გულში ხანჯალი ჩამცეს... მე ვტიროდი, ის კი ისეთი გახარებული იყო, სამშობლოს სამსახურში ვარო. ბოლოს ასე მითხრა, ნახე, დრო მოვა და შენ ჩემით იამაყებო. მისი ეს სიტყვები დღემდე ჩამესმის... იმის მერე სულ შიშსა და ფორიაქში ვიყავი.
- შეყვარებული, საცოლე თუ ჰყავდა?
- კი, ომის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე მითხრა, - შეყვარებული მყავსო.. ერაყისთვის გვამზადებენ, სანამ წავალ, შენ უნდა ჩამოგიყვანო, გეყო ამდენი წვალება, ახლა მე უნდა გარჩინოო. ვთხოვე, ერთი წელიც მოიცადე, ბინას და მანქანას გიყიდი, დიდი ქორწილი მინდა გადაგიხადო-მეთქი. დამიჯერა
- ბოლოს როდის ესაუბრეთ?
- 5 აგვისტოს ველაპარაკე. მთხოვა, - ნათიას უთხარი, ინტერნეტკაფეში მიგიყვანოს, "სკაიპით“ მინდა გელაპარაკო, ძალიან მენატრებიო. მაშინ მითხრა, ძალიან მიყვარხარო. ეგ იყო და ეგ. მეტი ხმა აღარ გამიგია. მესიჯებიც რომ მწერდა, ბოლოს აწერდა: დე, ძალიან მენატრები, ძალიან მიყვარხარო. ამ მესიჯებს სულ ვინახავდი, არ ვიცი, რატომ… არაფერი დამრჩა ჩემი შვილისგან, სურათებისა და ტანსაცმლის გარდა, მე ჩემი დავაჟკაცებული შვილი, სამხედრო ფორმაში, ცოცხალი არ მინახავს.
ვახოს გარდაცვალებიდან ერთი წლის შემდეგ მისმა თანამებრძოლებმა მიამბეს, მამამისის საფლავზე ასულა ძმაკაცებთან ერთად, საფლავის ქვას ჩახუტებია და უთქვამს, - მამი, მეც მალე მოვალ შენთან, შენსავით გმირიო. მისმა მეთაურმა გიორგიმ კი ასეთი რამ მიამბო: ყველა ახალწვეულს ვეკითხებოდი ჯარში მოსვლის მიზეზს, ბიჭების უმრავლესობას პატრიოტული მოტივი ჰქონდა, მაგრამ ვახოს პასუხი განსაკუთრებულად დამამახსოვრდა, ასე მითხრა, მამაჩემის დაწყებული საქმე უნდა დავამთავროო. თავგანწირვისთვის ემზადებოდა ჩემი შვილი, აბა, სხვა რა უნდა ვიფიქრო? გიორგიმ ბოლოს გულდაწყვეტილმა მითხრა, - ეჰ, მარინა დეიდა, რა იცოდა ვახომ, აფხაზეთი კი არა, ბოლოს ცხინვალიც დასაბრუნებელი რომ გაგვიხდებოდაო და ცრემლი ჩამოუგორდა თვალზე.
- ომის დაწყების შესახებ როდის გაიგეთ?
- თურქეთში ვიყავი. ომის დაწყება გავიგე თუ არა, მაშინვე გამოვვარდი ბილეთის ასაღებად, მაგრამ 9 აგვისტომდე ბილეთი ვერ ვიშოვე. გაგიჟებას ვიყავი, ვახოს ისტერიულად ვურეკავდი, მაგრამ ტელეფონი უკვე გათიშული ჰქონდა. 8 აგვისტოს რომ თენდებოდა, მესიჯი აქვს მიწერილი შეყვარებულისთვის: - ხომ იცი, როგორ მიყვარხარ, რაც არ უნდა მოხდეს, ყოველთვის მეყვარები, ძალიან გთხოვ, დედაჩემს და ჩემს დას არ გააგებინო, ფრონტის ხაზზე რომ ვარ, თორემ დედაჩემი შეიძლება პირდაპირ ომში ჩამოვარდესო.
3 თვის გარდაცვლილი იყო ვახო, რომ ასეთი სიზმარი ვნახე: სადღაც მინდორში ვიჯექი და გულამოსკვნილი ვტიროდი, უცებ ღრუბლებიდან ხმა ჩამესმა, დედა, ამდენს რატომ ტირიო. მე ძებნა დავუწყე ღრუბლებში, ის ვერა, მაგრამ მისი ხმა ისევ გავიგე, დედი ვერ დამინახავ, მაგრამ იცოდე, ჩემს ხმას ხშირად გაიგებ და არ შეგეშინდესო. შევჩივლე, ასე ეულად რომ დამტოვე, ჩემი თავი ვის ჩააბარე-მეთქი... - არ მოვმკვდარვარ, შენს გვერდით ვარო. - თუ არ მომკვდარხარ, დამენახე - მეთქი, ვყვიროდი და გავრბოდი. - ნუ მომდევ, თხოვნა მაქვს შენთან და ის უნდა შემისრულოვო. ტაძრის აგება მთხოვა ჩემმა შვილმა. შევჩივლე, შვილო, შენ არ იცი ჩვენი სიღარიბის ამბავი, მე რომელი ტაძრის ამშენებელი ვარ-მეთქი. - ნუ გეშინია, დედი, შენ დაიწყე, მე მოგეხმარებიო. ჩემმა ტირილმა და ყვირილმა გამაღვიძა, მაშინვე ავდექი, ტაქსი გამოვიძახე და სასაფლაოზე წავედი, იქ დამათენდა. ნოემბრის თვე იყო, წვიმდა...
იქიდან ნათიასთან დავაპირე წასვლა, სამარშრუტო ტაქსიში ავედი, მაგრამ დანიშნულების ადგილამდე ცოტა ადრე ჩამოვედი და ერთ ცარიელ ადგილს მივადექი. ერთხანს ვიდექი და წამოვედი. შვილთან რომ მივაღწიე, გალუმპული და გაყინული ვიყავი. სიზმრის შესახებ არაფერი მითქვამს, გავშრი და მოვწესრიგდი თუ არა, ნათიას იმ ადგილის შესახებ ვკითხე, ვისია - მეთქი. ჩემს გოგონას შეეშინდა, დედაჩემი დარდისგან ხომ არ შეიშალა, რა მიწებზე ლაპარაკობსო. ორშაბათს ველოდებოდი, პატრიარქთან უნდა მივსულიყავი და ჩემი სიზმარი მეამბო. ისე შევედი საპატრიარქოში, რომ დაცვამაც კი არ შემაჩერა. არადა, მაშინ არც შორენას არ ვიცნობდი და არც რომელიმე მეუფეს. მეორე სართულზე შორენა და კიდევ რამდენიმე მონაზონი დამხვდა. ეს გაპრანჭული ქალი რომ დავინახე, ერთი კი ვიფიქრე, ნეტავ ამას აქ რა უნდა-მეთქი და ვუთხარი ვინც ვიყავი. მამა მიქაელ-ბოტკოველთან მიმიყვანა. ვუსაყვედურე, ეს არის პატრიარქი-მეთქი?! ხუთ წუთში მის უწმინდესობასთან ვიყავი. ჩემი ამბავი ვუამბე, ერთად ვიტირეთ... ბოლოს მითხრა, ახლა მაინც ხომ ირწმუნე, რომ შენი ვახტანგი არ მომკვდარა, ტაძრის აშენება დაიწყე და ღვთის მადლით ააშენებო. გამოვედი და ვფიქრობდი, როგორ რა უნდა დამეწყო. ყველაფრის გზა მიჩვენა უფალმა. იქიდან პირდაპირ საქართველოს ბანკში მივედი, იქ ერთი კარგი ბიჭი დამხვდა და დამაკვალიანა, ფონდის ჩამოყალიბება მირჩია... ერთ თვეში ფონდიც ჩამოვაყალიბე და ანგარიშიც გავხსენი. ღვთის მადლით, დღეს, ვარკეთილში, ზუსტად იმ ადგილზე, სადაც სამარშრუტო ტაქსიდან ჩამოვედი და დავდექი, წმინდა მეფის ვახტანგ გორგასალის სახელობის ტაძარი დგას, რომელიც 2008 წელს დაღუპული გმირების სულების საოხად არის აშენებული. იმ ქუჩას კი ვახტანგ და ბადრი გზირიშვილების სახელი ჰქვია. ტაძრის ეზოში დავდგი ქვის მემორიალი, რომელზეც ოქროს ასოებით არის ამოტვირფული ორასივე გარდაცვლილი ჯარისკაცის სახელი. ტაძარი 2016 წელს იკურთხა. პატრიარქმა კი ასეთი რამ მითხრა, - შენი გმირი ქმარ-შვილი აქ გადმოასვენე, ამ წუთისოფლიდან გასვლის შემდეგ შენც აქ დაიკრძალებიო. 2017 წელს, უწმინდესის კურთხევით ჩემი გმირი ქმარ-შვილიც გადმოვასვენე და ჩემი პატარა შვილი - ამირანიც.