"ვერ ვიტყვი, რომ მარტივი საქმე იყო, მაგრამ მეუღლე შეეგუა საქართველოს" - რატომ გამოიქცა დეპუტატი სანდრო რაქვიაშვილი, 10-წლიანი კარიერის შემდეგ, რუსეთიდან?

"ხალხს პოლიტიკოსები ისე ჰყავს აღქმული, როგორც სერიოზული, ერზე მჭმუნვარე და მზრუნველი ადამიანები, თითქოს სულ ამით არიან დაკავებული. სინამდვილეში, უმეტესწილად, ეს ხალხი ამ როლს თამაშობს, რომ მერე რიგით მოქალაქეს ამა თუ იმ ფორმით ფული წაართვას. ჩვენ ძალიან ნეგატიურად ვართ განწყობილი ამ სტანდარტული პოლიტიკისადმი, პოლიტიკის საკრალური აღქმისადმი. მარტივად შეამჩნევდით, რომ ჩვენ სულ სხვა თამაშს ვთამაშობთ და სულ სხვა მიზნები გვაქვს”, - გვეუბნება "გირჩელი" პარლამენტარი სანდრო რაქვიაშვილი და გვარწმუნებს, რომ პარლამენტის დერეფნებში ბევრი საინტერესო რამ ხდება, ვიდრე - დარბაზში: "რაც დარბაზში გადის და რასაც მედია უყურებს, ეს არის სპექტაკლი. ის ყველაფერი, რაც ამ დარბაზამდე მიგიყვანს, ხდება დერეფნებში, ამიტომ დერეფნები ძალიან მნიშვნელოვანია". ამბობს, რომ ზოგადად ლიბერტარიანელია, ამიტომაც აირჩია "გირჩი". მოსკოვიდან გამოქცეული პროფესორი სანდრო რაქვიაშვილი დარწმუნებულია, რომ "ქვეყანაში ყველაზე დიდი პრობლემა ეროვნული ბანკია, რომელსაც წლებია, მთავრობები "მოსახლეობის ფარული ძარცვის ინსტრუმენტად იყენებენ" და პოლიტიკაში ყოფნის მისი მთავარი მიზანიც ამ პრობლემის მოგვარება უნდა იყოს.

• ბავშვობა, რომელიც სოხუმს უკავშირდება

1982 წელს დავიბადე თბილისში და ნუცუბიძის პლატოზე გავატარე ბავშვობა. უფროსი და მყავს... ზომიერად ბედნიერი ბავშვობა მქონდა. ბავშვობისდროინდელი პოზიტიური ემოციები, დიდწილად, სოხუმს უკავშირდება იმიტომ, რომ დედა სოხუმიდან იყო და ზაფხულს იქ ვატარებდი. ჩემი ყველაზე ახლო მეგობარიც სოხუმიდანაა და ეს ჩემი პოზიტიური ემოციური ნაწილია. ნეგატიური ემოციებიც სოხუმს უკავშირდება - ომი როცა დაიწყო, სოხუმში ვიყავით. როცა ჩვენმა ჯარმა სოხუმი დაიკავა, გადავწყვიტეთ, თბილისში დავბრუნებულიყავით. თბილისიდან თვითმფრინავი დაფრინავდა და ჯარისთვის იარაღი ჩამოჰქონდა, მერე ამ თვითმფინავით ხალხი მიჰყავდათ თბილისში. 24 საათზე მეტი გავატარეთ აეროპორტში... როცა მე და დედა თვითმფრინავში უნდა ავსულიყავით, მახსოვს, მამაკაცები გვერდზე გვწევდნენ, ქალებს და ბავშვებს არ უშვებდნენ და თვითონ ძვრებოდნენ თვითმფრინავში. მერე, ერთმა ჯარისკაცმა დაინახა, რომ საერთოდ ვეღარ ვჯდებოდით თვითმფრინავში და ჰაერში დაიწყო სროლა, მამაკაცებს უყვიროდა, - ვინმე წინ თუ წახვალთ, მოგკლავთო. მარტო მაშინ შეგვიშვეს ქალები და ბავშვები თვითმფრინავში. ეს ძალიან ცუდად ჩამრჩა მეხსიერებაში...

• "მივხვდი, რომ რუსეთიდან უნდა გაიქცე"

ცოტა ხნის შემდეგ, ჩემი მშობლები მოსკოვში წავიდნენ სამუშაოდ და მეც წავყევი. მერვე კლასიდან მოსკოვში ვსწავლობდი და იქ დავამთავრე სკოლა. დავითვალე და 6 სკოლა მქონია გამოცვლილი. შემდეგ ჩავაბარე მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ეკონომიკის ფაკულტეტზე, დავამთავრე და დაახლოებით ნახევარი წელი ბანკში ვიმუშავე, არ მომეწონა... მერე გადავწყვიტე დოქტორანტურაში ჩამებარებინა, დისერტაციაც დავიცავი. გადავწყვიტე, უნივერსიტეტში დავრჩენილიყავი და ლექციები წამეკითხა. საბოლოო ჯამში, მოსკოვის უნივერსიტეტში ეკონომიკის ფაკულტეტზე დაახლოებით 10 წელი ვასწავლიდი. რაღაც პერიოდის მერე, პრობლემები შემხვდა უნივერსიტეტში. იმ დროს საქართველოში უკვე არსებობდა "თავისუფალი უნივერსიტეტი", მე და ბენდუქიძეს საერთო ნაცნობები და მეგობრები გვყავდა და კახას მივწერე, ლექტორი ხომ არ გჭირდებათ-მეთქი. რაღაცნაირად მივხვდი, რომ რუსეთიდან უნდა გაიქცე, იქ ცხოვრება, უბრალოდ, არ შეიძლება. იმ მომენტში უკვე ცოლ-შვილი მყავდა და არ მინდოდა, ჩემი შვილი იქ წასულიყო სკოლაში. გამოვიდა ისე, რომ იმ წელს კახა გარდაიცვალა. მიუხედავად იმისა, შეთანხმებულები ვიყავით, რომ უნდა ჩამოვსულიყავი და ლექციები წამეკითხა, ეს საქმე გამეწელა. ერთი წლის შემდეგ, ჩამოვედი საქართველოში და დავიწყე ლექციების კითხვა. ერთი სემესტრის მერე, თავისუფალი უნივერსიტეტის ბიზნესსკოლის დეკანის პოზიცია შემომთავაზეს. ერთი სიტყვით, გადმოვედი საქართველოში და მერე ოჯახიც ჩამოვიყვანე. ეს იყო 2016 წელს და მას მერე აქ ვარ. 2019 წლამდე ვიყავი ბიზნესსკოლის დეკანი და თავისუფალი უნივერსიტეტის პროფესორი. 20 ივნისის ამბები რომ დაიწყო, 1 დღით ადრე დავწერე განცხადება და წამოვედი უნივერსიტეტიდან. ჩემი კარიერული გადმოსახედიდან მივხვდი, რომ ჩიხში შევედი, ვინაიდან სამეცნიერო მუშაობა, პროფესორობა უფრო მომწონდა, ვიდრე ადმინისტრაციული თანამდებობა, რამაც სრულიად დამიბლოკა მეცნიერული აქტივობა, როგორც ლექტორის. როგორც თავის დროზე მივხვდი, რომ ბანკში მუშაობა ჩემი არ არის, ასევე მივხვდი, ადმინისტრატორობაც არ იყო ჩემი...

• პირველი ნაბიჯები "გირჩში"

ზოგადად რადგან ლიბერტარიანელი ვარ, "გირჩს" ვიცნობდი და თავიდანვე ვადევნებდი თვალს მის საქმიანობას. ვიცნობდი იაგოს თავისუფალი უნივერსიტეტიდან, ვიცოდი დათო ზედელაშვილი, ჩემი კოლეგა და მეგობარი. მერე ვახო მეგრელიშვილმა დამპატიჟა თავის გადაცემაში და იქ უკვე პირდაპირ გავიცანი "გირჩელები". მერე, 20 ივნისს მიტინგზე გავიცანი საქართველოს უნივერსიტეტის რექტორი (ამჟამად ამ უნივერსიტეტში ვმუშაობ) და სანამ იქ დავიწყებდი მუშაობას, რადგან თავისუფალი დრო მქონდა, "გირჩში" მივედი და შევთავაზე, შემიძლია, ლექციები წავიკითხო, თან დაგეხმარებით-მეთქი - ხალხი ლექციებში ფულს იხდიდა და ამ ფულს მთლიანად "გირჩს" ვურიცხავდი. ასე დავიწყე "გირჩთან" თანამშრომლობა. მერე გავხდი საქართველოს უნივერსიტეტის პროფესორი და დღემდე იქ ვარ. "გირჩში" კვირაში ერთხელ დავდიოდი, ლექციებს ვკითხულობდი. როცა არჩევნები ახლოვდებოდა, 2020 წლის გაზაფხულზე, მიუხედავად იმისა, რომ ყველა აკრიტიკებდა, გირჩს" დავუჭირე მხარი, დავინახე, ერთნაირად ვფიქრობდით და ძალიან გამიხარდა...

• "როგორ დავიწყე პოლიტიკოსობა..."

გახსოვთ, ალბათ, პირველმა გავაპროტესტე რეგულაცია, მძღოლის გვერდზე ჯდომა რომ არ შეიძლებოდა - გვერდზე მანეკენი დავისვი, რუსთაველზე ვსეირნობდი, პოლიცია კი დამდევდა. მერე მოვაწყვე ვირტუალური აქციები პარლამენტთან, რომელშიც რამდენიმე ათასმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა და დავრწმუნდი, რომ კორონა-შეზღუდვების გაგრძელება და შეგუება არ შეიძლება, უფრო მეტ დროს ვატარებდი "გირჩელებთან". მერე იაგომ, ვახომ და ზურამ ცალ-ცალკე შემომთავაზეს, შევსულიყავი პარტიულ სიაში. წინასაარჩევნოდ დიდი ხარჯები უნდა გვქონოდა და შემოსავალი არ გვყოფნიდა. მოგეხსენებათ, "გირჩს" მსხვილი დამფინანსებლები არ ჰყავდა და მაშინ ვუთხარი მათ, - პოლიტიკის არაფერი ვიცი, დიდად არც პოლიტიკოსები მომწონს და რადგან მენეჯმენტის რაღაც გამეგება, შემიძლია დაგეხმაროთ, წინასაარჩევნო კამპანიის ხელმძღვანელი გავხდე-მეთქი.

თუ ისე გამოვა, გავედით და პარლამენტში აღმოვჩნდით, ხომ კარგი, თუ არა, ამისთვის თავს არ მოვიკლავ-მეთქი. გამოვიდა ისე, რომ პრაიმერში მეოთხე ადგილზე აღმოვჩნდით და მთელი ეს პერიოდი წინასაარჩევნო კამპანიით უფრო ვიყავი დაკავებული, ვიდრე პოლიტიკოსობით. ჩატარდა არჩევნები და აღმოვჩნდი პარლამენტარი. ოთხი ადამიანი გავიყვანეთ და ძალიან მიხაროდა... გასაგებია, რომ 90% ზურას, იაგოს და ვახოს დამსახურებაა, მაგრამ რაღაც წვლილი ჩემიც იყო, ვინაიდან ადმინისტრაციულ ნაწილს ვხელმძღვანელობდი. პოლიტიკოსობა, უშუალოდ, ზურას წასვლის შემდეგ დავიწყე - გამოვიდა ისე, რომ ზურა წავიდა და ჩემგან მეტი აქტივობა მოითხოვებოდა, მათ შორის, მედიასთან კომუნიკაციაში, სულ სხვა რეალობაში აღმოვჩნდი. ძალიან რთული პერიოდი გვქონდა.1-2 თვე, ვიდრე დავლაგდებოდით და საქმეში გავერკვეოდით...

• "ეს იყო სტანდარტულად პოლიტიკური ამბავი"

ზურას წასვლა ჩემთვისაც და მგონი, ყველასთვის, ძალზე მოულოდნელი იყო. მას შიგნით, პარტიაში, იმხელა ავტორიტეტი ჰქონდა, რომ ეთქვა, მე ასე მინდა, დიდი ალბათობით, ის ამას გაიტანდა, მაგრამ სინამდვილეში, ამის ნაცვლად ისეთი ულტიმატუმი წაგვიყენა, იცოდა, ამას ჩვენ არასდროს დავთანხმდებოდით. ეს სადღაც კომიკურიც იყო - შემოთვალა, არ მოწიოთო. მე არც ვეწევი და ადამიანი რომ ასეთ ულტიმატუმს წამიყენებს, თავისთავად, სასაცილოა. სამივეს მოგვწერა და ადრესატი მეც ვიყავი... როგორ არ მომიწევია, მაგრამ არ მომწონს და არ ვარ მწეველი. ვიღაც, მაგალითად, დალევს არაყს, მაგრამ ალკოჰოლიკი ხომ არ არის? - მეც ასე ვარ. მოწევის სურვილი არ მიჩნდება.. ულტიმატუმი სულ ოთხი პუნქტისგან შედგებოდა, ეს ერთ-ერთი იყო. ეს ჩემთვის ერთდროულად იყო მიუღებელიც და გამაოგნებელიც. მაინც ვერ მივხვდი, ეს რატომ უნდა მომხდარიყო, როცა ამხელა წარმატებას მივაღწიეთ. ზურამ თვითონ დამპატიჟა პარტიაში, მანამდე მისი პარტიის დამფინანსებელიც ვიყავი და ცხოვრებაში ერთხელ არ მქონია მასთან კონფლიქტი. ამდენად გაოგნებული ვიყავი. ზუსტი მიზეზი არ ვიცი. რა თქმა უნდა, მაქვს ჩემი წარმოდგენა, რაზეც საჯაროდ არ ვილაპარაკებ, 1-2 წელიწადში ალბათ ყველა ყველაფერს გაიგებს. მივიჩნევ, რომ ეს იყო სტანდარტულად პოლიტიკური ამბავი, იყო პერსონალური ფაქტორებიც, მაგრამ ეს უკვე მეორეხარისხოვანია.

• "მინდა, ჩემი შვილი ნაკლები სტრესის ქვეშ იყოს"

მეუღლე ჩემი კურსელი იყო, ერთ ჯგუფში ვსწავლობდით მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 2002-ში გავიცანით ერთმანეთი მე და ანა ტერენტევამ, შევუღლდით და ერთი ბიჭი შეგვეძინა - კოსტა რაქვიაშვილი, რომელიც უკვე 11 წლის კაცია. ძალიან მინდა, ბედნიერი იყოს, არ აქვს მნიშვნელობა, ვინ და რა გამოვა. მე უცნაური ბავშვობა მქონდა, ბევრი სკოლა გამოვიცვალე, ჯერ თბილისში ვნახე ომი, მერე - სოხუმში. ჩემს ბავშვობას რომ ვუყურებ, ვხვდები, რომ ბევრად მნიშვნელოვანია, ადამიანი იყოს ბედნიერი, ვიდრე ის, მათემატიკა იცის, თუ - არა. მინდა, ჩემი შვილი ნაკლები სტრესის ქვეშ იყოს და ბედნიერი ცხოვრებით იცხოვროს. ვცდილობ, ბევრი დრო გავატარო მასთან, თუნდაც, ფეხბურთი ვითამაშოთ ეზოში. რაც უფრო იზრდება, მისი ყურადღება უფრო მეგობრებზე, კომპიუტერზე გადადის, რაც გარდაუვალია. იმედი მაქვს, რომ ის მართლა ბედნიერად გრძნობს თავს და მეც ვცდილობ, ამაში ხელი შევუწყო..

ვერ ვიტყვი, რომ მარტივი საქმე იყო, მაგრამ მეუღლე შეეგუა საქართველოს და ამ მომენტისთვის არც ერთს არ გვიჩნდება უკან დაბრუნების სურვილი. ანა ამ ეტაპზე არაა დასაქმებული, მოსკოვში კი მუშაობდა, მაგრამ აქ ჯერ ვერ ვიპოვეთ სამსახური. რაც მუშაობა დავიწყე, ბევრ ჰობსა და გატაცებაზე ვთქვი უარი. ძალიან მიყვარს ბილიარდის თამაში, მაგრამ დრო არ მრჩება და თუ მაქვს თავისუფალი დრო, მირჩევნია, ისევ კარგი წიგნი ვიკითხო. "ფორმულა 1" და ზოგადად, რთული ტექნოლოგიის სპორტები მიყვარს. როცა უყურებ, ბევრს სწავლობ.

• "მიუხედავად ბევრი ნეგატივისა, საუკეთესო სამყაროში ვცხოვრობთ"

რა ვიცი, ალბათ ბედნიერი ვარ. ზოგადად, მომწონს და რაღაცნაირად მაინტერესებს ცხოვრება. შეიძლება იმიტომაც არ მომწონს ალკოჰოლი და ნარკოტიკი, მინდა, ფხიზელი თვალით ვუცქირო. ისეთ ქვეყანაში ვცხოვრობთ, სადაც პრობლემების მეტი რა არის, მაგრამ ვცდილობ, ამ პრობლემების იქით დავინახო შესაძლებლობა, გამოცდილება იმიტომ, რომ რაღაცნაირად თუ გადავხედავთ, მიუხედავად ბევრი ნეგატივისა, ჩვენ საუკეთესო სამყაროში ვცხოვრობთ. დღეს გამოვდიოდი პარლამენტიდან და ვიღაც ქალი ნაგვის ურნაში საჭმელს ეძებდა. ძალიან რთული გადასატანია, როდესაც ხვდები, როგორ გარემოში ცხოვრობენ ადამიანები. რაღაც მომენტში შეიძლება უკანაც გადავდგათ ნაბიჯი, მაგრამ ძალიან მაინტერესებს ეს სამყარო. ახლა მართალია პარლამენტში ვარ, მაგრამ შემდგომში აუცილებლად დავბრუნდები ჩემს უნივერსიტეტში და გავაგრძელებ სამეცნიერო მუშაობას.

• "ძალიან ნეგატიურად ვართ განწყობილი სტანდარტული პოლიტიკისადმი"

სინამდვილეში, პარლამენტის დერეფნებში ბევრი საინტერესო რამ ხდება, ვიდრე - დარბაზში... რაც დარბაზში გადის და რასაც მედია უყურებს, ეს არის სპექტაკლი. ის ყველაფერი, რაც ამ დარბაზამდე მიგიყვანს, ხდება დერეფნებში, ამიტომ დერეფნები ძალიან მნიშვნელოვანია. ხან ერთ პოლიტიკოსს შეხვდები და დაელაპარაკები ამა თუ იმ თემაზე, ხან - მეორეს. ეს საუბრები, საბოლოო ჯამში, რაღაცამდე მიგიყვანს. სხვა პოლიტიკური პარტიებისგან განსხვავებით, ჩვენ ახლა გლობალური მიზნები გვაქვს, სულ სხვანაირად ვუყურებთ პოლიტიკას და მიზნებიც განსხვავებული გვაქვს. ჩვენს თავს და არც სხვა პოლიტიკოსებს არ აღვიქვამთ, როგორც განსაკუთრებულ ადამიანებს. თავისუფლები და გულწრფელები ვართ თუ არა, სხვებმა შეაფასონ, ისე კი, ჩვენთან კომუნიკაციის არანაირი პრობლემა არ არის. ჩვენ ხანდახან დაგვცინიან კიდეც, მაგრამ ეს ხომ ბუნებრივი ემოციებია - ჩვენც ადამიანები ვართ, ჩვენც შეგვიძლია ვიღაცას დავცინოთ, ვიხუმროთ... ხალხს პოლიტიკოსები ისე ჰყავს აღქმული, როგორც სერიოზული, ერზე მჭმუნვარე და მზრუნველი ადამიანები, თითქოს სულ ამით არიან ისინი დაკავებული. სინამდვილეში, უმეტესწილად, ეს ხალხი ამ როლს თამაშობს, რომ მერე რიგით მოქალაქეს ამა თუ იმ ფორმით ფული წაართვას. ამიტომ ჩვენ ძალიან ნეგატიურად ვართ განწყობილი ამ სტანდარტული პოლიტიკისადმი, პოლიტიკის საკრალური აღქმისადმი. ჩვენ სულ სხვანაირად ვუყურებთ მაგ. თუნდაც პარლამენტარის პრივილეგიებს. შეიძლება ჩვენთვის მიუღებელიც იყოს, მაგალითად, სახელმწიფო დაფინანსება... ჩვენ, ფაქტობრივად, 3,5 მილიონზე ვთქვით უარი და იმიტომ კი არა, რომ ფული არ გვიყვარს, ძალიანაც გვიყვარს, ცხოვრებაში ის მნიშვნელოვანია, მაგრამ ერთია, როცა ამომრჩეველზე ხარ დამოკიდებული, მაშინ მეტი პასუხისმგებლობა გაქვს და მეტი კონტროლი იმისა, თუ რას აკეთებ და როგორ აკეთებ. მეორეა, როცა არაფრის გამო მილიონებს იღებ ბიუჯეტიდან, მაშინ სხვანაირად იქცევი. მარტივად შეამჩნევდით, რომ ჩვენ სულ სხვა თამაშს ვთამაშობთ და სულ სხვა მიზნები გვაქვს.

• "ჩემი მთავარი მიზანია..."

ჩემი მთავარი მიზანია, ამომრჩეველს დავანახო, რომ ეროვნული ბანკი არის ამ ქვეყნის მთავარი პრობლემა. შეიძლება უცნაურად გამოიყურებოდეს და ვიღაცას ჰგონია, რომ პრობლემა არის განათლების სისტემაში, სასამართლოში, მაგრამ, დარწმუნებული ვარ, რომ ეროვნული ბანკი ყველაზე დიდი პრობლემაა. ეს არის მოსახლეობის ფარული ძარცვის ინსტრუმენტი, რომელსაც წლებია, მთავრობები იყენებენ, კუპონებით დაწყებული, რომელიც მთელი ქვეყნის ძარცვა იყო და ეს ხომ ეროვნულმა ბანკმა მოაწყო? ეროვნული ბანკი ამას ყოველ წელს აკეთებს, მაგრამ ასე ნათლად არ ჩანს, როგორც კუპონების დროს ჩანდა. ეროვნულმა ბანკმა საქართველო იმ დროს მოთარეშე კრიმინალებზე და ბანდებზე მეტად გაძარცვა. სისტემა ისეა აწყობილი, ამას ადამიანები ვერ ხედავენ - ფასები როცა იზრდება, ლარი განიცდის ინფლაციას, ინფლაცია ჩნდება იმიტომ, რომ ეროვნიული ბანკი ბევრ ლარს ბეჭდავს. ადამიანი ამას ვერ ხედავს და პური რომ გაძვირდება, თონის მფლობელი და ვიღაც ბიზნესმენი ჰგონია დამნაშავე და არა ეროვნული ბანკი, რომელმაც ბევრი ლარი დაბეჭდა. ჩემი ამოცანაა, გამოსვლებიდან დაწყებული, სადეპუტატო კითხვებით დამთავრებული, დავანახო ამომრჩეველს, ეს რამხელა პრობლემაა. თუ ისინი ამას დაინახავენ, ჩემს კოლეგა დეპუტატებს დავარწმუნებ, რომ რეფორმა საჭიროა.