"უცხო ქვეყნის სადაზვერვო სამსახურებმა უკვე მნიშვნელოვანად შემოაღწიეს, მათ აქ ჰყავთ როგორც აგენტ-ინფორმატორები, ასევე აგენტ-პროვოკატორები" - უსაფრთხოების საკითხთა ექსპერტი

გასულ კვირას საკმაოდ მძიმე პროცესები განვითარდა დმანისში, სადაც ყოფით ნიადაგზე დაწყებული კონფლიქტი, ლამის ეთნიკურ დაპირისპირებად იქცა. “მოვლენათა განვითარება თუ არ ჩაჯდება ჩარჩოში და არ იქნება შენარჩუნებული სტაბილური ოპერატიული ვითარება, ამ შემთხვევაში, არ არის გამორიცხული, უცხო ქვეყნის სადაზვერვო სამსახურებმა, კიდევ უფრო მაღალი დონის დესტაბილიზაციის გამოსაწვევად, საქართველოში კონკრეტული გეგმები აამოქმედონ. ჩვენ გვაქვს დაკონსერვებული ე.წ. რეგიონები, სადაც ანალოგიური მიმართულებით შეუძლიათ განავითარონ მოვლენები ეთნიკურად და რელიგიურად უცხო ქვეყნების ზეგავლენის ქვეშ მყოფმა ჯგუფებმა”, - ამბობს ექსპერტი უსაფრთხოების საკითხებში დავით კუხალაშვილი, რომელიც არ გამორიცხავს, რომ დმანისის მოვლენების შემდეგ, სხვა კუთხითაც განვითარდეს ანალოგიური კონფლიქტები.

- ეთნიკური და რელიგიური ხასიათის კონფლიქტები ერთ-ერთ მნიშვნელოვან იარაღს წარმოადგენს უცხო ქვეყნების სადაზვერვო სამსახურების ხელში. ეს არის უსერიოზულესი მიმართულება, რომლის გამოყენების ძირითადი საფუძველია კონფლიქტების ინსპირირებით სათანადო ზეგავლენის მოხდენა დაზვერვის ობიექტი სახელმწიფოს ხელისუფლებაზე და საზოგადოებაზეც. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი შედეგი, რაც შეიძლება იყოს, ეს გახლავთ როგორც ხელისუფლების, ისე - საზოგადოების დემორალიზაცია. ხოლო ყველაზე ცუდი, რაც შეიძლება მოხდეს ისაა, რომ შეიცვალოს ქვეყნის კონსტიტუციური წყობილება – არსებული ხელისუფლების ძალადობრივად დამხობა, რის პარალელურად შეიძლება წარმოიქმნას სეპარატისტული რეჟიმი და ტერიტორია, რომელიც ფაქტობრივ კონტროლს არ დაექვემდებარება. აღნიშნულის მიღწევა სადაზვერვო ზეგავლენითა (მათ შორის პროპაგანდა) და შეღწევადობით (ფართო აგენტურული ქსელით) არის შესაძლებელი.

- ალბათ მნიშვნელოვანია განისაზღვროს კონფლიქტებთან დაკავშირებული საფრთხეები, სახელმწიფოს პოსტფაქტუმ რომ არ დასჭირდეს რეაგირება ეთნიკურ საფუძველზე წარმოქმნილი კონფლიქტის დროს...

- პირველ რიგში, ასამოქმედებელია პრევენციული ღონისძიებები, რომელიც მარტო ხელისუფლების საქმე არ არის. ამაში აქტიურად უნდა იყოს ჩართული მასმედიის სექტორი და არასამთავრობო ორგანიზაციები. სხვათა შორის, დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან დღემდე, უზარმაზარი თანხებითაა დაფინანსებული სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომელთა მიზანი უნდა ყოფილიყო ეთნიკური ნიშნით განსხვავებული ადამიანების ინტეგრირება საქართველოს სხვა დანარჩენ ეთნიკურ ჯგუფებთან. ძალიან დიდ თანხებზეა ლაპარაკი და ვფიქრობ, ის შედეგები, რაც ჩვენს ხელისუფლებას დღეს აქვს, იმას ნიშნავს, რომ ის თანხები არ არის მიზნობრივად გამოყენებული და იყო ფიქტიური საგრანტო პროექტები, რომელმაც მიზანს ვერ მიაღწია.

შესაძლოა, ეს თანხები არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლების მხრიდან სადაზვერვო ხასიათის პოლიტიკური მიზნებით იყო გამოყენებული. ვგულისხმობ უცხო სახელმწიფოებიდან, სხვადასხვა საერთაშორისო ავტორიტეტული ორგანიზაციებიდან შემოსულ საგრანტო პროექტებს, რომელთა დანიშნულებაც იყო ინტეგრირების ეფექტური პროცესი და სწორედ ეთნიკური და რელიგიური კონფლიქტების თავიდან აცილება. არსებობენ სახელმწიფოები, რომლებიც ამ მიმართულებით განსაკუთრებულად აქტიურად მუშაობენ დესტაბილიზაციაზე დაზვერვის ობიექტ სახელმწიფოში. რაც შეეხება ქმედებათა კომპლექსს, სპეცსამსახურების - კონტრდაზვერვისა და სადაზვერვო სამსახურების პრეროგატივა და პრევენციული ქმედებების განხორციელება არის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მიმართულება, რაც ამ სამსახურებმა უნდა გამოიყენონ.

ვფიქრობ, ერთი ხელისშემშლელი გარემოება მაინც არსებობს - თუ დავაკვირდებით, განსაკუთრებით ბოლო 4-5 წელში განვითარებულ მოვლენებს, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ უმეტეს შემთხვევაში, დეზინფორმაციის შედეგად სწორედ სპეცსამსახურები და პოლიციური ქვედანაყოფები არიან დისკრედიტაციისა და დემორალიზაციის ობიექტები. ვფიქრობ, ამ მიმართულებით გარკვეული შედეგი საქართველოსადმი მტრულად განწყობილი უცხო ქვეყნების სადაზვერვო სამსახურებს მიღწეული აქვთ. ჩვენ თუ ვსაუბრობთ, რომ გვყავდეს ბრძოლისუნარიანი პოლიციური უწყება და სპეცსამსახურები, ამისთვის აუცილებელია სახელმწიფომ აწარმოოს აქტიური პროპაგანდა, რომ დემორალიზებული არ იყოს სპეცსამსახურები და პოლიცია, აგრეთვე საზოგადოება. პრევენციის გარეშე დადებითი შედეგის მიღწევა წარმოუდგენელია და პირველ რიგში, ამაზეა სამუშაო.

განსაკუთრებით ვსაუბრობ იმ პროცესზე, რომელსაც აქვს ორგანიზებული ხასიათი და მინდა გითხრათ, რომ მოვლენათა განვითარების ქრონოლოგია (რაც ჩვენთან ხდება რელიგიური და ეთნიკური კონფლიქტების მიმართულებით) და მათი ანალიზი ცალსახად მიანიშნებს, რომ მაღალი ალბათობით, ვინც ასეთ აქციებს ორგანიზებას უკეთებს, მათ შორის არსებობენ უცხო ქვეყნების სადაზვერვო აგენტ-პროვოკატორები. ცალსახად ვერ ვიტყვით, რომ სადაზვერვო აქტივობებში ჩართული მხოლოდ რუსეთია. რა თქმა უნდა, ამ ქვეყნის ინტერესში შედის, რომ ჩვენს ქვეყანაში იყოს დესტაბილიზაცია, მაგრამ უნდა ვისაუბროთ პარალელურად იმ დამოკიდებულებებზეც, რომლებიც ჩვენს მეზობელ სახელმწიფოებს აქვთ. ისინი აქტიურად და ზოგჯერ საკმაოდ პროვოკაციულად მოქმედებენ, რაც საქართველოს მოსახლეობის უარყოფით განწყობებს იწვევს.

უკვე გავიგეთ ყველამ და ფაქტობრივი მდგომარეობით დასაბუთებულია, რომ რუსეთის ფედერაცია ერჩის საქართველოს, მას აქვს ოკუპირებული ორი ტერიტორია და ეს არის ერთ-ერთი სადაზვერვო მიმართულება, თუმცა ასეთ ქმედებებზე არც ჩვენი სხვა მეზობლები იტყვიან უარს, მათ თუ ასეთი ინტერესი გაუჩნდათ. მაღალი ალბათობით, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ უცხო ქვეყნის სადაზვერვო სამსახურებმა უკვე მნიშვნელოვანად შემოაღწიეს საქართველოში. მათ ჰყავთ როგორც აგენტ-ინფორმატორები, ასევე აგენტ-პროვოკატორები.

- დმანისის მოვლენებზე რას იტყვით, ვისი ხელწერა შეიძლებოდა ყოფილიყო დაპირისპირება და რა ჭრილში შეიძლება განვიხილოთ ეს კონფლიქტი?

- ნებისმიერი კონფლიქტი, რა სახისაც არ უნდა იყოს, შესაძლოა გამოყენებულ იქნას უცხო სპეცსამსახურების მიერ, როგორც ორგანიზებული პროცესი, რომელიც გამოიწვევს სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფების დაპირისპირებას. ორგანიზების დონე, მასშტაბები და შედეგები აშკარად მიანიშნებს იმაზე, რომ ასეთი მცდელობები არსებობს, მათ შორისაა დიპლომატიური არხებით დაფიქსირებული პოზიციებიც. უცხო ქვეყნის დიპკორპუსს ვურჩევდი, რომ თავშეკავებულნი იყვნენ საქართველოში განვითარებულ მოვლენებთან დაკავშირებით და მიუხედავად ეთნიკური, თუ რელიგიური თანხვედრისა, გაითვალისწინონ, რომ ეთნიკური აზრბაიჯანელები, სომხები, თუ რუსები საქართველოს მოქალაქეები არიან, ისინი მისი განუყოფელი ნაწილია და მათზე ზრუნავს ჩვენი სახელმწიფო. როდესაც ორგანიზებული ხასიათი აქვს კონფლიქტს, მათ არა მარტო ჩარევის უფლება არა ქვთ, განსაკუთრებულად ფრთხილები უნდა იყვნენ თავიანთი პოზიციების დაფიქსირებისას. ისინი ზოგ შემთხვევაში აჭარბებენ იმ უფლებამოსილებას, რაც დიპკორპუსს გააჩნია და ხდება გარკვეული ტიპის ჩარევები ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში.

- დაპირისპირებაში ჰიბრიდული ომის ნიშნებს ხედავთ? რა განვითარება შეიძლება მიეცეს ამ პროცესს მაშინ, როცა არაერთი ფეთქებადსაშიში კერაა საქართველოში?

- რა თქმა უნდა, ვხედავ ამის ნიშნებს. გადავხედოთ, რა შედეგები მოჰყვა ამ კონფლიქტის ინსპირირებას: კომპრომეტირებულ იქნა სახელმწიფო, რაც უარყოფითი აზრის ფორმირებას ნიშნავს, მათ შორის, საერთაშორისო ასპარეზზე. შესაბამისად, ამ კონფლიქტით დაინტერესებულმა უცხო ქვეყნის სადაზვერვო სამსახურებმა გარკვეული ზეგავლენა იქონიეს ქვეყნის ხელისუფლებაზე. არ არის გამორიცხული, ეს შედეგებზეც აისახოს გადაწყვეტილებების მიმართულებით. მათ, პრაქტიკულად, მიიღეს მნიშვნელოვანი ინფორმაცია, რამდენად მზად არის ჩვენი ქვეყანა ასეთი კონფლიქტების თავიდან ასაცილებლად. არ გამოვრიცხავ, სხვა კუთხითაც განვითარდეს ანალოგიური კონფლიქტები. ძირითადად, ამას ეთნიკურ კონფლიქტად აფასებენ. ჩემი საქმიანობიდან და გამოცდილებიდან გამომდინარე, ამ კონფლიქტს დავარქმევდი ეთნიკურ-რელიგიურ საფუძველზე წარმოქმნილ კონფლიქტს.

არავის ეგონოს, რომ ეს მარტო ჩვენთან ხდება, მათ შორის, ჩვენს სამეზობლოდ და საერთაშორისო ასპარეზზეა ასეთი მეთოდები გამოყენებული და აქტიურად ვითარდება. ჯაშუშობის, თუ ტერორისტული აქტივობების კუთხითაც ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფის წარმომადგენლები საკმაოდ მოწყვლადნი არიან, ან ამ მოწყვლადობისათვის სადაზვერვო სამსახურები ქმნიან ხელსაყრელ პირობებს. უნდა ვიცოდეთ, რომ ტერორიზმიც აქტიური მეთოდია, რომელსაც უცხო ქვეყნის სპეცსამსახურები საკუთარი ინტერესების გასატარებლად ასეთი ჯგუფების მეშვეობით იყენებენ. მოვლენათა განვითარება თუ არ ჩაჯდება ჩარჩოში და არ იქნება შენარჩუნებული სტაბილური ოპერატიული ვითარება, ამ შემთხვევაში არ არის გამორიცხული, კონკრეტული გეგმები აამოქმედონ კიდევ უფრო მაღალი დონის დესტაბილიზაციის გამოსაწვევად.

ჩვენ გვაქვს დაკონსერვებული ე.წ. რეგიონები, სადაც ანალოგიური მიმართულებით შეუძლიათ განავითარონ მოვლენები უცხო ქვეყნების სადაზვერვო სამსახურებმა. არის ეთნიკურად და რელიგიურად უცხო ქვეყნების ზეგავლენის ქვეშ მყოფი ჯგუფები.

- როგორ ფიქრობთ, რა მოაგვარებს ამ, როგორც ამბობთ, კომპლექსურ პრობლემას?

- ამას მოაგვარებს კონფლიქტის სრული გაშუქება და რეალური მიზეზების დადგენა, ოპერატიული საქმიანობის გააქტიურება, სისხლის სამართლებრივი დევნის მასშტაბურობა, რათა საბოლოო ჯამში მივიდეთ იმ დასკვნამდე, თუ საიდან, რა და როგორ წამოვიდა. გამოძიება და ოპერატიული საქმიანობაც მიდის და ვფიქრობ, რომ მაინც პრევენციულმა ღონისძიებებმა უნდა წამოიწიოს წინ, მათ შორის, უნდა იყოს გარკვეული პროფილაქტიკური გასაუბრება საზოგადოებასთან იმ კუთხით, რომ მათ აეხსნათ, თუ რა საფრთხის წინაშე აყენებენ ისინი სახელმწიფოს და საბოლოოდ, რა შედეგი შეიძლება მივიღოთ.

ერთ მაგალითს მოვიყვან 1918-21 წლებიდან (სამწუხაროდ, ძალიან ბევრი მოვლენა, რაც დღეს ჩვენთან ვითარდება, იდენტურია იმ პერიოდის ვითარების). მაქვს ნანახი საარქივო ჩანაწერები, სადაც ერთ-ერთ სოფელში, სადაც კონფლიქტური ვითარება იყო (სახელს შეგნებულად არ დავასახელებ), არ არსებობდა პროფესია და სამსახური, ჩვენს ერთ-ერთ მეზობელს ეთნიკური და რელიგიური ნიშნით, აგენტურული აპარატის წევრი რომ არ ჰყოლოდა. 125-მდე აგენტურული აპარატის წევრი გამოვლინდა იმ პერიოდის კონტრდაზვერვის სამსახურის მიერ. მეთოდოლოგია, რომელიც დღეს იქნა გამოყენებული (და რომელიც უფრო მასშტაბური შეიძლება გახდეს), გახდა იმის საფუძველი, რომ წითელი არმია შემოსულიყო საქართველოში და მომხდარიყო საქართველოს ანექსია. ამიტომ გვინდა მეტი სიფრთხილე და აქტიურობა.