"რუ­სე­თი შეშ­ფოთ­დე­ბა მა­შინ, როცა ჩვენ და­ვი­წყებთ კონ­ტაქ­ტებს აფხა­ზურ და ოსურ მხა­რე­ებ­თან", - რო­გორ რე­ა­გი­რებს და რო­გორ უნდა რე­ა­გი­რებ­დეს სა­ხელ­მწი­ფო ე.წ. სა­ზღვრი­დან ადა­მი­ა­ნე­ბის გა­ტა­ცე­ბა­ზე?

სულ ახ­ლა­ხან, ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი ცხინ­ვა­ლის ე.წ. უზე­ნა­ეს­მა სა­სა­მარ­თლომ სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქეს, ზაზა გა­ხე­ლა­ძეს 12 წლით და 6 თვით თა­ვი­სუფ­ლე­ბის აღ­კვე­თა მი­უ­სა­ჯა. ეს მხო­ლოდ ერთ-ერ­თია იმ ხში­რი შემ­თხვე­ვე­ბი­დან, რო­დე­საც სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ებს დე ფაქ­ტო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ე.წ. სა­ზღვრის დარ­ღვე­ვის­თვის აკა­ვებს. ამ ყვე­ლაფ­რის ფონ­ზე სა­ინ­ტე­რე­სოა, რო­გორ აფა­სე­ბენ ექ­სპერ­ტე­ბი სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ქმე­დე­ბებს მსგავს სი­ტუ­ა­ცი­ებ­ში - არის თუ არა მეტი, რისი გა­კე­თე­ბაც მთავ­რო­ბას შე­უძ­ლია? ამა­ზე AMBEBI.GE-ს ექ­სპერ­ტე­ბი, მა­მუ­კა არე­ში­ძე და პა­ა­ტა ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი ესა­უბ­რე­ბი­ან.

• "შენ ომს გი­ცხა­დებს უკვე ოკუ­პან­ტი რუ­სე­თი და არა - სე­პა­რა­ტის­ტი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა"

მა­მუ­კა არე­ში­ძის თქმით, მსგავ­სი შემ­თხვე­ვე­ბი ძი­რი­თა­დად, სა­სურ­ვე­ლი შე­დე­გით - სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის გა­მოშ­ვე­ბით მთავ­რდე­ბა. მას მოჰ­ყავს მა­გა­ლი­თე­ბი, თუ რა ვი­თა­რე­ბა­ში შე­იძ­ლე­ბა, მოხ­დეს და­კა­ვე­ბე­ბი.

"შე­მიძ­ლია, 2009 წლი­დან დღემ­დე და­ახ­ლო­ე­ბით 1000-მდე ასე­თი შემ­თხვე­ვა გა­ვიხ­სე­ნო. ასე­თი ტი­პის ამ­ბე­ბის­თვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლია, რომ მე­დი­ა­ში და­სა­წყი­სი პრო­ცე­სი ძა­ლი­ან ხმა­მაღ­ლა ის­მის ხოლ­მე და ეს გა­სა­გე­ბი­ცაა, რად­გან ადა­მი­ა­ნებს ასეთ ფაქ­ტებ­ზე ემო­ცი­უ­რი რე­აქ­ცია აქვთ; თუმ­ცა, გა­მოშ­ვე­ბის ფაქ­ტებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით მა­ინ­ცდა­მა­ინც აქ­ტი­უ­რად არ იწე­რე­ბა ხოლ­მე. ამ დროს, და­ახ­ლო­ე­ბით 1000 შემ­თხვე­ვი­დან შე­მიძ­ლია გი­თხრათ, რომ 950 გა­მოშ­ვე­ბით დამ­თავ­რე­ბუ­ლა. ზოგ შემ­თხვე­ვა­ში ჯა­რი­მა იყო გა­დახ­დი­ლი - და­ახ­ლო­ე­ბით 2 000 რუბ­ლი, ზოგ შემ­თხვე­ვა­ში სხვა ტი­პის მო­ლა­პა­რა­კე­ბა ხდე­ბო­და. იყო, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, ტრა­გი­კუ­ლად დამ­თავ­რე­ბუ­ლი შემ­თხვე­ვე­ბიც, მა­გა­ლი­თად, ტა­ტუ­ნაშ­ვი­ლის მკვლე­ლო­ბა; იყო შემ­თხვე­ვე­ბი, რო­მე­ლიც ცი­ხე­ში სას­ჯე­ლის მის­ჯით დამ­თავ­რე­ბუ­ლა, რო­გორც ახლა გა­ხე­ლა­ძის შემ­თხვე­ვა­შია; იყო სხვა­დას­ხვა ტი­პის გაც­ვლაც. რაც შე­ე­ხე­ბა სა­ხელ­მწი­ფოს რე­ა­გი­რე­ბას, ესეც მდგო­მა­რე­ო­ბის სირ­თუ­ლი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე სხვა­დას­ხვა­ნა­ი­რი იყო.

რამ­დე­ნი­მე დღის წინ ერთი პი­როვ­ნე­ბა რო­კის გვი­რაბ­თან და­ა­კა­ვეს - ჩემ­თვის რთუ­ლი წარ­მო­სად­გე­ნია, რა უნ­დო­და რო­კის გვი­რაბ­თან. ამი­ტომ, თვი­თონ ამ ადა­მი­ა­ნე­ბის კა­ტე­გო­რი­ე­ბიც გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია: ზო­გი­ერთს ეს გა­უფრ­თხი­ლებ­ლო­ბით ემარ­თე­ბა, ზო­გი­ერ­თის შემ­თხვე­ვა­ში, გა­უფრ­თხი­ლებ­ლო­ბა კი არა, ლა­მის სახ­ლში უვარ­დე­ბი­ან... ჩვენ ვი­ცით, რომ სა­ზღვრის დამ­რღვე­ვის და­კა­ვე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში მე­სა­ზღვრე­ებს სახ­ლში ხან­მოკ­ლე შვე­ბუ­ლე­ბით აჯილ­დო­ვე­ბენ - ვიცი ასე­თი შემ­თხვე­ვე­ბიც, რო­დე­საც კონ­კრე­ტულ რუს მე­სა­ზღვრე­ებს მონ­დო­მე­ბი­ათ სახ­ლში გამ­გზავ­რე­ბა და ამი­ტომ მომ­ხდა­რა და­კა­ვე­ბა; ეს 2 000 რუბ­ლის სა­შოვ­ნე­ლა­დაც მომ­ხდა­რა, რო­დე­საც პრაქ­ტი­კუ­ლად, ადა­მი­ა­ნე­ბის ყიდ­ვა-გა­ყიდ­ვას­თან გვაქვს საქ­მე - ფული სჭირ­დე­ბო­დათ "ბი­ჭებს", და­უ­კა­ვე­ბი­ათ ადა­მი­ა­ნი, მი­უ­ღი­ათ 2 000 რუბ­ლი და გა­მო­უშ­ვი­ათ", - აღ­ნიშ­ნავს არე­ში­ძე.

სა­ხელ­მწი­ფოს რე­ა­გი­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით კი­თხვის სა­პა­სუ­ხოდ, ექ­სპერ­ტი აღ­ნიშ­ნავს, რომ სიფრ­თხი­ლეა სა­ჭი­რო, რად­გან რუ­სეთს ამი­თაც სურს, სა­ქარ­თვე­ლო ე.წ. სა­ზღვარ­თან და­კავ­ში­რე­ბით მო­ლა­პა­რა­კე­ბებ­ში ჩა­ით­რი­ოს.

"რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, შეგ­ვიძ­ლია, კა­ტე­გო­რი­უ­ლე­ბი ვი­ყოთ, სა­ხელ­მწი­ფოს სწრა­ფი რე­ა­გი­რე­ბა, ძა­ლის­მი­ე­რი ოპე­რა­ცი­ე­ბის ჩა­ტა­რე­ბა მოვ­თხო­ვოთ, მაგ­რამ ძა­ლი­ან კარ­გად უნდა დავ­ფიქ­რდეთ და რე­ა­ლო­ბა სწო­რად უნდა შე­ვა­ფა­სოთ. რუ­სულ მხა­რე­საც ეგ უნდა, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ხელ­მწი­ფო რო­გორ­მე ე.წ. სა­ზღვარ­თან და­კავ­ში­რე­ბით მო­ლა­პა­რა­კე­ბის მა­გი­დას­თან დას­ვას - სა­ზღვა­რი გა­ნი­სა­ზღვროს ე.წ. სამ­ხრეთ ოსეთ­სა და და­ნარ­ჩენ სა­ქარ­თვე­ლოს შო­რის. სა­ქარ­თვე­ლოს მხა­რე ამას გა­სა­გე­ბი მი­ზე­ზე­ბის გამო ყვე­ლა­ნა­ი­რად არი­დებს თავს, რად­გან მა­შინ ეს ე.წ. სამ­ხრეთ ოსე­თის სა­ხელ­მწი­ფო და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის ცნო­ბას ნიშ­ნავს, აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ქარ­თუ­ლი მხა­რე ამა­ზე ვერ და­თან­ხმდე­ბა. ამი­ტო­მაა ეს პრაქ­ტი­კუ­ლად, მიშ­ვე­ბუ­ლი პრო­ცე­სი. შე­სა­ბა­მი­სად, რუ­სე­ბი თა­ვის სა­ტე­ლი­ტებ­თან ერ­თად, რო­გორც უნ­დათ, ისე იქ­ცე­ვი­ან სა­ზღვარ­თან. თუმ­ცა უნდა ით­ქვას, რომ მათ გარ­კვე­უ­ლი რუკა აქვთ, რო­მელ­საც მიჰ­ყვე­ბი­ან.

გარ­და პრო­ვო­კა­ცი­ი­სა, რუ­სე­თი სა­ერ­თა­შო­რი­სო თა­ნა­მე­გობ­რო­ბის პო­ზი­ცი­ას არა­ვი­თარ ან­გა­რიშს არ უწევს, რად­გან UEMM-ის ფორ­მა­ტით, რო­მელ­ზეც რუ­სეთს ხელი აქვს მო­წე­რი­ლი, UEMM ვალ­დე­ბუ­ლია, პრო­ცე­სის მო­ნი­ტო­რინ­გი პი­რო­ბი­თი სა­ზღვრის იქი­თა მხა­რე­საც აწარ­მო­ოს, მაგ­რამ ამას ვერ აკე­თებს - რუ­სე­ბი მათ არ უშ­ვე­ბენ. ასე რომ, როცა მე­კი­თხე­ბით, თუ რა უნდა ქნას სა­ხელ­მწი­ფომ, სა­ხელ­მწი­ფო კი არა, სა­ერ­თა­შო­რი­სო თა­ნა­მე­გობ­რო­ბა ვერ აუ­დის ამ თე­მას. ასე­თი ვი­თა­რე­ბაა.

"ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის" დროს, 2008 წლამ­დე გვქო­ნია შემ­თხვე­ვე­ბი, რომ მათი წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი იქით მხა­რეს ოპე­რა­ცი­ას ატა­რებ­დნენ - იქ ვი­ღაც-ვი­ღა­ცე­ბის ლიკ­ვი­და­ცი­აც ხდე­ბო­და ხოლ­მე - ად­გი­ლობ­რი­ვი ჩი­ნოვ­ნი­კე­ბის, რომ­ლე­ბიც "ცუ­დად იქ­ცე­ოდ­ნენ". მაგ­რამ მო­რა­ლუ­რი კმა­ყო­ფი­ლე­ბის გარ­და, ამას სხვა შე­დე­გი არ მო­უ­ტა­ნია. 2008 წელს ეს სი­ტუ­ა­ცია შე­იც­ვა­ლა. ახლა, შე­უძ­ლია თუ არა სა­ქარ­თვე­ლოს სპეც­სამ­სა­ხუ­რებს, ჩა­ა­ტა­რონ პი­რო­ბი­თი სა­ზღვრის იქით ოპე­რა­ცია? რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, ტექ­ნი­კუ­რად ეს შე­საძ­ლე­ბე­ლია, მაგ­რამ მა­შინ შენ საქ­მე ოფი­ცი­ა­ლუ­რად უკვე რუ­სეთ­თან გექ­ნე­ბა, რად­გან მას აფხა­ზე­თის დე ფაქ­ტო მთავ­რო­ბას­თა­ნაც და ცხინ­ვა­ლის დე ფაქ­ტო მთავ­რო­ბას­თა­ნაც ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბი აქვს და­დე­ბუ­ლი ერ­თობ­ლი­ვი ქმე­დე­ბის თა­ო­ბა­ზე. ამი­ტომ, შენ ომს გი­ცხა­დებს უკვე ოკუ­პან­ტი რუ­სე­თი და არა - სე­პა­რა­ტის­ტი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა. პრაქ­ტი­კუ­ლად, ეს ქარ­თულ და რუ­სულ მხა­რე­ებს შო­რის სამ­ხედ­რო შე­ტა­კე­ბას ნიშ­ნავს", - აღ­ნიშ­ნავს მა­მუ­კა არე­ში­ძე.

• "რა აღი­ა­რე­ბა­ზეა სა­უ­ბა­რი? ეს მხო­ლოდ უცო­დინ­რო­ბის ამ­ბა­ვია"

კონ­ფლიქ­ტო­ლო­გი პა­ა­ტა ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი, სა­ქარ­თვე­ლოს ყო­ფი­ლი სა­ხელ­მწი­ფო მი­ნის­ტრი რე­ინ­ტეგ­რა­ცი­ის სა­კი­თხებ­ში და ყო­ფი­ლი სა­ხელ­მწი­ფო მი­ნის­ტრი შე­რი­გე­ბი­სა და სა­მო­ქა­ლა­ქო თა­ნას­წო­რო­ბის სა­კი­თხებ­ში, სა­უბ­რობს რო­გორც ე.წ. სამ­ხრეთ ოსე­თის, ისე - აფხა­ზე­თის ე.წ. სა­ზღვრებ­თან მომ­ხდარ გა­ტა­ცე­ბებ­ზე. ის ასე­ვე აღ­ნიშ­ნავს, რომ და­დე­ბი­თი შემ­თხვე­ვე­ბი ყო­ველ­თვის გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი არ არის ხოლ­მე, რაც მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბის პრო­ცესს ხელს უწყობს.

"თვი­თონ ვი­ყა­ვი ამ პრო­ცე­სებ­ში ჩარ­თუ­ლი და გვით­ქვამს, რომ თუ არ ვიხ­მა­უ­რებთ, შე­იძ­ლე­ბა, გა­მო­ვიყ­ვა­ნოთ - მთა­ვა­რია, იქ, ად­გილ­ზე სა­სა­მარ­თლომ­დე არ მი­ვი­დეს საქ­მე. თუ ეს ხერ­ხდე­ბა და მა­ნამ­დე მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი მიმ­დი­ნა­რე­ობს, ამას­თა­ნა­ვე, თუ აფხა­ზურ და ოსურ მხა­რეს­თან გა­მოც­დი­ლე­ბა და ნდო­ბა გაქვს, რო­გორც წესი, ადა­მი­ა­ნი რამ­დენ­ჯერ­მე ისე გა­მოგ­ვიყ­ვა­ნია, რომ არა­ვის გა­უ­გია. სა­ხელ­მწი­ფო მი­ნის­ტრო­ბი­სას, "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბა" ჩვე­ნი ოპო­ზი­ცია იყო და რე­გუ­ლა­რუ­ლად გვა­გი­ნებ­დნენ, მაგ­რამ რამ­დე­ნი­მე მა­ჟო­რი­ტარ დე­პუ­ტატს შე­უ­ტყო­ბი­ნე­ბია, რომ მათი რა­ი­ო­ნი­დან გა­ი­ტა­ცეს ადა­მი­ა­ნე­ბი - მა­თაც კი ვე­უბ­ნე­ბო­დით, რომ თუ არ ვიხ­მა­უ­რებ­დით, გა­მოყ­ვა­ნას შევ­ძლებ­დით და რამ­დე­ნი­მე შემ­თხვე­ვა­ში ასეც მოხ­და. და­დე­ბით მო­მენ­ტებ­ზე ეს, აფხა­ზე­თის შემ­თხვე­ვა მახ­სენ­დე­ბა.

გარ­და ამი­სა, ცხინ­ვა­ლი­დან 12 წლის მერე პა­ტიმ­რე­ბი გა­მოგ­ვიყ­ვა­ნია, მა­გა­ლი­თად, თე­ი­მუ­რაზ ჯე­რა­პო­ვი, რო­მე­ლიც შპი­ო­ნაჟ­ში იყო და­და­ნა­შა­უ­ლე­ბუ­ლი. რო­გორც წესი, ოჯახ­მა ისიც კი არ იცო­და, რო­დის გა­მო­ვი­დოდ­ნენ, ბოლო მო­მენ­ტამ­დე ვა­ჩე­რებ­დით პრო­ცე­სებს, რად­გან ჯერ ერთი, ბო­ლომ­დე არ ვი­ყა­ვით დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლე­ბი, რომ კარ­გად გა­მო­ვი­დო­და, და მე­ო­რეც, მხა­რე­ე­ბი გვთხოვ­დნენ, რომ ეს აფი­ში­რე­ბუ­ლი არ ყო­ფი­ლი­ყო. მათ თა­ვი­ან­თი ოპო­ნენ­ტე­ბი ჰყავთ შიგ­ნით, აფხა­ზურ და ოსურ მხა­რე­ებ­ში, რომ­ლე­ბიც ქარ­თვე­ლებ­თან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის წი­ნა­აღ­მდე­გე­ბი არი­ან", - აღ­ნიშ­ნავს ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი.

მი­სი­ვე თქმით, რუ­სე­თის როლი იმით შე­მო­ი­ფარ­გლე­ბა, რომ პატ­რუ­ლი­რე­ბას ისი­ნი ახორ­ცი­ე­ლე­ბენ, ადა­მი­ა­ნის და­კა­ვე­ბის შემ­დეგ კი მას აფხა­ზებს თუ ოსებს გა­დას­ცე­მენ და კონ­კრე­ტულ პირ­ზე გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა­საც მათ ან­დო­ბენ.

"აყ­ვა­ნა, და­პა­ტიმ­რე­ბა რუ­სე­ბის მხრი­დან ხდე­ბა, რაც შე­ე­ხე­ბა მათი მხრი­დან ორ­კესტრი­რე­ბას, ეს მო­საზ­რე­ბაა, რო­მელ­საც, მა­გა­ლი­თად, მე ხში­რად არ ვე­თან­ხმე­ბი. გაფ­რინ­დაშ­ვი­ლის მა­გა­ლი­თი მშვე­ნი­ე­რია - რუ­სებ­მა ის აიყ­ვა­ნეს, და­ა­პა­ტიმ­რეს, ოსურ მხა­რეს გა­დას­ცეს, შემ­დეგ ოსურ­მა მხა­რემ ის გა­ა­სა­მარ­თლა. მერე ჩა­ე­რია უამ­რა­ვი მხა­რე - გაფ­რინ­დაშ­ვი­ლის მე­უღ­ლემ მოძ­რა­ო­ბა, ხალ­ხის შეკ­რე­ბა და­ი­წყო, ექი­მე­ბი და ა.შ. მა­ში­ნაც, რაკი ხმა­უ­რი ატყდა, სა­ჯა­როდ ვამ­ბობ­დი, რომ სა­სა­მარ­თლოს ჩა­ტა­რე­ბამ­დე მას არ გა­მო­უშ­ვებ­დნენ. ყვე­ლას უნ­დო­და, სა­სა­მარ­თლო არ შემ­დგა­რი­ყო, სა­სა­მარ­თლო შედ­გა; მე ვამ­ბობ­დი, რომ სა­ნამ გაფ­რინ­დაშ­ვი­ლი შე­წყა­ლე­ბას არ ითხოვ­და, არ გა­მო­უშ­ვებ­დნენ - მან ითხო­ვა შე­წყა­ლე­ბა და ისე გა­მო­უშ­ვეს. ასე რომ, რა­ღაც სტან­დარ­ტე­ბი არ­სე­ბობს - ან ხმა­უ­რის გა­რე­შე მალე გა­მოშ­ვე­ბა, ან ხმა­უ­რით, ოღონდ უკვე სა­სა­მარ­თლო­თი გა­მოშ­ვე­ბა. ამი­ტომ, რო­გორც კი ხმა­უ­რი იწყე­ბა, ამო­ცა­ნა უნდა იყოს არა იმის თქმა, რომ "სას­წრა­ფოდ გა­მო­უშ­ვით, გა­მო­უშ­ვით!", არა­მედ მო­ლა­პა­რა­კე­ბა უნდა იყოს იმა­ზე, რომ რაც შე­იძ­ლე­ბა, სწრა­ფად ჩა­ტარ­დეს სა­სა­მარ­თლო და დრო არ გა­ი­წე­ლოს.

რუ­სე­თის მთა­ვა­რი ამო­ცა­ნაა, ე.წ. სა­ზღვა­რი მის ხელ­ში იყოს და სი­ტუ­ა­ცია თვი­თონ აკონ­ტრო­ლოს. ადა­მი­ა­ნი და­ა­პა­ტიმ­რა და მერე უკვე აძ­ლევს ოსებს და აფხა­ზებს სა­შუ­ა­ლე­ბას, გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლოს, გა­ა­სა­მარ­თლოს თუ რა ქნას, ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით შე­და­რე­ბი­თი თა­ვი­სუფ­ლე­ბაა. რუ­სეთს პრინ­ცი­პუ­ლად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი უკვე აღა­რაა, ამა თუ იმ ადა­მი­ანს 60 წელს მი­უს­ჯი­ან თუ 4 წელს. არა­მედ, მის­თვის მთა­ვა­რია, რომ ყვე­ლამ - ქარ­თვე­ლებ­მაც, ოსებ­მაც, აფხა­ზებ­მაც იცოდ­ნენ, რომ იქ ისაა უსაფრ­თხო­ე­ბის მთა­ვა­რი განმკარ­გა­ვი, ჯარი მი­სია, ანუ ძალა მი­სია", - აღ­ნიშ­ნავს ექ­სპერ­ტი.

მი­სი­ვე თქმით, ცენ­ტრა­ლუ­რი მო­მენ­ტია ის, რომ ხელი შე­ე­წყოს გა­ტა­ცე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის ოჯა­ხებს, იყო­ლი­ონ პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი ად­ვო­კა­ტი.

"იგი­ვე, თუ და­ღუ­პუ­ლი ადა­მი­ა­ნია, ტა­ტუ­ნაშ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­შიც, ოჯახს რომ ჰყო­ლო­და ად­ვო­კა­ტი, ის მო­ა­ხერ­ხებ­და, მისი სხე­უ­ლის ნა­წი­ლე­ბი დრო­ზე გად­მო­ცე­მუ­ლი­ყო ქარ­თულ მხა­რეს. არც ბე­ბუ­ას და არც გა­ხე­ლა­ძის შემ­თხვე­ვა­ში მათ და­ქი­რა­ვე­ბუ­ლი ად­ვო­კა­ტე­ბი არ ჰყავ­დათ, არა­მედ, ჰყავ­დათ სა­ხა­ზი­ნო ად­ვო­კა­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც არა­ფერს აკე­თებ­დნენ. ამი­ტომ კარ­გი იქ­ნე­ბო­და რა­ი­მე ფონ­დის შექ­მნა, რო­მე­ლიც ასეთ დროს და­ა­ფი­ნან­სებ­და ად­ვო­კა­ტის და­ქი­რა­ვე­ბას - ამას სა­ხელ­მწი­ფო ვერ გა­ა­კე­თებს, რად­გან იქა­უ­რი ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის აღი­ა­რე­ბა გა­მო­დის. ამი­ტომ, სა­ხელ­მწი­ფომ შე­იძ­ლე­ბა, ხელი შე­უ­წყოს, რომ არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­მა, კერ­ძო პი­რებ­მა, ბიზ­ნეს­მე­ნებ­მა შექ­მნან რა­ი­მე ფონ­დი და ეს იყოს იმის გა­რან­ტია, რომ თუ ადა­მი­ა­ნი დღეს ჩა­ვარ­და, ხვალ­ვე გა­ვიდ­ნენ ოჯახ­ზე და უთხრან, რომ არ­სე­ბობს გარ­კვე­უ­ლი ფონ­დი, რო­მე­ლიც მათ ად­ვო­კა­ტის აყ­ვა­ნა­ში და­ეხ­მა­რე­ბი­ან. გა­ხე­ლა­ძეს ად­ვო­კა­ტი რომ ჰყო­ლო­და, ის და­ამ­ტკი­ცებ­და, რომ ეს კაცი 10 ტყვი­ას ვერ გა­ის­რო­და; ასე­ვე, ბე­ბუ­ას აფხა­ზეთ­ში დრო­შის დაწ­ვის გამო ეკუთ­ვნო­და მაქ­სი­მუმ 2 წელი, მაგ­რამ ჩა­უ­დეს ყუმ­ბა­რა და ვი­თომ სახ­ლში უნა­ხეს ასა­ფეთ­ქე­ბე­ლი მა­სა­ლა. იქ რომ ყო­ფი­ლი­ყო ნორ­მა­ლუ­რი, ძლი­ე­რი ად­ვო­კა­ტი, ამ ასა­ფეთ­ქე­ბელ მა­სა­ლას ამო­ა­ღე­ბი­ნებ­და და და­ამ­ტკი­ცებ­და, რომ ეს სი­მარ­თლე არ იყო. ანუ, ამ დროს სა­ჭი­როა მათი დაც­ვა და ეს არ მომ­ხდა­რა, რო­გორც ჩანს, სა­ხელ­მწი­ფოს არ უწარ­მო­ე­ბია მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი მათ დაც­ვა­ზე.

ამი­ტომ, მუ­შა­ო­ბაა სა­ჭი­რო - როცა მუ­შა­ო­ბა მი­დის და არ­სე­ბობს ნდო­მა მხა­რე­ებს შო­რის და მათ შენ ელა­პა­რა­კე­ბი, რო­გორც აფხა­ზურ და ოსურ მხა­რეს და არა ისე, რომ "რა აზრი აქვს მას­თან ლა­პა­რაკს" - ეს რა თქმა უნდა, მნიშ­ვნე­ლო­ვან­წი­ლად სი­მარ­თლეს შე­ე­სა­ბა­მე­ბა, მაგ­რამ მათ­თან ლა­პა­რა­კით ბევ­რი რამე გა­მო­დის; მაგ­რამ როცა თავ­ზე ახ­ტე­ბი და მოს­კოვს ელა­პა­რა­კე­ბი, მოს­კო­ვი შენ არ გე­ლა­პა­რა­კე­ბა, დრო იწე­ლე­ბა, სა­სა­მარ­თლო მიმ­დი­ნა­რე­ობს, ად­ვო­კა­ტი არ გყავს და სა­სა­მარ­თლო იღებს ყვე­ლა­ზე მკაცრ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას. გა­ხე­ლა­ძეს­თან და­კავ­ში­რე­ბით დღე­საც სა­სა­მარ­თლო პრო­ცე­სი ჯერ კი­დევ არ დამ­თავ­რე­ბუ­ლა, სა­ა­პე­ლა­ციო დრო ჯერ კი­დევ მი­დის, ად­ვო­კა­ტი რომ გვყო­ლო­და, ჯერ ერთი, 12 წელს ვერ მის­ცემ­დნენ, მაგ­რამ ახლა მა­ინც უნდა აიყ­ვა­ნოს ოჯახ­მა ვინ­მე ძლი­ე­რი და ძვი­რა­დღი­რე­ბუ­ლი ად­ვო­კა­ტი, რო­მე­ლიც ად­გილ­ზე გა­ა­სა­ჩივ­რებს სას­ჯელს", - აცხა­დებს AMBEBI.GE-სთან პა­ა­ტა ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი.

ექ­სპერ­ტი ხაზს უს­ვამს, რომ უკა­ნას­კნელ - ირაკ­ლი ბე­ბუ­ას და ზაზა გა­ხე­ლა­ძის შემ­თხვე­ვებ­ში, მო­ლა­პა­რა­კე­ბებ­ში სა­ხელ­მწი­ფოს როლი არ ჩან­და, რად­გან მათ­თვის ამ­დე­ნი წლის მის­ჯა უკვე გაბ­რა­ზე­ბუ­ლი მხა­რე­ე­ბის ქცე­ვაა. მა­შინ რა­ტომ არ იყო საკ­მა­რი­სი აქ­ტი­უ­რო­ბა სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან - იმის გამო ხომ არა, რომ ამ შემ­თხვე­ვა­ში იქ­მნე­ბა ისე­თი აღ­ქმის რის­კი, თით­ქოს ქარ­თუ­ლი მხა­რე აფხა­ზეთ­სა და ე.წ. სამ­ხრეთ ოსეთს და­მო­უ­კი­დებ­ლე­ბად გა­ნი­ხი­ლავს? რო­გორც ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი აღ­ნიშ­ნავს, ეს უბ­რა­ლოდ, აბ­სურ­დია.

"არის გან­ცდა, რომ რუ­სე­თი მა­ინც ყვე­ლა­ფერს აკონ­ტრო­ლებს და სო­ხუმ­თან და ცხინ­ვალ­თან ლა­პა­რაკს აზრი არ აქვს. მე ვე­ლა­პა­რა­კე­ბო­დი, 4 წელი ვი­ყა­ვი მი­ნის­ტრი და არის რამე სა­ბუ­თი, სა­დაც ჩვენ და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბას ვა­ღი­ა­რებთ? ეს ზღა­პა­რია. 2016 წლის 10 მარტს დიდი გაც­ვლა მოხ­და - სო­ხუ­მი­და­ნაც და ცხინ­ვა­ლი­და­ნაც ერ­თდრო­უ­ლად პა­ტიმ­რე­ბი, 14 კაცი გა­მო­იყ­ვა­ნეს. აფხა­ზურ მხა­რეს არა­ფე­რი მო­უ­თხო­ვია, ისე მოგ­ვცეს 2007-2012 წლებ­ში და­კა­ვე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის" დროს ვი­თომ ჯა­შუ­შო­ბის­თვის იყ­ვნენ ჩა­ვარ­დნი­ლე­ბი. ეს 14 პა­ტი­მა­რი ისე გა­მო­ვიყ­ვა­ნეთ, ხელი არა­ფერ­ზე მო­მი­წე­რია, ჰა­ერ­ზე გა­მო­ვიყ­ვა­ნეთ - ვინ­მეს რომ ეთ­ქვა, არ გა­მო­უყ­ვა­ნია ეს ხალ­ხიო, მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბე­ბი არ მექ­ნე­ბო­და, გარ­და ცო­ცხა­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი­სა, რომ­ლე­ბიც დღეს სახ­ლში არი­ან. ჟვა­ნი­ამ თა­ვის დრო­ზე ხელი მო­ა­წე­რა კო­კო­ით­თან 2004 წელს ეს­კა­ლა­ცი­ის გან­მუხ­ტვას, რა აღი­ა­რე­ბა­ზეა სა­უ­ბა­რი? ეს მხო­ლოდ უცო­დინ­რო­ბის ამ­ბა­ვია, რომ თით­ქოს, რა­ღაც კონ­ტაქ­ტე­ბი აღი­ა­რე­ბაა. კონ­სტი­ტუ­ცი­ა­ში გვი­წე­რია, რომ სა­ხელ­მწი­ფო გა­ნუ­ყო­ფე­ლია - ეს არა­ღი­ა­რე­ბის ძა­ლი­ან კარ­გად და­ცუ­ლი სის­ტე­მაა.

ამის მი­ზე­ზია არა­კომ­პე­ტენ­ტუ­რო­ბა, არაკ­ვა­ლი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლო­ბა - დღეს ქარ­თულ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში არ დარ­ჩა ხალ­ხი, ვი­საც აფხა­ზურ და ოსურ მხა­რეს­თან კონ­ტაქ­ტე­ბი აქვს და შე­უძ­ლი­ათ, და­ე­ლა­პა­რა­კონ, ვი­საც აქვს მეხ­სი­ე­რე­ბა, რო­გორ მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და მა­ნამ­დე მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი, ვინ და რო­გორ გა­მო­უყ­ვა­ნი­ათ, ჩვენ რა გაგ­ვი­კე­თე­ბია მათ­თვის, მათ რა გა­უ­კე­თე­ბი­ათ ჩვენ­თვის... გა­მოც­დი­ლი ხალ­ხი არ ჰყავთ. სა­ჭი­როა მეტი კონ­ტაქ­ტე­ბი სო­ხუმ­თან და ცხინ­ვალ­თან და ამით თუნ­დაც რუ­სუ­ლი გავ­ლე­ნე­ბის გა­ნე­იტ­რა­ლე­ბა, რად­გან მათ აქვთ გან­ცდა, რომ მათ სა­ერ­თოდ, ადა­მი­ა­ნე­ბად არ თვლი­ან, კონ­ფლიქ­ტის და მო­ლა­პა­რა­კე­ბის მხა­რედ არ თვლი­ან. ამი­ტომ, მათი სიმ­კაც­რეც აქე­დან მო­დის. და­წყე­ბუ­ლი შე­ვარ­დნა­ძი­დან, სა­ა­კაშ­ვი­ლის დრო­საც კი მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი და კონ­ტაქ­ტე­ბი - ეს მხო­ლოდ "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" პრობ­ლე­მაა, იმ­დე­ნად არა­კომ­პე­ტენ­ტუ­რე­ბი არი­ან, რომ სა­კუ­თა­რი ჩრდი­ლის ეში­ნი­ათ და კონ­ტაქ­ტი აღი­ა­რე­ბა ჰგო­ნი­ათ - თუ ბიჭი გო­გოს ელა­პა­რა­კე­ბა, ეს არ ნიშ­ნავს, რომ ისი­ნი უკვე ცოლ-ქმა­რი არი­ან. როცა ტყვე­ზე, პა­ტი­მარ­ზე, მძე­ვალ­ზეა ლა­პა­რა­კი, რა შუ­ა­შია აღი­ა­რე­ბა? ეს სრუ­ლი აბ­სურ­დია", - აღ­ნიშ­ნავს ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი.

რა მე­სიჯს ვაძ­ლევთ რუ­სეთს ჩვენ შო­რის კონ­ფლიქ­ტის კონ­ტექ­სტში ამ ქმე­დე­ბე­ბით თუ უმოქ­მე­დო­ბით? - რო­გორც ექ­სპერ­ტი ამ­ბობს, ამით რუ­სეთს ვე­უბ­ნე­ბით, რომ ჩვენ არა­კომ­პე­ტენ­ტუ­რე­ბი ვართ.

"ასე­თი მოქ­მე­დე­ბე­ბით რუ­სეთს ვაგ­რძნო­ბი­ნებთ, რომ "კი­დევ გა­ნაგ­რძე, მიდი, ჩვენ შტე­რე­ბი ვართ, სუ­ლე­ლე­ბი, არაფ­რის მკე­თებ­ლე­ბი, არაპრო­ფე­სი­ო­ნა­ლე­ბი და არა­კომ­პე­ტენ­ტუ­რე­ბი და მო­მა­ვალ­ში კი­დევ უფრო უა­რე­სად მო­ვიქ­ცე­ვით. ეს რუ­სეთს ხელს აძ­ლევს, ასე­თი მოქ­მე­დე­ბე­ბით ის ხე­დავს, რამ­დე­ნად უუ­ნა­როა სა­ქარ­თვე­ლო, სწო­რი რე­ა­გი­რე­ბა მო­ახ­დი­ნოს მის აგ­რე­სი­ა­ზე და ის უფრო აგ­რე­სი­უ­ლი ხდე­ბა; უფრო მშვიდ­დე­ბა, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს­თან და­კავ­ში­რე­ბით პრობ­ლე­მა არაა - "მე ახლა პრობ­ლე­მა მაქვს უკ­რა­ი­ნა­ში, ევ­რო­პას­თან, ნა­ვალ­ნი­ზე, მაგ­რამ სა­ქარ­თვე­ლო არაფ­რის გამ­კე­თე­ბე­ლია". რუ­სე­თი შეშ­ფოთ­დე­ბა მა­შინ, როცა ჩვენ და­ვი­წყებთ ურ­თი­ერ­თო­ბას აფხა­ზურ და ოსურ მხა­რე­ებ­თან, მა­შინ ნერ­ვი­უ­ლო­ბენ ხოლ­მე. თა­მა­მად შე­მიძ­ლია გი­თხრათ, რო­გორც კი აფხა­ზე­ბი და ქარ­თვე­ლე­ბი, აფხა­ზე­ბი და ოსე­ბი სად­მე უცხო­ეთ­ში ხვდე­ბი­ან ერ­თმა­ნეთს, როცა ბრუნ­დე­ბი­ან, სა­ზღვარ­ზე 2-3 სა­ა­თი­ან და­კი­თხვებს უწყო­ბენ ხოლ­მე, - რა­ტომ ხვდე­ბით ქარ­თვე­ლებს, სად და ა.შ. ხმა­მაღ­ლა კი ამ­ბო­ბენ რუ­სე­ბი, რომ ეს ქარ­თულ-აფხა­ზუ­რი და ქარ­თულ-ოსუ­რი კონ­ფლიქ­ტია და ჩვენ უნდა ვი­ლა­პა­რა­კოთ, მაგ­რამ რო­გორც კი ასე­თი რამ ფიქ­სირ­დე­ბა, მა­შინ­ვე ხდე­ბა კონ­ტროლ­ზე აყ­ვა­ნა.

რუსი იმი­ტომ გა­ი­ძა­ხის ყო­ველ­თვის, რომ ქარ­თვე­ლე­ბი და აფხა­ზე­ბი და ქარ­თვე­ლე­ბი და ოსე­ბი უნდა ხვდე­ბოდ­ნენ ერ­თმა­ნეთს, რომ კარ­გად იცის, ქარ­თვე­ლე­ბი ამის გამ­კე­თებ­ლე­ბი არ არი­ან. აბა, და­ვი­წყოთ კონ­ტაქ­ტე­ბი და შე­იც­ვლე­ბა ვი­თა­რე­ბა, მაგ­რამ, სამ­წუ­ხა­როდ, ჩვენ ამას არ ვა­კე­თებთ, მთე­ლი ჩვე­ნი ყუ­რა­დღე­ბა და­სავ­ლე­თის­კე­ნაა გა­და­ტა­ნი­ლი - დიახ, ევ­რო­პა და ამე­რი­კა ძა­ლი­ან გვეხ­მა­რე­ბა, მაგ­რამ ჩვენს ნაც­ვლად ისი­ნი საქ­მეს ვერ გა­ა­კე­თე­ბენ. ვე­რა­ნა­ი­რი ევ­რო­პა ხელს ვერ შეგ­ვი­წყობს, თუ ჩვენ არ მო­ვინ­დო­მებთ. მთე­ლი ჩვე­ნი ყუ­რა­დღე­ბა იმა­ზეა გა­და­ტა­ნი­ლი, რომ ისი­ნი ჩვენს საქ­მეს აკე­თებ­დნენ - "ვი­ღა­ცამ ჩემს ნაც­ვლად მო­იყ­ვა­ნოს ცოლი" - და­ახ­ლო­ე­ბით ეს მო­მენ­ტია", - აცხა­დებს პა­ა­ტა ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი.