რო­გორც ცნო­ბი­ლია, კო­რო­ნა­ვირუ­სის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ერთ-ერ­თმა ვაქ­ცი­ნამ, ჯერ­ჯე­რო­ბით, ყვე­ლა გა­მოც­დას გა­უძ­ლო და 90%-იანი ეფექ­ტუ­რო­ბა აჩ­ვე­ნა. Pfizer-ისა და BioNTech-ის შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი ვაქ­ცი­ნა ექ­სპე­რი­მენ­ტულ მიდ­გო­მა­ზეა და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი, რო­მე­ლიც იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის მომ­ზა­დე­ბის მიზ­ნით, ვირუ­სის გე­ნე­ტი­კუ­რი კო­დის ნა­წი­ლის ინექ­ცი­ას გუ­ლის­ხმობს.

კომ­პა­ნი­ე­ბი აცხა­დე­ბენ, რომ ვაქ­ცი­ნა უკვე ექვს ქვე­ყა­ნა­ში 43 500 ადა­მი­ან­ზე გა­მოს­ცა­დეს და უსაფრ­თხო­ე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით პრობ­ლე­მე­ბი არ შექ­მნი­ლა. ვაქ­ცი­ნა­ზე ჩა­ტა­რე­ბულ­მა კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ კო­ვიდ 19-სგან და­სა­ცა­ვად სა­ჭი­როა ორი დოზა, სამი კვი­რის ინ­ტერ­ვა­ლით. 90%-იანი დაც­ვა კი მე­ო­რე დო­ზის მი­ღე­ბი­დან 7 დღე­ში მი­იღ­წე­ვა. საც­დე­ლი კვლე­ვე­ბი აშშ - ში, გერ­მა­ნი­ა­ში, ბრა­ზი­ლი­ა­ში, არ­გენ­ტი­ნა­ში, სამ­ხრეთ აფ­რი­კა­სა და თურ­ქეთ­ში ჩა­ტარ­და.

Pfizer-ში აცხა­დე­ბენ, რომ მიმ­დი­ნა­რე წლის ბო­ლოს­თვის ვაქ­ცი­ნის 50 მი­ლი­ო­ნი დო­ზის მი­წო­დე­ბა, 2021 წლის ბო­ლოს­თვის კი ამ რა­ო­დე­ნო­ბის 1.3 მი­ლი­არ­დამ­დე გაზ­რდა იქ­ნე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლი.

კომ­პა­ნი­ე­ბი გეგ­მა­ვენ, რომ თა­ვი­ან­თი ვაქ­ცი­ნის გა­მო­ყე­ნე­ბის­თვის სა­ჭი­რო სა­გან­გე­ბო ნე­ბარ­თვის მო­პო­ვე­ბის თხოვ­ნით შე­სა­ბა­მის ორ­გა­ნო­ებს უახ­ლო­ეს მო­მა­ვალ­ში მი­მარ­თონ. რა გზა უნდა გა­ი­ა­როს მან, ვიდ­რე მისი მა­სობ­რი­ვი გა­მო­ყე­ნე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლი გახ­დე­ბა? ამ თე­მა­ზე და კი­დევ ახალ კო­რო­ნა­ვირუს­თან და­კავ­ში­რე­ბულ სა­კი­თხზე AMBEBI.GE-ს ინ­ფექ­ცი­უ­რი პა­თო­ლო­გი­ის, შიდსი­სა და კლი­ნი­კუ­რი იმუ­ნო­ლო­გი­ის ეპი­დე­მი­ო­ლო­გი, ნიუ-იორ­კის შტა­ტის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მა­გის­ტრი ეკა­ტე­რი­ნე ქარ­ქა­შა­ძე ესა­უბ­რა.

ასევე დაგაინტერესებთ

15:23 / 10-11-2020

"იმედი ნამდვილად არსებობს" - რას ყვება გერმანიაში მოღვაწე ქართველი ექიმი კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინაზე, რომელმაც ჯერჯერობით ყველა გამოცდას გაუძლო

12:16 / 11-11-2020

ცოლ-ქმარი, რომელთა მიერ შექმნილმა ვაქცინამაც, შესაძლოა, პანდემიისგან გვიხსნას, წყვილი კი მსოფლიოს გმირად მოევლინოს - თურქი მიგრანტების წარმატება

- კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვე­ბის წი­ნას­წარ­მა შე­დე­გებ­მა კომ­პა­ნია Pfizer-ის წარ­მო­ე­ბის ვაქ­ცი­ნის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბა და­ა­დას­ტუ­რა, თუმ­ცა ეს კვლე­ვა ოფი­ცი­ა­ლუ­რად ჯერ არ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლა. აშშ-ის ჯან­მრთე­ლო­ბის ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის დი­რექ­ტო­რი ენ­ტო­ნი ფა­უ­ჩიც მი­იჩ­ნევს, რომ აღ­ნიშ­ნუ­ლი შე­დე­გე­ბი იმე­დის­მომ­ცე­მია. ეს უკვე ძა­ლი­ან კარ­გი ნი­შა­ნია იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ კვლე­ვა­ში და­ახ­ლო­ე­ბით 43 ათა­სი ადა­მი­ა­ნი იყო ჩარ­თუ­ლი, რაც საკ­მა­ოდ დიდი რი­ცხვია. წარ­მო­ე­ბამ­დე და პრო­დუქ­ტის ფარ­თოდ გა­მო­ყე­ნე­ბის­თვის, ვაქ­ცი­ნას სჭირ­დე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი უწყე­ბე­ბის­გან სპე­ცი­ა­ლუ­რი ნე­ბარ­თვის მი­ღე­ბა. გარ­და ამი­სა, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გა­მოწ­ვე­ვაა საკ­მა­რი­სი რა­ო­დე­ნო­ბის დო­ზის წარ­მო­ე­ბა მას­ზე არ­ნა­ხუ­ლად დიდი მო­თხოვ­ნის პი­რო­ბებ­ში. კომ­პა­ნია მი­იჩ­ნევს, რომ ამ წლის ბო­ლომ­დე შე­უძ­ლია 50 მი­ლი­ო­ნი დო­ზის წარ­მო­ე­ბა და 2021 წლის ბო­ლომ­დე - 1.3 მი­ლი­არ­დი დო­ზის წარ­მო­ე­ბას შეძ­ლებს. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, ეს ვერ და­ფა­რავს მსოფ­ლიო მო­სახ­ლე­ო­ბას. ბუ­ნებ­რი­ვია, ქვეყ­ნე­ბი უკვე შეკ­ვე­თის რიგ­ში დგა­ნან. რო­გორც წესი, უპი­რა­ტე­სო­ბა აქვთ იმ ქვეყ­ნებს, რომ­ლე­ბიც მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ ვაქ­ცი­ნის კვლე­ვა­ში. ამ შემ­თხვე­ვა­ში ესე­ნია აშშ, არ­გენ­ტი­ნა, ბრა­ზი­ლია, გერ­მა­ნია და სხვ. აქვე უნდა აღ­ვნიშ­ნოთ, რომ სხვა წარ­მო­ე­ბის ვაქ­ცი­ნე­ბიც გა­დი­ან კვლე­ვებს და მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რო­მე­ლი­მემ ეფექ­ტი­ა­ნი შე­დე­გე­ბი უახ­ლო­ეს მო­მა­ვალ­ში გა­მო­აქ­ვეყ­ნოს.

- რო­დის მო­აღ­წევს ჩვე­ნამ­დე და ყვე­ლას­თვის იქ­ნე­ბა თუ არა ხელ­მი­საწ­ვდო­მი. სა­ინ­ტე­რე­სოა ასე­ვე ისიც, პირ­ველ ეტაპ­ზე მხო­ლოდ რის­კჯ­გუ­ფე­ბის მქო­ნე პა­ცი­ენ­ტე­ბი დაკ­მა­ყო­ფილ­დე­ბი­ან, თუ სხვა კრი­ტე­რი­უ­მის მი­ხედ­ვით მოხ­დე­ბა გა­ნა­წი­ლე­ბა?

- სა­ქარ­თვე­ლო­ში ვაქ­ცი­ნის შე­მო­ტა­ნა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა გარ­კვე­ულ­წი­ლად დრო­ულ შეკ­ვე­თა­სა და მო­ლა­პა­რა­კე­ბა­ზე, რაც სა­ხელ­მწი­ფო უწყე­ბის პრე­რო­გა­ტი­ვაა. თუმ­ცა სა­უ­კე­თე­სო შემ­თხვე­ვა­ში, რე­ა­ლო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ალ­ბათ არ უნდა ვე­ლო­დოთ მას 2021 წლის შე­მოდ­გო­მამ­დე. შე­ზღუ­დუ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, სა­წყის ეტაპ­ზე ვაქ­ცი­ნა ვერ იქ­ნე­ბა ხელ­მი­საწ­ვდო­მი სა­ყო­ველ­თა­ოდ მთე­ლი მო­სახ­ლე­ო­ბის­თვის. სა­კი­თხზე, თუ ვის­თვის იყოს გან­კუთ­ვნი­ლი ვაქ­ცი­ნა პირ­ველ რიგ­ში, სხვა ქვეყ­ნე­ბიც მსჯე­ლო­ბენ და უპი­რა­ტე­სო­ბას ანი­ჭე­ბენ ასა­კობ­რივ გა­ნა­წი­ლე­ბას: რად­გან ასა­კი ამ და­ა­ვა­დე­ბის სე­რი­ო­ზუ­ლი რის­კფაქ­ტო­რია, ამ­დე­ნად ფიქ­რო­ბენ, რომ პირ­ველ რიგ­ში ასა­კო­ვა­ნი ჯგუ­ფე­ბის ვაქ­ცი­ნა­ცია უნდა ჩა­ტარ­დეს. გარ­და ამი­სა, ჩა­მო­ნათ­ვალ­ში უნდა მოხ­ვდნენ პი­რე­ბი, რომ­ლებ­საც აღე­ნიშ­ნე­ბათ Covid-19-ის გარ­თუ­ლე­ბე­ბის მა­ღა­ლი რის­კი: დი­ა­ბე­ტის, გულ­სის­ხლძარ­ღვთა და­ა­ვა­დე­ბე­ბის მქო­ნე პა­ცი­ენ­ტე­ბი და სხვ.

- უკვე საკ­მაო დრო გა­ვი­და და სა­ინ­ტე­რე­სოა, გა­ნი­ცა­და თუ არა კო­ვი­დინ­ფექ­ცი­ამ მუ­ტა­ცია და რამ­დე­ნად აგ­რე­სი­უ­ლია ის ამ ეტა­პის­თვის?

- ბევ­რი სა­უ­ბა­რი იყო ახა­ლი კო­რო­ნა­ვირუ­სის მუ­ტა­ცი­ა­ზე და მისი ვირუ­ლენ­ტო­ბის (აგ­რე­სი­უ­ლო­ბის) შემ­ცი­რე­ბა­ზე ან გაძ­ლი­ე­რე­ბა­ზე. დღე­ი­სათ­ვის ამის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბა არ არ­სე­ბობს. ერ­თა­დერ­თი, რაც ხელთ აქვს მეც­ნი­ე­რე­ბას ის არის, რომ ვირუ­სის კონ­კრე­ტულ­მა ნა­წილ­მა გა­ნი­ცა­და მუ­ტა­ცია (ცვლი­ლე­ბა), რო­მე­ლიც პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლია ვირუ­სის უჯრედ­ში შეჭ­რა­ზე (ცნო­ბი­ლია Spike-პრო­ტე­ი­ნის სა­ხე­ლით) და გა­მომ­დი­ნა­რე აქე­დან, ეს გავ­ლე­ნას ახ­დენს ვირუ­სის კონ­ტა­გი­ო­ზუ­რო­ბა­ზე ანუ გა­და­ცე­მის უნარ­ზე. გან­მარ­ტე­ბის­თვის, ეს ნიშ­ნავს, რომ ვირუ­სის ნაკ­ლე­ბი კონ­ცენ­ტრა­ცია არის სა­ჭი­რო, რომ ადა­მი­ა­ნის ინ­ფი­ცი­რე­ბა მოხ­დეს და ვირუ­სი უფრო ად­ვი­ლად გა­დამ­დე­ბი გახ­და. თუმ­ცა არა­ფე­რი მოწ­მობს, რომ პან­დე­მი­ის და­წყე­ბი­დან დღემ­დე ვირუ­სის აგ­რე­სი­უ­ლო­ბა შე­იც­ვა­ლა რო­მე­ლი­მე კუ­თხით. უბ­რა­ლოდ, ახლა მეტი ვი­ცით ამ ვირუს­ზე.

მუ­ტა­ცი­ის სა­კითხს გა­ვაგ­რძე­ლებ და ბოლო სი­ახ­ლე­ე­ბის მი­ხედ­ვით, და­ნი­ა­ში წა­უ­ლებ­ში აღ­მო­ა­ჩი­ნეს კო­რო­ნა­ვირუ­სი და ფრთხი­ლო­ბენ, რომ მუ­ტა­ცი­ის შე­დე­გად უფრო აგ­რე­სი­უ­ლი შტა­მი არ წარ­მო­იშ­ვას, რაც პო­ტენ­ცი­უ­რად გლო­ბა­ლუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის საფრ­თხეს ქმნის და ამ მიზ­ნით წა­უ­ლე­ბის პო­პუ­ლა­ცი­ე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბის გეგ­მაც კი და­სა­ხეს. ამ­დე­ნად, მა­ინც ვერ გა­მოვ­რი­ცხავთ იმ რისკს, რომ ვირუს­მა მო­მა­ვალ­ში რა­ი­მე მუ­ტა­ცია გა­ნი­ცა­დოს და სხვა­ნა­ი­რი გახ­დეს.

- თით­ქოს ასე­თი მო­საზ­რე­ბაც გა­ის­მა, რომ რაც მეტს შეხ­ვდე­ბა ეს ვირუ­სი, ლე­ტა­ლო­ბა უფრო ნაკ­ლე­ბი იქ­ნე­ბა. თუ ასეა, ამას რა ახ­სნა აქვს?

- მო­საზ­რე­ბა, რომ რაც მეტს შეხ­ვდე­ბა ვირუ­სი, ლე­ტა­ლო­ბა ნაკ­ლე­ბი იქ­ნე­ბა, არ ემ­ყა­რე­ბა რა­ი­მე მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბას. თუ ვგუ­ლის­ხმობთ ვირუ­ლენ­ტო­ბის შემ­ცი­რე­ბას და ნაკ­ლებ აგ­რე­სი­უ­ლო­ბას, ამის და­მა­დას­ტუ­რე­ბე­ლი სე­რი­ო­ზუ­ლი არ­გუ­მენ­ტი არ გვაქვს. ერთი, რა­მაც შე­იძ­ლე­ბა ლე­ტა­ლო­ბის პრო­ცენ­ტუ­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი შე­ამ­ცი­როს, გახ­ლავთ ის, რომ დი­აგ­ნოს­ტი­კის დახ­ვე­წით და ტეს­ტი­რე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბით ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლე­ბის გა­მოვ­ლე­ნა იზ­რდე­ბა და რო­დე­საც და­ა­ვა­დე­ბულ­თა სა­ერ­თო რა­ო­დე­ნო­ბა იზ­რდე­ბა, ბუ­ნებ­რი­ვია, ლე­ტა­ლო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი, ანუ პრო­ცენ­ტუ­ლი წილი, შემ­ცირ­დე­ბა.

- კვლე­ვე­ბის მი­ხედ­ვით, ვირუ­სით ინ­ფი­ცი­რე­ბი­სას, და­ა­ვა­დე­ბის უსიმპტო­მო მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბას რა იწ­ვევს, რა­ზეა ეს და­მო­კი­დე­ბუ­ლი?

- მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, რიგ შემ­თხვე­ვებ­ში, Covid-19 და­დას­ტუ­რე­ბულ პა­ცი­ენ­ტებ­ში უსიმპტო­მო მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბა აღი­ნიშ­ნე­ბა. ბო­ლომ­დე არ არის გარ­კვე­უ­ლი, თუ რა იწ­ვევს უსიმპტო­მო მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბას, ან თუნ­დაც გარ­თუ­ლე­ბებს და და­ა­ვა­დე­ბის სრუ­ლი­ად გან­სხვა­ვე­ბულ მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბას პა­ცი­ენ­ტებ­ში. ერთი ფაქ­ტო­რი შე­იძ­ლე­ბა იყოს ორ­გა­ნიზ­მის იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი, რო­გორც ეს სხვა ინ­ფექ­ცი­ე­ბის დრო­საც აღი­ნიშ­ნე­ბა და თით­ქოს ახა­ლი ამა­ში არა­ფე­რია. მე­ო­რე მხრივ, ბოლო დროს, მე­ტად ლა­პა­რა­კო­ბენ ვირუ­სის და­მა­ინ­ფი­ცი­რე­ბელ დო­ზა­ზე. ცხო­ვე­ლებ­ზე ექ­სპე­რი­მენ­ტებ­ში და­ამ­ტკი­ცეს, რომ ვირუ­სის და­ბა­ლი დოზა იწ­ვევს და­ა­ვა­დე­ბის მსუ­ბუქ მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბას და მა­ღა­ლი დოზა კი ზრდის და­ზი­ა­ნე­ბის და გარ­თუ­ლე­ბე­ბის რისკს. სხვა­თა შო­რის, ნიღ­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის მარ­თე­ბუ­ლო­ბა ამ კუ­თხით კი­დევ უფრო ძლი­ერ­დე­ბა, რად­გან ნიღ­ბის ტა­რე­ბის პი­რო­ბებ­ში, ადა­მი­ა­ნის და­ინ­ფი­ცი­რე­ბაც რომც მოხ­დეს, ვირუ­სის ნაკ­ლე­ბი დოზა მოხ­ვდე­ბა ორ­გა­ნიზ­მში და შე­სა­ბა­მი­სად, მცირ­დე­ბა მძი­მე გარ­თუ­ლე­ბე­ბის რის­კიც, თუ ეს თე­ო­რია მარ­თე­ბუ­ლია.

- ერთ-ერთი კვლე­ვით, ამ ვირუ­სის­თვის თით­ქოს მე­ო­რე ჯგუ­ფის სის­ხლი ყო­ფი­ლა სა­რის­კო. რას ეყ­რდნო­ბა ეს მო­საზ­რე­ბა და მარ­თლაც ასეა?

- გა­მოქ­ვენ­და კვლე­ვა, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც სის­ხლის ჯგუ­ფი და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია Covid-19-ის სიმ­ძი­მეს­თან: კვლე­ვა­ში და­ინ­ფი­ცი­რე­ბის და მძი­მე ფორ­მე­ბის რის­კი ყვე­ლა­ზე და­ბა­ლი იყო პირ­ვე­ლი ჯგუ­ფის (0 ჯგუ­ფი) პი­რებ­ში და ყვე­ლა­ზე მა­ღა­ლი - მე­ო­რე ჯგუ­ფის (A ჯგუ­ფი) შემ­თხვე­ვა­ში. თუმ­ცა ეს არის ერთი კვლე­ვის მო­ნა­ცე­მი და არ ნიშ­ნავს, რომ ეს აბ­სო­ლუ­ტუ­რი მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბაა და ამას ინ­დი­ვი­დუ­ლურ დო­ნე­ზე რა­ი­მე გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ბა არ გა­აჩ­ნია. შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ტარ­დეს მსგავ­სი კვლე­ვე­ბი და მათ გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი შე­დე­გე­ბი მოგ­ვცეს, ამ­დე­ნად, ეს სა­კი­თხი მო­ი­თხოვს შემ­დეგ შეს­წავ­ლას. ახ­სნა, თუ რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა სის­ხლის ჯგუ­ფი უკა­შირ­დე­ბო­დეს Covid-19-ს, არ მო­ი­პო­ვე­ბა.

- პა­ცი­ენ­ტე­ბის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის მი­ზე­ზად ხში­რად თან­მდევ და­ა­ვა­დე­ბებს ასა­ხე­ლე­ბენ. სა­ბო­ლო­ოდ, რა სტა­ტის­ტი­კა შე­იქ­მნა, კო­ვი­დის შემ­თხვე­ვა­ში რო­მე­ლი თან­მდე­ვი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი (გუ­ლის უკ­მა­რი­სო­ბა, დი­ა­ბე­ტი, ჰი­პერ­ტენ­ზია) სრულ­დე­ბა ლე­ტა­ლუ­რი შე­დე­გით?

- მსოფ­ლი­ო­ში, და მათ შო­რის, სა­ქარ­თვე­ლო­შიც, Covid-19-ის გარ­თუ­ლე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, გარ­კვე­უ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი რისკ-ფაქ­ტორს წარ­მო­ად­გე­ნენ და ეს ჩა­მო­ნათ­ვა­ლია: დი­ა­ბე­ტი, სიმ­სუქ­ნე, არ­ტე­რი­უ­ლი ჰი­პერ­ტენ­ზია, გულ-სის­ხლძარვთა და­ა­ვა­დე­ბე­ბი, ფილ­ტვის ქრო­ნი­კუ­ლი პა­თო­ლო­გი­ე­ბი, სის­ხლის შე­დე­დე­ბის სის­ტე­მის და­ა­ვა­დე­ბე­ბი, ასე­ვე, მდგო­მა­რე­ო­ბე­ბი, რო­დე­საც დაქ­ვე­ი­თე­ბუ­ლია იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მა (მაგ. ქი­მი­ო­თე­რა­პი­ის ფონ­ზე). თუმ­ცა აქვე გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია, რომ ეს და­ა­ვა­დე­ბე­ბი არ წარ­მო­ად­გენს გა­ნა­ჩენს, რად­გან რო­დე­საც ქრო­ნი­კუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბა მარ­თუ­ლია, რის­კიც მი­ნი­მუ­მამ­დეა დაყ­ვა­ნი­ლი. გვახ­სოვ­დეს, რომ ყვე­ლა შემ­თხვე­ვა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რია. ქრო­ნი­კუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბის არ­სე­ბო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში სა­სურ­ვე­ლია, გაძ­ლი­ერ­დეს თავ­დაც­ვის ზო­მე­ბი (ნი­ღა­ბი, დის­ტან­ცი­რე­ბა) და აგ­რეთ­ვე, კონ­სულ­ტა­ცია პი­რად ექიმ­თან. ეს არ ნიშ­ნავს, რომ ვინ­მე და­ცუ­ლია და მი­უ­ხე­და­ვად ჩა­მოთ­ვლი­ლი რის­კის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის არ­სე­ბო­ბი­სა, ყვე­ლამ უნდა და­იც­ვას მო­წო­დე­ბუ­ლი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი.