Coronaviruses არის ვირუ­სე­ბის ოჯა­ხი, რომ­ლე­ბიც და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლია მათი გვირ­გვი­ნის მსგავ­სი გა­რეგ­ნო­ბის­თვის. ანუ, ვირუსს სა­ხე­ლი და­ერ­ქვა ზე­და­პი­რი­დან გა­მოშ­ვე­რი­ლი წვე­ტე­ბის გამო, რომ­ლე­ბიც გვირ­გვინს ჰგავს.

კო­რო­ნა­ვუ­რი­სის ჯგუ­ფის პირ­ვე­ლი ვირუ­სი 1960–იან წლებ­ში და­ფიქ­სირ­და. თუმ­ცა ამ­ჟა­მად გავ­რცე­ლე­ბულ ვირუსს „ახა­ლი“ ეწო­და, რად­გან ის არის კო­რო­ნა­ვირუ­სის დღემ­დე უც­ნო­ბი შტა­მი. კო­რო­ნა­ვირუ­სე­ბი ზო­ო­ნო­ზუ­რია, რაც ნიშ­ნავს, რომ ისი­ნი გა­და­ე­ცე­მი­ან ცხო­ვე­ლე­ბი­დან ადა­მი­ა­ნებს და შემ­დეგ იწყე­ბა მათი ადა­მი­ა­ნებ­ში ფარ­თო გავ­რცე­ლე­ბა

ახალ კო­რო­ნა­ვირუს­თან და­კავ­ში­რე­ბულ სა­ინ­ტე­რე­სო დე­ტა­ლებ­ზე კლი­ნი­კა „Mმედი 22-ის“ პრო­ფე­სო­რი თამ­თა ივა­ნაშ­ვი­ლი გვე­სა­უბ­რე­ბა.

რო­მე­ლია კო­რო­ნა­ვირუ­სის ძვე­ლი შტა­მე­ბი და რო­გო­რია მათ მიერ მი­ყე­ნე­ბუ­ლი ზი­ა­ნი მსოფ­ლი­ო­ში?

კო­რო­ნა­ვირუ­სე­ბი არის ვირუ­სე­ბის დიდი ოჯა­ხი, რომ­ლე­ბიც, რო­გორც წესი, იწ­ვევს მსუ­ბუქ და ზო­მი­ე­რი სიმ­ძი­მის ზედა სა­სუნ­თქი გზე­ბის და­ა­ვა­დე­ბებს ადა­მი­ა­ნებ­ში. ამას­თან, XXI სა­უ­კუ­ნე­ში სამ­ჯერ კო­რო­ნა­ვირუ­სის გა­მოვ­ლე­ნამ გა­მო­იწ­ვია სე­რი­ო­ზუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი და გლო­ბა­ლუ­რი გა­და­ცე­მის პრობ­ლე­მე­ბი. ასო­ბით კორ­ნა­ვირუ­სი არ­სე­ბობს, რო­მელ­თა უმე­ტე­სო­ბა ცხო­ვე­ლებ­ში არ­სე­ბობს ღო­რე­ბის, აქ­ლე­მე­ბის, ღა­მუ­რი­სა და კა­ტე­ბის ჩათ­ვლით. ზოგ­ჯერ ეს ვირუ­სე­ბი ხვდე­ბა ადა­მი­ა­ნე­ბის ორ­გა­ნიზ­მში და შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს და­ა­ვა­დე­ბა.

კო­რო­ნა­ვირუ­სე­ბი­დან სამს სა­ხე­ო­ბას შე­იძ­ლე­ბა ჰქონ­დეს უფრო სე­რი­ო­ზუ­ლი შე­დე­გე­ბი ადა­მი­ა­ნებ­ში. ესე­ნია:

• სარ­სი- SARS (severe acute respiratory syndrome) - მძი­მე მწვა­ვე რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი სინ­დრო­მი, რო­მე­ლიც გაჩ­ნდა 2002 წლის ბო­ლოს და მას 770 ადა­მი­ა­ნი ემსხვერ­პლა
• მერ­სი-MERS (Middle East respiratory syndrome) - ახლო აღ­მო­სავ­ლე­თის რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი სინ­დრო­მი, რო­მე­ლიც გაჩ­ნდა 2012 წელს და მას 850 ადა­მი­ა­ნი ემსხვერ­პლა.
• COVID-19 (corona virus desease 2019) – მი­სით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ავა­დო­ბა პირ­ვე­ლად გა­მოვ­ლინ­და ჩი­ნე­თის ქა­ლაქ­ში უხან­ში და მას ოფი­ცი­ა­ლუ­რად ეწო­და „კო­რო­ნა­ვირუ­სის და­ა­ვა­დე­ბა - 2019“ ანუ COVID19 . ამ­რი­გად, სა­ხე­ლი შედ­გე­ბა სიმ­ბო­ლო­ე­ბი­სა­გან Corona-Virus-Desaese-2019 იგი­ვე CO-VI-D -19. დღეს მიმ­დი­ნა­რე­ობს გლო­ბა­ლუ­რი ძა­ლის­ხმე­ვა მისი გავ­რცე­ლე­ბის შე­სა­ჩე­რებ­ლად.

კო­რო­ნა­ვირუ­სის სულ მცი­რე ოთხი ტიპი ყო­ველ­წლი­უ­რად მთელ მსოფ­ლი­ო­ში სხვა­დას­ხვა სიმ­ძი­მის ინ­ფექ­ცი­ებს იწ­ვევს, მა­გა­ლი­თად, გა­ცი­ე­ბას. ცხოვ­რე­ბის გარ­კვე­ულ მო­მენ­ტში, ადა­მი­ან­თა უმე­ტე­სო­ბა ერთი ან რამ­დე­ნი­მე ამ ვირუ­სით ერთხელ მა­ინც ავა­დე­ბა.

რო­გორ ვრცელ­დე­ბა ვირუ­სი?

ვირუ­სი ვრცელ­დე­ბა და­ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის რეს­პი­რა­ცი­ულ წვე­თებ­თან, რო­მე­ლიც წარ­მო­იქ­მნე­ბა ხვე­ლის ან და­ცე­მი­ნე­ბის დროს, უშუ­ა­ლო კონ­ტაქ­ტის გზით და ვირუ­სით და­ინ­ფი­ცი­რე­ბულ ზე­და­პი­რებ­თან შე­ხე­ბით. ვირუ­სი COVID-19 ზე­და­პირ­ზე რამ­დე­ნი­მე სა­ათს ძლებს, მაგ­რამ კვდე­ბა მარ­ტი­ვი დე­ზინ­ფი­ცი­რე­ბი­სას. და­ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი სუნ­თქვი­სას, სა­უბ­რი­სას, ხვე­ლე­ბის ან და­ცე­მი­ნე­ბი­სას წარ­მოქ­მნი­ან ციც­ქნა რეს­პი­რა­ტო­რულ წვე­თებს, რო­მელ­თა სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც ვირუ­სი ჰა­ერ­ში ვრცელ­დე­ბა. რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი წვე­თე­ბის დიდი ნა­წი­ლი და­ახ­ლო­ე­ბით ერთი მეტ­რის მან­ძილ­ზე დაბ­ლა ეცე­მა. რო­დე­საც ადა­მი­ან­მა არ იცის, რომ ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლია, თა­ვი­სუფ­ლად და­დის სამ­სა­ხურ­ში, სპორ­ტულ დარ­ბა­ზებ­ში, რე­ლი­გი­ურ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­ში, მგზავ­რობს სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ტრან­სპორ­ტით და სუნ­თქავს სხვა ადა­მი­ან­თა სი­ახ­ლო­ვეს. ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ახლო კონ­ტაქ­ტში არი­ან ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლებ­თან, გან­სა­კუთ­რე­ბით, ოჯა­ხის წევ­რე­ბი და სა­მე­დი­ცი­ნო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბე­ბის თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი, ვირუ­სით სწო­რედ ამ გზით ავად­დე­ბი­ან. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია ისიც, რომ ჯან­დაც­ვის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ცნო­ბით, ასიმპტო­მუ­რი შემ­თხვე­ვე­ბი ანუ სიმპტო­მე­ბის გა­რე­შე და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი შემ­თხვე­ვე­ბი იშ­ვი­ა­თია.

მეც­ნი­ე­რებ­მა ჯერ–ჯე­რო­ბით და­ზუს­ტე­ბით არ იცი­ან, რამ­დენ ხანს ცო­ცხლობს ახა­ლი კო­რო­ნა­ვირუ­სი სხვა­დას­ხვა საგ­ნე­ბის ზე­და­პირ­ზე, მაგ­რამ რო­გორც პირ­ვე­ლა­დი კვლე­ვა აჩ­ვე­ნებს, პა­თო­გე­ნის გავ­რცე­ლე­ბას ვერ უნდა აჩე­რებ­დეს ცხე­ლი და ნო­ტიო გა­რე­მო. ცნო­ბი­ლია, რომ თბი­ლი ამინ­დი აჩე­რებს გრიპს და უფრო მსუ­ბუქ კო­რო­ნა­ვირუ­სებს.

რა­ტომ ვრცელ­დე­ბა COVID-19 ძა­ლი­ან სწრა­ფად?

2019 წლის 31 დე­კემ­ბერს დე­დაქ­ლაქ უხან­ში და­ფიქ­სი­რე­ბულ უც­ნო­ბი ეტი­მო­ლო­გი­ის პნევ­მო­ნი­ის შემ­თხვე­ვა­თა კვლე­ვის შე­დე­გად გა­ნი­სა­ზღვრა, რომ ეპი­და­ფეთ­ქე­ბის გა­მომ­წვე­ვი გახ­და ახა­ლი კო­რო­ნა­ვირუ­სი, რომ­ლის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბაც მოხ­და პნევ­მო­ნი­ით და­ა­ვა­დე­ბულ პა­ცი­ენ­ტში. ჩა­ტა­რე­ბულ­მა გე­ნე­ტი­კურ­მა და სტრუქ­ტუ­რულ­მა ანა­ლი­ზებ­მა გა­მო­ავ­ლი­ნა ვირუ­სის საკ­ვან­ძო მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი — მისი ზე­და­პი­რის ცილა, რო­მელ­მაც შე­იძ­ლე­ბა ახ­სნას, რა­ტომ აინ­ფი­ცი­რებს ის ადა­მი­ა­ნის უჯრე­დებს ასე მარ­ტი­ვად. უჯრე­დის და­ინ­ფი­ცი­რე­ბი­სათ­ვის კო­რო­ნა­ვირუ­სი იყე­ნებს ცი­ლის „წვე­ტებს“, რომ­ლე­ბიც ეკ­ვრის და ბო­ჭავს უჯრე­დის მემ­ბრა­ნას; ამ პრო­ცესს ააქ­ტი­უ­რებს უჯრე­დის სპე­ცი­ფი­კუ­რი ფერ­მენ­ტე­ბი. ახა­ლი კო­რო­ნა­ვირუ­სის გე­ნო­მურ­მა ანა­ლი­ზებ­მა გა­მო­ა­აშ­კა­რა­ვა, რომ მისი წვე­ტი-ცი­ლე­ბი სხვა კო­რო­ნა­ვირუ­სის ანა­ლო­გი­ურ მა­ხა­სი­ა­თე­ბელ­თა­გან გან­სხვავ­დე­ბა.

COVID-19 ჯან­დაც­ვის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მიერ პან­დე­მი­ად შე­ფას­და. ეს რას ნიშ­ნავს?

COVID-19-ის პან­დე­მი­ად გა­მო­ცხა­დე­ბა არ ნიშ­ნავს, რომ ვირუ­სი უფრო მო­მაკ­ვდი­ნე­ბე­ლი გახ­და, არა­მედ წარ­მო­ად­გენს და­ა­ვა­დე­ბის გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი გავ­რცე­ლე­ბის და­დას­ტუ­რე­ბას.

სიმპტო­მუ­რად რამ­დე­ნად გან­სხვავ­დე­ბა COVID-19 სხვა ვირუ­სე­ბის­გან?

მის სიმპტო­მებს შო­რის შე­იძ­ლე­ბა იყოს ტემ­პე­რა­ტუ­რის მა­ტე­ბა, ხვე­ლა და სუნ­თქვის პრობ­ლე­მე­ბი. ასე­ვე ყნოს­ვის და გე­მოს უნა­რის მკვეთ­რი დაქ­ვე­ი­თე­ბა. უფრო მძი­მე შემ­თხვე­ვებ­ში ინ­ფექ­ცი­ამ შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს პნევ­მო­ნია ან სუნ­თქვის გაძ­ნე­ლე­ბა. შე­და­რე­ბით იშ­ვი­ათ შემ­თხვე­ვებ­ში და­ა­ვა­დე­ბა შე­იძ­ლე­ბა ლე­ტა­ლუ­რად დამ­თავ­რდეს. ეს სიმპტო­მე­ბი ჰგავს გრი­პის ან გა­ცი­ე­ბის სიმპტო­მებს, რაც ბევ­რად უფრო გავ­რცე­ლე­ბუ­ლია, ვიდ­რე COVID-19. ამი­ტო­მაც COVID-19 ვირუ­სით და­ინ­ფი­ცი­რე­ბის და­სა­დას­ტუ­რებ­ლად აუ­ცი­ლე­ბე­ლია სპე­ცი­ა­ლუ­რი გა­მოკ­ვლე­ვა. ამ ინ­ფექ­ცი­ის მსუ­ბუ­ქი შემ­თხვე­ვე­ბი შე­იძ­ლე­ბა ჰგავ­დეს გრიპს ან გა­ცი­ე­ბას, რაც მის გა­მოვ­ლე­ნას კი­დევ უფრო არ­თუ­ლებს. პა­ცი­ენ­ტებს შე­იძ­ლე­ბა გა­ნუ­ვი­თარ­დეთ სხვა სიმპტო­მე­ბიც, მა­გა­ლი­თად, კუჭ-ნაწ­ლა­ვის პრობ­ლე­მე­ბი და ფა­ღა­რა­თი. ამ­ჟა­მინ­დე­ლი მო­ნა­ცე­მე­ბით, სიმპტო­მე­ბი ვლინ­დე­ბა ორ­გა­ნიზ­მში ვირუ­სის შეღ­წე­ვი­დან 2-14 დღემ­დე პე­რი­ოდ­ში.

რო­გო­რია COVID-19–ით და­ა­ვა­დე­ბუ­ლე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბის პრო­ცე­სი?

ამე­რი­კის ინ­ფექ­ცი­ურ და­ა­ვა­დე­ბა­თა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ჯან­დაც­ვის კო­მი­ტე­ტის თავ­მჯდო­მა­რის, დოქ­ტორ ჯული ვა­ი­შამ­პა­ი­ა­ნის გან­ცხა­დე­ბით, რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია, რომ მსუ­ბუ­ქი სიმპტო­მე­ბის მქო­ნე პა­ცი­ენ­ტე­ბი, რომ­ლებ­საც და­ბა­ლი სი­ცხე ან მსუ­ბუ­ქი ხვე­ლა აქვთ, სახ­ლში დარ­ჩნენ და სვან ძა­ლი­ან ბევ­რი სი­თხე, „ამა­სო­ბა­ში კი იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მა თა­ვის საქ­მეს გა­ა­კე­თებს და ორ­გა­ნიზმს გა­მო­ა­ჯან­მრთე­ლებს“. მსუ­ბუ­ქი ინ­ფექ­ცი­ის მქო­ნე ადა­მი­ან­თა უმე­ტე­სო­ბა და­ახ­ლო­ე­ბით ორ კვი­რა­ში გა­ნი­კურ­ნე­ბა. მას შემ­დეგ, რაც კო­რო­ნა­ვირუ­სის ინ­ფექ­ცია დას­ტურ­დე­ბა, მკურ­ნა­ლო­ბა ძი­რი­თა­დად მზრუნ­ვე­ლო­ბი­თია, პა­ცი­ენ­ტის­თვის საკ­მა­რი­სი ჟანგბა­დის მი­წო­დე­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა, სხე­უ­ლის ტემ­პე­რა­ტუ­რის მარ­თვა და სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში სა­სუნ­თქი აპა­რა­ტით ფილ­ტვე­ბის ვენ­ტი­ლა­ცია. პო­ტენ­ცი­უ­რი სამ­კურ­ნა­ლო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის სა­ხით, ამ­ჟა­მად უკვე იტეს­ტე­ბა რამ­დე­ნი­მე პრე­პა­რა­ტი. მათ შო­რის არის ან­ტი­ვირუ­სუ­ლი სა­შუ­ა­ლე­ბა სა­ხე­ლად „რემ­დე­სი­ვი­რი“, რო­მელ­მაც ეფექ­ტი­ა­ნო­ბა უკვე და­ა­დას­ტუ­რა ცხო­ვე­ლებ­ში და აშშ-ში გა­მო­ა­ჯან­მრთე­ლა ერთი ადა­მი­ა­ნი. ამ­ჟა­მად მიმ­დი­ნა­რე­ობს ამ პრე­პა­რა­ტის კლი­ნი­კუ­რი ცდე­ბი ინ­ფი­ცი­რე­ბულ პა­ცი­ენ­ტებ­ზე, რომ­ლებ­საც აშშ-ის სხვა­დას­ხვა ინ­სტი­ტუ­ტი და თა­ვად მწარ­მო­ე­ბე­ლი, კომ­პა­ნია Gilead-ი ატა­რებს.

და ბო­ლოს, კი­დევ ერთხელ გვე­სა­უბ­რეთ კო­რო­ნა­ვირუ­სის პრე­ვენ­ცი­ა­ზე

ინ­ფი­ცი­რე­ბის­გან თა­ვის დაც­ვის ყვე­ლა­ზე სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაა იმ ზო­გა­დი ინ­სტრუქ­ცი­ე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა, რა­საც ექ­სპერ­ტე­ბი გრი­პის სე­ზო­ნებ­ზეც გვაძ­ლე­ვენ, რად­გან კო­რო­ნა­ვირუ­სი ძი­რი­თა­დად იგი­ვე გზით ვრცელ­დე­ბა.

• ხე­ლე­ბი ხში­რად და­ი­ბა­ნეთ საპ­ნით
• მო­ე­რი­დეთ სა­კუ­თარ სა­ხე­ზე ხე­ლე­ბის შე­ხე­ბას
• და­ი­ცა­ვით სულ მცი­რე 1,8-მეტ­რი­ა­ნი მან­ძი­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი ადა­მი­ა­ნის­გან, ვინც ახ­ვე­ლებს ან აცე­მი­ნებს.

ექ­სპერტთა გან­მარ­ტა­ვენ, რომ პირ­ბა­დე­ე­ბი ვირუ­სის­გან თა­ვის და­სა­ცა­ვად ნაკ­ლე­ბად ეფექ­ტუ­რია, მაგ­რამ თუ თქვენ გაქვთ რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბის სიმპტო­მე­ბი, მისი ტა­რე­ბით და­ა­ვა­დე­ბის­გან სხვებს და­ი­ცავთ.

მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, გვახ­სოვ­დეს, რომ მთა­ვა­რი პრე­ვენ­ცი­უ­ლი ზო­მე­ბი ჰი­გი­ე­ნის დაც­ვას უკავ­შირ­დე­ბა - ხე­ლე­ბის ხში­რი და­ბა­ნა, რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი ჰი­გი­ე­ნა. ეს ნიშ­ნავს, რომ დახ­ვე­ლე­ბის ან და­ცე­მი­ნე­ბის დროს უნდა და­ი­ფა­როთ პი­რის ღრუ მოხ­რი­ლი მკლა­ვით ან ერთჯე­რა­დი ცხვირ­სა­ხო­ცით, შემ­დეგ ეს ცხვირ­სა­ხო­ცი უნდა გა­და­აგ­დოთ ნაგ­ვის და­ხუ­რულ ყუთ­ში.