საკრედიტო ქულა "შავი სიის" ნაცვლად - რამდენი ხნით და რა სახის ინფორმაცია ინახება საკრედიტო რეპორტში

გასულ წელს საქართველოში გაუქმდა ე.წ. „ნეგატიური სესხის“ სტატუსი. საქართველოს ეროვნული ბანკის რეგულაციების თანახმად, საკრედიტო ორგანიზაციებისთვის სავალდებულო გახდა საკრედიტო ბიუროსთვის მონაცემების მიწოდება. საკრედიტო ბიუროში ინახება სესხით მოსარგებლე ყოველი მომხმარებლის საკრედიტო მონაცემები, მაგრამ არავითარი „შავი სია“ არ არსებობს.

ამ დროისთვის საქართველოში ერთადერთი საკრედიტო ბიურო -„კრედიტინფო საქართველო“ - ფუნქციონირებს. ბიურო ადგენს საკრედიტო რეპორტებს და მომხმარებელს სთავაზობს განსხვავებულ და მეტად საჭირო პროდუქტს - საკრედიტო ქულას. საკრედიტო ქულა გამოითვლება რეპორტის მონაცემების სტატისტიკურად დამუშავების გზით და 0-დან 400-მდე მერყეობს. ქულა იყოფა 11 რეიტინგად. საკრედიტო ქულაზე ბევრი ფაქტორი ახდენს გავლენას, მაგალითად: გადახდების ისტორია, ჯარიმები და ვადაგადაცილებები, ვალდებულებების მოცულობა, სესხის უზრუნველყოფა, საკრედიტო ისტორიის ხანგრძლივობა, საბანკო პროდუქტების მოხმარების სიხშირე, გამოყენებული სასესხო პროდუქტების ტიპები, საკრედიტო ორგანიზაციების მიერ განხორციელებული ძიებები და ა.შ. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ქულას ამცირებს მხოლოდ საკრედიტო ორგანიზაციის მხრიდან განხორციელებული ძიება, „ჩემი კრედიტინფოს“ საშუალებით საკუთარი რეპორტის გადამოწმება ქულაზე არ აისახება.

როგორც „კრედიტინფო საქართველოს“ ბიზნესის განვითარების მენეჯერი ლაშა ბაღათურია განმარტავს, თავად საკრედიტო ბიურო სესხის დამტკიცების გადაწყვეტილების მიღების პროცესში არ მონაწილეობს.

„მართალია, საკრედიტო ორგანიზაციები სესხის დამტკიცებაზე გადაწყვეტილების მიღებისას მომხმარებლის საკრედიტო რეპორტს ამოწმებენ, მაგრამ სესხის დამტკიცების კრიტერიუმი თავად საკრედიტო ორგანიზაციების მიერ დგინდება. არანაირი სია, რომელიც ხელს შეუშლიდა მოქალაქეებს სესხის აღებაში, არ არსებობს. მომხმარებლის საკრედიტო რეპორტში მოცემულია ინფორმაცია, რომელსაც საკრედიტო ორგანიზაციები „კრედიტინფო საქართველოს“ აწვდიან. რეპორტში ჩანს ჯარიმები და ვადაგადაცილებული სესხები, რასაც საკრედიტო ორგანიზაციები განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევენ. მიმდინარე ვადაგადაცილებული სესხები ძალიან ამცირებს საკრედიტო მომსახურების მიღების შანსებს. საკრედიტო პროფილის გაუმჯობესების დასაწყებად აუცილებელი პირობაა მიმდინარე ვადაგადაცილების დაფარვა. ამის შემდეგ, საკრედიტო ორგანიზაციები, როგორც წესი, გასცემენ სესხებს,“ - განმარტავს ბაღათურია.

საკრედიტო ჩანაწერების საკრედიტო ისტორიაში შენახვის ვადა განსაზღვრულია საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ. სესხის შესახებ ნებისმიერი ინფორმაცია საკრედიტო რეპორტიდან იშლება სესხის სრულად დაფარვიდან 5 წლის შემდეგ. შესაბამისად, როგორც პოზიტიური, ისე ვადაგადაცილებული გადახდები რეპორტში გამოჩნდება სესხის დაფარვიდან 5 წლის განმავლობაში.

როგორც ლაშა ბაღათურია განმარტავს, საკრედიტო ბიუროს ბაზაში არაერთი დიდი ხნის გადაუხდელი სესხი ფიქსირდება, მაგრამ ასეთ სესხს „ხანდაზმული ვალდებულების“ სტატუსს საკრედიტო ბიურო არ ანიჭებს. სესხის ხანდაზმულობა უნდა ცნოს სასამართლომ და თავად სესხის გამცემმა ორგანიზაციამ. ხანდაზმულობის დადასტურების შემთხვევაში, სესხი საკრედიტო ისტორიიდან წაიშლება ხანდაზმულად ცნობიდან 5 წლის შემდეგ.

„განულების პროგრამაში“ მოხვედრილი ვადაგადაცილებული სესხებიც რეპორტში მითითებული დახურვის თარიღიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ წაიშლება. თუმცა გარკვეული პერიოდის შემდეგ აღნიშნული ინფორმაცია მსესხებლების საკრედიტო რეიტინგზე დიდ გავლენას აღარ მოახდენს და ისინი კვლავ შეძლებენ ახალი საკრედიტო პროდუქტებით სარგებლობას.