გა­ნათ­ლე­ბის მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლე და­ვით ზუ­რა­ბიშ­ვილს მეც­ნი­ე­რე­ბა­სა და გა­ნათ­ლე­ბის სფე­რო­ში არ­სე­ბულ სი­ახ­ლე­ებ­ზე, პო­ლი­ტი­კურ პრო­ცე­სებ­სა და ოპო­ზი­ცი­ას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა­ზე სა­სა­უბ­როდ შევ­ხვდით. ჩვე­უ­ლე­ბი­სა­მებრ, მწვა­ვე სა­კი­თხებს არ გა­ურ­ბის და სა­კუ­თარ აზრს გუ­ლახ­დი­ლად გვი­ზი­ა­რებს. ბუ­ნებ­რი­ვია, ინ­ტერ­ვიუ მისი დღე­ვან­დე­ლი სა­მოქ­მე­დო სფე­როს პრობ­ლე­მე­ბით და­ვი­წყეთ - ეს ლო­გი­კუ­რი­ცაა, რად­გან გა­ნათ­ლე­ბა­სა და მეც­ნი­ე­რე­ბა­ში სამ­წუ­ხა­როდ, წინსვლას არა და არ და­ად­გა საშ­ვე­ლი...

- ბა­ტო­ნო და­ვით, რო­მელ მნიშ­ვნე­ლო­ვან სა­კი­თხებ­ზე მუ­შა­ობს ამ­ჟა­მად სა­მი­ნის­ტრო?

- შე­იქ­მნა ექ­სპერტთა ჯგუ­ფი, რო­მე­ლიც უმაღ­ლე­სი გა­ნათ­ლე­ბის კა­ნონ­ში სე­რი­ო­ზუ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­ტა­ნა­ზე იმუ­შა­ვებს. სა­უ­ბა­რია ახალ კა­ნონ­ზე, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც რე­ა­ლუ­რად იქ­ნე­ბა გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი უმაღ­ლე­სი სას­წავ­ლებ­ლე­ბის ავ­ტო­ნო­მია და ამავდრო­უ­ლად, ევ­რო­კავ­ში­რის ქვეყ­ნებ­ში არ­სე­ბულ სტან­დარ­ტებ­საც მი­ე­სა­და­გე­ბა. ბევ­რი პრობ­ლე­მაა, მაგ­რამ რა­ღა­ცე­ბის ძალ­ზე სწრა­ფად გა­მოს­წო­რე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია. მა­გა­ლი­თად, ის, რომ სტუ­დენ­ტი ან დოქ­ტო­რან­ტი ფა­კულ­ტე­ტის დე­კა­ნი შე­იძ­ლე­ბა იყოს; არც ის არის აუ­ცი­ლე­ბე­ლი, რექ­ტო­რი პრო­ფე­სო­რი იყოს და ა.შ. მსგავ­სი ნორ­მე­ბი იოლი შე­საც­ვლე­ლია, მაგ­რამ მთე­ლი რიგი მო­მენ­ტე­ბია, რაც სირ­თუ­ლეს წარ­მო­ად­გენს. ინ­ტეგ­რი­რე­ბის ფორ­მე­ბია გა­და­სა­ხე­დი. ის, რაც კვლე­ვით ინ­სტი­ტუ­ტებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით გა­კეთ­და, გა­უ­მარ­თლე­ბე­ლი აღ­მოჩ­ნდა, ამი­ტომ ახა­ლი კონ­ცეფ­ცი­ე­ბი უნდა შე­ვი­მუ­შა­ოთ. რაც შე­ე­ხე­ბა ინ­სტი­ტუ­ტებს და მეც­ნი­ე­რე­ბას, ვფიქ­რობთ, უპ­რი­ა­ნი იქ­ნე­ბა, და­სავ­ლე­თევ­რო­პუ­ლი სტან­დარ­ტი ავირ­ჩი­ოთ და ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის ისე­თი გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა გა­კეთ­დეს, რო­გო­რი­ცაა მა­გა­ლი­თად, გერ­მა­ნი­ა­ში - მაქს ფლან­კის ინ­სტი­ტუ­ტი, რო­მე­ლიც ცნო­ბი­ლი პრო­ფე­სო­რე­ბის ირ­გვლივ სხვა­დას­ხვა ინ­სტი­ტუტს აერ­თი­ა­ნებს და ხან­გრძლივ, რამ­დე­ნი­მე­წ­ლი­ან პრო­ექ­ტებ­ზე მუ­შა­ობს. ჯობს გა­ვა­კე­თოთ ის, რაც ევ­რო­პა­ში აპ­რო­ბი­რე­ბუ­ლია. ეს ყვე­ლა­ფე­რი კონ­კრე­ტულ კა­ნონპ­რო­ექ­ტებ­ში აი­სა­ხე­ბა და პარ­ლა­მენტს და­სამ­ტკი­ცებ­ლად წა­რედ­გი­ნე­ბა.

- სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ცვლი­ლებს უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის მხრი­დან პრო­ტეს­ტი მოჰ­ყვა...

- ცვლი­ლე­ბა, რო­მე­ლიც შე­ვი­ტა­ნეთ, არის ის, რომ არა­სა­მე­წარ­მეო იუ­რი­დი­უ­ლი პირი შე­საძ­ლოა გა­და­კეთ­დეს სა­ჯა­რო სა­მარ­თლის იუ­რი­დი­ულ პი­რად (სსიპ). აქამ­დე ეს სა­მო­ქა­ლა­ქო კო­დექ­სით არ იყო გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი, ახლა კი ამის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას ვაძ­ლევთ. სა­მი­ნის­ტრო თა­ნახ­მაა, რომ ეს ნე­ბა­ყოფ­ლო­ბი­თი არ­ჩე­ვა­ნის სა­ფუძ­ველ­ზე მოხ­დეს, არა­ვის და­ვა­ძა­ლებთ. ლა­პა­რა­კი იმა­ზე, რომ ავ­ტო­ნო­მი­ას ვარ­თმევთ, სა­სა­ცი­ლოა. უმაღ­ლე­სი სას­წავ­ლებ­ლე­ბი დღეს­დღე­ო­ბით არა­სა­მე­წარ­მეო იუ­რი­დი­უ­ლი პი­რე­ბი კი არი­ან, მაგ­რამ მათ აქვთ რე­გენ­ტთა საბ­ჭო, რომ­ლის ერთ-ერთი წევ­რი მეც ვარ, თავ­მჯდო­მა­რე კი - მი­ნის­ტრის პირ­ვე­ლი მო­ად­გი­ლეა და ამ საბ­ჭოს ნე­ბარ­თვის გა­რე­შე უნი­ვერ­სი­ტე­ტებს არა­ფე­რი შე­უძ­ლი­ათ. გვინ­და, უნი­ვერ­სი­ტე­ტებს ფარ­თო ავ­ტო­ნო­მია ჰქონ­დეთ, და­ნარ­ჩენ­ზე კი ვიმ­სჯე­ლებთ.

- მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, არ­სე­ბობს სა­ფუძ­ვლი­ა­ნი პრე­ტენ­ზია სწავ­ლე­ბის ხა­რისხზეც. აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ სა­ფა­სუ­რი არ შე­ე­სა­ბა­მე­ბა იმ ცოდ­ნას, რა­საც უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ში იღე­ბენ. ამ მხრივ თუ შე­იც­ვლე­ბა რა­ი­მე?

- ხა­რის­ხის მარ­თვის ცენ­ტრი აკონ­ტრო­ლებს და ამოწ­მებს უნი­ვერ­სი­ტე­ტებს, ესა თუ ის პროგ­რა­მა რამ­დე­ნად შე­ე­სა­ბა­მე­ბა ხა­რისხს, რათა შემ­დგომ სა­ხელ­მწი­ფოს მიერ იყოს აღი­ა­რე­ბუ­ლი. რა თქმა უნდა, პრო­ფე­სორ-მას­წავ­ლებ­ლე­ბის კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ის შე­მოწ­მე­ბაც ხდე­ბა, მაგ­რამ შიდა კონ­ტრო­ლი უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­საც უნდა ჰქონ­დეთ. თუმ­ცა ვფიქ­რობ, რომ მხო­ლოდ ამით ხა­რის­ხი და სწავ­ლე­ბის დონე ვერ გა­იზ­რდე­ბა. ერთ-ერთი უმ­თავ­რე­სი ფაქ­ტო­რი, რა­ო­დენ ბა­ნა­ლუ­რა­დაც უნდა ჟღერ­დეს, ფუ­ლია. სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან ბევ­რად მეტი ფული უნდა ჩა­ი­დოს, ეს ძა­ლი­ან მარ­ტი­ვია. ნი­ჭი­ე­რი ახალ­გაზ­რდა რომ მეც­ნი­ე­რე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით და­საქმდეს, სტი­მუ­ლი, შე­სა­ბა­მი­სი ანა­ზღა­უ­რე­ბა აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა ჰქონ­დეს და თუ არ ექ­ნე­ბა, სხვა­გან წავა, - ბიზ­ნე­სი იქ­ნე­ბა თუ არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია. აშშ-ის უმაღ­ლე­სი გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა მსოფ­ლი­ო­ში მო­წი­ნა­ვეა და იქ ყვე­ლა­ზე მა­გა­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბია, მათ ფონ­დებს კი რამ­დე­ნი ფული აქვს? მი­ლი­არ­დებ­ზეა ლა­პა­რა­კი. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­უ­კე­თე­სო ლექ­ტო­რე­ბი შე­გიძ­ლია მო­იწ­ვიო, ტექ­ნი­კა შე­ი­ძი­ნო და ა.შ. თუ გინ­და, სკო­ლა­ში კარ­გი მას­წავ­ლე­ბე­ლი მი­ვი­დეს, კარ­გი შრო­მის ანა­ზღა­უ­რე­ბა უნდა იყოს, პრო­ფე­სია რომ პრეს­ტი­ჟუ­ლი გახ­დეს, სხვა­ნა­ი­რად არა­ფე­რი გა­მო­ვა. თუმ­ცა, მხო­ლოდ ანა­ზღა­უ­რე­ბაც არ არის გა­დამ­წყვე­ტი. ბი­უ­ჯე­ტის გარ­და, დახ­მა­რე­ბე­ბი სა­ზღვარ­გა­რე­თი­და­ნაც გვაქვს, მა­გა­ლი­თად, აშშ-დან. თუ მაქს ფლან­კის ინ­სტი­ტუ­ტის მსგავ­სი გა­ერ­თი­ა­ნე­ბის გა­კე­თე­ბას მო­ვა­ხერ­ხებთ, გრან­ტებს იქი­და­ნაც მი­ვი­ღებთ. მაგ­რამ ეს საკ­მა­რი­სი არ იქ­ნე­ბა.

- რო­გორც უშუ­ა­ლო ხელ­მძღვა­ნელს, რო­გორ და­ა­ხა­სი­ა­თებთ პრე­ზი­დენ­ტო­ბის კან­დი­და­ტად და­სა­ხე­ლე­ბულ გი­ორ­გი მარ­გვე­ლაშ­ვილს?

- ზო­გა­დად, ყვე­ლა ადა­მი­ანს შე­იძ­ლე­ბა, მი­ნუ­სი მო­უ­ძებ­ნო, მაგ­რამ ვთვლი, რომ ის მარ­თლაც კარ­გი პი­როვ­ნე­ბაა. წი­ნა­სა­არ­ჩევ­ნო კამ­პა­ნი­ი­სას კი­დევ უფრო კარ­გად წარ­მო­ა­ჩენს სა­კუ­თარ თავს და მო­სახ­ლე­ო­ბაც უკეთ გა­იც­ნობს. უშუ­ა­ლოდ მას­თან მუ­შა­ო­ბის პრო­ცეს­ში რამ­დე­ნი­მე ძა­ლი­ან კარ­გი თვი­სე­ბა და­ვი­ნა­ხე - ინ­ტრი­გა­ნო­ბა არ უყ­ვარს და ეს უფ­რო­სის­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. ის არ ახ­დენს ისე­თი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის სტი­მუ­ლი­რე­ბას, რო­გო­რი­ცაა ერ­თმა­ნე­თის დას­მე­ნა და ა.შ. ეს კი გუნდში ჯან­საღ ატ­მოს­ფე­როს ქმნის. საკ­მა­ოდ კარ­გად ფლობს შრო­მის გა­ნა­წი­ლე­ბის პრინ­ცი­პებს, იცის, ვის რა საქ­მე გა­და­ა­ბა­როს. უცხო ენა - ინ­გლი­სუ­რი კარ­გად იცის და უცხო­ე­ლებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბაც შე­სა­ნიშ­ნა­ვად გა­მოს­დის. იუ­მო­რის გრძნო­ბა აქვს და ეს მომ­წონს, რად­გან როცა ადა­მი­ანს იუ­მო­რის გრძნო­ბა არა აქვს, მას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა ნამ­დვი­ლად არ შე­მიძ­ლია.

- მკაც­რია?

- მკაცრს ვერ და­ვარ­ქმევ, მაგ­რამ "მო­ფამ­ფა­ლე­ბუ­ლიც" არ არის (იცი­ნის). როცა სა­ჭი­როა, ზო­მი­ე­რი სიმ­კაც­რეც შე­უძ­ლია გა­მო­ავ­ლი­ნოს და რა­ღაც მო­მენ­ტში - სი­ჯი­უ­ტეც. ვფიქ­რობ, ჩვენს ქვე­ყა­ნას ახლა რო­გო­რი პრე­ზი­დენ­ტიც სჭირ­დე­ბა - სხვა ფუნ­ქცი­ე­ბის აღ­მას­რუ­ლე­ბე­ლი, მთავ­რო­ბა­სა და ოპო­ზი­ცი­ას შო­რის მომ­რი­გე­ბე­ლი, სხვა­დას­ხვა იდე­ო­ლო­გი­ის თუ პლატ­ფორ­მის მქო­ნე ჯგუ­ფებ­თან მო­სა­უბ­რე, - ამის­თვის შე­სა­ფე­რი­სი კან­დი­და­ტია.

- რო­გორ შე­ე­გუ­ეთ სა­ხელ­მწი­ფო სტრუქ­ტუ­რა­ში დატ­ვირ­თულ რე­ჟიმ­ში მუ­შა­ო­ბას?

- სა­ხელ­მწი­ფო სტრუქ­ტუ­რა­ში არას­დროს მი­მუ­შა­ვია, პირ­ვე­ლად ვარ. საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დროს ლი­ბე­რა­ლურ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­ში - მწე­რალ­თა კავ­შირ­თან არ­სე­ბულ, მხატ­ვრუ­ლი თარ­გმა­ნი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რულ ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა კო­ლე­გი­ა­ში ვი­ყა­ვი, სა­დაც მწერ­ლე­ბი, პო­ე­ტე­ბი, მთე­ლი ქარ­თუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ელი­ტა მუ­შა­ობ­და და ძალ­ზე თა­ვი­სუ­ფა­ლი ატ­მოს­ფე­რო იყო. პარ­ტი­ულ-კო­მუ­ნის­ტუ­რი წნე­ხი არ მიგ­რძნია. საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი რომ და­ინ­გრა, მას მე­რეც სულ არა­სამ­თავ­რო­ბო სექ­ტორ­ში ვი­ყა­ვი. მერე პარ­ლა­მენ­ტის წევ­რი გახ­ლდით და მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ფრაქ­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლი და კო­მი­ტე­ტის თავ­მჯდო­მა­რის მო­ად­გი­ლეც ვი­ყა­ვი, ეს მა­ინც არ იყო ის, რა­საც მთავ­რო­ბა­ში ყოფ­ნა ჰქვია. პრინ­ციპ­ში, ვფიქ­რობ, რომ ასე თუ ისე, შევ­ძე­ლი თა­ვის გარ­თმე­ვა და ამ თა­ნამ­დე­ბო­ბას შე­ვე­გუე. ასაკ­მა და გა­მოც­დი­ლე­ბა­მაც თა­ვი­სი ქნა, გა­მო­მად­გა. თა­ვი­დან, ცოტა უფრო რთუ­ლი იყო, ერ­თბა­შად უამ­რა­ვი საქ­მე გა­მო­მიჩ­ნდა; ამ­დე­ნი სა­ბუ­თის­თვის ცხოვ­რე­ბა­ში არ მო­მი­წე­რია ხელი (იცი­ნის). ნელ-ნელა მი­ვეჩ­ვიე და ავე­წყვე. ახლა, თუ საქ­მე არ მაქვს, დის­კომ­ფორ­ტს მა­შინ ვგრძნობ (იცი­ნის).

- რო­გორც მწე­რალ­თა კავ­ში­რის ყო­ფი­ლი თა­ნამ­შრო­მე­ლი, რას ფიქ­რობთ მსგავ­სი გა­ერ­თი­ა­ნე­ბე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბა­ზე? ცოტა ხნის წინ კვლავ გა­მო­ით­ქვა სხვა­დას­ხვა მო­საზ­რე­ბა ამ სა­კი­თხზე.

- სა­ხელ­მწი­ფო არ უნდა ინა­ხავ­დეს, თო­რემ, თუ და­მო­უ­კი­დებ­ლად არ­სე­ბო­ბა უნ­დათ, ვინ აუკ­რძა­ლავს?! იმ სა­ხით, იმ პრი­ვი­ლე­გი­ე­ბით, რაც ადრე "სა­ხელ­მწი­ფო" მწე­რალ­თა კავ­შირს ჰქონ­და და რო­მე­ლიც ბი­უ­ჯე­ტი­დან ფი­ნანსდე­ბო­და, ნუ­რა­ვის ექ­ნე­ბა ილუ­ზია, რომ კვლავ იარ­სე­ბებს. საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დროს, მწერ­ლებს შე­სა­ნიშ­ნა­ვი მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი პი­რო­ბე­ბი ჰქონ­დათ, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ცენ­ზუ­რა არ­სე­ბობ­და. წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, ლექ­სის ყო­ველ სტრი­ქონ­ში დამ­წყე­ბი პო­ე­ტი ერთ მა­ნეთს იღებ­და, ლა­უ­რე­ა­ტი კი - მეტს. პრო­ზა­უ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბის სტრი­ქო­ნის ჰო­ნო­რა­რი სამ მა­ნე­თამ­დე ადი­ო­და. ახლა გა­დათ­ვა­ლეთ, ერთ ლექსსა და სქელ­ტა­ნი­ან წიგნ­ში რამ­დენს აი­ღებ­და ადა­მი­ა­ნი. სრუ­ლი­ად ახალ­გაზ­რდა ვი­ყა­ვი, 22 წლის, როცა ჟურ­ნალ­ში ერთი პა­ტა­რა მო­თხრო­ბა გა­მო­ვაქ­ვეყ­ნე და 400 მა­ნე­თი მომ­ცეს!.. აფხა­ზეთ­ში და­სას­ვე­ნე­ბე­ლი სახ­ლე­ბი გვქონ­და, შე­მოქ­მე­დე­ბით მივ­ლი­ნე­ბა­ში ერთი კვი­რით მიშ­ვებ­დნენ, წიგნს გა­ვა­რე­დაქ­ტი­რებ­დი და ვის­ვე­ნებ­დი. გა­და­სა­რე­ვად ვი­ყა­ვი. ყვე­ლა­ზე მთა­ვა­რი - თა­ვი­სუფ­ლე­ბა არ იყო, თო­რემ მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი თვალ­საზ­რი­სით - არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი პი­რო­ბე­ბი იყო, ამი­ტომ უნ­დო­და ყვე­ლას მწერ­ლო­ბა და პო­ე­ტო­ბა (იცი­ნის).

- "თა­ვი­სუფ­ლე­ბის ინ­სტი­ტუ­ტში" მუ­შა­ო­ბის პე­რი­ოდს რო­გორ გა­იხ­სე­ნებთ და იმ ადა­მი­ა­ნებს, რომ­ლე­ბიც მა­შინ თქვე­ნი თა­ნა­მებ­რძო­ლე­ბი იყ­ვნენ, მერე კი პო­ლი­ტი­კუ­რი ოპო­ნენ­ტე­ბი გახ­დნენ?

- ათი წელი ერთ ოთახ­ში ვის­ხე­დით და ერ­თმა­ნეთ­თან ძა­ლი­ან კარ­გი, ახლო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი გვა­კავ­ში­რებ­და. ერთ საქ­მეს ვა­კე­თებ­დით, რომ­ლის­თვი­საც ჩემი აზ­რით, არ მი­ღა­ლა­ტია, მათ კი გზი­დან გა­და­უხ­ვი­ეს. მე, გიგა ბო­კე­რია და ლე­ვან რა­მიშ­ვი­ლი ამ ინ­სტი­ტუ­ტის დამ­ფუძ­ნებ­ლე­ბი ვი­ყა­ვით, ერ­თობ­ლი­ვად შევ­ქმე­ნით. სო­ზარ სუ­ბა­რიც ჩვე­ნი წევ­რი იყო; ერთი პე­რი­ო­დი - მიშა ქა­რე­ლიც, რო­მე­ლიც ქარ­თლის ფი­ლი­ა­ლის ხელ­მძღვა­ნე­ლი გახ­ლდათ, გივი თარ­გა­მა­ძეც და სხვე­ბი. ჩემ­თვის სამ­წუ­ხა­როდ, უმე­ტე­სო­ბა ძა­ლა­უფ­ლე­ბის ხიბლში ჩა­ვარ­და. არას­დროს შემ­პარ­ვია ეჭვი რო­მე­ლი­მე მათ­გან­ში და არ მი­ფიქ­რია, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ეროვ­ნუ­ლი ტი­პის დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი სა­ხელ­მწი­ფოს აშე­ნე­ბა არ სურ­დათ. მა­შინ ეს მარ­თლა უნ­დო­დათ, მაგ­რამ რო­გორც მერე აღ­მოჩ­ნდა, ძა­ლა­უფ­ლე­ბის­კენ სწრაფ­ვამ გა­დას­ძა­ლა.

- მას შემ­დეგ არა­ნა­ი­რი ურ­თი­ერ­თო­ბა აღარ გქო­ნი­ათ?

- არა. ახლა, როცა სად­მე შემ­ხვდე­ბი­ან, მათ­გან გან­სხვა­ვე­ბით, ვე­სალ­მე­ბი. ერთი პე­რი­ო­დი, ვი­ღა­ცებს ჩემ­თან მო­სალ­მე­ბა აკ­რძა­ლუ­ლიც კი ჰქონ­დათ (იცი­ნის). პი­რა­დად მე, ასეთ რა­მე­ებს ერ­თმა­ნეთ­ში არას­დროს ვუ­რევ, და­ლა­პა­რა­კე­ბა ჩემ­თვის პრობ­ლე­მას არ წარ­მო­ად­გენს. ბუ­ნებ­რი­ვია, არ ვმე­გობ­რობ, მაგ­რამ როცა სხვა სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში შევ­ხვდე­ბი, ე.წ. "ნი­ვი­ჟუს" არ ვუ­კე­თებ და ცხვირს არ ვწევ.

- თქვე­ნი შე­ფა­სე­ბით, რო­გო­რია "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის" დღე­ვან­დე­ლი სახე?

- რო­გორც ეს გუნ­დი იქ­ცე­ვა და რა გზაც პო­ლი­ტი­კა­ში აირ­ჩია, ვფიქ­რობ, თვით­მკვლე­ლო­ბაა. ჯერ­ჯე­რო­ბით გარ­კვე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სი და ინფრას­ტრუქ­ტუ­რა აქვთ, მი­ტინგზე რამ­დე­ნი­მე კა­ცის მიყ­ვა­ნაც შე­უძ­ლი­ათ და სულ ეს არის. უკვე თით­ქმის ყველ­გან უმ­ცი­რე­სო­ბა­ში არი­ან. ბევ­რმა და­ტო­ვა და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას­თან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბა არ­ჩია. ზე­წო­ლა­სა და ტე­რორ­ზე რამ­დე­ნიც უნდა ილა­პა­რა­კონ, სი­სუ­ლე­ლეა. ძი­რი­თა­დად, მო­ხე­ლე­ე­ბი და ბი­უ­როკ­რა­ტე­ბი ჰყავ­დათ შერ­ჩე­უ­ლი, რომ­ლებ­საც, რო­გორც წესი, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში მყოფ ხალ­ხთან უნ­დათ ურ­თი­ერ­თო­ბა და არა - ოპო­ზი­ცი­ას­თან. და­ნა­შა­უ­ლე­ბის შე­მოქ­მე­დე­ბი არ მო­ი­ცი­ლეს და ბუ­ნებ­რი­ვია, პერ­სპექ­ტი­ვა ვერ ექ­ნე­ბათ და რო­გორც პო­ლი­ტი­კუ­რი ძალა, ადრე თუ გვი­ან, "გარ­და­იც­ვლე­ბი­ან". ზო­გი­ერ­თი ახალ სა­ხედ ნამ­დვი­ლად გა­მოდ­გე­ბო­და, ოღონდ იმ პი­რო­ბით, რომ მე­რა­ბიშ­ვი­ლი, სა­ა­კაშ­ვი­ლი, აკო მი­ნაშ­ვი­ლი, უგუ­ლა­ვა, ბო­კე­რია და სხვე­ბი აღარ იქ­ნე­ბოდ­ნენ. სა­ნამ "ნა­ცი­ო­ნა­ლურ მოძ­რა­ო­ბას" ეს ხალ­ხი გა­ნა­სა­ხი­ე­რებს და რე­ა­ლუ­რად მარ­თავს, არა­ვი­თა­რი პერ­სპექ­ტი­ვა არ ექ­ნე­ბათ.

- გარ­კვე­ულ სა­კი­თხებ­ში ხელ­საც გიშ­ლი­ან, ხომ ასეა?

- უფრო მე­ტად, სა­გა­რეო სფე­რო­ში. რუ­სულ სი­ტყვას გა­მო­ვი­ყე­ნებ, რო­მე­ლიც ზუს­ტად შე­ე­ფე­რე­ბა - "ვრედ­ნო­ბენ". რას ნიშ­ნავს პრე­ზი­დენ­ტის ვე­ტო­ე­ბი, არ მეს­მის: პარ­ლა­მენ­ტი ვე­ტოს ყო­ველ­თვის დაძ­ლევს, უბ­რა­ლოდ რა­ღა­ცებს აჭი­ა­ნუ­რე­ბენ. ქვე­ყა­ნა­ში პრობ­ლე­მე­ბი, ბუ­ნებ­რი­ვია, არის: რად­გან ასე­თი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის შეც­ვლა არ­ჩევ­ნე­ბის გზით მოხ­და, რა თქმა უნდა, ბევ­რი რამ ფერ­ხდე­ბა. პირ­ვე­ლი წელი გარ­და­მა­ვა­ლი პე­რი­ო­დია. თუ ვინ­მეს ჰქონ­და მო­ლო­დი­ნი, რომ სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბი უცებ გაჩ­ნდე­ბო­და, სულ ტყუ­ი­ლად, - ამას დრო სჭირ­დე­ბა. ყვე­ლა ადა­მი­ა­ნი სა­ხელ­მწი­ფო სექ­ტორ­ში ხომ ვერ და­საქმდე­ბა! ეს წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია, ბიზ­ნე­სის გან­ვი­თა­რე­ბა უნდა მოხ­დეს. ადა­მი­ა­ნე­ბი კერ­ძო სა­წარ­მო­ებ­ში, რა­ი­ო­ნებ­ში უნდა და­საქმდნენ და ფუ­ლიც გა­უჩ­ნდე­ბათ; მერე მისი და­ხარ­ჯვა, გარ­თო­ბა მო­უნ­დე­ბათ, - ეს ტუ­რის­ტუ­ლი, საკ­ვე­ბი ობი­ექ­ტე­ბის მე­ტად ამუ­შა­ვე­ბას გა­მო­იწ­ვევს, - და ასე შემ­დეგ. ასეთ წინსვლას ალ­ბათ უფრო მე­ო­რე, მე­სა­მე წლის­თვის უნდა ვე­ლო­დოთ.

- და­ნარ­ჩენ ოპო­ზი­ცი­ა­ზე რას იტყვით?

- ჯერ­ჯე­რო­ბით ვერ ვხე­დავ ისეთ ძა­ლას, რო­მელ­მაც სა­კუ­თა­რი თავი და ად­გი­ლი იპო­ვა, ყვე­ლა ძი­ე­ბის პრო­ცეს­შია. ბევ­რი ცდი­ლობს იმას, რაც 1990-იანი წლე­ბის სი­ტუ­ა­ცი­ას მა­გო­ნებს: შე­ვარ­დნა­ძეს­თან და­პი­რის­პი­რე­ბუ­ლი ცოტა იყო, ჟვა­ნი­ას­თან კი - ბევ­რი; გა­აგ­დე ჟვა­ნია და მე მი­მი­ღეო - ედუ­არდს ეუბ­ნე­ბოდ­ნენ... ახ­ლაც მსგავ­სი რამ ხდე­ბა. ზო­გი­ერ­თი პო­ლი­ტი­კუ­რი ძალა ივა­ნიშ­ვილს მი­მარ­თავს: რად გინ­და, მა­გა­ლი­თად, ეს "რეს­პუბ­ლი­კე­ლე­ბი"?! აგერ, ჩვენ უკე­თე­სე­ბი ვარ­თო. კო­ა­ლი­ცი­ის შიგ­ნით შეს­ვლას ცდი­ლო­ბენ. თუმ­ცა ზო­გი­ერ­თი ამ ილუ­ზი­ი­დან მგო­ნი, უკვე იკურ­ნე­ბა. როცა და­ი­ნა­ხეს, კო­ა­ლი­ცი­ას გახ­ლე­ჩის მსგავ­სი არა­ფე­რი ემუქ­რე­ბა, ახლა ცდი­ლო­ბენ, გა­რეთ იპო­ვონ ად­გი­ლი, რაც არ­ცთუ ისე იო­ლია. ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვილ­მა ვის­თან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბაც სა­ჭი­როდ ჩათ­ვა­ლა, ყვე­ლა კო­ა­ლი­ცი­ა­შია, გა­რეთ დარ­ჩე­ნი­ლებს კი შიგ­ნით ვე­ღა­რა­ვინ შე­მო­იყ­ვანს. ნა­ცი­ო­ნა­ლის­ტურ-პატ­რი­ო­ტულ, რა­ღაც მო­მენ­ტში ან­ტი­და­სავ­ლურ ფლანგზე ცდი­ლო­ბენ ფე­ხის მო­კი­დე­ბას. "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბა" ცდი­ლობს, პრო­და­სავ­ლუ­რი ორი­ენ­ტა­ცია კვლავ მისი ექ­სკლუ­ზი­ვი იყოს, ეს აღარ გა­მოს­დის, მაგ­რამ "ვრედ­ნობს". ჯერ კი­დევ ბევ­რი რამ წინა წლის ინერ­ცი­ით მი­დის, მაგ­რამ ყვე­ლა­ფე­რი და­იწ­მინ­დე­ბა და ყვე­ლა თა­ვის რე­ა­ლურ გზას მო­ნა­ხავს.

თამ­თა და­დე­შე­ლი

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)