სა­ქარ­თვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რის მიერ გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ის თა­ნახ­მად, 2024 წლის პირ­ველ კვარ­ტალ­ში ევ­რო­კავ­ში­რის 27 ქვეყ­ნის­გან მი­ღე­ბულ­მა პირ­და­პირ­მა უცხო­ურ­მა ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­მა 116 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რი შე­ად­გი­ნა - ოფი­ცი­ა­ლუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბის თა­ნახ­მად, 2024 წლის პირ­ველ კვარ­ტალ­ში, გა­სუ­ლი წლის შე­სა­ბა­მის პე­რი­ოდ­თან შე­და­რე­ბით, ევ­რო­კავ­ში­რის ქვეყ­ნე­ბი­დან ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის მო­ცუ­ლო­ბა 59.4 პრო­ცენ­ტით არის შემ­ცი­რე­ბუ­ლი.

შე­გახ­სე­ნებთ, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი პირ­და­პი­რი უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის სრულ­მა მო­ცუ­ლო­ბამ 2024 წლის 1-ელ კვარ­ტალ­ში 201.4 მლნ. აშშ დო­ლა­რი შე­ად­გი­ნა, რაც 2023 წლის 1-ლი კვარტლის წი­ნას­წარ მო­ნა­ცე­მებ­ზე 64.4 პრო­ცენ­ტით ნაკ­ლე­ბია.

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ 2024 წლის პირ­ველ კვარ­ტალ­ში სა­ქარ­თვე­ლო­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი პირ­და­პი­რი უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის (FDI) ამა­ვე პე­რი­ოდ­ში ქვე­ყა­ნა­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბულ ფუ­ლად გზავ­ნი­ლებს 4-ჯერ ჩა­მორ­ჩე­ბა.

ეკო­ნო­მი­კის ექ­სპერ­ტე­ბის აზ­რით, ეს მო­ნა­ცე­მე­ბი მი­ა­ნიშ­ნებს იმა­ზე, რომ ქვე­ყა­ნა­ში ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი მცირ­დე­ბა, შე­სა­ბა­მი­სად, FDI ვერ ახ­დენს მნიშ­ვნე­ლო­ვან გავ­ლე­ნას ეკო­ნო­მი­კურ ზრდა­ზე, რაც ჩვენ­ნა­ი­რი ქვეყ­ნის­თვის ძა­ლი­ან ცუ­დია. ზო­გა­დად, ეკო­ნო­მი­კუ­რი ზრდის­თვის გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია პირ­და­პი­რი უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის როლი, რად­გან ასე­თი სა­ხის ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს მო­აქვს ცოდ­ნა რო­გორც ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის, ასე­ვე, სა­ერ­თა­შო­რი­სო ბაზ­რე­ბის, მე­ნე­ჯმენ­ტის მი­მარ­თუ­ლე­ბით. ამ ცოდ­ნი­სა და ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­რე­შე, მა­ღა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ზრდის მიღ­წე­ვა კი ძა­ლი­ან რთუ­ლი იქ­ნე­ბა.

ვახ­ტანგ ჭა­რა­ია, ექ­სპერ­ტი ეკო­ნო­მი­კურ სა­კი­თხებ­ში:

"ეს კომ­პლექ­სუ­რი სა­კი­თხია და არ არის სა­სი­ა­მოვ­ნო, რო­დე­საც უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­ში დიდი ვარ­დნაა. ამის ახ­სნად ამ ეტაპ­ზე ალ­ბათ სა­არ­ჩევ­ნო წლის ფაქ­ტო­რი გვევ­ლი­ნე­ბა. ამას­თა­ნა­ვე, ეს წლის პირ­ვე­ლი კვარ­ტა­ლია და მარ­ტო სა­არ­ჩევ­ნო ფაქ­ტო­რის და­სა­ხე­ლე­ბა შეგ­ვიძ­ლია და არა ის პო­ლი­ტი­კუ­რი სირ­თუ­ლე­ე­ბი, რო­მე­ლიც იყო ქვე­ყა­ნა­ში უკვე მე­ო­რე კვარ­ტალ­ში (მე­ო­რე კვარტლის შე­დე­გებს უნდა და­ვე­ლო­დოთ, ჯერ მა­გის მო­ნა­ცე­მე­ბი არ გვაქვს). გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია, რომ მაგ. სა­ფი­ნან­სო სექ­ტორ­შია თვალ­ში­სა­ცე­მად შემ­ცი­რე­ბუ­ლი უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი, მე­ო­რეს მხრივ, მო­მა­ტე­ბუ­ლია ენერ­გე­ტი­კა­ში წინა წლის ამ პე­რი­ოდ­თან შე­და­რე­ბით. შე­სა­ბა­მი­სად, არის მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბი, სა­დაც არის გარ­კვე­უ­ლი წინსვლა, თუმ­ცა მთლი­ა­ნო­ბა­ში ფაქ­ტია, რომ უცხო­ურ­მა ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­მა იკლო. გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ის, რომ ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც შე­მო­ვი­და, ძი­რი­თა­დად რე­ინ­ვეს­ტი­რე­ბას წარ­მო­ად­გენ­და და არა ახალ ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს, ანუ ის ინ­ვეს­ტო­რე­ბი, ვინც უკვე არი­ან ქვე­ყა­ნა­ში, ად­გი­ლობ­რივ ბა­ზარს ენ­დო­ბი­ან, მაგ­რამ ახა­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბის შე­მოყ­ვა­ნა არის გა­მოწ­ვე­ვა, რო­მე­ლიც და­საძ­ლე­ვია.

სტა­ტის­ტი­კა ცხად­ყოფს, რომ გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­არ­ჩევ­ნო წელს ახა­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბი არ აქ­ტი­უ­რო­ბენ და ისევ და ისევ იმათ მხრებ­ზე გა­და­დის უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ჯა­მუ­რი მო­ცუ­ლო­ბა, ვინც უკვე ად­გილ­ზეა, ოპე­რი­რებს ბა­ზარ­ზე, ხე­დავს გარ­კვე­ულ ად­გილს მისი გან­ვი­თა­რე­ბის­თვის და, შე­სა­ბა­მი­სად, ახ­დენს ინ­ვეს­ტი­რე­ბას. აქამ­დე ამ მხრივ წამ­ყვა­ნი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბი, რო­გორც წესი, არის სა­ფი­ნან­სო სექ­ტო­რი, ტუ­რიზ­მთან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სფე­რო­ე­ბი, და­მა­მუ­შა­ვე­ბე­ლი მრეწ­ვე­ლო­ბა, ბევ­რად გა­სა­აქ­ტი­უ­რე­ბე­ლია სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სფე­რო (რათა მეტი უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი წა­მო­ვი­დეს, რო­მე­ლიც გვჭირ­დე­ბა და რა­შიც ცოტა ინ­ვეს­ტი­ცია იდე­ბა), ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის სფე­რო­შია მეტი ინ­ვეს­ტი­ცია მო­სა­ზი­დი, რად­გან ამ ეტაპ­ზე ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი გა­დამ­წყვე­ტია. ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის მო­ზიდ­ვა არ არის მარ­ტი­ვი და ამა­ზე სა­ხელ­მწი­ფო უფრო მე­ტად უნდა ზრუ­ნავ­დეს. ინ­ვეს­ტი­ცია არ არის მარ­ტო ფული, არის თუნ­დაც კად­რე­ბის ამაღ­ლე­ბა, ახა­ლი კონ­ტაქ­ტე­ბი, ახა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი, რო­მე­ლიც მოჰ­ყვე­ბა ამ ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს, ახა­ლი ბაზ­რე­ბი და აშ. სა­ხელ­მწი­ფო "აწარ­მო­ვე სა­ქარ­თვე­ლო­ში“ გავ­ლით სხვა­დას­ხვა პროგ­რა­მებს ნერ­გავს და უკვე აქვს საკ­მა­ოდ მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი შე­თა­ვა­ზე­ბე­ბი ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თვის, შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი აქვთ დარ­გე­ბის მი­ხედ­ვით წა­მა­ხა­ლი­სე­ბე­ლი პრო­ექ­ტე­ბი, თუმ­ცა ფაქ­ტია, რომ ახა­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბის მო­ზიდ­ვა სა­ქარ­თვე­ლოს უჭირს და აქ არის მეტი სა­მუ­შაო, რათა ახ­ლე­ბი შე­მო­ვიდ­ნენ ქვე­ყა­ნა­ში და არა ერთი და იგი­ვე ინ­ვეს­ტორ­ზე იყოს და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, რად­გან გვჭირ­დე­ბა ახა­ლი მო­თა­მა­შე­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც ახალ სფე­რო­ებს გა­ნა­ვი­თა­რე­ბენ.

უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი ევ­რო­პი­დან და და­სავ­ლე­თი­დან ჩვენ­თვის ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, მას დიდი წილი უჭი­რავს ჯა­მურ ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­ში, თუმ­ცა ევ­რო­პა და ამე­რი­კა არ არის ერ­თა­დერ­თი, ვინც ამ ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს ახორ­ცი­ე­ლებს სა­ქარ­თვე­ლო­ში. ფი­ნან­სუ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, ჯა­მუ­რად შე­იძ­ლე­ბა ევ­რო­კავ­შირს მარ­თლაც ეკა­ვოს გა­დამ­წყვე­ტი პო­ზი­ცია, მაგ­რამ ქვეყ­ნე­ბის მი­ხედ­ვით თუ ავი­ღებთ, ბევ­რი სხვა ქვე­ყა­ნა გა­მოჩ­ნდე­ბა, რო­მე­ლიც ევ­რო­კავ­ში­რის წევ­რი არ არის და სა­ქარ­თვე­ლო­ში დიდ ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს დებს. ჩვე­ნი სა­ინ­ვეს­ტი­ციო პო­ლი­ტი­კა უნდა ეფუძ­ნე­ბო­დეს არა იმას, რომ სა­ქარ­თვე­ლომ კონ­კრე­ტუ­ლად ერთი ქვეყ­ნი­დან ან რე­გი­ო­ნი­დან მი­ი­ღოს ყვე­ლა ინ­ვეს­ტი­ცია, არა­მედ მაქ­სი­მა­ლუ­რად დი­ვერ­სი­ფი­ცი­რე­ბა მო­ახ­დი­ნოს იმი­ტომ, რომ პო­ლი­ტი­კუ­რი სირ­თუ­ლე­ე­ბი, გა­მოწ­ვე­ვე­ბი ჩვენ­თან, თუ ინ­ვეს­ტორ ქვე­ყა­ნა­ში ყო­ველ­თვის არის ხოლ­მე, რო­გორც ასე­თი (არ არ­სე­ბობს ქვე­ყა­ნა, სა­დაც მუ­დამ სტა­ბი­ლუ­რო­ბა და პროგ­რე­სია, ყვე­ლას აქვს აღ­მავ­ლო­ბის და დაღ­მავ­ლო­ბის ფა­ზე­ბი), შე­სა­ბა­მი­სად, ჩვე­ნი ინ­ტე­რე­სი უნდა იყოს, მაქ­სი­მა­ლუ­რად დი­ვერ­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი იყოს ქვეყ­ნე­ბი, სა­ი­და­ნაც ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი შე­მო­დის.

პო­ლი­ტი­კუ­რი სირ­თუ­ლე­ე­ბი და და­ძა­ბუ­ლო­ბა ევ­რო­კავ­შირ­თან და ზო­გა­დად და­სავ­ლე­თის ქვეყ­ნებ­თან, რა თქმა უნდა, ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის მო­ზიდ­ვის­თვის არ არის სა­სარ­გებ­ლო, პი­რი­ქით, გვარ­თმევს შე­საძ­ლებ­ლო­ბას ინ­ვეს­ტო­რე­ბი მოვ­ხიბ­ლოთ, თუმ­ცა ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას აქვს გა­სა­წე­ვი დიდი მუ­შა­ო­ბა იმის­თვის, რომ ხე­ლახ­ლა აღად­გი­ნოს ის ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი, რო­მე­ლიც გვქონ­და და­სავ­ლეთ­თან, რა­ღაც­ნა­ი­რად გა­დატ­ვირ­თვაა სა­ჭი­რო ქარ­თულ-და­სავ­ლუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის­თვის, ვი­ნა­ი­დან ამ ფორ­მატ­ში არც და­სავ­ლე­თი დარ­ჩე­ბა მო­გე­ბუ­ლი და არც სა­ქარ­თვე­ლო. სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, სა­ქარ­თვე­ლო­ში სტა­ბი­ლუ­რო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა და ეკო­ნო­მი­კის გან­ვი­თა­რე­ბა ორი­ვე მხა­რის ინ­ტე­რე­სია და შე­სა­ბა­მი­სად, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ეს რთუ­ლი პე­რი­ო­დი მალე და­იძ­ლი­ოს, ერ­თის მხრივ გვქონ­დეს შე­საძ­ლებ­ლო­ბა მი­ვი­ღოთ უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი და სხვა ტი­პის მხარ­და­ჭე­რა, რა­საც მუ­დამ ვი­ღებთ და­სავ­ლე­თის მხრი­დან და ჩვენც თა­ვად გა­ვუ­წი­ოთ მათ ის მხარ­და­ჭე­რა ჩვე­ნი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის ფარ­გლებ­ში, მაგ. იმა­ვე ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი სატ­რან­ზი­ტო კო­რი­დო­რის არ­სე­ბო­ბის სა­ხით. ჩვენ უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის არა თუ კლე­ბა, რამ­დენ­ჯერ­მე ზრდა უნდა და­ვი­სა­ხოთ მიზ­ნად იმის­თვის, რომ ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კას წა­ად­გეს, ამა­ში ჩვე­ნი და­სავ­ლე­ლი პარტნი­ო­რე­ბი თუ დაგ­ვეხ­მა­რე­ბი­ან, ხომ კარ­გი, თუ რა­ღაც პრობ­ლე­მე­ბი შე­იქ­ნა, ჩვენ­თვის­ვე ცუ­დია, ამი­ტომ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მაქ­სი­მა­ლუ­რად კარ­გი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი ჰქონ­დეს და­სავ­ლეთ­თან მეტი ინ­ვეს­ტი­ცი­ის მო­სა­ზი­დად, თუმ­ცა პა­რა­ლე­ლუ­რად, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია დი­ვერ­სი­ფი­ცი­რე­ბა იმის­თვის, რომ მაქ­სი­მა­ლუ­რად მეტი გზით მი­ვი­ღოთ ის ფი­ნან­სუ­რი რე­სურ­სი, თუ მისი თან­მდე­ვი სხვა პო­ზი­ტი­უ­რი რე­სურ­სი, რათა არ ვი­ყოთ მხო­ლოდ ერთ რე­გი­ონ­ზე დიდი დო­ზით და­მო­კი­დე­ბუ­ლი და ჩვე­ნი ბა­ზა­რი იყოს მაქ­სი­მა­ლუ­რად დი­ვერ­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი.“

გი­ორ­გი კე­პუ­ლა­ძე, არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია "სა­ზო­გა­დო­ე­ბა და ბან­კე­ბის“ დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი:

"ზო­გა­დად, ყვე­ლა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მი­ზა­ნი უნდა იყოს ქვე­ყა­ნა­ში ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის­თვის პო­ზი­ტი­უ­რი მო­ლო­დი­ნე­ბის შექ­მნა, რაც გა­ნა­პი­რო­ბებს იმას, რომ ად­გი­ლობ­რი­ვი ბიზ­ნე­სიც უფრო მო­ტი­ვი­რე­ბუ­ლია და­ხარ­ჯოს გარ­კვე­უ­ლი თან­ხა შიდა ინ­ვეს­ტი­ცი­ა­ზე და უცხო­ე­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თვი­საც ქვე­ყა­ნა­ში უნდა იყოს შექ­მნი­ლი სა­ინ­ტე­რე­სო გა­რე­მო და პი­რო­ბე­ბი იმის­თვის, რომ ქვე­ყა­ნა­ში ჩა­დოს ფული. ეს ძა­ლი­ან ბევრ ფაქ­ტორ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, რა თქმა უნდა - კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა­ზე, რო­გორ მიმ­დი­ნა­რე­ობს ბიზ­ნე­სის რე­გის­ტრა­ცია, რამ­დე­ნად ღიაა ქვე­ყა­ნა, რამ­დე­ნად თა­ვი­სუ­ფა­ლია კა­პი­ტა­ლის მოძ­რა­ო­ბა, რამ­დე­ნად სტა­ბი­ლუ­რია პო­ლი­ტი­კუ­რი გა­რე­მო, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი რგო­ლია სა­სა­მარ­თლო და სა­მარ­თლი­ა­ნი მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის სის­ტე­მა... ამას ყვე­ლა აქ­ცევს ყუ­რა­დღე­ბას, რაც სამ­წუ­ხა­როდ, სა­ქარ­თვე­ლო­ში წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში მხო­ლოდ გა­უ­ა­რე­სე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით მი­დი­ო­და და ეს აი­სა­ხე­ბა პირ­და­პირ უცხო­ურ ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­ზე.

უცხო­უ­რი კომ­პა­ნია, თუ კერ­ძო პირი, ვინც სა­ქარ­თვე­ლო­ში ფუ­ლის ჩა­დე­ბას აპი­რებს, ყვე­ლა­ფერს ყუ­რა­დღე­ბას აქ­ცევს, რე­ა­ლურ სუ­რათს ხე­დავს და იმის მი­ხედ­ვით იღებს გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას. ამი­ტომ ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის 64%-იანი შემ­ცი­რე­ბა პირ­ველ კვარ­ტალ­ში ლო­გი­კუ­რია, თუ გა­დავ­ხე­დავთ "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის“ ბო­ლოდ­რო­ინ­დელ პო­ლი­ტი­კას (არა მხო­ლოდ ბოლო თვე­ე­ბის, არა­მედ - ზო­გა­დად). ინ­ვეს­ტორს სჭირ­დე­ბა გა­რან­ტია, რომ მისი კერ­ძო სა­კუთ­რე­ბა და­ცუ­ლი იქ­ნე­ბა, მათ შო­რის სა­სა­მარ­თლოს მიერ და ის შეძ­ლებს თა­ვი­სი მო­გე­ბის მი­ღე­ბას... ის ნაკ­ლე­ბი ინ­ტე­რე­სით მი­დის ქვე­ყა­ნა­ში, სა­დაც ამის გა­რან­ტი­ე­ბის არ არ­სე­ბობს...

რა­ტომ მცირ­დე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი - ეს ერ­თგვა­რი სიგ­ნა­ლი უნდა იყოს, მათ შო­რის მთავ­რო­ბის­თვის. კარ­გად ვი­ცით, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში შიდა და­ნა­ზო­გი და შიდა კა­პი­ტა­ლი იმ­ხე­ლა არ გვაქვს, რომ ეყოს ქვე­ყა­ნას, ამი­ტომ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ის მო­ზიდ­ვა, წლე­ბია ამა­ზე დგას სა­ქარ­თვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კა და ბოლო 30 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში თუ რამ გა­კეთ­და ამ ქვე­ყა­ნა­ში, ყვე­ლა­ფე­რი და­სავ­ლუ­რი და­ფი­ნან­სე­ბით, იქ­ნე­ბო­და ეს პირ­და­პირ უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცია, სეს­ხი, თუ გრან­ტი. ასეთ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში, მით უმე­ტეს, სა­არ­ჩევ­ნო წელს ინ­ვეს­ტო­რე­ბი ახა­ლი პრო­ექ­ტე­ბის და­წყე­ბის­გან ისე­დაც თავს იკა­ვე­ბენ, რად­გან ქვე­ყა­ნა­ში როცა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბაა მო­სა­ლოდ­ნე­ლი, ფიქ­რო­ბენ, რო­გორ და­ლაგ­დე­ბი­ან ახალ მთავ­რო­ბას­თან და სხვა. ისიც უნდა გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნოთ, რომ ეს პირ­ვე­ლი კვარტლის მო­ნა­ცე­მე­ბია და მე­ო­რე და მე­სა­მე კვარ­ტალ­ში მდგო­მა­რე­ო­ბა შე­იძ­ლე­ბა კი­დევ უფრო დამ­ძიმ­დეს. ინ­ვეს­ტი­ცია ხომ მარ­ტო ფული არ არის, ინ­ვეს­ტორს შე­მო­აქვს ახა­ლი ცოდ­ნა, გა­ნათ­ლე­ბა, ახა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი, ად­გილ­ზე ასაქ­მებს ადა­მი­ა­ნებს და შემ­დეგ იხ­დის გა­და­სა­ხა­დებს, არა მხო­ლოდ ის, რომ ვი­ღა­ცამ ფული ჩა­რი­ცხა, მო­გე­ბა ნახა და უკან წა­ი­ღო.

სა­ინ­ვეს­ტი­ციო თვალ­საზ­რი­სით, წამ­ყვა­ნი სექ­ტო­რი არის სა­ფი­ნან­სო სექ­ტო­რი. დღეს ორი ქარ­თუ­ლი ბან­კი ივაჭ­რე­ბა ლონ­დო­ნის სა­ფონ­დო ბირ­ჟა­ზე, ისი­ნი არი­ან წარ­მა­ტე­ბუ­ლე­ბი, ბოლო დრო­ინ­დელ მოვ­ლე­ნებს თუ არ გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნებთ, აქ­ცი­ე­ბის ფასი ბოლო თვე­ებ­ში იზ­რდე­ბო­და, მაგ­რამ ბოლო თვე ნა­ხე­ვარ­ში რუ­სუ­ლი კა­ნო­ნის ინი­ცი­ი­რე­ბის და ამე­რი­კუ­ლი სან­ქცი­ე­ბის და­ა­ნონ­სე­ბის შემ­დეგ, ლონ­დო­ნის სა­ფონ­დო ბირ­ჟა­ზე მათი აქ­ცი­ე­ბის ფა­სიც შემ­ცირ­და, რაც პირ­და­პირ სა­ქარ­თვე­ლო­ში მიმ­დი­ნა­რე მოვ­ლე­ნე­ბის გა­მო­ხა­ტუ­ლე­ბაა, ეს პირ­და­პირ აი­სა­ხა ამ კომ­პა­ნი­ე­ბის წარ­მა­ტე­ბა­ზე და აქ­ცი­ე­ბის ფას­ზე. ეს ყვე­ლა­ფე­რი მთლი­ა­ნად პო­ლი­ტი­კუ­რი სი­ტუ­ა­ცი­ი­თაა გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი. ჩვე­ნი უცხო­ე­ლი პარტნი­ო­რე­ბის­თვის სა­ინ­ვეს­ტი­ციო თვალ­საზ­რი­სით, სა­ფი­ნან­სო სექ­ტო­რია ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო, ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით ტუ­რიზ­მის და სამ­შე­ნებ­ლო სექ­ტო­რი, მაგ­რამ რო­დე­საც ინ­ვეს­ტო­რი სა­ერ­თო სუ­რათს უყუ­რებს, ის იღებს გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას სა­კუ­თა­რი და მისი კომ­პა­ნი­ის ინ­ტე­რე­სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე. ის ასეთ ქვე­ყა­ნა­ში ფულს არ ჩა­დებს. ჯერ კი­დევ "ვარ­დე­ბის რე­ვო­ლუ­ცი­ის“ შემ­დეგ, რო­დე­საც პირ­ვე­ლი დიდი ტალ­ღა და­ი­წყო, ბაქო-ჯე­ი­ჰა­ნის ნავ­თობ­სა­დე­ნის მშე­ნებ­ლო­ბა იყო ერთ-ერთი პირ­ვე­ლი და ყვე­ლა­ზე დიდი სა­ინ­ვეს­ტი­ციო პრო­ექ­ტი, რო­მელ­მაც დიდი უცხო­უ­რი კა­პი­ტა­ლი მო­ი­ზი­და ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში, ის წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში პრი­ო­რი­ტე­ტი იყო სა­ქარ­თვე­ლოს ყვე­ლა მთავ­რო­ბის­თვის და უნდა იყოს ახ­ლაც, მაგ­რამ ამას სჭირ­დე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი პო­ლი­ტი­კუ­რი, ეკო­ნო­მი­კუ­რი ნა­ბი­ჯე­ბის გა­დად­გმა, სა­ბო­ლოო ჯამ­ში ის შე­დე­გი მი­ვი­ღოთ, რაც გა­მო­იწ­ვევს ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის არა შემ­ცი­რე­ბას, არა­მედ ზრდას, მაგ­რამ რო­გორც აღ­ვნიშ­ნე, ეს ბევრ ფაქ­ტორ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი და ბოლო წლებ­ში ყვე­ლა ეს ფაქ­ტო­რი, სამ­წუ­ხა­როდ, უა­რეს­დე­ბა.

ქვე­ყა­ნამ რომ შე­იც­ვა­ლოს და­სავ­ლუ­რი კურ­სი, ეს იქ­ნე­ბა საფრ­თხის შემ­ცვე­ლი და­სავ­ლე­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თვის, ქვე­ყა­ნა ისევ ევ­რო­კავ­ში­რის მი­მარ­თუ­ლე­ბით უნდა წა­ვი­დეს. ჩვე­ნი სტა­ტუ­სის მი­ღე­ბა იყო ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი და­დე­ბი­თი სიგ­ნა­ლი უცხო­ე­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თვის - ქვე­ყა­ნა, რო­მე­ლიც ევ­რო­კავ­ში­რის წევ­რი შე­იძ­ლე­ბა გახ­დეს, არის ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თვის, მაგ­რამ ჩვენ თუ ვა­პი­რებთ გეზი შე­ვიც­ვა­ლოთ (დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ ამას არ გა­ა­კე­თებს ქარ­თვე­ლი ხალ­ხი და სა­ქარ­თვე­ლოს ეყო­ლე­ბა ისე­თი მთავ­რო­ბა, რო­მე­ლიც აუ­ცი­ლებ­ლად პრო­და­სავ­ლუ­რი იქ­ნე­ბა, და­სავ­ლურ კურსს შე­ი­ნარ­ჩუ­ნებს და მისი მთა­ვა­რი მი­ზა­ნი ევ­რო­კავ­შირ­სა და ნა­ტო­ში ინ­ტეგ­რა­ცია იქ­ნე­ბა), რა თქმა უნდა, დავ­კარ­გავთ მიმ­ზიდ­ვე­ლო­ბას. პირ­ველ რიგ­ში, პო­ლი­ტი­კუ­რი ნა­ბი­ჯე­ბია გა­და­სად­გმე­ლი, კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის დო­ნე­ზეც უფრო მეტი ინ­ტე­რე­სი უნდა გა­ვუ­ჩი­ნოთ უცხო­ელ ინ­ვეს­ტო­რებს, თუმ­ცა სამ­წუ­ხა­როდ, ამ ეტაპ­ზე რა­ღაც ოპ­ტი­მიზ­მის სა­ფუძ­ვე­ლი არ არ­სე­ბობს, რომ უახ­ლო­ეს თვე­ებ­ში, არ­ჩევ­ნე­ბამ­დე რამე შე­იც­ვლე­ბა, მდგო­მა­რე­ო­ბის ცვლი­ლე­ბის იმე­დი ნაკ­ლე­ბად მაქვს.

ეს ეტყო­ბა ბიზ­ნეს­საც - დღეს იგი­ვე ად­გი­ლობ­რი­ვი ბიზ­ნე­სი ცდი­ლობს, რომ შე­ამ­ცი­როს თა­ვი­სი ხარ­ჯე­ბი მო­სა­ლოდ­ნე­ლი კრი­ზი­სის და სა­არ­ჩევ­ნო პე­რი­ო­დის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, და­ზო­გოს გარ­კვე­უ­ლი თან­ხა, ვი­ნა­ი­დან ბიზ­ნე­სი ხომ პირ­ვე­ლი გრძნობს, რა მი­მარ­თუ­ლე­ბით წარ­მო­იქ­მნე­ბა პრობ­ლე­მა. ამი­ტომ გა­მო­სა­ვა­ლი, რა თქმა უნდა, დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი არ­ჩევ­ნე­ბის ჩა­ტა­რე­ბა და ამ არ­ჩევ­ნებ­ზე იმ აზ­რის და­ფიქ­სი­რე­ბაა, რაც არის ქარ­თუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბის აზრი - საქ­რათ­ვე­ლო წა­ვი­დეს ევ­რო­კავ­ში­რის და არა რუ­სე­თის მი­მარ­თუ­ლე­ბით, წი­ნა­აღ­მდეგ შემ­თხვე­ვა­ში, შე­საძ­ლოა ჩვე­ნი ქვე­ყა­ნა სუ­ლაც იზო­ლა­ცი­ა­ში მო­ექ­ცეს და აღარ დაგ­ვრჩეს მე­გობ­რე­ბი და­სავ­ლეთ­ში".