კულუარული ინფორმაციით, ბაიდენმა ნეთანიაჰუს "ცუდი ადამიანი" უწოდა - დაძაბულობა აშშ-სა და ისრაელს შორის: რა გახდა ამის მიზეზი?

ჯო ბაიდენმა ისრაელის პრემიერ-მინისტრ ბენიამინ ნეთანიაჰუს "ცუდი ადამიანი" უწოდა - ინფორმაციას Politico პრეზიდენტთან დაახლოებულ წყაროზე დაყრდნობით ავრცელებს.

ენდრიუ ბეიტსმა, ბაიდენის სპიკერმა, კატეგორიულად უარყო ბრალდებები და Politico-ს განუცხადა, რომ "პრეზიდენტს მსგავსი არაფერი უთქვამს და არც არასდროს იტყვის". ეს ხდება მაშინ, როდესაც აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი ენტონი ბლინკენი ახლო აღმოსავლეთში ვიზიტით იმყოფება.

ორ ლიდერს შორის ურთიერთობა მას შემდეგ დაიძაბა, რაც ბაიდენმა ორი სახელმწიფოს შექმნის იდეა წამოაყენა. ამ იდეას მხარი დიდმა ბრიტანეთმა და სხვა დასავლურმა ქვეყნებმაც დაუჭირეს, თუმცა ნეთანიაჰუმ წინადადება უარყო.

• ორი სახელმწიფოს შექმნა - შეთანხმება, რომელიც ისრაელის პარალელურად, ღაზის სექტორსა და დასავლეთ სანაპიროზე შექმნის პალესტინელთა სახელმწიფოს. "ჰამასი“ უარყოფს ორი სახელმწიფოს იდეას და ისრაელის განადგურებას ლამობს. ისრაელი უსაფრთხოების მიზნით ითხოვს, რომ თუ შეიქმნება პალესტინის სახელმწიფო, დემილიტარიზებული უნდა იყოს.

შეგახსენებთ, გასული წლის 7 ოქტომბერს ღაზის სექტორიდან ისრაელში შეჭრილმა "ჰამასის" ტერორისტებმა 1500-ზე მეტი ისრაელელი მშვიდობიანი მოსახლე მოკლეს, რის მერეც დაიწყო "ჰამას" - ისრაელის ომი.

ისრაელისა და პალესტინის დაპირისპირებას თითქმის საუკუნის ისტორია აქვს. მე-19 საუკუნის ბოლოს მსოფლიოში გაფანტული ებრაული დიასპორა აქტიურად იწყებს ისტორიულ სამშობლოში დაბრუნებაზე საუბარს. ვითარდება სიონიზმის სახელით ცნობილი იდეოლოგია, რომლის ძირითადი პოსტულატი ისრაელის სახელმწიფოს შექმნა იყო. სიონიზმს ლეგიტიმაცია მისცა ჰოლოკოსტმაც - მე-2 მსოფლიო ომში ნაცისტურმა გერმანიამ ეთნიკური ნიშნით მილიონობით ებრაელი გაანადგურა, ხოლო გადარჩენილმა ნაწილმა შეძლო მსოფლიოს დარწმუნება იმაში, რომ მათი უსაფრთხოების გარანტია მხოლოდ ებრაული სახელმწიფოს შექმნის გზით იყო შესაძლებელი.

ისრაელის შექმნა ოფიციალურად 1947 წელს გაფორმდა, როდესაც გაეროს დეკლარაციის მიხედვით, მაშინდელი პალესტინის ტერიტორია ორ ნაწილად გაიყო - ქვეყნის ცენტრალური და სამხრეთი ნაწილი (პალესტინის სრული ტერიტორიის 56%) ისრაელის ხელში გადავიდა, ხოლო არაბებით დასახლებული ნაწილი, ძირითადად ღაზის სექტორი, დასავლეთ სანაპიროს ტერიტორია და ჩრდილოეთით ლიბანის მოსაზღვრე მიწები (სრული ტერიტორიის 44%) პალესტინელების კონტროლქვეშ დარჩა. გაეროს გეგმა პალესტინის მოსახლეობამ არ მიიღო და სამშობლოს დაცვის მოტივით ახლადშექმნილი ისრაელის წინააღმდეგ ომი დაიწყო. პალესტინას მხარი მეზობელმა არაბულმა სახელმწიფოებმა: ეგვიპტემ, იორდანიამ, სირიამ, ერაყმა და ლიბანმა დაუჭირეს. ომის პირველ ეტაპზე არაბულმა კოალიციამ მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწია, მათ შორის იერუსალიმის აღმოსავლეთ ნაწილიც დაიკავა, თუმცა, ომის გარდამტეხ ეტაპზე უპირატესობა ებრაული ჯარის ხელში გადავიდა, რომელმაც ომში გამარჯვების შემდგომ პალესტინას ტერიტორიების დამატებით 22% წაართვა. ომის ბოლოს პალესტინა და მისი მოკავშირეები მხოლოდ ღაზის სექტორსა და დასავლეთ სანაპიროს აკონტროლებდნენ.

ისრაელსა და პალესტინას შორის მეორე შეიარაღებული კონფლიქტი 1967 წელს მოხდა, რომელიც ისტორიაში ექვსდღიანი ომის სახელით შევიდა. ეს ომი ისრაელისთვის გარდამტეხი მნიშვნელობის აღმოჩნდა, რადგან მასში გამარჯვების შემდეგ, ამ სახელმწიფომ სირიას გოლანის მაღლობები, ეგვიპტეს სინას ნახევარკუნძული და ღაზა, ხოლო იორდანეს დასავლეთ სანაპირო წაართვა. ექვსდღიან ომში დამარცხების შემდეგ არაბულმა სახელმწიფოებმა რევანშისთვის აქტიური მზადება დაიწყეს და სამხედრო ოპერაცია 1973 წლის 5 ოქტომბერს, "იომ ქიფურის“, ებრაელთა მიტევების დღეს დაიწყეს. მოულოდნელობის ეფექტმა ომის პირველ ეტაპზე ეგვიპტესა და სირიას მნიშვნელოვანი სტრატეგიული უპირატესობა მისცა, თუმცა, ისრაელმა მთავარი მოკავშირის - აშშ-ის სამხედრო მხარდაჭერის წყალობით, დაკარგული ტერიტორიების დაბრუნება მალევე შეძლო. "იომ ქიფურის" ომის შედეგად დადებული საზავო ხელშეკრულების მიხედვით, მეომარ მხარეებს შორის სამხედრო პარიტეტი აღდგა და ისინი ომამდე არსებულ პოზიციებზე დაბრუნდნენ. გოლანის მაღლობებსა და სინას ნახევარკუნძულს ისევ ისრაელი აკონტროლებდა. სიტუაცია რადიკალურად მხოლოდ 1978 წელს შეიცვალა, როდესაც კემპ დევიდის ცნობილი შეთანხმებით, ისრაელმა ეგვიპტეს აღიარების სანაცვლოდ, სინას ნახევარკუნძული დაუბრუნა, თუმცა, ისრაელმა სხვა არაბული სახელმწიფოებისგან აღიარებას ვერ მიაღწია. დროთა განმავლობაში ისრაელსა და პალესტინას შორის ახალი კონფლიქტები (პირველი და მეორე ინტიფადა) განვითარდა. დაპირისპირება ისრაელსა და პალესტანას შორის პერმანენტულად მწვავდებოდა ბოლო წლების განმავალობაშიც.