"მისი წასვლით ყველაფერი დავკარგე... დღემდე მიყვარს" - ცნობილი "ხარებას" სიყვარულის ამბავი, კარიერა და ნაადრევად შეწყვეტილი ცხოვრება: როგორ დაითანხმა გიორგი შენგელიამ 10 გზის ჩემპიონი ფილმში სათამაშოდ
გასული საუკუნის 80-იან წლებში ცნობილმა რეჟისორმა გიორგი შენგელაიამ თავისი ახალი ფილმისთვის, რომელსაც ტყის ძმებზე იღებდა, მთავარ როლებზე სახელოვანი სპორტსმენები ომარ ფხაკაძე და ლევან თედიაშვილი შეარჩია.
გოგია კენკიშვილი - ლევან თედიაშვილი უნდა ყოფილიყო, ხარება ჯიბუტი - ომარ ფხაკაძე. ჩემპიონებმა კინოსგან და შემოთავაზებისგან თავიდან თავი შორს დაიჭირეს.
"1987 წელს გიორგი შენგელაიამ დასაყოლიებლად ლევან თედიაშვილს კაკაბეთში ჩააკითხა - 6.000 მანეთს მოგცემ ჰონორარსო. იმ დროისთვის ურიგო თანხა არ იყო. ბატონი ლევანი მაშინ ამ სოფლის კოლმეურნეობის თავმჯდომარე გახლდათ. სეიფიდან 8.000 მანეთი გამოუღია და გიორგი შენგელაიასთვის უთქვამს - აი, ბატონო, მე უფრო მეტს მოგცემთ, ოღონდ თავი დამანებეთო...
არც ომარ ფხაკაძეც იყო თანახმა ფილმში მონაწილეობაზე, მაგრამ საქმეში ცეკა-ს პირველი მდივანი ჯუმბერ პატიაშვილი ჩარეულა... მოგვიანებით გიორგი შენგელაიამ თქვა, ნამდვილი ვაჟკაცები მჭირდებოდა, მსახიობები კი ასეთები ვერ იქნებოდნენო,“ - ეს გაზეთ „ლელოს“ ერთ-ერთი სტატიის ამონარიდია.
ჩემპიონებმა კინოს თავი წარმატებით გაართვეს და რეჟისორის არჩევანიც გამართლდა.
AMBEBI.GE ქართული ველოსპორტის ლეგენდას, ომარ ფხაკაძეს ვიხსენებთ, რაშიც სახელოვანი სპორტსმენის მეუღლე და შვილი გვეხმარებიან.
ბაია ფხაკაძე, ომარ ფხაკაძის შვილი:
- სპორტსმენების შვილი ვარ - დედაც ალექსანდრა (დონა) ჯანუყაშვილი ტანმოვარჯიშე იყო და საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი. მამაჩემთან ცოტა დაიჩაგრა, რადგან ის 10 გზის საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი გახლდათ. მსოფლიო ჩემპიონატზე სამი მედალი აქვს აღებული - პირველი, მეორე, მესამე.
საერთოდ, მამაზე საუბარი, მისი შეფასება ჩემგან უხერხულია, მაგრამ როგორც ამბობენ, მართლა ტალანტი იყო. სპორტული საზოგადოება აღნიშნავს, რომელ სახეობასაც არ უნდა გაჰყოლოდა, ისეთივე წარმატებული იქნებოდა, მაგრამ ველოსიპედი არჩია. წარმოშობით ქუთაისიდან იყო. ყოჩაღი ბიჭი კარლო შენგელიამ, შემდგომში მისმა მწვრთნელმა, შეამჩნია - ამისგან მაგარი სპორტსმენი დადგებაო და თბილისში დაიბარა. 2 თვეში, 16 წლის ასაკში საქართველოს ჩემპიონი გახდა, 21 წლისა კი, მსოფლიო ჩემპიონი.
- ცხოვრებაშიც ასეთი მებრძოლი ხასიათი ჰქონდა, დიდი სპორტული ჟინი ყოველდღიურობაშიც ვლინდებოდა?
- რეჟისორმა გიორგი შენგელაიამაც ფილმში „ხარება და გოგია“ იმის მიხედვით შეარჩია, რომ მისი ხასიათი ხარებას ტიპაჟს შეესაბამებოდა. მართლაც, ფილმს რომ ვუყურებ, იქ არაფერს თამაშობს და თვითონაც ასეთი იყო. ცხოვრებაშიც არასდროს, არცერთ სიტუაციაში არ უთამაშია. ვაჟკაცური გახლდათ, საკმაოდ ფიცხიც, მაგრამ სამართლიანად. იყო თბილი, იუმორიც, როგორც ქუთაისელს ჰქონდა. ვინც იცნობდა, მათგან დღემდე ვისმენ ფრაზებს, რომ მამა ნამდვილი ქართველი ვაჟკაცი იყო.
- ყველა შვილს არ ჰყავს წარმატებული მამა. როდესაც ხარ მსოფლიო ჩემპიონის შვილი, ეს თქვენთვის რას ნიშნავდა მაშინ და რას ნიშნავს ახლა?
- პასუხისმგებლობის გრძნობა გემატება. ყოველთვის ვიცოდი, რომ ჩემი ესა თუ ის საქციელი მეტად გამოჩნდებოდა და ამიტომ კარგად უნდა მოვქცეულიყავი. მამაჩემის შვილობას სულ ვუფრთხილდებოდი, რადგან, ხალხს უყვარდა. ეს ნამდვილად მეამაყება და როგორც ვთქვი, ამას ვუფრთხილდები.
მამა საკმაოდ მკაცრი იყო, ჩემი ძმა ომარი ბავშვობიდან ველოსპორტში იყო, მამის სახელიც ჰქვია. წარმოიდგინეთ, საბჭოთა კავშირის პირველობაზე არ გაუშვა, თბილისში მხოლოდ იმიტომ დატოვა, რომ საგანი ჰქონდა დარჩენილი. არანაირად არ გვაყენებდა პრივილეგირებულ მდგომარეობაში. არც ის მომენტი ჰქონდა, რადგან მისი შვილები ვიყავით, წინ წავეწიეთ. ახლა რომ ვუყურებ, ბევრ რაღაცაში მართალი ყოფილა. თუმცა შეიძლება მშობლის ასეთი მიდგომა მაშინ ცოტა გვაკომპლექსებდა, არ ვიცი... ისე ძალიან თამამი ადამიანები გენეტიკურადაც დიდად არ ვართ - არც მე და არც ჩემი ძმა.
- დედასაც ხომ აქვს ტიტულები...
- კი, სპორტულ ტანვარჯიშში საერთაშორისო კლასის ოსტატია, ბრინჯაოს პრიზიორი, იაპონია-ინდონეზიის შეჯიბრებებში გამარჯვებული და ღირსების ორდენის მფლობელი. მამაჩემს რომ გაჰყვა, მამამ უთხრა - ახლა უნდა მიყურო მე და მზესო (იცინის). მესაკუთრეც იყო და დედამაც სულ მას და მზეს უყურა...
დონარა ჯანუყაშვილი, ომარ ფხაკაძის მეუღლე:
- დიდად არ გვიყვარს საკუთარ თავზე ლაპარაკი, თუმცა ცოტა ასაკში გავთამამდი... მე და ომარმა ერთმანეთი სპარტაკიადაზე გავიცანით. მაშინ საბჭოთა კავშირის მოსწავლეთა სპარტაკიადები ტარდებოდა და ერთხელაც მინსკში მთელი დელეგაცია ერთად ვიყავით. იქ თქვეს, ვიღაც ქუთაისიდან არის ჩამოსული, დიდი ბრგე, ძლიერი ბიჭი ომარ ფხაკაძეო. ოღონდ, მე ჯერ არ მყავდა ნანახი, თურმე მას იქ შევუმჩნევივარ, - თვითონ ასე ამბობდა ხოლმე. მერე დარბაზში ჩვენთან თავის ყაზბეგელ მეგობართან ერთად მოვიდა, მეც ყაზბეგიდან ვარ. თავიდან მეგონა, იმ ბიჭს მოჰყვა, მაგრამ თურმე ჩემს სანახავად მოსულა... იმის მერე ასე იყო - ხან გამოჩნდებოდა, ხან - არა. მე კი მის დანახვაზე სულ ვიმალებოდი, მაგრამ ბოლოს ისე მოხდა, რომ ცოლად გავყევი. მექსიკაში ოლიმპიურ თამაშებზე მეც უნდა წავსულიყავი, ჭორად მქონდა გაგონილი, უთქვამს, დონარასთან ხელის სათხოვნელად ოლიმპიური თამაშების შემდეგ მივალო, მაგრამ ჩემი გაყოლა მანამდე მოხდა. როცა წამიყვანა, ვერაფრით ვუთხარით, ახლა დამაბრუნე და ოლიმპიადის შემდეგ გამოგყვები-მეთქი. იქნებ არ მივყავდი?!
პაემანზე მასთან არც ერთხელ არ გავსულვარ. მოკლედ, ისე მოხდა, რომ ვარჯიშის შემდეგ, სპორტული დარბაზიდან წავყევი, ჭიდაობა არ დამიწყია. თუმცა ოლიმპიადაზე კი ვეღარ წავედი.
- როგორც ჩანს შეგიყვარდათ ჩემპიონი...
- დიახ და ჩემი ეს განწყობა მის მიმართ დღემდე გრძელდება. ასე ვამბობ ხოლმე, - ომარის ავად გახდომიდან და გარდაცვალებიდან ჩემი ცხოვრება მართლა დავამთავრე. მისი წასვლით ყველაფერი დავკარგე, ამ ცხოვრებაში ძალიან დაბნეული დავრჩი. არადა, უკვე 30 წელია ჩვენ გვერდით აღარ არის... 48 წლის იყო, რომ ამ ქვეყნიდან წავიდა. ბაიასაც, ჩემს შვილს მეუღლე 48 წლის ასაკში გარდაეცვალა - დედა-შვილმა რაღაც ასეთი ბედი გავიზიარეთ.
- ფილმის "ხარება და გოგიას" გადაღების შესახებ გვიამბეთ...
- გიორგი შენგელაია არ იცნობდა ომარს. უბრალოდ გიორგიმ მსგავსება ნახა ხარება-გოგიასა და ომარი-ლევანს (თედიაშვილს) შორის. დიდხანს ცდილობდა, ომარი ამ როლზე დაეთანხმებინა. ომარს გარდასახვის უნარი ნაკლებად ჰქონდა. იყო ისეთი, როგორიც იყო. ამბობდა, ესა ვარ, რაც ვარ, ერთი ქუთაისელი ომარიო. მოკლედ, სანამ სცენარი არ წაიკითხა და სანამ ბევრი ადამიანი არ ჩაერია, მათ შორის მთავრობა, მანამდე არ დათანხმდა. გიორგი მერე ძალიან შეყვარებული იყო ომარზე... გადამღებ ჯგუფს, მასში მონაწილე მსახიობებს ძალიან კარგი დამოკიდებულება ჰქონდათ. გადაღებებზე ყველანი დამეგობრდნენ, თუმცა იმ პერიოდში ომარი შიმშილობდა.
- რატომ?
- მანამდე მოსკოვში ცუდად გახდა, მაღალი წნევა ჰქონდა, საავადმყოფოში წაიყვანეს და იქ ვიღაც ქირურგ-ონკოლოგს უთქვამს, სიმსივნე გაქვს, მაგრამ ეს კიბო არ არისო. რომ ჩამოვიდა, მოსკოვში კვლევებზე ისევ წავედით, მაგრამ იმავე სპეციალისტმა ის სიმსივნე მერე ვეღარ აღმოაჩინა. ისე გამოუშვეს, ოპერაცია არ გაუკეთეს... რაც შეეხება შიმშილობას, წნევამ თამაში რომ დაიწყო, კარდიოლოგთანაც ვიყავით და ერთ-ერთმა ექიმმა ურჩია, ორგანიზმისთვის შიმშილობა კარგიაო. ერთხელ 3 დღე, მერე 5 დღე იშიმშილა.18 დღეც უშიმშილია, მაშინ აფხაზეთში ვიყავით, სადაც რაღაც საქმეზე თბილისში გამოიძახეს და ის ნაშიმშილარი მარტო წამოვიდა მანქანით. ფიზიკურად და სულიერად ძლიერი ადამიანი იყო... წარმოიდგინეთ, ერთხელ 30 დღე მხოლოდ გამოხდილ წყალზე იყო... ამ ამბებიდან 5-6 წლის მერე ცუდად გახდა და საბოლოოდ კიბო დაუდგინდა. გაკვეთეს და მეტასტაზები ბადე ქონზე იყო მოდებული... მე რომ დამიძახეს, მეგონა, სისხლის გადასხმა იყო საჭირო, ერთი ჯგუფის სისხლი გვქონდა... ფაქტობრივად, ერთ თვეში გარდაიცვალა.
- დასანანია, რომ ასე ადრე წავიდა... ფილმს რომ მივუბრუნდეთ - ამბობთ, რომ ხარებას თვისებები ჰქონდაო მას...
- კი, ხარებაც თავშეკავებულია, მოზომილი, საოცარი მეგობარია, გაჭირვებულს ეხმარება... ერთხელ ახალგაზრდების საუბარს შევესწარი, მეც სიამოვნებით ვითამაშებდი ხარებას როლსო - გამიხარდა ეს რომ მოვისმინე... ომარმა ემოციის გამოხატვა არ იცოდა, უბრალოდ ფილმის გადაღება რომ დამთავრდა, ვიცი, რომ კმაყოფილი იყო იმ დამოკიდებულებით, რასაც ის ჯგუფი მის მიმართ იჩენდა...
დიდად არც მოფერება იცოდა, მაგრამ სათქმელს თვალებით გეუბნებოდა. ოღონდ, ის სათქმელიც გულიდან მოდიოდა. ამიტომ ყურადღებას ადვილად იპყრობდა. მოკლედ, კარგი ბიჭი იყო. მართლა ძალიან სჭირდება საქართველოს ასეთი ადამიანი.
- თქვენი შვილი - ომარ ფხაკაძე აგრძელებს მამის საქმეს და გზას...
- ომარი მამის სახელს, გვარს და საქმეს აგრძელებს. ისეთი ტიტულები არ აქვს, როგორც მამას, მაგრამ კარგი სპორტსმენი იყო. მერე ქვეყანა აირია, ომარიც გარდაიცვალა, შექმნილი ვითარების გამო იძულებული გახდა, თავი დაენებებინა. თუმცა ველოსპორტი იმდენად ჩვენია, რომ ზოგჯერ ჩვენი სისხლის უჯრედები მგონია, ამიტომ განაგრძობს მის საქმეს. არჩევნებით უკვე მესამედ არის არჩეული ფედერაციის პრეზიდენტად.
ახლა კიდევ დაიძრა საკითხი, რომ თბილისში ველოტრეკი უნდა აშენდეს, ეს თუ გაკეთდა, ვიტყვი, რომ ღმერთის დახმარებით და სახელმწიფო თანადგომით, ჩვენი მისია შევასრულეთ. ველოტრეკი თანამედროვე სტანდარტების იქნება და მაშინ კიდევ შეიძლება ერთხელ დაიქუხოს ამ სპორტმა. გულიდან წამოსული სიყვარულით, გვინდა, რომ რაღაც გაკეთდეს, ამას არაფერი სჯობს. ეს არის ერთ-ერთი სახეობა, სადაც ბავშვები ფულს არ იხდიან. როცა ეს პროექტი განხორციელდება, ფედერაციის პრეზიდენტის და მწვრთნელის შრომა მეტად დაფასდება. ეს ძალიან მინდა. ასე მაქვს ნათქვამი, მინდა, პირნათელი მივიდე ომართან. დიდი იმედი მაქვს, რომ ასეც იქნება.