მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ დღეს სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ გა­ცი­ლე­ბით მეტი იცის ონ­კო­ლო­გი­ურ და­ა­ვა­დე­ბებ­ზე, მათ­ზე მა­ინც ბევ­რი მცდა­რი წარ­მოდ­გე­ნაა გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი. ზო­გი­ერთ მათ­განს გარ­კვე­უ­ლი სა­ფუძ­ვე­ლი მარ­თლაც აქვს, უმე­ტე­სო­ბა კი ყვე­ლა­ნა­ირ მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბა­საა მოკ­ლე­ბუ­ლი. იმი­სათ­ვის, რომ მი­თე­ბი კი­ბოს შე­სა­ხებ, კი­დევ ერთხელ გა­ვა­ქარ­წყლოთ, თო­დუ­ას კლი­ნი­კის კლი­ნი­კურ ონ­კო­ლოგ ელე­ნე მა­რი­ა­მი­ძეს­თან ერ­თად რამ­დე­ნი­მე მათ­განს მი­მო­ვი­ხი­ლავთ. სტა­ტი­ა­ში შე­ვეც­დე­ბით მათ სა­პი­რის­პი­რო­შიც და­გარ­წმუ­ნოთ.

მითი N1: კი­ბოს გან­ვი­თა­რე­ბას მხო­ლოდ გე­ნე­ტი­კა გა­ნა­პი­რო­ბებს

სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ნა­წილს ჯერ კი­დევ სჯე­რა, რომ კიბო მხო­ლოდ გე­ნე­ტი­კუ­რია. არა­და ის მულ­ტი­ფაქ­ტო­რუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბაა, ანუ მას მრა­ვა­ლი გა­მომ­წვე­ვი მი­ზე­ზი შე­იძ­ლე­ბა ჰქონ­დეს. ძი­რი­თა­დად კი, მის პრო­ვო­ცი­რე­ბას იწ­ვევს ცხოვ­რე­ბის არა­ჯან­სა­ღი წესი – უმოძ­რა­ო­ბა, მო­წე­ვა, ალ­კოჰო­ლის ჭარ­ბად მოხ­მა­რე­ბა, არა­ჯან­სა­ღი საკ­ვე­ბი. ასე­ვე, რა­დი­ა­ცია, სტრე­სი, და­ბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი ჰა­ე­რი და სხვა.

ონ­კო­ლო­გი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის უმე­ტე­სო­ბა სპო­რა­დუ­ლია, ანუ წარ­მო­ი­შო­ბა რა­ი­მე გე­ნე­ტი­კუ­რი წი­ნას­წარ­გან­წყო­ბის გა­რე­შე. ცხა­დია, არ­სე­ბობს გარ­კვე­უ­ლი სიმ­სივ­ნუ­რი პა­თო­ლო­გი­ე­ბიც, რო­მელ­თა გან­ვი­თა­რე­ბა­ში გე­ნე­ტი­კა მარ­თლაც დიდ როლს ას­რუ­ლებს, თუმ­ცა მათი წილი მთელ ონ­კო­პა­თო­ლო­გი­ებ­ში მხო­ლოდ 5-10%-ია. ასეთ ონ­კო­ლო­გი­ურ და­ა­ვა­დე­ბებს მი­ე­კუთ­ვნე­ბა საშ­ვი­ლოს­ნოს ტა­ნის, ძუ­ძუ­სა და საკ­ვერ­ცხის კიბო. გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ, ამ­გვა­რი ოჯა­ხუ­რი ანამ­ნე­ზის დროს არ­სე­ბობს სკრი­ნინ­გის სპე­ცი­ა­ლუ­რი გა­იდ­ლა­ი­ნე­ბი, რო­მელ­თა მი­ზა­ნიც და­ა­ვა­დე­ბის ად­რე­უ­ლი ეტაპ­ზე გა­მოვ­ლე­ნა ან მათი პრე­ვენ­ცი­აა.

მითი N2: მხო­ლოდ ასა­კო­ვა­ნი ადა­მი­ა­ნე­ბი ავად­დე­ბი­ან კი­ბო­თი

ის­ტო­რი­უ­ლად კიბო და, ზო­გა­დად, ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის უმე­ტე­სი შემ­თხვე­ვე­ბი, მარ­თლაც, 60-80 წლის ასა­კის მო­სახ­ლე­ო­ბა­ზე მო­დი­ო­და. თუმ­ცა დღეს კი­ბო­თი ავა­დო­ბის გლო­ბა­ლუ­რი სტა­ტის­ტი­კა საკ­მა­ოდ შე­მაშ­ფო­თე­ბე­ლია – გაზ­რდი­ლია კი­ბო­თი ავა­დო­ბა და შემ­ცი­რე­ბუ­ლია დი­აგ­ნოს­ტი­რე­ბის ასა­კი.

თუკი 1990 წელს კი­ბო­თი და­ახ­ლო­ე­ბით 1.8 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი იყო და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი, 2019 წელს ამ რი­ცხვმა 3.2 მი­ლი­ონს მი­აღ­წია. ასე­ვე, უკა­ნას­კნე­ლი 30 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, 80%-ითაა გაზ­რდი­ლი იმ პა­ცი­ენ­ტთა რი­ცხვიც, რო­მელ­თაც ონ­კო­ლო­გი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბის დი­აგ­ნო­ზი 50 წელ­ზე ნაკ­ლებ ასაკ­ში და­ეს­ვათ.

სიმ­სივ­ნე­ე­ბის გა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვე­ბის ზუს­ტი მი­ზე­ზე­ბის და­სა­ხე­ლე­ბა ძნე­ლია, თუმ­ცა გა­მო­ყო­ფენ რამ­დე­ნი­მე მაპ­რო­ვო­ცი­რე­ბელ ფაქ­ტორს, რო­მელ­თა შო­რი­სა­ცაა გა­რე­მოს და­ბინ­ძუ­რე­ბა, რა­დი­ა­ცია, ცხოვ­რე­ბის არა­ჯან­სა­ღი წესი, სტრე­სი, ძი­ლის ნაკ­ლე­ბო­ბა, ორა­ლუ­რი კონ­ტრა­ცეპ­ტი­ვე­ბის ხში­რი გა­მო­ყე­ნე­ბა და სხვა.

მითი N3: ყვე­ლა სიმ­სივ­ნუ­რი და­ა­ვა­დე­ბა იწ­ვევს ტკი­ვილს

ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის უმე­ტე­სო­ბა უმ­ტკივ­ნე­უ­ლოდ მიმ­დი­ნა­რე­ობს ან ტკი­ვი­ლი მხო­ლოდ ტერ­მი­ნა­ლურ სტა­დი­ა­ზე იჩენს ხოლ­მე თავს. მა­გა­ლი­თად, ფილ­ტვის კი­ბოს ეს სიმპტო­მი მხო­ლოდ გვი­ან სტა­დი­ა­ზე ახა­სი­ა­თებს, რად­გან ფილ­ტვში ნერ­ვუ­ლი და­ბო­ლო­ე­ბე­ბი მცი­რე რა­ო­დე­ნო­ბი­თა. საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნის დროს კი ტკი­ვი­ლი იმ­დე­ნად ყრუ და არას­პე­ცი­ფი­კუ­რია, რომ ის შე­იძ­ლე­ბა შე­ბე­რი­ლო­ბა­შიც აე­რი­ოს პა­ცი­ენტს. ამი­ტომ ონ­კო­ლო­გი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის დრო­უ­ლი დი­აგ­ნოს­ტი­კის­თვის უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სია სკრი­ნინ­გი, გა­ხან­გრძლი­ვე­ბუ­ლი სიმპტო­მე­ბის არ­სე­ბო­ბის დროს კი ექიმ­თან დრო­უ­ლი კონ­სულ­ტა­ცია.

არ­სე­ბობს ორი კვი­რის წესი: თუ რა­ი­მე გა­წუ­ხებთ ორ კვი­რა­ზე მეტ­ხანს და ზო­გა­დი პრო­ფი­ლის სიმპტო­მუ­რი მკურ­ნა­ლო­ბა არ იძ­ლე­ვა არა­ნა­ირ შე­დეგს, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, მი­მარ­თოთ ექიმს და გა­მო­რი­ცხოთ ონ­კო­ლო­გი­უ­რი პა­თო­ლო­გია.

მითი N4: ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ხის წარ­მო­ნაქ­მნი კი­ბოა

ახალ­წარ­მო­ნაქ­მნე­ბი იყო­ფა კე­თილ­თვი­სე­ბი­ან და ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნე­ბად. კე­თილ­თვი­სე­ბი­ა­ნი წარ­მო­ნაქ­მნი, მა­გა­ლი­თად, ფიბ­რო­ა­დე­ნო­მა ძუ­ძუ­ში ან მი­ო­მა საშ­ვი­ლოს­ნოს ტან­ში, არ მე­ტას­ტა­ზირ­დე­ბა. ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნი უჯრე­დე­ბი კი სწრა­ფად და უკონ­ტრო­ლოდ მრავ­ლდე­ბა და ვრცელ­დე­ბა სხვა ორ­გა­ნო­ებ­ზეც. ის, თუ რა თვი­სე­ბე­ბი­საა წარ­მო­ნაქ­მნი გა­ნი­სა­ზღვრე­ბა კლი­ნი­კუ­რი დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბის, რა­დი­ო­ლო­გი­უ­რი კვლე­ვე­ბი­სა და ბი­ოფ­სი­ის მეშ­ვე­ო­ბით.

მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ახალ­წარ­მო­ნაქ­მნე­ბის უმე­ტე­სო­ბა კე­თილ­თვი­სე­ბი­ა­ნია, ნე­ბის­მი­ერ ცვლი­ლე­ბას მა­ინც სა­თა­ნა­დო ყუ­რა­დღე­ბა სჭირ­დე­ბა.

მითი N5: ყვე­ლა სიმ­სივ­ნუ­რი და­ა­ვა­დე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბის­თვის ერთი მიდ­გო­მა გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა

არ­სე­ბობს 200-მდე ონ­კო­ლო­გი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბა, რომ­ლებ­საც გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბი აქვს. შე­სა­ბა­მი­სად, ყვე­ლა მათ­განს თა­ვი­სე­ბუ­რი მიდ­გო­მა სჭირ­დე­ბა – მკურ­ნა­ლო­ბის და­ნიშ­ვნამ­დე სპე­ცი­ა­ლის­ტმა უნდა გა­ით­ვა­ლის­წი­ნოს და­ა­ვა­დე­ბის სტა­დია, მორ­ფო­ლო­გი­უ­რი სუ­რა­თი, მუ­ტა­ცი­უ­რი პა­ნე­ლი, პა­ცი­ენ­ტის ზო­გა­დი მდგო­მა­რე­ო­ბა, თან­მხლე­ბი პა­თო­ლო­გი­ე­ბი და სხვა.

ონ­კო­ლო­გი­ა­ში არ­სე­ბობს ად­გი­ლობ­რი­ვი და სის­ტე­მუ­რი მკურ­ნა­ლო­ბის მე­თო­დე­ბი. ად­გი­ლობ­რი­ვი მე­თო­დე­ბი გუ­ლის­ხმობს ოპე­რა­ცი­ას, სხი­ვურ თე­რა­პი­ას, რა­დი­ო­აბ­ლა­ცი­ას, რა­დი­ო­ემ­ბო­ლი­ზა­ცი­ა­სა და ქე­მო­ემ­ბო­ლი­ზა­ცი­ას. სის­ტე­მურ თე­რა­პი­ა­ში კი შე­დის ქი­მი­ო­თე­რა­პია, ჰორ­მო­ნო­თე­რა­პია, იმუ­ნო­თე­რა­პია, ტარ­გე­ტუ­ლი თე­რა­პია, რომ­ლე­ბიც ორ­გა­ნიზ­მში არ­სე­ბულ ყვე­ლა სიმ­სივ­ნურ უჯრედს უტევს და მთელ სხე­ულ­ზე მოქ­მე­დებს. მკურ­ნა­ლო­ბის სტრა­ტე­გია ეფუძ­ნე­ბა სა­ერ­თა­შო­რი­სო გა­იდ­ლა­ი­ნებს, თუმ­ცა სა­ბო­ლო­ოდ მე­თო­დე­ბის შერ­ჩე­ვა მა­ინც ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად, პა­ცი­ენ­ტის სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბის მი­ხედ­ვით ხდე­ბა.

მითი N6: ალ­ტერ­ნა­ტი­ულ მე­დი­ცი­ნას პა­ცი­ენ­ტის სიმ­სივ­ნის­გან გან­კურ­ნე­ბა შე­უძ­ლია

21-ე სა­უ­კუ­ნე მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბებ­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი მე­დი­ცი­ნის ერაა. დღეს ამა თუ იმ წამ­ლის ეფექ­ტუ­რო­ბა წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ათო­ბით ათას ადა­მი­ან­ზე იც­დე­ბა, მა­შინ, რო­დე­საც ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლო მე­დი­ცი­ნის პრო­დუქ­ტე­ბი მეც­ნი­ე­რუ­ლად არა­ვის შე­უს­წავ­ლია. მე­ტიც, კვლე­ვე­ბით და­დას­ტურ­და, რომ არა­ლი­ცენ­ზი­რე­ბუ­ლი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის უკონ­ტრო­ლო მი­ღე­ბა, თუნ­დაც ეს ერთი შე­ხედ­ვით უვ­ნე­ბე­ლი მცე­ნა­რე­უ­ლი პრე­პა­რა­ტე­ბი იყოს, იწ­ვევს ღვიძ­ლი­სა და თირკმლის ფუნ­ქცი­ის მკვეთრ დაქ­ვე­ი­თე­ბას. ყვე­ლა­ფერს თა­ვი­სი დრო და და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა აქვს და ნა­ტუ­რა­ლუ­რი ყო­ველ­თვის კარ­გსა და უსაფრ­თხოს არ ნიშ­ნავს.

აუ­ცი­ლე­ბე­ლია პა­ცი­ენ­ტი ენ­დოს და და­უ­ჯე­როს თა­ვის მკურ­ნალ ონ­კო­ლოგს, მიჰ­ყვეს მის ინ­სტრუქ­ცი­ას და არ მი­ი­ღოს არც ერთი უც­ნო­ბი წა­მა­ლი ან თუნ­დაც ნა­ტუ­რა­ლუ­რი და­ნა­მა­ტი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის გა­რე­შე.

მითი N7: კი­ბოს მკურ­ნა­ლო­ბა ყო­ველ­თვის იწ­ვევს თმის ცვე­ნას

ქი­მი­ო­თე­რა­პი­ა­ში გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა 100-მდე მე­დი­კა­მენ­ტი, რომ­ლე­ბიც ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად, პა­ცი­ენ­ტის დი­აგ­ნო­ზის სა­ფუძ­ველ­ზე ირ­ჩე­ვა. ეს მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი თმის ცვე­ნის სხვა­დას­ხვა პო­ტენ­ცი­ა­ლით ხა­სი­ათ­დე­ბა. თუმ­ცა ეს გვერ­დი­თი მოვ­ლე­ნა ძი­რი­თა­დად გარ­და­მა­ვა­ლია და მკურ­ნა­ლო­ბის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ თმა ამოს­ვლას ისევ იწყებს.

ამას­თან ერ­თად, თმის ცვე­ნას არა­ნა­ი­რი კავ­ში­რი არ აქვს მკურ­ნა­ლო­ბის ეფექ­ტუ­რო­ბას­თან, ანუ მცდა­რია წარ­მოდ­გე­ნა იმის შე­სა­ხებ, რომ თუ თმა არ დასცვივ­და პა­ცი­ენტს, ქი­მი­ო­თე­რა­პია წა­რუ­მა­ტე­ბე­ლი იყო.

მითი N8: ყვე­ლა სამ­კურ­ნა­ლო მე­თოდს მძი­მე გვერ­დი­თი მოვ­ლე­ნა აქვს

სტე­რე­ო­ტი­პი იმის შე­სა­ხებ, რომ კი­ბოს მკურ­ნა­ლო­ბის პრო­ცე­სი აუ­ცი­ლებ­ლად ღე­ბი­ნე­ბას­თან ან სუს­ტად ყოფ­ნას­თა­ნაა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი, მცდა­რია. ცხა­დია, ყვე­ლა ადა­მი­ა­ნის ორ­გა­ნიზ­მი ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რია და ის, თუ რა სიმ­ძაფ­რის რე­აქ­ცია ექ­ნე­ბა მას ამა თუ იმ მე­დი­კა­მენტზე, წი­ნას­წარ რთუ­ლი გან­სა­სა­ზღვრია. ზო­გა­დად, მკურ­ნა­ლო­ბის თა­ნა­მედ­რო­ვე მე­თო­დე­ბი, ძველ­თან შე­და­რე­ბით, გა­ცი­ლე­ბით მსუ­ბუქ გვერ­დით მოვ­ლე­ნებს იწ­ვევს. ამას­თან ერ­თად, რო­გორც წესი, პა­ცი­ენ­ტებს ენიშ­ნე­ბათ ისე­თი პრე­პა­რა­ტე­ბიც, რომ­ლე­ბიც გვერ­დი­თი მოვ­ლე­ნე­ბის პრე­ვენ­ცი­ას ან მათ შემ­ცი­რე­ბას უზ­რუნ­ველ­ყოფს.

მითი N9: ბი­ოფ­სი­ამ შე­იძ­ლე­ბა სიმ­სივ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის გავ­რცე­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს

ბი­ოფ­სია მორ­ფო­ლო­გი­უ­რი მა­სა­ლის მო­პო­ვე­ბის ერთ-ერთი მე­თო­დია. ას­ხვა­ვე­ბენ წვრი­ლი ან მსხვი­ლი ნემ­სით ბი­ოფ­სი­ას და ექ­სცი­ზი­ურ ბი­ოფ­სი­ას, რო­დე­საც ჩხვლე­ტის მა­გივ­რად მთელ ლიმ­ფურ კვანძს ან სა­ეჭ­ვო წარ­მო­ნაქ­მნს კვე­თენ. უამ­რა­ვი კვლე­ვის შე­დე­გად და­ნამ­დვი­ლე­ბით ვი­ცით, რომ სწო­რად წარ­მო­ე­ბუ­ლი ბი­ოფ­სია არ იწ­ვევს არც და­ა­ვა­დე­ბის გავ­რცე­ლე­ბას და არც მის გა­აქ­ტი­უ­რე­ბას.

მითი N10: კი­ბოს დი­აგ­ნო­ზი ყო­ველ­თვის ნიშ­ნავს სა­სიკ­ვდი­ლო გა­ნა­ჩენს

ეს სტე­რე­ო­ტი­პი თა­ნა­მედ­რო­ვე მე­დი­ცი­ნამ დიდი ხა­ნია და­ა­მარ­ცხა. სკრი­ნინ­გის, პრე­ვენ­ცი­უ­ლი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბი­სა და მკურ­ნა­ლო­ბის ეფექ­ტუ­რი მე­თო­დე­ბის დახ­მა­რე­ბით, დღეს ამ ვე­რა­გი და­ა­ვა­დე­ბის­გან გან­კურ­ნე­ბის შემ­თხვე­ვე­ბი მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად არის გაზ­რდი­ლი. ამას­თან, ონ­კო­ლო­გია სწრა­ფად გან­ვი­თა­რე­ბა­დი დარ­გია და ის შე­დე­გე­ბი, რაც დღეს გვაქვს, 30 წლის წინ სრუ­ლი­ად წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი იყო. ამი­ტომ, შეგ­ვიძ­ლია დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვი­ყოთ, რომ მეც­ნი­ე­რუ­ლი პროგ­რე­სის დახ­მა­რე­ბით, გან­კურ­ნე­ბუ­ლი ონ­კო­ლო­გი­უ­რი პა­ცი­ენ­ტე­ბის რი­ცხვი მო­მა­ვალ­ში კი­დევ უფრო სწრა­ფად გა­იზ­რდე­ბა.

R