"სიყვარული მოვიდა სტუდენტობისას, მაგრამ ყველა მიწუნებდა" - სამხედრო ექიმობიდან სპორტულ მედიცინაში: რას ჰყვება ოჯახსა და საყვარელ საქმეზე ოლიმპიელთა წარმატებების თანაავტორი?

• ფოტოკოლაჟზე: ზურაბ კახაბრიშვილი სხვადასხვა შეჯიბრზე და მისი შვილები

ქართველ გულშემატკივარს ახსოვს, ტოკიოს ოლიმპიადიდან ემოციური კადრი - ძიუდოისტ ლაშა ბექაურის ტრიუმფის შემდეგ. მუხლზე დაცემული ატირებული ოლიმპიური ნაკრების მთავარი ექიმი. მანამდე, ოლიმპიელთა ექიმმა პირობა დადო, რომ ის ქართველი ფალავნის წარმატების მისაღწევად ყველაფერს გააკეთებდა და სიტყვა შეასრულა. მერე, მადლიერმა ჩემპიონმა საჯაროდ გადაუხადა მადლობა "მსოფლიოში საუკეთესო ექიმს“, რომელმაც მისი ცხოვრება შეცვალა. ეს ადამიანი დღედაღამ სპორტსმენების ჯანმრთელობაზე ზრუნავს, მათთან ერთად იმარჯვებს და მარცხით გამოწვეულ ტკივილს მათზე მეტად განიცდის. სამხედრო ექიმობიდან ოლიმპიელთა ექიმობამდე რთული და საინტერესო გზა განვლო, ბევრ პროფესიას დაეუფლა, ბევრგან მოსინჯა ძალები, მაგრამ "მწვრთნელობით მოწამლულმა“ მაინც სპორტისთვის გადადო თავი.

"შეიძლება ითქვას, სპორტსმენების ცხოვრებით უფრო ვცხოვრობ, ვიდრე ჩემი ოჯახის. ჩემი შვილები ისე იზრდებიან, ვერ ვხვდები, როგორ გამეპარა ეს დრო. ბევრი დავაკელი ოჯახს, სპორტს მეტი მივეცი. ყველა სპორტსმენი ასეა, როცა რეჟიმში ხარ, ფაქტობრივად, თავი გაქვს გადადებული“, - გვეუბნება ოლიმპიური ნაკრების მთავარი ექიმი, საქართველოს სპორტული მედიცინის ასოციაციის პრეზიდენტი, სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი და უბრალოდ - პროფესიონალი ზურაბ კახაბრიშვილი და მის საინტერესო ცხოვრებაზე თხრობას ბავშვობიდან იწყებს.

• ბავშვობა

- 1968 წლის 15 მაისს დავიბადე თბილისში, ვერაზე. მამა - გივი კახაბრიშვილი აბსოლუტური ფალავანი იყო ქართულ ჭიდაობაში, ნაკრების მთავარი მწვრთნელი სამბოში, დედა ქიმიკოსია.102-ე სკოლა დავამთავრე, რომელიც ახლა აღარ არსებობს, 161-ე სკოლასთან გაერთიანდა. ჯერ ვერაზე, მერე - თავისუფლებაზე, ბოლოს საბურთალოზე, მერიის წინ გადავედით საცხოვრებლად. წარჩინებული მოსწავლე არ ვყოფილვარ, ვერ მოვახერხე... არ მიყვარდა ფიზიკა და მათემატიკა, დღემდე არ ვიცი, რა არის ლოგარითმი... ბავშვობიდან დავიწყე ვარჯიში, სპორტული კლასი ვიყავით, გაცდენილი გაკვეთილების ხარჯზე ფეხბურთს ვთამაშობდით, სხვა გასართობი არ გვქონდა ბავშვებს, თამაშში ვეჯიბრებოდით ერთმანეთს. ექსკურსიებზე საერთოდ არ დავყავდით მასწავლებლებს, რატომღაც ფიქრობდნენ, რომ დისციპლინაში ჩამოვრჩებოდით. მახსოვს, დამრიგებელს ვუთხარი, თქვენს ჯინაზე მსოფლიოს მოვივლი-მეთქი და ალბათ ავასრულე. ძიუდო-სამბოზე დავდიოდი, რესპუბლიკის და საერთაშორისო ტურნირებზე წარმატებას ვაღწევდი, რითაც პატარა პრივილეგიები მქონდა სკოლაში. ბევრი ცნობილი სპორტსმენი გვყავდა სკოლაში, ვინც შემდგომში თავისი სახელი დატოვა სპორტში.

• "მეღვინეობას პედიატრობა ვარჩიე“

- სკოლა დავამთავრე და სამედიცინოზე მოვიწადინე ჩაბარება. სიმართლე თუ გინდათ, მეღვინეობა მინდოდა. იმხანად ექიმობა და იურისტობა იყო პრესტიჟული. ჩემს ზურგს უკან ხშირად მესმოდა - ეს ვერ ჩააბარებს, სპორტსმენიაო და ამან შემაგულიანა. ვფიქრობდი, რატომ არ შეიძლებოდა სპორტსმენს კარგად ესწავლა, როცა მაგალითად, მაია ჩიბურდანიძე და სხვებიც სწავლობდნენ. ვთქვი, მოდი, ვცდი-მეთქი და ბავშვების სიყვარულის გამო, პედიატრიული ავირჩიე, ყველა საგანში მოვემზადე და ჩავაბარე. სამედიცინო ინსტიტუტში ისეთი ხალხი დამხვდა, ტვინი გადმოსდიოდათ და იძულებული გავხდი, მეც ავყოლოდი. დიდი მადლობა მათ, რომ სულ სხვანაირ კალაპოტში ჩამსვეს და მიმახვედრეს, რომ ექიმობა თუ გინდა, ბევრი უნდა ისწავლო. ყველაზე კარგი პერიოდი მაინც სტუდენტობაა. იქაც გამიღიმა ბედმა და ძალიან მაგარი კურსი შემხვდა, ბევრი მათგანი წარმატებული გახდა - პაატა კურტანიძე, დიმიტრი ჯორბენაძე, დათო კილაძე. მათგან ზოგი თავდაცვის მინისტრი გახდა (დათო სიხარულიძე), ზოგი ჯანდაცვის და საგარეოსი. დღემდე ვახლობლობთ თანაკურსელები.

• "იმდენად მოწამლული ვიყავი მწვრთნელობით, რომ...“

- 9 აპრილს, სადაც მიტინგები იმართებოდა, ყველა ლოკაციაზე ჩვენი კურსი იყო. დავიწყეთ დაჭრილების მიღება-დახმარება და იქ მივხვდი, რომ ბევრი რამ არ ვიცოდი პირველად სამედიცინო დახმარებაში და სამხედრო სპეციალობაში. მერე იყო თბილისის ომი, იქაც მოხალისეებად ჩავეწერეთ. აფხაზეთსა და სამაჩაბლოშიც წავედით თანაკურსელები და იქ მივხვდი, რომ ვერაფერი გავაკეთე ქვეყნისთვის. შედეგი რომ ვერ მივიღეთ, ამან ჩემზე ძალიან იმოქმედა და დიდი როლი ითამაშა იმაში, რომ სამხედრო მედიცინაში დავრჩენილიყავი. გადავწყვიტე, რაღაც წვლილი შემეტანა ახალი ჯარის ფორმირებაში, კერძოდ, თავდაცვის სამინისტროში სამედიცინო სამსახურის ჩამოყალიბებაში.

სამინისტროში 4-5 წელი გავატარე და პარალელურად, დავიწყე ძიუდოს მწვრთნელობა, სპორტი უფრო წინ დავაყენე, ვიდრე მედიცინა და მიზნად დავისახე ევროპის და მსოფლიოს ბევრი ჩემპიონი გამეზარდა. მერე ძიუდოს ნაკრების ცენტრალურ დარბაზში ექიმი არ გვყავდა და სამედიცინო ოთახშის გასაღები გადმომცეს, სადაც შენახედიც არ ვიყავი, იმდენად ვიყავი მწვრთნელობით მოწამლული. გავვარდი ჩემს მეგობრებთან, ისინი დამეხმარნენ და ნელ-ნელა დავიწყე ოთახის აღჭურვა, კარგადაც მოვერგე და დავიწყე მედიცინის გახსენება. საბოლოოდ, მეგობრებისა და პროფესორების დახმარებით, ჩემგან სხვა ადამიანის - სპორტსმენების ექიმის შექმნა გადაწყდა.1996 წელს ატლანტის ოლიმპიადაზე არ წამიყვანეს და მაშინ მივხვდი, რაღაც მეტი უნდა გამეკეთებინა და დავიცავი დისერტაცია, გავხდი დამსახურებული მწვრთნელი ძიუდოში. პარალელურად, ვლადიმერ ნუცუბიძემ ძალით წამიყვანა მოსკოვში, ჩამაბარებინა და გავხდი საერთაშორისო კატეგორიის მსაჯი. მანვე მირჩია, მოდი, იურიდიული და ეკონომიკური განათლებაც მიიღე, სამომავლოდ გამოგადგებაო და ეგეც ვისწავლე - დავამთავრე აგრარული უნივერსიტეტის იურიდიულ-ეკონომიკური ფაკულტეტი.

• "როგორ გავხდი ოლიმპიური ნაკრების ექიმი"

- კარგად მოვემზადე და 2000 წელს უკვე სპორტული სამყაროს წინაშე წარვსდექი მომზადებული ექიმი და სიდნეის ოლიმპიადაზე, სადაც ხაბარელი, გობეჯიშვილი და ჯანო ბაგრატიონი ჩაერთვნენ, დელეგაციაში მთავარ ექიმად დავინიშნე. სიდნეის ოლიმპიადა იყო ჩემთვის ყველაზე დიდი ტრამპლინი. მერე გაჩნდა ფინანსების პრობლემა და ბადრი პატარკაციშვილმა გამოგვიწოდა დახმარების ხელი. თანდათან მოვძლიერდით, გაჩნდა მოთხოვნა და შევქმენით ფიზიკური რეაბილიტაციის ფაკულტეტი სამედიცინო უნივერსიტეტში. ექიმი ყველა შეჯიბრებაზე საჭირო იყო და მარტო ერთი კახაბრიშვილი არ უნდა ყოფილიყო.

თვეობით არ ვყოფილვარ სახლში, თვითმფრინავიდან-თვითმფრინავში გადავდიოდი და 2004 წელს, როცა პირველი, ზვიადაურისა და ასანიძის 2 ოქრო დაიდო, სტუდენტების მომზადების სურვილი გაჩნდა და დაიწყო თანხების ჩადება სპორტულ მედიცინაში. ასე მოვედი დღემდე, გუნდში უკვე 78 კაცი მყავს, რომელიც ჩვენი სტუდენტებისგან არის არჩეული. ისინი მარტო ექიმები არ არიან, ბევრ რამეს უკეთებენ სპორტსმენებს. სპორტული მედიცინა პასუხს აგებს წონის კლებაზე, ძილზე, დოპინგზე, რეაბილიტაციაზე, მასაჟზე, ფსიქოლოგიაზე და ა.შ. უნივერსალური უნდა იყო, ასეთებს ვზრდით. წლევანდელ ოლიმპიადაზე 9 ჩემივე სტუდენტი მყავდა წაყვანილი და წყნარად ვიყავი, რადგან თვალებით ხვდებოდნენ, რა უნდა გაეკეთებინათ და წამებში აკეთებდნენ ყველაფერს.

• "ეს იქნება მსოფლიოში უნიკალური ცენტრი"

- ჩემი თანაკურსელები და მეგობრები ჩემზე წარმატებულები არიან ფინანსურადაც, თანამდებობითაც, რომ იტყვიან, მწვერვალები დაიპყრეს, მაგრამ მახსოვს, პაატა კურტანიძის ნათქვამი - ზურამ იპოვა ის თავისუფალი თემა, ის ნიშა, რომელიც ყველაზე ძალიან უყვარდა, ყველაზე კარგად მოერგო და სჭირდებოდაო. ხანდახან, როცა ჩემს თავთან მარტო ვრჩები, ვაანალიზებ და ვხვდები, რომ მართალია. მიზნად მაქვს დასახული ჩემს გუნდთან, თანამოაზრეებთან და კოლეგებთან ერთად შევქმნათ მსოფლიოში უნიკალური სპორტული მედიცინის დიაგნოსტიკა-რეაბილიტაციის ცენტრი, რომელიც გამზადებულ რეცეპტებს მისცემს მწვრთნელებს ყველა სახის სპორტში, გვექნება მიზნობრივი პროგრამა და ბავშვებს გავზრდით როგორც მებრძოლებს, გლადიატორებს ქვეყნის ჰიმნითვის და თუ ყველა ჩემპიონი არ გამოვა, კარგი ქართველი, კარგი სპეცრაზმელი, პოლიციელი და ბოლო-ბოლო, კარგი მეოჯახე მამა გახდება. აქ თუ ვერ მოვახერხეთ, ჩამოვიყვანოთ ფრანგი იქნება, თუ გერმანელი, რომელიც გვასწავლის, იქ რა და როგორ ხდება, ურთიერთობებით მეტი კეთდება, ვიდრე - წიგნებით.

• "როცა ბექაურს თვალებში ჩავხედე, მივხვდი, შეეძლო ტკივილის მართვა..."

- ამ სოციალურმა ქსელებმა, მეტი ინფორმაცია მიიტანა ადამიანებამდე, მეტად ინფორმირებული გახადა საზოგადოება. გამოჩნდა და ტრიალებდა ის ემოციური კადრი, ბექაურის გამარჯვებამ რომ მომგვარა. ეს იყო გამარჯვებაც, სიყვარულის ამონთხევაც... როცა 2004 წელს, ასანიძემ და ზვიადაურმა - (ერთმა ცალფეხამ და მეორე - ცალხელამ) მოიგეს ოლიმპიადა, 2008 წელს - კვირკველიამ, იმ დროს არ იყო ჟურნალისტების მხრიდან ასეთი გაშუქება, თორემ მაშინაც დიდი ემოციები და სიამაყე იყო.

ვიტყოდი, რომ ტალახაძეზე და ბექაურზე რაც ხდებოდა, ჟურნალისტების დამსახურებით, მეტი იყო სპორტის, მედიცინის, ქართველობის და ერთად დგომის პიარი. მე ჩემი საქმე გავაკეთე, თქვენ კი კარგად დაინახეთ, რომ ეს გააკეთეს ზურამ, ქევხიშვილმა, გუჯეჯიანმა, ბექამ, ლაშამ, მთელმა გუნდმა და ქართულმა სიყვარულმა. როდესაც ლაშას თვალებში ჩავიხედე, მივხვდი, რომ ამ ბიჭს შეეძლო ბრძოლა და ტკივილის მართვა (ტრავმირებული იყო). ეს იყო მთავარი, თორემ ჯანმრთელებიც წავიყვანე, მაგრამ ის ხასიათი ვერ გამოიჩინეს. სპორტსმენი იმ დღეს უნდა იყო განწყობილი, შეიძლება წლები ემზადო და იმ დღეს ვერ გამოიჩინო თავი. შეიძლება არ იყო კარგად მომზადებული, როგორც ბექაურის, პლესნოის შემთხვევაში, მაგრამ ჟინით, ხასიათით და სიყვარულით ტკივილსაც მართავ და ყველაფერს მიაღწევ.

• მე და ჩემი ოჯახი

სიყვარული მოვიდა სტუდენტობისას, მაგრამ თქვენ წარმოიდგინეთ, ყველა მიწუნებდა. არ ვიცი, რატომ, ალბათ არასწორ ინფორმაციას აწვდიდნენ ჩემზე. ვიღაცა ამბობდა, მომიტაცოსო, ვიღაცა - ამას ვერ გავყვებიო, სოფელში ვერ გავთხოვდებიო... რა ვიცი, რაღაცნაირი უნდობლობა იყო. ბოლოს, საერთოდ გადავიფიქრე და ვთქვი, ცოლს აღარ მოვიყვან-მეთქი. ჩემი მომავალი მეუღლე - თამარ ხახუტაიშვილი ნათლიას ოჯახში გავიცანი. თამარმა ვეღარ დამიწუნა, ალბათ მოაგროვა ინფორმაცია, იფიქრა, ბოლო შანსი ვარო და შევეცოდე (იცინის), სწრაფად კი ჩამოყალიბდა ჩვენი სიყვარული და შეუღლებაც. მოკლედ, ქიმიკოსებს ვერ გავცდი... თამარმა წითელ დიპლომზე დაამთავრა, მაგრამ მასზე კარგად ვიცოდი ქიმია, რაღაც კითხვები დავუსვი და რომ ვერ მიპასუხა, დიპლომი გადავუგდე და ვუთხარი, ეს შენ აღარ გჭირდება, ოჯახს მიხედე-მეთქი. გააჩინა 4 შვილი - 2 ბიჭი, 2 გოგო. ანანო ომის პერიოდში გაჩნდა, სპორტის დიდი გულშემატკივარია, არც ერთ ოლიმპიადას არ აცდენს, მე აღარ დავდივარ და ეგ დადის და თუ სადმე ტრიბუნაზე ქალის წივილს გაიგებთ, ჩათვალეთ, ეგ არის. ვეუბნები ხოლმე, ასე ძალიან თუ გინდოდა, გეჭიდავა-მეთქი, მაგრამ არ უნდოდა. მეორე ვაჟია, გივიკო, არქიტექტორი. მესამე გოგონა - ლიზა ექიმია, ისიც იყო მსოფლიო ჩემპიონატზე და ჩვენს გუნდს ეხმარებოდა.

ნაბოლარა ვაჟი - ირაკლი სკოლის მოსწავლეა, ჩემთანაა მარტყოფში, კოვიდის გამო, ონლაინსწავლობს და თან ვარჯიშობს - ძიუდოზე დადიოდა, მერე კრივი აირჩია და კუპატაძესთან ვარჯიშობს, ასევე ტირშიც - ნინო სალუქვაძესთან. ტირის პისტოლეტი ავუღე და აქ ისვრის ხოლმე, აქვს ტრენაჟორებიც. რამდენიმე წელია, მარტყოფში ვარ გადმოსული, კოვიდი დაიწყო თუ არა, მშობლები ავცერი და იზოლაციაში გადმოვიყვანე. ეზოში დიდი ძაღლი მყავს - ალაბაი მაჩუქეს უზბეკმა მეგობრებმა და არავის უშვებს ეზოში, ძალიან დიდი გაიზარდა, ბოლტო დავარქვი, ანიმაციური ფილმის პერსონაჟის პატივსაცემად. დაცვა მყავს, ასეთი არ გენახოთ.

• "სპორტსმენები უიარაღო გმირები არიან“

- შეიძლება ითქვას, სპორტსმენების ცხოვრებით უფრო ვცხოვრობ, ვიდრე ჩემი ოჯახის. ჩემი შვილები ისე იზრდებიან, ვერ ვხვდები, როგორ გამეპარა ეს დრო. ბევრი დავაკელი ოჯახს, სპორტს მეტი მივეცი. ყოფილა მომენტი, ჩამოფრინდები, შვილი გვერდზე მოგიწვება, რაღაც უნდა მოგიყვეს და შენ გათიშული ხარ. როცა შვილი გეტყვის, მამა, შენ რა იცი, ჩემი ბავშვობაო და ცრემლი მოგადგება, მაშინ ხვდები, რამხელა რაღაც გაქვს დაკარგული. ეს მარტო მე არ მჭირს, იგივე მაქვს გაგონილი ასანიძისგან, ტალახაძისგან...

ყველა სპორტსმენი ასეა, როცა რეჟიმში ხარ, ფაქტობრივად, თავი გაქვს გადადებული. სპორტსმენები უიარაღო გმირები არიან, ქვეყნისთვის აკეთებენ ყველაფერს. ბევრჯერ ყოფილა, ფული არ გვქონია და მართლა მედლის და დროშისთვის გვიჭიდავია, გვიჩხუბია და გვიომია. ჩვენ ვერავინ ვერაფერს წამოგვაძახებს... დიდი მადლობა ყველას, ვინც ამას ხედავს. მინდა, რომ სპორტული რეაბილიტაციის ცენტრი დროზე გაიხსნას, მეტი მედლები ავიღოთ ოლიმპიადაზე.

• "მინდა, ფეხბურთის მოედნის ბალახზე გავსრიალდე“

- ჩემი მთავარი ოცნებაა, ჩვენი ფეხბურთი გავიდეს ევროპის და მსოფლიო ჩემპიონატზე, მედალი ავიღოთ და მოედნის ბალახზე გავსრიალდე. მინდა ფეხბურთელები იყვნენ არა ჩემი პაციენტები, არამედ მე ვიყო მათი დიდი გულშემატკივარი. კიდევ, მინდა, მთავარი ტკივილი დამიამდეს - ჩემი ქვეყნის წართმეული პროცენტები, ის სიყვარული და ერთიანობა დაბრუნებოდეს საქართველოს. კიდევ... ნამდვილად მინდა მეღვინეობას დავეუფლო, გულით მინდა, ერთი ბოთლი მაინც ჩამოვასხა, "მარტყოფის ველს“ დავარქმევ ალბათ, მოვიფიქრებ რაღაცას...