„ვი­საც ჩემ შე­სა­ხებ რა­მის გა­გე­ბა უნდა, ყუ­რა­დღე­ბით და­აკ­ვირ­დნენ ჩემს ნა­ხა­ტებს. იქ აღ­მო­ა­ჩე­ნენ, თუ ვინ ვარ და რა მინ­და,“ - ეს სი­ტყვე­ბი მსოფ­ლი­ოს დი­დე­ბულ მხატ­ვარს, გუს­ტავ კლიმტს ეკუთ­ვნის. მარ­თლაც, კლიმ­ტი თით­ქმის არა­სო­დეს არ სა­უბ­რობ­და თუ წერ­და თა­ვი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბის შე­სა­ხებ. რაც უნდა გულ­დას­მით და­ვაკ­ვირ­დეთ მის ნა­მუ­შევ­რებს, ფაქ­ტია, რომ დიდ მხატ­ვარს დიდი აზ­რის მარ­ტი­ვად მი­წო­დე­ბა ნაკ­ლე­ბად ჰყვა­რე­ბია, რად­გან მისი ნა­ხა­ტე­ბი დღემ­დე თავ­სა­ტეხს უჩენს ხე­ლოვ­ნე­ბის მკვლევ­რებს.

კლიმ­ტის ნა­ხა­ტე­ბის შე­სა­ხებ ბევ­რს სა­უბ­რო­ბენ, ბევ­რია ჰი­პო­თე­ზა, ლე­გენ­დაც და ჭო­რიც, მაგ­რამ ფაქ­ტია, რომ სიმ­ბო­ლიზ­მის ოს­ტატ­მა მსოფ­ლი­ოს დიდი მემ­კვიდ­რე­ო­ბა და­უ­ტო­ვა, რომ­ლის შე­სა­ხებ მსჯე­ლო­ბას, ალ­ბათ, ბოლო არ უწე­რია. თუკი გიყ­ვართ კლიმ­ტის შე­მოქ­მე­დე­ბა, გსურთ მისი ნა­ხა­ტე­ბის ზუს­ტი ას­ლე­ბით დატ­კბეთ და თა­ნაც მხატ­ვრის შე­სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცი­ა­საც გა­ეც­ნოთ, გე­ტყვით, რომ 19 ივ­ლი­სი­დან გა­ზეთ „კვი­რის პა­ლიტ­რას­თან“ ერ­თად შე­გიძ­ლი­ათ შე­ი­ძი­ნოთ გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „პა­ლიტ­რა L-ის“ ცნო­ბი­ლი სე­რი­ის „დიდი მხატ­ვრე­ბის“ ახა­ლი, გუს­ტავ კლიმ­ტის ალ­ბო­მი. ალ­ბო­მის სპე­ცი­ა­ლუ­რი ფა­სია 15 ლარი, გა­ზეთთ­თან ერ­თად - 17 ლარი.

რო­დე­საც კლიმ­ტის შე­სა­ხებ სა­უბ­რო­ბენ, ყვე­ლას მისი ცნო­ბი­ლი ნა­ხა­ტი „კოც­ნა“ და მის შე­სა­ხებ არ­სე­ბუ­ლი ჰი­პო­თე­ზე­ბი ახ­სენ­დე­ბა, მაგ­რამ დღეს ჩვენ მას არც კი ვახ­სე­ნებთ... არა­მედ კლიმ­ტის შე­სა­ხებ 10 ისეთ გა­სა­ო­ცარ ფაქტს გა­გაც­ნობთ, რომ­ლე­ბიც ძა­ლი­ან ცოტა ადა­მი­ან­მა იცის.

1. 14 წლის ასაკ­ში მო­ი­პო­ვა ხე­ლოვ­ნე­ბის სკო­ლის სტი­პენ­დია

კლიმ­ტი 1862 წელს ვე­ნის მახ­ლობ­ლად, ბა­უმ­გარ­ტენ­ში და­ი­ბა­და. იგი შვი­დი შვი­ლი­დან მე­ო­რე იყო. დე­და­მი­სი ნი­ჭი­ე­რი მუ­სი­კო­სი გახ­ლდათ, რო­მე­ლიც ოპე­რის მომ­ღერ­ლო­ბა­ზე ოც­ნე­ბობ­და, თუმ­ცა ოჯა­ხის გამო თა­ვი­სი ოც­ნე­ბა აუხ­დე­ნე­ლი დარ­ჩა. კლიმ­ტის მამა იუ­ვე­ლირ-გრა­ვი­ო­რი და ნი­ჭი­ე­რი მხატ­ვა­რი იყო, რო­მე­ლიც ბავ­შვებს პა­ტა­რა­ო­ბი­დან­ვე ას­წავ­ლი­და ხატ­ვას. ოჯა­ხი მოკ­რძა­ლე­ბუ­ლად ცხოვ­რობ­და და დიდი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი არ ჰქონ­დათ, ამი­ტომ, ფაქ­ტობ­რი­ვად, კლიმტმა სა­სურ­ვე­ლი გა­ნათ­ლე­ბის მი­ღე­ბა იმ სტი­პენ­დი­ის დამ­სა­ხუ­რე­ბით შეძ­ლო, რო­მე­ლიც 14 წლის ასაკ­ში მო­ი­პო­ვა. მალე მის გზას გაჰ­ყვა უმ­ცრო­სი ძმა ერ­ნეს­ტიც.

2. კა­რი­ე­რა ინ­ტე­რი­ე­რის მხატ­ვრო­ბით და­ი­წყო

კლიმ­ტი აკა­დე­მი­ის ვარ­სკვლა­ვუ­რი მოს­წავ­ლე იყო. მან თა­ვი­სი ნი­ჭით ჯერ კი­დევ სწავ­ლის დას­რუ­ლე­ბამ­დე არა­ერ­თი ადა­მი­ა­ნის აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბა შეძ­ლო. სას­წავ­ლე­ბელ­ში მისი მთა­ვა­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბა არ­ქი­ტექ­ტუ­რუ­ლი ფერ­წე­რა იყო. სას­წავ­ლებ­ლის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ თა­ვის ძმა ერ­ნესტთან და მე­გო­ბარ მხატ­ვარ ფრანც მატჩთან ერ­თად და­ა­არ­სა ინ­ტე­რი­ე­რის დი­ზა­ი­ნის სტუ­დია. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ სწო­რედ მათ გა­ა­ფორ­მეს ვე­ნის ბურგთე­ატ­რი და სამ­ხატ­ვრო-ის­ტო­რი­უ­ლი მუ­ზე­უ­მი. გა­წე­უ­ლი სა­მუ­შა­ო­თი იმ­დე­ნად მო­ი­ხიბ­ლა იმ­პე­რა­ტო­რი ფრანც იო­სეფ I, რომ ისი­ნი ღირ­სე­ბის ორ­დე­ნით და­ა­ჯილ­დო­ვა.

კლიმ­ტის სტუ­დია მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ

3. ოჯა­ხურ­მა ტრა­გე­დი­ამ რა­დი­კა­ლუ­რად შეც­ვა­ლა კლიმ­ტის შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ხედ­ვა და მი­მარ­თუ­ლე­ბა

ძმე­ბი კლიმ­ტე­ბი და ფრანც მატ­ჩი 1890 წელს ვე­ნის მხატ­ვარ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის წევ­რე­ბი გახ­დნენ. მათი ტრიო წინ მი­ი­წევ­და, თუმ­ცა ერთი წლის შემ­დეგ ყვე­ლა­ფე­რი შე­იც­ვა­ლა, რო­დე­საც კლიმ­ტის მამა და ერ­ნეს­ტი გარ­და­იც­ვალ­ნენ. ოჯა­ხურ­მა ტრა­გე­დი­ამ იმ­დე­ნად იმოქ­მე­და კლიმ­ტის ში­ნა­გან სამ­ყა­რო­ზე, რომ მან შე­მოქ­მე­დე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბაც კი შე­იც­ვა­ლა - უარი თქმა კლა­სი­ციზ­მზე და მის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში სიმ­ბო­ლიზ­მის ხანა და­ი­წყო.

1897 წელს ვე­ნის მხატ­ვარ­თა ასო­ცი­ა­ცია და­ტო­ვა და ახა­ლი დაჯ­გუ­ფე­ბა და­ა­ფუძნა, რო­მე­ლიც ახალ­გაზ­რდა, არატ­რა­დი­ცი­უ­ლი მხატ­ვრო­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებს უჭერ­და მხარს არა მხო­ლოდ ავ­სტრი­ა­ში, არა­მედ სა­ზღვრებს გა­რე­თაც. პა­რა­ლე­ლუ­რად მხატ­ვარ­თა სტუ­დი­ა­ში მუ­შა­ო­ბა­საც აგ­რძე­ლებ­და, თუმ­ცა მას შემ­დეგ, რაც ვე­ნის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის­თვის შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი ფრეს­კე­ბი პორ­ნოგ­რა­ფი­უ­ლად მი­იჩ­ნი­ეს და უარ­ყვეს, კლიმტმა და­ი­ფი­ცა, რომ სა­ჯა­რო სივ­რცე­ე­ბის მხატ­ვრო­ბა­ზე სა­მუ­და­მოდ უარს ამ­ბობ­და.

4. კლიმტს კა­ტე­ბი უყ­ვარ­და... თუმ­ცა ქა­ლე­ბი - უფრო

ცნო­ბი­ლი მხატ­ვა­რი ასე­ვე ცნო­ბი­ლი მე­ქალ­თა­ნე გახ­ლდათ, რომ­ლის­თვი­საც უდი­დეს სი­ა­მოვ­ნე­ბას ქა­ლუ­რი სი­ლა­მა­ზე და სექ­სი წარ­მო­ად­გენ­და. ამ­ბობ­დნენ, რომ ყვე­ლა ქალი, ვისი პორ­ტრე­ტიც კი ოდეს­მე და­უ­ხა­ტავს, მისი საყ­ვა­რე­ლი იყო და, სულ მცი­რე, 14 უკა­ნო­ნო შვი­ლი ჰყავ­და, რო­მელ­თა­გან ოფი­ცი­ა­ლუ­რად მხო­ლოდ 4 აღი­ა­რა. მე­ო­რე მხრივ, ქა­ლე­ბიც გიჟ­დე­ბოდ­ნენ კლიმტზე. მათ ხომ შე­ეძ­ლოთ გა­თე­ნე­ბი­დან და­ღა­მე­ბამ­დე სრუ­ლი­ად შიშ­ვლე­ბი გა­უნ­ძრევ­ლად ყო­ფი­ლიყ­ვნენ კლიმ­ტის კა­ტე­ბით სავ­სე სტუ­დი­ა­ში, სა­ნამ მხატ­ვა­რი მათ ხა­ტავ­და.

5. დრო­ე­ბი­თი გა­ტა­ცე­ბე­ბის გარ­და, ერთი ხან­გრძლი­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბა ჰქონ­და

რაც უნდა გა­საკ­ვი­რი იყოს, კლიმ­ტის ყვე­ლა­ზე ხან­გრძლი­ვი და ინ­ტი­მუ­რი მე­გობ­რო­ბა მხო­ლოდ ერთ ადა­მი­ან­თან - ემი­ლი ფლო­გეს­თან შედ­გა, რო­მე­ლიც მისი ძმის ცო­ლის და, ვე­ნის მო­დის სა­ლო­ნის მფლო­ბე­ლი იყო. და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლად არა­ვინ იცის, მათ შო­რის ფი­ზი­კუ­რი კავ­ში­რიც იყო თუ არა, თუმ­ცა ღრმა სუ­ლი­ერ ურ­თი­ერ­თო­ბა­ზე ეჭვი არა­ვის ეპა­რე­ბა. ემი­ლი მხატ­ვრის არა­ერთ ნა­მუ­შე­ვარ­ში ჩანს (ერთ-ერთი ვერ­სი­ით, ცნო­ბილ „კოც­ნა­ში“ კლიმ­ტი და ემი­ლი არი­ან გა­მო­სა­ხულ­ნი). რაც ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, კლიმ­ტის უკა­ნას­კნე­ლი სი­ტყვე­ბი იყო: „ემი­ლის გა­უგ­ზავ­ნე“.

6. ბი­ზან­ტი­ურ­მა მო­ზა­ი­კამ უდი­დე­სი გავ­ლე­ნა იქო­ნია მხატ­ვრის „ოქ­როს ხა­ნა­ზე“

კლიმ­ტი არც ისე ხში­რად მოგ­ზა­უ­რობ­და, თუმ­ცა, რო­გორც ცნო­ბი­ლია, ერთხელ ვე­ნე­ცია და რა­ვე­ნა მო­ი­ნა­ხუ­ლა. ორი­ვე ქა­ლა­ქი ცნო­ბი­ლია ბრწყინ­ვა­ლე, ოქ­როს­ფე­რი ბი­ზან­ტი­უ­რი მო­ზა­ი­კით, რა­მაც მხატ­ვარ­ზე უდი­დე­სი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა და სწო­რედ ამის შემ­დეგ იწყე­ბა მის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში „ოქ­როს ხანა“ ამ ფრა­ზის პირ­და­პი­რი და ირი­ბი გა­გე­ბით.

7. კლიმ­ტის ნა­ხა­ტი „ადელ ბლოხ-ბა­უ­ერ I“ იყო ყვე­ლა­ზე ძვი­რად ღი­რე­ბუ­ლი ნა­ხა­ტი, რო­მე­ლიც ოდეს­მე აუქ­ცი­ონ­ზე გა­ყი­დუ­ლა

ადელ ბლოხ-ბა­უ­ე­რის პორ­ტრე­ტი 1903 წელს მის­მა ქმარ­მა შე­უკ­ვე­თა კლიმტს. ცნო­ბი­ლია, რომ, სა­ნამ პორ­ტრე­ტის სა­ბო­ლოო ვერ­სი­ას შექ­მნი­და, კლიმტმა 4 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ნა­ხა­ტის 100-მდე ეს­კი­ზი შექ­მნა. თვა­ლის­მომჭრე­ლი პორ­ტრე­ტი ბლოხ-ბა­უ­ე­რე­ბის ოჯახ­ში რჩე­ბო­და მა­ნამ, სა­ნამ ნა­ცის­ტებ­მა ავ­სტრი­ის სა­ხელ­მწი­ფო გა­ლე­რე­ა­ში არ მი­უ­ჩი­ნეს ად­გი­ლი. 2006 წელს ხან­გრძლი­ვი სა­სა­მარ­თლო და­ვის შემ­დეგ ოჯა­ხის ერთ-ერ­თმა შთა­მო­მა­ვალ­მა, მა­რია ალტმან­მა, ნა­მუ­შე­ვარ­ზე უფ­ლე­ბა მო­ი­პო­ვა. ქალ­მა პორ­ტრე­ტი იმა­ვე წელს გა­ი­ტა­ნა აუქ­ცი­ონ­ზე. ნა­ხა­ტი 135 მლნ დო­ლა­რად გა­ი­ყი­და - ეს იყო ყვე­ლა­ზე დიდი თან­ხა, რაც კი მა­ნამ­დე აუქ­ცი­ონ­ზე გა­ტა­ნილ ნივთში გა­და­უხ­დი­ათ.

8. ცნო­ბი­ლი ავ­სტრი­ე­ლი მხატ­ვა­რი ეგონ შილე მისი პრო­ტეჟე იყო

1907 წელს, რო­დე­საც ეგონ შილე ჯერ კი­დევ თი­ნე­ი­ჯე­რი იყო, თა­ვი­სი კერ­პის, გუს­ტავ კლიმ­ტის მფარ­ვე­ლო­ბის ქვეშ მოხ­ვდა. მათ შო­რის მა­ლე­ვე შედ­გა მტკი­ცე მე­გობ­რუ­ლი კავ­ში­რი. კლიმტმა ახალ­გაზ­რდა სტუ­დენტს არა­ერ­თი მხატ­ვა­რი გა­აც­ნო, ცნო­ბილ გა­ლე­რე­ებ­თან და­ა­კავ­ში­რა და ზო­გა­დად, მისი კა­რი­ე­რის შექ­მნას მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად შე­უ­წყო ხელი. შილე ბევრ რა­მეს სწავ­ლობ­და თა­ვი­სი მას­წავ­ლებ­ლი­სა და მფარ­ვე­ლის­გან. იგი კლიმტს ასე ახა­სი­ა­თებ­და: შე­უ­და­რე­ბე­ლი პერ­ფექ­ცი­ო­ნის­ტი მხატ­ვა­რი, იშ­ვი­ა­თად ღრმა სუ­ლის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნი...

ეგონ ში­ლეს მიერ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი კლიმ­ტის პორ­ტრე­ტი

9. კლიმ­ტის 14 დი­დე­ბუ­ლი ნა­მუ­შე­ვა­რი ხან­ძრის შე­დე­გად გა­ნად­გურ­და

1945 წლის 8 მა­ისს ავ­სტრი­ის პა­ტა­რა სოფ­ლის ერთ-ერთ ცი­ხე­ში, სა­დაც ომის პე­რი­ოდ­ში მო­პა­რუ­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბის ნი­მუ­შე­ბი ინა­ხე­ბო­და, ხან­ძრის შე­დე­გად კლიმ­ტის 14 ნა­მუ­შე­ვა­რი გა­ნად­გურ­და. მათ შო­რის იყო ის ნა­ხა­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც ვე­ნის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ჭე­რის­თვის შეს­რულ­და და რო­მელ­თა ნა­წი­ლის ნახ­ვა ახლა მხო­ლოდ ეს­კი­ზე­ბის სა­ხით შეგ­ვიძ­ლია.

10. კლიმ­ტის უკა­ნას­კნე­ლი, და­უს­რუ­ლე­ბე­ლი ნა­მუ­შე­ვა­რი შე­იძ­ლე­ბა მისი შე­მოქ­მე­დე­ბის ერთი ნა­წი­ლის გა­სა­ღე­ბი იყოს

ალ­ბათ კარ­გიც კია, რომ მხატ­ვარ­მა ამ ნა­მუ­შევ­რის დას­რუ­ლე­ბა ვერ მო­ას­წრო, რად­გან იგი შე­იძ­ლე­ბა კლიმ­ტის შე­მოქ­მე­დე­ბის ერთი ნა­წი­ლის გა­სა­ღე­ბი იყოს. ნა­ხა­ტის მარ­ჯვე­ნა მხა­რეს დო­ინ­ჯშე­მორ­ტყმუ­ლი ქა­ლია გა­მო­სა­ხუ­ლი, რომ­ლის სხე­უ­ლი სა­ინ­ტე­რე­სოა იმ­დე­ნად, რამ­დე­ნა­დაც იგი სავ­სე­ბით შიშ­ვე­ლია, ინ­ტი­მუ­რი ზო­ნის თმაც კი ჩანს. კლიმტს შიშ­ვე­ლი სხე­უ­ლის სა­ფარ­ვე­ლის ხატ­ვა და­უ­წყია, მაგ­რამ, ფაქ­ტია, მისი დას­რუ­ლე­ბა ვერ მო­ას­წრო. შე­საძ­ლე­ბე­ლია ვი­ვა­რა­უ­დოთ, რომ კლიმ­ტი მის ყვე­ლა ნა­ხატს ასე ხა­ტავ­და? შე­საძ­ლე­ბე­ლია თი­თო­ე­უ­ლი სა­მო­სის ქვეშ სრულ­ყო­ფი­ლი შიშ­ვე­ლი სხე­უ­ლი იმა­ლე­ბო­დეს?..

შე­უძ­ლე­ბე­ლია მხო­ლოდ ამ ცნო­ბე­ბით ამოვ­წუ­როთ კლიმ­ტის ცხოვ­რე­ბა და შე­მოქ­მე­დე­ბა, თუმ­ცა ამ­ჯე­რად აქ შევ­ჩერ­დე­ბით. შე­გახ­სე­ნებთ, გუს­ტავ კლიმ­ტის ალ­ბო­მის შე­ძე­ნას 19 ივ­ლი­სი­დან გა­ზეთ „კვი­რის პა­ლიტ­რას­თან“ ერ­თად შეძ­ლებთ. ალ­ბო­მის სპე­ცი­ა­ლუ­რი ფა­სია 15 ლარი, გა­ზეთთ­თან ერ­თად - 17 ლარი.

„დიდი მხატ­ვრე­ბის“ სე­რი­ის ალ­ბო­მე­ბით ყვე­ლა დრო­ის სა­უ­კე­თე­სო მხატ­ვრე­ბის შე­მოქ­მე­დე­ბას გა­ეც­ნო­ბით, რო­გო­რი­ცაა: ლე­ო­ნარ­დო და ვინ­ჩი, ვან გოგი, სალ­ვა­დორ დალი, ამა­დეო მო­დი­ლი­ა­ნი, პი­კა­სო და სხვ.

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ თა­ნა­მედ­რო­ვე ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი­სა და ციფ­რუ­ლი ბეჭდ­ვის დამ­სა­ხუ­რე­ბით, მხატ­ვრე­ბის უნი­კა­ლუ­რი ხე­ლოვ­ნე­ბის ნი­მუ­შე­ბი წიგ­ნებ­ში თით­ქმის სრუ­ლი სი­ზუს­ტი­თაა გა­და­ტა­ნი­ლი, რაც იმას ნიშ­ნავს, რომ თქვე­ნი საყ­ვა­რე­ლი მხატ­ვრე­ბის ნა­მუ­შევ­რებს ზედ­მი­წევ­ნი­თი სი­ზუს­ტით და­ი­ნა­ხავთ.

ტექ­ნი­კურ სა­კი­თხთან ერ­თად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ალ­ბო­მე­ბის ში­ნა­არ­სიც. „დიდი მხატ­ვრე­ბის“ სე­რია თქვენ­თვის ერ­თგვა­რი გზამ­კვლე­ლი გახ­დე­ბა და მსოფ­ლი­ო­ში აღი­ა­რე­ბუ­ლი მხატ­ვრე­ბის შე­სა­ხებ აქამ­დე უც­ნობ ბი­ოგ­რა­ფი­ულ ინ­ფორ­მა­ცი­ას გა­გაც­ნობთ. მათი პი­რა­დი თუ პრო­ფე­სი­უ­ლი ცხოვ­რე­ბა ორ­მა­გად სა­ინ­ტე­რე­სოა იმი­ტო­მაც, რომ არა­ერთ ნა­ხატს სწო­რედ ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი ფაქ­ტე­ბი თუ მოვ­ლე­ნე­ბი უდევს სა­ფუძ­ვლად.