როდის არ არის სასურველი გლანდების ამოკვეთა – ოტო-რინო-ლარინგოლოგი ბერდია ბერიძე

საჭიროა თუ არა გლანდები? რას ნიშნავს დაღარული გლანდები? აუცილებელია, რომ გლანდები ამოვიჭრა? ლაზერით რომ გავიკეთო ოპერაცია, გლანდები კვლავ გამეზრდება? გლანდები რომ მაქვს, იმიტომ ვიღლები ადვილად? – ეს ნაწილია იმ კითხვებისა, რომლებზეც ნებისმიერი ადამიანი ცხოვრებაში ერთხელ მაინც დაფიქრებულა. ხოლო მათ, ვისაც ხშირი ანგინა აწუხებს, ეს კითხვები მუდმივად თავში უტრიალებს.

გლანდები, იგივე ტონზილები ლიმფური ქსოვილია, რომელიც ხახის გვერდით კედლებშია მოთავსებული და ვალდეიერის ლიმფური ჯაჭვის ნაწილია. მასთან ერთად აღნიშნული ჯაჭვის ნაწილებია: ადენოიდები, ენის ძირის ტონზილა და ევსტაქის მილების ტონზილები. „ნიუ ჰოსპიტალსის“ ოტო–რინო–ლარინგოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელის ბერდია ბერიძის განმარტებით, ეს ჯაჭვი ქმნის ადგილობრივი იმუნიტეტის სისტემას, რომელიც ფარის ფუნქციას ასრულებს და შესუნთქულ ჰაერში არსებულ ბაქტერიებსა და ვირუსებთან ბრძოლაში პირველ დარტყმას საკუთარ თავზე იღებს.

„ტონზილები ძალიან მნიშვნელოვანი ორგანოა. მცდარია წარმოდგენა, რომ მას განსაკუთრებული ფუნქცია არ აქვს. სამწუხაროდ, ათეული წლის წინ იყო მიდგომა, რომ კონკრეტული ჩვენების არარსებობის მიუხედავად ტონზილექტომიას ყველას უკეთებდნენ. ქირურგები ამაყობდნენ კიდეც, რომ ბევრი ტონზილექტომია ჰქონდათ გაკეთებული. ევროპაში ეს მიდგომა მიუღებელია, თუ ბევრი ტონზილექტომია გაქვს გაკეთებული, ეს ნიშნავს, რომ არასწორად მკურნალობ. ტონზილები ჰაერის ფილტრაციაში უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს და მისი ჩვენების გარეშე ამოკვეთა სწორი ნამდვილად არაა,“ – განმარტავს ბერდია ბერიძე.

როგორია ტონზილების მუშაობის პრინციპი? როგორ ახერხებს ის ჰაერის გაფილტვრას?

პაციენტები ხშირად წუხან, რომ დაღარული გლანდები აქვთ და საოპერაციო ჰგონიათ. რეალურად კი სწორედ ამ ღარების ანუ კრიპტების საშუალებით ხდება ფილტრაცია. კრიპტები იჭერს მკვდარ ეპითელიუმს, საჭმლის ნარჩენებს, ბაქტერიებს, ვირუსებს და პერიოდულად ყველაფერს ერთიანად იშორებს. ეს ყველაფერი ტონზილებზე თეთრი ხაჭოსებრი ბუშტუკების სახით გროვდება და მას არასასიამოვნო სუნი აქვს. ბუშტუკები ხშირად შეცდომით ჩირქი ჰგონიათ. რეალურად კი გლანდების გამართულად მუშაობის შედეგია. ისინი კანს თავისით შორდება და ხელოვნურად მოშორება არ სჭირდება. ხშირად პაციენტები შპადელით, ყურის ჩხირით ცდილობენ მოშორებას, რაც რიგ შემთხვევაში შეიძლება ინფექციის გაჩენის მიზეზიც კი გახდეს.

არის შემთხვევები, როდესაც ბუშტუკების გაჩენის პროცესი დაჩქარებული და გახშირებულია, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ტონზილები გამართულად ვერ მუშაობს და ოპერაციაა გასაკეთებლი. ეს გამოწვეულია ხოლმე კუჭ–ნაწლავის პრობლემებით, მაგალითად, კუჭის რეფლუქსით. ამიტომ პაციენტებს ვურჩევთ, მოიგვარონ საწყისი პრობლემები და დისკომფორტის ადგილობრივად მოსახსნელად სხვადასხვა მცენარეულ პრეპარატსაც ვუნიშნავთ.

როდის არის ტონზილიტი ქრონიკული?

მიდგომა, რომ ვისაც გლანდი აქვს, ყოველთვის ქრონიკული ტონზილიტია, არასწორია. ქრონიკული ტონზილიტი შეიძლება იყოს ორი სახის: კომპენსირებული და დეკომპენსირებული. კომპენსირებულია, როდესაც ქრონიკული ანთება არც ისე ხშირი ანგინებით გამოიხატება. ეს შეიძლება იყოს წლის განმავლობაში 2–3 ანგინა. ამ შემთხვევაში ტონზილიტი მედიკამენტოზურად იკურნება. მცენარეული პრეპარატები, რომლებიც ბაზარზე ფართოდ ხელმისაწვდომია, პრობლემის გადასაჭრელად საკმარისია. ისინი ქრონიკულად მიმდინარე ინფექციის ალაგებას ახდენს და ხელს უწყობს ლიმფოდრენაჟს. ლიმფა უნა ამოძრავდეს, რომ გლანდის ფუნქციის გამოცოცხლება მოხდეს.

ხოლო როდესაც დეკომპენსირებული ქრონიკული ტონზილიტია, მაშინ ქირურგიული ჩარევა აუცილებელია. თუმცა ძალიან მნიშვნელოვანია, დეკომპენსირებული ტონზილიტის დიაგნოზის სწორად დასმა.

კონკრეტულად რა შემთხვევაში, რა სიმპტომების დროს არის საჭირო გლანდების ამოკვეთა?

ამის გადასაწყვეტად ექიმები სპეციალურ გაიდლაინებს ვიყენებთ. გაიდლაინებში კონკრეტულად არის გაწერილი ტონზილექტომიის ჩვენებები და „ნიუ ჰოსპიტალსშიც“ ამ დოკუმენტებით ვხელმძღვანელობთ. მაგალითად, სამი კრიტერიუმია, რომელიც კლასიკური დეკომპენსირებული ტონზილიტის დიაგნოზის დასმაში გვეხმარება და ამ დროს შეგვიძლია თამამად დავნიშნოთ ოპერაცია. ესენია: პაციენტს წლის განმავლობაში გადატანილი უნდა ჰქონდეს 7 ანგინა, გასული წლის განმავლობაში უნდა ჰქონოდა ანგინის 5 ეპიზოდი ან ორი წლის განმავლობაში – ზედიზედ სამი ანგინა.

გვაქვს შემთხვევები, როდესაც დაავადება ასე კლასიკურად არაა გამოხატული, მაგრამ არსებობს სიმპტომები, რომლებიც ქირურგიული ჩარევის დიაგნოზის დასმის საშუალებას გვაძლევს. ესენია: სახსრების ტკივილი, ადვილად დაღლა, წელის ტკივილი, დისკომფორტი გულის მიდამოში, ცუდი სუნი პირიდან და გასინჯვის დროს ზეწოლით თხიერი ჩირქი უნდა ფიქსირდებოდეს.

არის მესამე ვარიანტიც. ამ დროს გლანდი შეიძლება იყოს ჯანმრთელი, მაგრამ ზომაში ძალიან დიდი. ამ შემთხვევაში ტონზილები იმდენად დიდია, რომ დაწოლილ მდგომარეობაში ერთმანეთს ედება და ძილის დროს იწვევს ღამის აპნოეს, რაც საშიში და სახიფათოა. ამ დროსაც ოპერაცია ინიშნება.

თქვენ მიერ ჩამოთვლილ სხვადასხვა სიმპტომატიკას, მათ შორის, სახსრებისა და გულის პრობლემებს, გლანდებში დაგროვებული ჩირქი იწვევს?

დიახ, მართლაც იწვევს ჩირქი, თუმცა ამ ჩირქს თავად პაციენტი ვერ ხედავს. მისი ნახვა მხოლოდ ექიმს შეუძლია სპეციალური მანიპულაციით. თხიერი ჩირქი ტონზილებში იმის მანიშნებელია, რომ იქ ინფექციის მუდმივი წყაროა და მას ანტიბიოტიკოთერაპიით ვერ უმკურნალებ. სამწუხაროდ, ასეთ შემთხვევებში ექიმები ხშირად ანტიბიოტიკებით მკურნალობას ნიშნავენ, მაგრამ ეს სრულიად უშედეგოა და საბოლოოდ ოპერაცია კეთდება.

ზოგადად, თუკი არ გვაქვს ღამის აპნოე, ტონზილექტომია გადაუდებელი ოპერაცია არაა. თუმცა დროის სვლასთან ერთად, უფრო ღრმავდება ჩამოთვლილი სიმპტომები და დაავადება შემაწუხებელი ხდება. ამიტომ უმჯობესია, რომ ინფექციის წყაროს მოშორება დროულად მოხდეს. ხანგრძლივი დაგვიანების შემთხვევაში აღნიშნული სტრეპტოკოკული ინფექცია გულის სარქველების კარედებსაც აზიანებს.

ტონზილექტომია კეთდება როგორც ტრადიციული მეთოდით, ისე ლაზერით. რა განსხვავებაა მათ შორის?

ზოგადად, სამედიცინო განვითარება იმაზეა მიმართული, რომ პაციენტმა ნაკლები იწვალოს და ამა თუ იმ ქირურგიულ ჩარევას ნაკლები გვერდითი მოვლენები ჰქონდეს. ასეა ჩვენს შემთხვევაშიც. ლაზერით გაკეთებული ტონზილექტომია ბევრად უფრო დამზოგველია. რადგან ის ნაკლებად აზიანებს გარშემო ჯანმრთელ ქსოვილს, შედეგად პოსტოპერაციულ პერიოდში ნაკლებია ტკივილი და სისხლდენის ალბათობა. გამოჯანმრთელების პროცესი ბევრად უფრო სწრაფად და მარტივად მიმდინარეობს. „ნიუ ჰოსპიტალსში“ 8 წლის წინ დავიწყეთ ლაზერით ტონზილექტომია და პირველები ვიყავი ქვეყანაში, ვინც ტონზილექტომია „ბიოლტეკის“ ბრენდის დიოდური ლაზერით გავაკეთეთ. თავიდან მხოლოდ ბავშვებში ვაკეთებდით. შემდეგ გერმანელებმა მოგვცეს გაიდლაინი, რომ ზრდასრულებშიც შეიძლება და ბოლო პერიოდში ოპერაციების უდიდესი ნაწილი სწორედ ლაზერით კეთდება. ამ მეთოდით ჩატარებული ოპერაციები საშუალოდ 7–10 წუთი გრძელდება.

ხშირად საუბრობენ პოსტოპერაციული პერიოდის სირთულეზე. ასაკის მატებასთან უფრო რთული გადასატანი ხდება ის?

ტონზილექტომია ტექნიკურად მარტივი ოპერაციაა, თუმცა რეაბილიტაციის მხრივ არის გარკვეული სირთულეები. პოსტოპერაციული პერიოდისთვის ასაკობრივი ზღვარი მართლაც არსებობს. ბავშვებს გაცილებით მარტივად გადააქვთ ის, ვიდრე – დიდებს. გარდატეხის ასაკის შემდეგ აღარ აქვს მნიშვნელობა, 18 წლის იქნება პაციენტი თუ 40 წლის. ოპერაციის შემდგომი პერიოდი უკვე თანაბრად რთულია ყველასთვის. მიზეზი კი ისაა, რომ დიდებში შეხორცების პროცესი ნელა მიდის და მას ხელს უშლის სხვადასხვა ფაქტორები, მაგალითად, თამბაქოსა და ალკოჰოლის მოხმარება.

სწორია მოსაზრება, რომ ლაზერით ამოკვეთილი გლანდები შეიძლება კვლავ გაიზარდოს?

ეს არის მითი. ტონზილექტომიის ჩატარების შემდეგ გლანდები აღარ იზრდება და ქირურგიული ჩარევის მეთოდს ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა არ აქვს. ოპერაციის შემდეგ პაციენტს 21 დღის განმავლობაში ენიშნება სპეციფიკური დიეტა და მკურნალობა. 22–ე დღიდან კი მას ყოველგვარი შეზღუდვა ეხსნება. ოპერაციიდან 1 თვეში ფიზიკურ აქტივობასაც შეუძლია დაუბრუნდეს. ტონზილები პაციენტს აღარასდროს შეაწუხებს.

ბერდია ბერიძესთან კონსულტაციაზე ჩასაწერად დაუკავშირდით ნიუ ჰოსპიტალსს 032 2 190 190