როგორ აფასებენ აშშ-ში მომხდარ მოვლენებს ქართველი ექსპერტები

უშიშროების საბჭოს მდივნის ყოფილი მოადგილის, ლევან ბოძაშვილის შეფასებით, ამერიკის შეერთებულ შტატებში მიმდინარე მოვლენები უპრეცედენტოა. როგორც ბოძაშვილმა „ინტერპრესნიუსს“ განუცხადა, ამ პროცესს „უზრურპაციის მცდელობის გარდა, ვერაფერს ვერ დავარქმევთ“.

ამასთან, როგორც ბოძაშვილი აცხადებს, ეს ყველაფერი აშშ-ს გავლენებს ვერ შეამცირებს.

„ამერიკის გავლენა არ შემცირდება. ამერიკის გავლენისთვის გარდა მორალური დემოკრატიული ღირებულებებისა, არსებობს სხვა უამრავი საშუალება, საგარეო პოლიტიკური, ფინანსური, სამხედრო, გეოპოლიტიკური, რეგიონალური და ა.შ. ამიტომ, ამ საკითხს ვინმე გემოვნებით თუ მიუდგება, რომ ზოგს ტრამპი მოსწონს და ზოგს ბაიდენი, ეს აბსოლუტურად არარელევანტურია რეალურ პოლიტიკასთან მიმართებით. რეალური პოლიტიკა, რაც ამერიკას ჰქონდა, გაგრძელდება. გუშინ რომ შეიჭრნენ ამერიკის კონგრესში, სისტემამ უცებ მოაგვარა ეს. შტატის ხელისუფლებამ გამოაცხადა საგანგებო მდგომარეობა, გამოიყვანა გვარდია, დაამშვიდა სიტუაცია. ტრამპს არ მიეცა საშუალება, რომ ხელისუფლების უზურპაცია მოეხდინა”, - განაცხადა ბოძაშვილმა.

მისივე თქმით, საყურადღებო და მნიშვნელოვანია ის ფაქტიც, რომ ტრამპს სოციალური ქსელები დროებით დაუბლოკეს.

„დააკვირდით, რომ ტექნოლოგიურმა გიგანტებმა, იმის მიუხედავად ჩვენ მოგვწონს თუ არ მოგვწონს ტრამპი, ქვეყნის მოქმედ პოლიტიკურ ხელმძღვანელს შეუზღუდა გამოხატვის თავისუფლება და დაუბლოკა დისკრეციულად „ტვიტერის“, „ფეისბუქის“ და „ინსტაგრამის“ ანგარიშები. ეს შეზღუდვები, რეალურად არის საგანგებო მდგომარეობის დროს გამოყენებადი მხოლოდ ხელისუფლების მიერ და ეს გააკეთა ტექნოლოგიურმა, კერძო კორპორაციებმა თავისი დისკრეციიდან გამომდინარე, არავისთვის არ უკითხავთ. ეს ნიშნავს იმას, რომ სახელმწიფო ძალაუფლება ნელ-ნელა გადადის კორპორატიული, ტექნოლოგიური გიგანტების ხელში. ხალხის ძალაუფლება და ხალხის სუვერენიტეტი აქ უკვე აღარ მოქმედებს. ამიტომ ვამბობ, რომ ტექნოლოგიური სუვერენიტეტის აუცილებლობაა ჩვენნაირი ქვეყნებისთვის განსაკუთრებით, სადაც ადამიანები სოციალურ ქსელებზე იმდენად არიან დამოკიდებული, რომ სახელმწიფოს მიდგომები აღარ აინტერესებთ. ამერიკაში რა პროცესიც ვითარდება არის უპრეცედენტო. ტრამპი არის წამსვლელი და გადარჩეული პრეზიდენტი, მაგრამ ამერიკის კონსტიტუციით, არსებობს ინაუგურაციის სამთვიანი ვადა და ის 20 იანვრამდე, ანუ ბაიდენის არჩევამდე, პროცესის ჩაშლის პროვოცირებას შეეცადა თავისი რადიკალი მომხრეების მეშვეობით იმისათვის, რომ შეენარჩუნებინა ძალაუფლება, რასაც უზრურპაციის მცდელობის გარდა, ვერაფერს ვერ დავარქმევთ“, - განაცხადა ბოძაშვილმა.

როგორც მან აღნიშნა, დონალდ ტრამპს ეს ყველაფერი წინასწარ ჰქონდა დაგეგმილი. „ტრამპის „ტვიტები“ იმიტომ შეზღუდეს, რომ ძალადობრივი მოწოდებების მთელი კასკადი განახორციელა ბოლო კვირების განმავლობაში. ბაიდენმა რომ გაიმარჯვა, ტრამპმა დაპირება მისცა, რომ შენ თეთრ სახლში ვერ შეხვალო, ანუ ეს ყველაფერი დაგეგმილი ჰქონდა მას. რეალურად გამოდის, რომ ხელისუფალი ცდილობდა გადატრიალებას უკვე არჩეული ხელისუფალის წინააღმდეგ. ეს სულ სხვა სიტუაციაა და აქ ჩვენ აბსოლუტურად უპრეცედენტო რაღაცასთან გვაქვს საქმე. მსგავსი რამ, ჯერჯერობით არც ამერიკის ისტორიაში და არც სხვაგან არ ყოფილა, რომ ხელისუფალი ცდილობდეს უკვე არჩეული ხელისუფალის წინააღმდეგ ხალხის ნების წართმევას. რეალურად, რასაც ტრამპი ცდილობდა, ეს იყო ხალხის ნების უგულებელყოფა. ეს არის არასისტემური, არაამერიკული მიდგომა. ამიტომ გაემიჯნა ყველა, მათ შორის, მისი უახლოესი თანამებრძოლები პენსიდან დაწყებული კინზინგერით დამთავრებული“, - განაცხადა ბოძაშვილმა.

საერთაშორისო საკითხებში ექსპერტის, ზურაბ ბატიაშვილის განცხადებით კი, ის მოვლენები, რომელიც აშშ-ში ხდება, საერთაშორისო არენაზე მის გავლენას ვერ შეასუსტებს, რადგან ეს არის პატარა რყევისა და სიტუაციის უბადრუკი არევის მცდელობა. როგორც მან „ინტერპრესნიუსს“ განუცხადა, ეს მოვლენები ამერიკის ისტორიისთვის დროებითი მოვლენაა.

„ეს არის სიტუაციის არევის უბადრუკი მცდელობა, მაგრამ აშშ-ს აქვს ძალიან ძლიერი ინსტიტუტები ჩამოყალიბებული, რომელსაც შესწევს უნარი, რომ ქვეყანაში სიტუაცია სტაბილურად შეინარჩუნოს და მოხდეს ხელისუფლების გადაბარება, ისე როგორც ეს შეერთებული შტატების კონსტიტუციით არის განსაზღვრული და რომელიც ითვალისწინებს ხელისუფლების 20 იანვარს გადაბარებას. ამას ხელს ვერაფერი შეუშლის, რადიკალური ჯგუფების მიერ რა მცდელობაც არ უნდა იყოს. აშშ-ს ეს პატარა რადიკალური ჯგუფები, ძირითადად, მარგინალიზებული ჯგუფები არიან, ვერ შეცვლიან იმ სისტემას, რომელიც იქ არსებობს. ჯორჯ ბუშმა ბანანის რესპუბლიკასთან ამ მოვლენების შედარებით გამოხატა ამერიკის საზოგადოების დამოკიდებულება ამ მოვლენების მიმართ. თუ შევხედავთ რამდენია აშშ-ს მოსახლეობა და რამდენია საპროტესტო გამოსვლებზე მონაწილეთა რაოდენობა, ძალიან დიდი განსხვავებაა. ეს არ არის მასობრივი, ეს არ არის საერთო სახალხო მოძრაობა, ეს არის პატარა მარგინალიზებული ჯგუფები, რომელიც ცდილობენ სიტუაციის არევას. სამწუხაროა, რომ მსხვერპლიც არსებობს. მათი მცდელობა, რომ შეცვალონ და არიონ სიტუაცია, რელსებიდან გადაიყვანონ აშშ-ი, არ გამოუვათ. აშშ საზოგადოება არ არის მზად და არ ემხრობა ასეთი სახის მარგინალიზებულ ჯგუფებს, მათ გამოსვლებსა და საზოგადოების მხრიდან არ არის აღქმული როგორც პროტესტი. ამერიკა ისევ ამერიკა იქნება და მე იმედი მაქვს, რომ 20 იანვრის შემდეგ უფრო ძლიერი ამერიკა იქნება, დაბრუნდება ის ძველი ამერიკა, რომელიც მთელ მსოფლიოში იქნება დემოკრატიული საზოგადოებისა და თანამეგობრობის ლიდერი და რომელიც ყველას წაუძღვება დემოკრატიის გზაზე. მათ შორის, მის ნათქვამს მსოფლიოსთვის არჩევნების ლეგიტიმურობის აღიარების თვალსაზრისით, ლეგიტიმურობა არ დაეკარგება", - განაცხადა ზურაბ ბატიაშვილმა.

თუ ბაიდენის ადმინისტრაციამ კრიზისის გადალახვა მოახერხა, მაშინ ძალიან ბევრი რამ შეუძლია ამერიკას ასწავლოს სხვა ქვეყნებს. თუ ეს ვერ მოახერხა, ბუნებრივია, თავად ამერიკული დემოკრატიისთვის კი არა მსოფლიო დემოკრატიისთვის იქნება პრობლემა, - ასე აფასებს ამერიკის შეერთებულ შტატებში განვითარებულ მოვლენებს საერთაშორისო საკითხებში პრეზიდენტის ყოფილ მრჩეველი და ჯიპა-ს ასოცირებული პროფესორი თენგიზ ფხალაძე.

როგორც ფხალაძემ „ინტერპრესნიუსს“ განუცხადა, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა სხვა ქვეყნებს შეიძლება აჩვენოს მაგალითი იმისა, როგორ შეიძლება კრიზისი გადაილახოს.

„კრიზისი შეიძლება ნებისმიერ სახელმწიფოში მოხდეს. გვახსოვს საფრანგეთში „ყვითელი ჟილეტების“ აქციები, მთავარია, ამ კრიზისს როგორ გადალახავ. ამერიკის დემოკრატია იმით იყო ყოველთვის უნიკალური, რომ ამ ტიპის კრიზისების გადალახვიდან ის უფრო გამარჯვებული გამოდიოდა. თუ ეს მოახერხა ბაიდენის ადმინისტრაციამ, მაშინ ძალიან ბევრი რამ შეუძლია ამერიკას ასწავლოს სხვა ქვეყნებს. თუ ეს ვერ მოახერხა, ბუნებრივია, თავად ამერიკული დემოკრატიისთვის კი არა მსოფლიო დემოკრატიისთვის იქნება პრობლემა“, - განაცხადა ფხალაძემ.

ამასთან, ფხალაძის შეფასებით, ვაშინგტონში განვითარებული მოვლენები „ეს არის ძალიან დიდი სირცხვილი პრეზიდენტ ტრამპისათვის“.

„დემოკრატიული სამყაროს პრეზიდენტი არ უნდა იქცეოდეს ისე, რა ქმედებაც ჩვენ გუშინ ვიხილეთ ტრამპისგან. თავისთავად ცხადია, რომ ამ ქმედებებს არანაირი გამართლება არ აქვს. მეორე მხარე ამ მოვლენებისა გახლავთ ის, რომ კიდევ ერთხელ გამოჩნდა, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია სახელმწიფოს ფუნქციონირებისთვის სწორი ბალანსი, ხელიხუფლების შტოებს შორის ფუნქციების სწორი გადანაწილება და ხელისუფლების ერთ ხელში კონცენტრაციის პრევენცია. გუშინ რამაც გადაარჩინა ამერიკული დემოკრატია, იყო სწორედ ეს - თავის სიმაღლეზე იდგა კონგრესი, ადგილობრივი ხელისუფლება და სახელმწიფო მექანიზმმა, რომელიც ბალანსზე და ურთიერთთანასწორობის პრინციპებზეა აგებული, არ მისცა საშუალება ავანტურის განხორციელებისა.

სავარაუდოდ, კონგრესი მაშინვე განაგრძობს მუშაობას, როგორც კი ამის შესაძლებლობა იქნება და ვფიქრობ, უახლოეს საათებში დაამტკიცებენ არჩევნების შედეგებს. ძალიან მნიშვნელოვანი გამოსვლა ჰქონდა არჩეულ პრეზიდენტს, ბაიდენს, რომელიც სწორედ გამაერთიანებელ იდეას უხვამდა ხაზს. ცხადია, პრეზიდენტ ბაიდენს ეს გამოწვევაც წინა აქვს, რადგან მსგავსი ტიპის მოვლენების შედეგი ერთ წუთში, ერთ საათში, ერთ დღეში არ განიმუხტება. მნიშვნელოვანია, რომ ახალი პრეზიდენტის ადმინისტრაციამ აირჩია ეროვნული თანხმობის პოლიტიკა, რამაც, ვფიქრობ, არა მხოლოდ კრიზისი უნდა განმუხტოს, არამედ აღმოფხვრას კრიზისის საფუძველი, რისი საფრთხეც არის. რაც გუშინ აშშ-ში ხდებოდა, ეს არის პრეზიდენტ ტრამპის სირცხვილი, რადგან ის ხელს უწყობდა არა პოლარიზაციის განმუხტვას, არამედ მისი ბოლო განცხადებები სწორედაც რომ ახალისებდა ამ პოლარიზაციას. ქვეყნის ლიდერი ასე არ უნდა იქცეოდეს“, - განაცხადა ფხალაძემ „ინტერპრესნიუსთან“ საუბრისას.

მისივე თქმით, ცხადია, რომ რუსეთი ამ მოვლენების შემდეგ უპირველეს ყოვლისა შეეცდება გააშარჟოს ეს ყველაფერი, რომ დააკნინოს და სასაცილოდ გამოიყვანოს ამერიკის იმიჯი მსოფლიოში, თუმცა, ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, რამდენად სწრაფად გამოვა აშშ ამ კრიზისიდან და დარწმუნებული ვარ, გამოვა.

ამათან, ფხალაძე ამბობს, რომ ამ ყველაფრის შემდეგ ტრამპის პასუხისმგებლობის მექანიზმი ბევრი რამ შეიძლება იყოს.

„ტრამპის პასუხისმგებლობა უპირველესად ის არის, რომ მისი პოლიტიკური კარიერის ძალიან ცუდი დასასრულია, მაგრამ ვფიქრობ, თუ რატომ მივიდა ქვეყანა ამ ტიპის კრიზისამდე, ამის სერიოზული შესწავლა მოხდება. შესაძლოა, სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საკითხი არ დადგეს, მაგრამ ეს იქნება გაკვეთილი, როგორ არ უნდა მართო ქვეყანა კრიზისის სიტუაციაში“, - განაცხადა ფხალაძემ.

ცნობისთვის, ვაშინგტონში, კაპიტოლიუმის შენობაზე განხორციელებულ თავდასხმას ოთხი ადამიანი ემსხვერპლა. თავდასხმის გამო დაწესებული საგანგებო მდგომარეობა კი, 15 დღით გახანგრძლივდა. ამერიკის შეერთებულ შტატებში განვითარებული მოვლენები „ამბოხად“ შეაფასა ახლადარჩეულმა პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა. პრეზიდენტ ტრამპს კი, მკაცრად აკრიტიკებენ აშშ-ს ყოფილი პრეზედენტები. როგორც ბარაკ ობამა აცხადებს, ისტორია კაპიტოლიუმში მომხდარ ძალადობას სამართლიანად დაიმახსოვრებს, როგორც აშშ-ს დიდი სირცხვილისა და სახელის გატეხვის მომენტს. ჯორჯ ბუში კი ამბობს, რომ არჩევნების შედეგებს ასე ბანანის რესპუბლიკაში აპროტესტებენ.