"ჯულიეტა ჩემთვის ტელევიზიის კედლებს შერჩენილი ფრესკაა, რომლის წაშლასაც ვერც დრო და ვერც სხვა ძალა ვერ შეძლებს“

87 წლის ასაკში ჟურნალისტი და ტელეწამყვანი ჯულიეტა ვაშაყმაძე გარდაიცვალა!

"ჯულიეტა ვაშაყმაძე საქართველოს ტელევიზიის სახედ დარჩება მარად. ის ლეგენდაა! “ - ვფიქრობ, ყველა დაეთანხმება სტუდენტობის დროინდელი მეგობრის, ჩვენი ტელევიზიის დიდი რაჟისორის, ზენონ კაციას მიერ ჯულიეტას ღვაწლის ასეთ შეფასებასო, - წერს თავის ფეისბუკ-გვერდზე საქართველოს ტელევიზიისა და რადიოს (ახლანდელი "საზოგადოებრივი მაუწყებლის“) ჟურნალისტი და წლების განმავლობაში მისი საინფორმაციო რედაქციის მთავარი რედაქტორი, ერთხანს კი ტელევიზიის ხელმძღვანელი ვახტანგ-გოჩა ხუნდაძე.

მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან ბევრი წელია, რაც ჯულიეტა ვაშაყმაძე არავის უნახავს ეკრანზე, ტელევიზიის მართლაც ლეგენდად ქცეული, ამ უნიჭიერესი ქალბატონის გარდაცვალებამ ყველას დასწყვიტა გული.

მას მეც ვიცნობდი, რადგან წლების განმავლობაში ვმუშაობდი რადიოს პირველ არხზე. ამგვარი ადამიანი ძნელად თუ მოიძებნებოდა - გარეგნულად თუ სულიერად მუდამ ახალგაზრდა და შეუპოვარი. რამდენჯერ მიფიქრია, ნეტავ, რამდენი წლის არის-მეთქი? რამდენისაც უნდა ყოფილიყო - ამ ადამიანს წლები, თითქოს, არ ემატებოდა!

ხანგრძლივად მისაუბრია მასთან და ბევრი რამეც მოუყოლია ჩემთვის. უნივერსალური ადამიანი იყო - ბავშვობიდან მუდამ სცენაზე იდგა, მუდამ მიკროფონით, მუდამ სადღაც იღებდნენ. პიონერთა, ახლანდელ მოსწავლე-ახალგაზრდობის სასახლეში ცეკვავდა, მონაწილეობდა პოეზიის საღამოებში, ოლიმპიადებში, საქართველოს რადიოს საბავშვო რედაქციის გადაცემის - "პიონერთა დაფიონის“ მუდმივი წამყვანი იყო და ტკბილად იხსენებდა იმ დღეებს, ყოველ კვირას რადიოეთერით როგორ ესალმებოდა ბავშვებს...

წარმოიდგენდით, რომ მისი პირველი, ძირითადი სპეციალობა არქიტექტურა იყო, პოლიტექნიკური ინსტიტუტის (დღეს ტექნიკური უნივერსიტეტი) არქიტექტურის ფაკულტეტზე სწავლობდა და ასპირანტურაც ამ განხრით დაამთავრა, მაგრამ... თეატრალურ ინსტიტუტშიც (დღეს თეატრისა და კინოს უნივერსიტეტი) ჩააბარა... გენიალური მსახიობის - სერგო ზაქარიაძის რჩევით. თურმე, ბატონი სერგო მას მეტყველებას ასწავლიდა პიონერთა სასახლეში, სადაც ძალიან საინტერესო საღამოებს აწყობდნენ. ერთხელაც ჯულიეტა ვაშაყმაძე მოსკოვში, ქართული ხელოვნების დეკადაზე მიემგზავრებოდა, წამყვანი უნდა ყოფილიყო და წასვლის წინ მისთვის სერგო ზაქარიაძეს უთქვამს: სულ სცენაზე ხარ, ამდენი ღონისძიება მიგყავს, ამიტომ აუცილებელია, თეატრალური განათლებაც მიიღოო. რაკი პედაგოგს პროფესიული განათლების მიღება საჭიროდ მიაჩნდა, მის რჩევას გვერდი ვერ აუარა და პოლიტექნიკური ინსტიტუტის პარალელურად, სწავლას თეატრალურ ინსტიტუტის სამსახიობო ფაკულტეტზეც შეუდგა. მერე სიამაყით იხსენებდა, ბატონმა სერგომ არაერთხელ მომანდო თეატრში თავისი შემოქმედებითი საღამოს წაყვანაო.

თეატრალური ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ, ორ წელიწადს მარჯანიშვილის თეატრშიც იმუშავა, მაგრამ მაინც ტელევიზიამ გადასძლია. ამბობდა, - მიუხედავად ასეთი არჩევნისა, თეატრმა, კინომ და არქიტექტურამ ჩემი ჟურნალისტური საქმიანობა მნიშვნელოვნად განაპირობა, ამასთანავე, რა თქმა უნდა, სისტემატურად მიმყავდა რეპორტაჟები ქარხნებიდან, ფაბრიკებიდან, საკოლმეურნეო მინდვრებიდან და საზღვარგარეთიდანო.

კინოში რამდენჯერმე გადაიღეს, მაგრამ პირველი გადაღება მისთვის მაინც ძალიან მნიშვნელოვანი იყო. მაშინ თეატრალურ ინსტიტუტშიც სწავლობდა და უკვე ტელევიზიაშიც მუშაობდა. საოცარი დამთხვევაა - საქართველოს ფილმოგრაფიას სახალისო საახალწლო-თოვლიანი სულ რამდენიმე ფილმი აქვს არქივში და ერთ-ერთი სწორედ მისი მონაწილეობითაა, მისთვის პირველი ფილმი - შოთა მანაგაძის "ყვავილი თოვლზე“...

და მართალია, ახლა თბილისში არ თოვს და თოვლში ამოსული ყვავილიც ვერ გაჰყვება უკანასკნელ გზაზე, მაგრამ დრო კი სწორედ ისაა - ზამთარი, ბაკურიანში თოვლით და, ალბათ, თხილამურებითაც... გადაღებაც, ხომ, ძირითადად ბაკურიანში მიმდინარეობდა. ტყუილად არ ვთქვი, უნივერსალური ადამიანი იყო-მეთქი - ყველაფერი გამოსდიოდა, თანაც შესანიშნავად. თხილამურებით სრიალი შეეძლო და შოთა მანაგაძეს სთხოვა, საშუალება მომეცით, ძირითადად მე ვიდგე თხილამურებზე, დუბლიორმა კი შორი კადრების გადაღებისას შემცვალოსო. თავისი მაინც გაიტანა და, მიუხედავად იმისა, რომ რეჟისორი ეწინააღმდეგებოდა, ეშინოდა, არ წაქცეულიყო და რამე არ მოეწია, საბოლოოდ მართლაც შორი კადრების გადაღებისას სცვლიდა დუბლიორი...

შემდეგი ფილმი იყო "პაპა გიგია“. გული სწყდებოდა, რატომღაც ამ ფილმს არ უჩვენებენო. იქ ასრულებდა სოფლელი გოგოს, თინიას როლს, ჰყავდა დედინაცვალი და სიმღერ-სიმღერ დადიოდა ფიჩხის მოსაგროვებლად. ფილმში, თურმე, თვითონ მღეროდა და, ალბათ, ამიტომ კიდევ უფრო ეძვირფასებოდაეს ფილმი.

მერაბ ჯალიაშვილს სატელევიზიო ფილმ "მზე ჭიქაშიც“ გადაუღია. მონაწილეობდა ფილმში "თოჯინები იცინიან“... მაგრამ განსაკუთრებულად სასიამოვნოდ მაინც "არაჩვეულებრივი გამოფენის“ გადაღებას იხსენებდა: აგული ერისთავის თინა, კლასის შეკრების კადრების ღამის გადაღებები, არაერთი შესანიშნავი ადამიანი და, რაც მთავარია, "ლორთქია“ - აწ გარდაცვლილი გურამ ლორთქიფანიძე, რომელთან ერთადაც სერიოზული სახით ვერავინ ჩერდებოდა.

ყველგან წარმატებას აღწევდა, თითქოს, მის წინ ყველა კარი იღებოდა, მაგრამ... მისი არჩევანი მაინც ტელევიზია იყო. ერთხელ ვკითხე, რატომ მაინცდამაინც ტელევიზია-მეთქი? იცით რა მიპასუხა? - მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან მიყვარს არქიტექტურა და შეუდარებელ პროფესიად მიმაჩნია; რა თქმა უნდა, მიყვარს თეატრი; არქიტექტურა, სახვითი, თეატრალური, კინო, საერთოდ, ხელოვნება და ჟურნალისტიკა - ეს ყოველივე ერთად ძალზე საინტერესო შემოქმედებით სფეროს ქმნის, მაგრამ ყველაფერი მოითხოვს პასუხისმგებლობასა და შრომას, რის გარეშეც წარმატებას ვერ მიაღწევ. ეს აუცილებლად უნდა გაათვითცნობიეროს ამა თუ იმ პროფესიის ახალგაზრდამ. და კიდევ ერთი რამ - ყოველთვის მივყვები დღევანდელობას, რომლის ყოველ წუთს მნიშვნელობა აქვს! ტელევიზია კი ხალხთან პირდაპირი და უშუალო ურთიერთობის საშუალებას იძლევა და შესაძლოა, სწორედ ამან განაპირობა ჩემი არჩევანი, რომ ყოველთვის, პირველი დღიდან პირდაპირ ეთერში ვესაუბრებოდი მაყურებელს... რა თქმა უნდა, მოკარნახის გარეშე, რადგან არაერთხელ მითქვამს, რომ მოკარნახე ტექსტის ფარდაა ჩემსა და მაყურებელს შორისო.

მართლაც საოცარი ქალბატონი იყო - ტელევიზიის ერთადერთი დიქტორი, რომელიც ერთი წაკითხვით იმახსოვრებდა ტექსტებს და წაუფორხილებლად ამბობდა ზეპირად!

მისი შემოქმედებითი პაუზა 2004 წლიდან დაიწყო ანუ მას შემდეგ, რაც ტელევიზიაში, მისივე სიტყვებით რომ ვთქვათ, "რეფორმა-განახლება თუ განახლება პროფესიონალიზმისა და მაღალ ღირებულებათა ნგრევის საფუძველზე“ დაიწყეს და იგი სამსახურიდან გამოუშვეს. იქიდან მოყოლებული, წლების განმავლობაში სასამართლოში სამართლიანობისთვის იბრძოდა, რადგან დარწმუნებული იყო, რომ იურიდიულად, მორალურად და ფაქტობრივად, ყველაფერი უსამართლოდ მოხდა. ამჯერად კიდევ ერთ სფეროში აღმოაჩნდა უდიდესი ნიჭი და უნარი - შესანიშნავად შეისწავლა კანონები, ლამის, პროფესიონალ იურისტადაც იქცა და სასამართლო პროცესებზე ადვოკატობაც შეითავსა - საკუთარ ინტერესებს თავადვე იცავდა. ხშირად ამბობდა, - ძალიან საინტერესო პროფესიაა იურისტობა, მით უმეტეს, როდესაც ადვოკატის - საკუთარი თუ სხვისი ინტერესების დამცველის რანგში გამოდიხარ, მაგრამ ამ სასამართლო პროცესებზე ისეთი შეგრძნება მეუფლება, რომ ყველაფერი კარგად იციან, მაგრამ კანონი დაპატიმრებულიაო...

და კიდევ, ეპილოგად - არასდროს დამავიწყდება მისი სიტყვები: - როდესაც პიროვნებაზე რამის თქმას აპირებთ, უპირველესად, მის სახელს, გვარსა და საქმიანობას გაიაზრებთ. აქედან გამომდინარე, რადგან შემოქმედებისა და ტელევიზიის გარეშე საკუთარი თავი ვერ წარმომიდგენია, ვისურვებდი, რომ ამის გარეშე არც სხვამ წარმომიდგინოსო!

სინამდვილეშიც ხომ ასეა - ვიდრე ამქვეყნად საქართველოს ეს ორი სფერო იარსებებს და მისი ისტორიის წამკითხავი ერთი კაცი მაინც იქნება, ვერც ჯულიეტა ვაშაყმაძის გარეშე წარმოიდგენს ვინმე იმ ორს - შემოქმედებასა და ტელევიზიას, იმ ქვეყნად კი - უფალმა დაუმკვიდროს მას სამუდამო სასუფეველი.

• ცნობისთვის: ჯულიეტა ვაშაყმაძე 1961-1962 წლებში იყო კოტე მარჯანიშვილის სახელობის სახელმწიფო თეატრის მსახიობი, სადაც რამდენიმე როლი განასახიერა. გადაღებულია კინოფილმებში: "ყვავილი თოვლზე", "თოჯინები იცინიან", "პაპა გიგია", "არაჩვეულებრივი გამოფენა" და ტელეფილმში "მზე ჭიქაში".
• 1958 წლიდან ჯულიეტა ვაშაყმაძე ტელევიზიის დიქტორი გახდა, შემდგომში კომენტატორი, პროგრამების ხელმძღვანელი, სამეცნიერო-პოლიტიკური, ლიტერატურული, სამეცნიერო, საბავშვო, თეატრალური თუ ხელოვნების ამა თუ იმ დარგისადმი მიძღვნილ გადაცემათა წამყვანი, ტელეგადაცემების ავტორი. მიღებული აქვს არაერთი ჯილდო, სიგელი და მედალი.
• ჯულიეტა ვაშაყმაძე იყო საქართველოს ჟურნალისტთა კავშირის წევრი. 1996 წელს მიღებული აქვს ღირსების ორდენი, 1967 წელს - საქართველოს დამსახურებული არტისტის წოდება.
• 2013 წლის 30 დეკემბერს, ტელევიზიის დაარსების 57 წლისთავთან დაკავშირებით, საქართველოს პირველმა არხმა, მთაწმინდის პარკში, თბილისის ანძის სიახლოვეს საპატიო ვარსკვლავი გაუხსნა ტელევიზიის პირველ წამყვანებს, მათ შორის - ჯულიეტა ვაშაყმაძეს.

ავტორი: ირმა ხარშილაძე