რატომ შემცირდა საქართველოს მთავრობის მიმართ კონგრესმენების კრიტიკა - "ქართული ოცნების“ ლობის ნამუშევარი თუ 8 მარტის შეთანხმებით გამოწვეული კმაყოფილება?

რამდენიმე თვის წინ საქართველოს მთავრობა - მეტწილად, პრემიერ-მინისტრი გიორგი გახარია ამერიკის კონგრესის წევრებისგან მწვავე წერილებს საკმაო ინტენსივობით იღებდა. კონგრესმენები ღიად საუბრობდნენ საქართველოში დაპირებული საარჩევნო რეფორმების ჩავარდნის, ოპოზიციის დევნისა და ამერიკული ინვესტიციების წინააღმდეგ გადადგმული ნაბიჯების შესახებ.

საქართველოს საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ ექსპერტმა ხათუნა ლაგაზიძემ სოციალური ქსელის მეშვეობით ოპოზიციას მიმართა, სადაც მათ, სხვა ქმედებებთან ერთად, უცხოეთთან არგუმენტების წარდგენისკენ მოუწოდა. მან ახსენა, რომ "ქართული ოცნებისადმი“ კონგრესმენების მხრიდან კრიტიკის შემცირება მმართველი პარტიის ლობის აქტიურობას უკავშირდება. მართლაც, რამდენიმეთვიანი კრიტიკის ქარცეცხლის შემდეგ, ბოლო თვეებია, შტატებიდან ამგვარი განცხადებებისა და წერილების რაოდენობა შემცირდა.

ხათუნა ლაგაზიძე რამდენიმე თვის წინ ამერიკის კონგრესის წევრების მიერ კრიტიკის მიზეზებს იხსენებს:

"მახსენდება ერთგვარი გარდამტეხი ფაქტორი, რომლის შემდეგაც ამერიკელების მხრიდან, ასე ვთქვათ, "ქართული ოცნების“ კრიტიკის ნაკადი წამოვიდა: ეს იყო მაიკ პომპეოს შეხვედრა საქართველოს მაშინდელ პრემიერ-მინისტრ მამუკა ბახტაძესთან, როცა მან პუნქტობრივად ჩამოთვალა ის პირობები, რომელიც უახლოესი წლების განმავლობაში ამერიკისა და საქართველოს ურთიერთობების ბაზისი იქნებოდა. მათ შორის უმთავრესი ანაკლიის პორტი იყო. ამ შეხვედრიდან ძალიან მალე "ქართულმა ოცნებამ“ ბახტაძე თანამდებობიდან გაისტუმრა, ისევე, როგორც 1 წლით ადრე მაშინდელი პრემიერ-მინისტრი, გიორგი კვირიკაშვილი, რომლის თანამდებობიდან გადაყენებაც დიდწილად ასევე მის ამერიკულ კონტაქტებს და მის მიერ ანაკლიის პორტის პროექტის ლობირებას უკავშირდებოდა.

შემდეგ, როდესაც "ქართულმა ოცნებამ“ ამერიკელების პოზიცია, რბილად რომ ვთქვათ, უგულებელჰყო, ამას მერე "ფრონტერას“ შემთხვევაც დაერთო და ამერიკელი კონგრესმენების თუ სენატორების მხრიდან "ქართული ოცნების“ ხელისუფლებისადმი უკვე უპრეცედენტოდ ხისტი განცხადებები წამოვიდა. ამ განცხადებებში არა მხოლოდ ანაკლიის პორტი იყო ხაზგასმული, არამედ, უფრო გვიანდელებში, დაახლოებით, გასული წლის ბოლოს და 2020-ის დასაწყისში, პირდაპირ იყო მითითებული, რომ საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლება თუ არ ატარებს, ეხმიანება მაინც რუსეთის ინტერესებს საქართველოში; არაერთხელ იყო ხაზგასმული ქვეყანაში ოლიგარქიული მმართველობის ავბედითი შედეგებიც. ეს კრიტიკა ძალიან აქტიურად დაახლოებით ზაფხულის შუა რიცხვებამდე გრძელდებოდა. ჩემთვის პირადად ივლისის თვეში წყალგამყოფი იყო "ინტერპრესნიუსის“ და "პალიტრანიუსის“ ერთობლივი ინტერვიუ კონგრესმენ ადამ კინზინგერთან, სადაც, მიუხედავად არაერთი ჩაძიებისა, კინზინგერს "ქართული ოცნების“ მიმართ აღარ გამოუხატავს ბოლო თვეების განმავლობაში უკვე ჩვეული კრიტიკული განწყობა. ჩემთვის ეს ერთგვარი განგაშის ზარის ტოლფასი იყო, მაშინაც ასე შევაფასე როგორც სოციალურ ქსელში, ისე - სხვადასხვა ინტერვიუში და მივმართე ქართულ პოლიტიკურ ელიტას, რომ ყურადღება მიექციათ ამ კრიტიკული ნოტების ცვლილებისთვის ამერიკის პოლიტიკურ ელიტაში. ნიშანდობლივია, რომ ამ ინტერვიუს შემდეგ ჩვენ ფაქტობრივად, აღარ მოგვისმენია განცხადებები და მიმართვები ამერიკელი კონგრესმენების და სენატორების მხრიდან საქართველოს მმართველი პოლიტიკური ძალის მისამართით. ამ ყველაფერმა მაფიქრებინა, რომ "ქართული ოცნების“ ლობისტების საქმიანობამ ამერიკის პოლიტიკურ სისტემაში თავისი შედეგი გამოიღო, რაც საქართველოს პოლიტიკაში მიმდინარე პროცესების შესახებ ამერიკელი კონგრესმენების დუმილში გამოიხატა. სხვა რა შეიძლებოდა გვეფიქრა იმ ფონზე, როდესაც საქართველოში პროცესები მხოლოდ უარესდებოდა და არანაირი გაუმჯობესება, განსაკუთრებით სასამართლოს კუთხით, ჩვენ არ მიგვიღია? მეორე მხრივ, აქ, ასე ვთქვათ, დამნაშავეა ქართული ოპოზიციის ყურწაგდებულობა თუ გულარხეინობა, რომელთაც, როგორც ჩანს, თავიანთი აქტიური კონტაქტები ამერიკელ და ევროპელ კოლეგებთან შეასუსტეს“, - აცხადებს ლაგაზიძე.

ექსპერტი ასევე ხსნის, თუ როგორ მუშაობს კონკრეტულად ლობი:

"ლობი ამერიკის პოლიტიკაში ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ინსტიტუციაა. ლობისტურ ორგანიზაციებში ძირითადად, გაერთიანებულები არიან ყოფილი კონგრესმენები და სენატორები, ანუ ის ადამიანები, რომლებიც ხუთი თითივით იცნობენ ამერიკის პოლიტიკურ ელიტას და არა მარტო - ისინი წლების თუ ათწლეულების განმავლობაში სწორედ ამ ელიტაში იხარშებოდნენ და მას წარმოადგენდნენ. შესაბამისად, მათ უნიკალური კონტაქტები აქვთ მოქმედ უმაღლესი და მაღალი რანგის პოლიტიკოსებთან; მათ უკავშირდება ამა თუ იმ სახელმწიფოს მმართველი პოლიტიკური ძალა და იმ ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებზე ხელისუფლებისთვის სასურველ ინტერპრეტაციას აწვდის. რა თქმა უნდა, ეს არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს ამერიკის სახელმწიფო ინტერესებს, მაგრამ ამერიკული ლობისტური ორგანიზაციების ვალდებულება ისაა, რომ ქვეყანაში განვითარეული პროცესები მათი კლიენტის, ამ შემთხვევაში, საქართველოს ხელისუფლების ინტერესების შესაბამისად მიაწოდოს. ამიტომაც, ბუნებრივია, ქართული ხელისუფლების მიერ დაქირავებულმა ლობისტებმა მიმდინარე პროცესების ოპოზიციის მიერ მიწოდებული ინტერპრეტაცია გადაფარონ. ოპოზიცია ყოველთვის უნდა ფიქრობდეს და ცდილობდეს, ეს აპრიორი მიიღოს, როგორც მოცემულობა, ამიტომაც, თავადაც გაათმაგებული ძალით უნდა აწვდიდეს მათ ობიექტურ ინფორმაციას და თუნდაც, საკუთარ ინტერპრეტაციას მიმდინარე მოვლენებზე, რათა საბოლოო ჯამში, ამერიკის პოლიტიკურმა ელიტამ დაბალანსებული ინფორმაცია მიიღოს“, - აღნიშნავს ლაგაზიძე.

• გამორიცხავს თუ არა, რომ შეიძლება, კრიტიკა მხოლოდ იმის გამო შემცირდა, რომ კონგრესმენები ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის 8 მარტის შეთანხმებით არიან კმაყოფილები?

"არც ეს არ გამოირიცხება, სწორხაზოვანი შეფასებები არ უნდა ვაკეთოთ. მარტის შეთანხმება მართლაც იყო ამერიკელების უდიდესი დამსახურება, ეს ამერიკის ელჩის განცხადებებშიც ჩანდა და შეიძლება, ამ შეთანხმებამ ამერიკელები უბრალოდ, მოლოდინის რეჟიმში გადაიყვანა იმ კუთხით, თუ ამ შეთანხმების კვალობაზე როგორ ჩაატარებდა "ქართული ოცნება“ არჩევნებს. თუმცა, რა თქმა უნდა, ის არგუმენტები, რაც მე მოვიყვანე, არ გამოირიცხება - ერთი მხრივ ის, რომ "ქართულმა ოცნებამ“ მაქსიმალურად გაააქტიურა (სხვაგვარად გამორიცხულიც იყო იმ ზეკრიტიკული შეფასებების ფონზე, რომელიც ამერიკელებისგან მოდიოდა) თავისი ლობი ამერიკაში, ისევე, როგორც ამერიკელებთან ურთიერთობაში მარტის შეთანხმების შემდეგ ოპოზიცია გაპასიურდა. სამივე ფაქტორის მოქმედებამ ერთობლივად მოგვცა ის შედეგი, რომ ფაქტობრივად, არჩევნების მეორე დილიდანვე წამოვიდა პოზიტიური შეფასებები როგორც ევროპელი, ასევე ამერიკელი დამკვირვებლების, საერთაშორისო აქტორების თუ დიპლომატების მხრიდან. ამან, საბოლოო ჯამში, საქართველოს დათვური სამსახური გაუწია, რადგან გარკვეულწილად, იმ გაყალბების პროცესს მისცა ლეგიტიმაცია, რომლის პირობებშიც არჩევნები მიდიოდა და რომელიც დღითი-დღე უფრო თვალნათელი ხდება“ - აღნიშნავს ლაგაზიძე.

ექსპერტ ნიკა ჩიტაძის მოსაზრებით, კრიტიკის შემცირება "ქართული ოცნების“ ლობის აქტიურ მუშაობას არ უკავშირდება.

"არა მგონია, ეს ლობისტებს ეხებოდეს, რადგან ლობისტები ბიძინა ივანიშვილს მანამდეც ჰყავდა დაქირავებული, ისინი მოქმედებდნენ როგორც ევროპაში, ისე - ამერიკაში, მათ შორის, ივანიშვილს ჰყავდა თავისი ექსპერტები. სხვათა შორის, ასე იყო ჯერ კიდევ 2012 წლის არჩევნებამდე და რა თქმა უნდა, შემდგომშიც იყვნენ გარკვეული ლობისტური ჯგუფები. თუმცა აღნიშნულმა ვერ იმუშავა, ანუ ვერ შექმნა იმის საფუძველი, რომ აშშ-ს ხელისუფლება, მაგალითად მას შემდეგ, რაც ანაკლიის პორტის პროექტი ჩავარდა, საქართველოს ხელისუფლების მიმართ ლოიალური ყოფილიყო. ჩემი აზრით, კრიტიკის გარკვეული შემცირება დაკავშირებული იყო იმ ფაქტთან, რომ აშშ-მ მნიშვნელოვანი შუამავალი ფუნქცია შეასრულა ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის მოლაპარაკებათა პროცესში, როცა საერთო ჯამში მოხდა შეთანხმება, რომ საქართველოს საპარლამენტო არჩევნები, მართალია, კვლავ გაიმართებოდა შერეული სისტემით, თუმცა 150-დან 120 დეპუტატი არჩეული იქნებოდა პროპორციული წესით; ასევე, აშშ-ს ხელისუფლებამ მიიღო დაპირება საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან, რომ საქართველოში 2020 წლის 31 ოქტომბერს სამაგალითო არჩევნები ჩატარდებოდა, რომელიც დემოკრატიულ სტანდარტებს დააკმაყოფილებდა. შესაბამისად, აშშ-ს ხელისუფლებამ საქართველოს ხელისუფლებას კონკრეტული შესაძლებლობა მისცა, რომ ის წინასაარჩევნო პერიოდში და იგივე, არჩევნების დღეს ვითარების სტაბილურობას უზრუნველჰყოფდა და ა.შ. ამ შემთხვევაში, საქართველოს ხელისუფლებას აშშ-სგან მიეცა ამის შანსი და ამიტომაც, კონგრესმენთა მხრიდან ნაკლები კრიტიკა ისმოდა. არ არის გამორიცხული, არჩევნების შემდეგ აშშ-ს პოზიცია საქართველოს მიმართ გარკვეულწილად, გამკაცრდეს და ახალი წინადადებები გაისმას“, - აცხადებს ნიკა ჩიტაძე.

Palitravideo საკითხზე ამერიკის სახელმწიფო მდივნის ყოფილ მოადგილეს, მეთიუ ბრაიზას ესაუბრა. კონგრესმენების ამგვარი გზავნილების შემცირებას ბრაიზა 8 მარტის შეთანხმებისგან გამოწვეულ კმაყოფილებას უკავშირებს.

"მე არ ვიცი, რას ფიქრობენ კონგრესის წევრები, მაგრამ ვიცი, რომ 8 მარტს საქართველოს პოლიტიკური პარტიები შეიკრიბნენ და შემდეგ საარჩევნო რეფორმები გატარდა. ასე რომ, ეს უბრალოდ, ლოგიკურია - თუ არსებობს პოლიტიკური ერთიანობა და საარჩევნო რეფორმების პატივისცემა, თუ ეს რეფორმები ხორციელდება, მაშინ კონგრესის წევრებს არაფერი აქვთ საწუწუნო, როდესაც საქმე საქართველოს დემოკრატიას შეეხება. ასეა მანამ, სანამ არჩევნები ჩატარდება, რაც ახლახანს მოხდა. შემდეგ ისინი აღნიშნავენ, თუ ეს არჩევნები არ იქნება კონკურენტული და საერთო ჯამში, თავისუფალი, მაგრამ იცით, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან ამის საწინააღმდეგო შეფასებები მოვისმინეთ. არჩევნების გარდა, ჩვენ ადრე ვისაუბრეთ უჩვეულო მოვლენებზე, რაც საქართველოში მოხდა, მაგალითად, "კავკასუს ონლაინის“ გაყიდვის გაუქმება არც ისე გამჭვირვალედ. ამრიგად, პრობლემები არსებობს, მაგრამ რატომ არიან კონგრესმენები ნაკლებად კრიტიკულები? ალბათ, ისინი კმაყოფილები არიან, რომ საარჩევნო რეფორმები განხორციელდა“.

იხილეთ ვიდეოსიუჟეტი