"მათ გაუმართლათ, რადგან სამხედრო ტყვეებს პირდაპირ ხვრეტდნენ... ტყვიით სიკვდილი იქ ფუფუნება იყო" - ქართული გვარ-სახელები აუშვიცის "სიკვდილის ბანაკიდან"
1945 წელს საბჭოთა ჯარებმა პოლონეთში აუშვიცის (ოსვენციმი) სიკვდილის ბანაკი გაათავისუფლეს. ეს იყო ბანაკი, სადაც სისასტიკე განუსაზღვრელი იყო და ამის შესახებ როგორც გერმანია, ასევე დანარჩენი მსოფლიო, მისი დანგრევის შემდეგ ალაპარაკდა.
მილიონზე მეტი დაღუპულის საიდენტიფიკაციო სამუშაო ახლაც გრძელდება და სპეციალისტები აგროვებენ ყველანაირ ინფორმაციას, რომელიც დეტალებშიც კი შეიძლება იყოს შემორჩენილი.
მაგალითად, სატრანსპორტო სიებში, რომლითაც ტყვეების გადაყვანა, მანამდე კი, აღრიცხვა ხდებოდა, ჩემოდნებსა და სასტიკი ბანაკის კედლებზე შემორჩენილ ინიციალებში... თუმცა, სრული სურათი, თუ რამდენ ადამიანურ ტრაგედიას ინახავს შემზარავი ბანაკის კედლები, ჯერ კიდევ უცნობია.
ნებისმიერი ომი, რა მიზანსაც არ უნდა ემსახურებოდეს ის, კაცობრიობის წინაშე ჩადენილი დანაშაულია, მაგრამ აუშვიცის ბანაკთან შედარებით, ყველა დანარჩენ შემთხვევაზე დუმილი ჯობს... პოლონეთში არსებულ სიკვდილის ბანაკს ვერც მეორე მსოფლიო ომში წასული ათასობით ქართველი გადაურჩა,
ქართველი ემიგრანტი მეგი სტემპენი, რომელიც უკვე წლებია ამ თემაზე მუშაობს და AMBEBI.GE-სთან თანამშრომლობს, ბანაკების მიხედვით სიების ძებნისას, ქართველების გვარ-სახელებს გადააწყდა, რომელთაც რეგისტრაცია აუშვიცის ბანაკში ჰქონდათ გავლილი.
“სხვებთან შედარებით მათ გაუმართლათ, რადგან "ექსპერიმენტებისთვის" განკუთვნილი ტყვეებისგან განსხვავებით, სამხედრო ტყვეებს ხვრეტდნენ. ტყვიით სიკვდილი კი, ბანაკის პირობებში ფუფუნება იყო... საქმე ის არის, რომ აუშვიცსა და ბუხენვალდის ბანაკებში, ძირითადად, მაღალი რანგის სამხედრო პირები მიჰყავდათ და პირდაპირ, წამების გარეშე, ხვრეტდნენ.
ამიტომ არაერთხელ შემხვდა ლეიტენანტისა და სერჟანტის წოდების მქონე პირები, რომელთაც, შეიძლება ითქვას, გაუმართლათ, რადგან არ უწამებიათ, წამება კი, აუშვიცის ბანაკში, რაც შეიძლება სადისტურად რომ ვთქვათ, “ხელოვნების დონეზე" იყო აყვანილი და ამის შესახებ სასწაულებრივად გადარჩენილი ადამიანები ჰყვებოდნენ...
წლებია ამ თემაზე ვმუშაობ, ასობით ქართველი, მათ შორის სრულიად პატარა ბიჭის საფლავი მიპოვია და ოჯახისთვის მიცნობებია, მათ შორის, ჩემი ფეისბუქ გვერდისა და თქვენი საიტის საშუალებით. უამრავი გულწრფელი ემოცია, მადლობა და სიყვარული მიმიღია, მაგრამ ვერ ავხსნი რა განცდა იყო აუშვიცის ბანაკში ქართული გვარების პოვნა, რადგან უამრავი რამ ვიცი, იმ ბანაკზე. მათ შორის ისეთი, რაც არ, ან ვერ დაწერილა. ქართველ მეომრებს სხვადასხვაგან აქვთ საფლავები. ვაგრძელებ მუშაობას და ყველა ინფორმაციას, რომელსაც კი მოვიპოვებ, ქართველ მკითხველს გავუზიარებ..." - ამბობს ის.
ჩვენს მკითხველს ვთავაზობთ იმ ქართველების გვარ-სახელებს, რომელთაც ოჯახები ან ახლობლები წლების განმავლობაში ამაოდ ეძებდნენ და ელოდნენ.
იონა ან იოანე კონსტანტინეს (კოსტას) ძე ჭურაძე, დაბადებული 1918 წლის 27 დეკემბერს, თერჯოლის რაიონის სოფელ სიქთარვაში. ტყვედ ჩავარდა უკრაინაში 1941 წლის 10 ივლისს, ბანაკი: შტალაგი VIII F (318), ბანაკის ნომერი: 7071. დაიღუპა 1941 წლის 21 ნოემბერს. პირველად დაკრძალვის ადგილი: აუშვიცი.
სოსო ესტატეს ძე ორჯონიკიძე, დაბადებული 1918 წლის 24 იანვარს ხარაგაულის რაიონის სოფელ ღორეშაში. დედის გვარი კიკნაძე... ტყვედ ჩავარდა ბელორუსში, მინსკში 1941 წლის 27 ივლისს. ბანაკი: შტალაგი VIII F (318), ბანაკის ნომერი: 9597. დაიღუპა 1941 წლის 13 ნოემბერს. პირველადი დაკრძალვის ადგილი: აუშვიცი.
გიორგი ვასილის ძე გელაშვილი, დაბადებული 1919 წლის 27 ოქტომბერს, ბორჯომის რაიონის სოფელ ვარგინეთში. დედის გვარი ჭელიძე. ტყვედ ჩავარდა რუსეთის ფედერაციაში, ქალაქ ბრიანსკში 1941 წლის 21 აგვისტოს. ბანაკი: შტალაგი VIII F (318), ბანაკის ნომერი: 10347, სამხედრო წოდება - სერჟანტი. დაიღუპა 1941 წლის 13 ოქტომბერს. პირველადი დაკრძალვის ადგილი: აუშვიცი.
აბრამ ნიკოლოზის ძე ოზბეთელაშვილი, დაბადებული 1916 წლის 10 ივლისს, სოფელ ზემო მაჩხაანში. დედა - ანა სოსოს ასული მაჭარაშვილი. ტყვედ ჩავარდა უკრაინის ქალაქ შეპეტოვკაში. ბანაკი: შტალაგი VIII F (318) ბანაკის ნომერი: 10937. დაიღუპა 1941 წლის 17 ნოემბერს. პირველადი დაკრძალვის ადგილი: აუშვიცი
საული კონსტანტინეს ძე ძიგრაშვილი, დაბადებული 1906 წლის 5 ივნისს ვანის რაიონის სოფელ ზედა ვანში. პროფესია: დურგალი. ტყვედ ჩავარდა 1941 წლის 5 ივნისს უკრაინაში, ბელაია ცერკოვში. ბანაკი: შტალაგი VIII F (318); ბანაკის ნომერი: 8597. დაიღუპა 1941 წლის 27 ოქტომბერს. პირველადი დაკრძალვის ადგილი: აუშვიცი.
ლეონტი თეოდორეს ძე მაჩიტიძე, დაბადებული 1899 წლის 18 ოქტომბერს, თერჯოლის რაიონის სოფელ თუზში. დედის გვარი კოკსაძე, მეუღლე ნინა მაჩიტიძე. ტყვედ ჩავარდა ყაბარდო-ბალყარეთში, ქალაქ ბაქსანში 1942 წლის 11 ოქტომბერს; ბანაკი: შტალაგი 367, ბანაკის ნომერი: 12543. დაიღუპა 1943 წლის 29 იანვარს. პირველადი დაკრძალვის ადგილი - გერმანია, ბოხოლთი.
შენიშვნა: უგზო-უკვლოდ დაკარგულთა სიებში ვკითხულობთ, რომ მაჩიტიძე ლეონტი, დაბადებული 1900 წელს, დაკარგულად ითვლება 1943 წლის აგვისტოდან.
ვასილ მიხეილის ძე ბუხრაძე, დაბადებული 1901 წელს, დაბადებული თელავის რაიონი, სოფელი კურდღელაურში. მეუღლე: ბუხრაძე ანა. ტყვედ ჩავარდა 1942 წლის 10 მაისს რუსეთში, ქალაქ მაისკში (შესაძლოა, ალტაის ოლქი). ბანაკი: შტალაგი 367 ბანაკის ნომერი: 10744. დაიღუპა 1943 წლის 7 იანვარს. პირველადი დაკრძალვის ადგილი: გერმანია, ბოხოლთი.