იყო თუ არა ჰი­რო­სი­მა­სა და ნა­გა­სა­კის და­ბომბვა მო­რა­ლუ­რად გა­უ­მარ­თლე­ბე­ლი? სა­კითხს პირ­ვე­ლი ატო­მუ­რი ბომ­ბის ჩა­მოგ­დე­ბი­დან 75 წლის შემ­დეგ BBC ვრცელ სტა­ტი­ასუძღვნის, რო­მელ­შიც გან­ხი­ლუ­ლია ბირ­თვუ­ლი ია­რა­ღის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბის წი­ნა­პი­რო­ბე­ბი, ამ კუ­თხით სხვა­დას­ხვა ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი ექ­სპე­რი­მენ­ტი და სა­მო­მავ­ლო სცე­ნა­რი, რა­საც ბირ­თვუ­ლი ომი, მოხ­დე­ნის შემ­თხვე­ვა­ში, კა­ცობ­რი­ო­ბას უქა­დის.

• ყას­ბის დანა და აშშ-ს პრე­ზი­დენ­ტი

ად­რე­ულ 1980-იან წლებ­ში, ჰარ­ვარ­დის სა­მარ­თლის პრო­ფე­სორ­მა, რო­ბერტ ფი­შერ­მა წა­მო­ა­ყე­ნა ახა­ლი, სა­ზა­რე­ლი იდეა იმის შე­სა­ხებ, თუ რო­გორ უნდა გამ­კლა­ვე­ბოდ­ნენ ერე­ბი დი­ლე­მას ბირ­თვუ­ლი შე­ტე­ვის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის შე­სა­ხებ. მისი რჩე­ვით, ბირ­თვუ­ლი ია­რა­ღის გა­მო­ყე­ნე­ბის­თვის სა­ჭი­რო კო­დე­ბი ჩე­მო­დან­ში კი არ უნდა ყო­ფი­ლი­ყო, არა­მედ, ბომ­ბის ასა­ფეთ­ქე­ბე­ლი ეს სა­შუ­ა­ლე­ბა კაფ­სუ­ლა­ში უნდა მო­თავ­სე­ბუ­ლი­ყო, რო­მე­ლიც მო­ხა­ლი­სის გუ­ლის მახ­ლობ­ლად ჩა­მონ­ტა­ჟე­ბო­და. ეს ადა­მი­ა­ნი პრე­ზი­დენტს უნდა ხლე­ბო­და ყველ­გან, სა­დაც ის წა­ვი­დო­და და თან უნდა ეტა­რე­ბი­ნა მძი­მე ყას­ბის დანა. ატო­მუ­რი თავ­დას­ხმის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბამ­დე, მთა­ვარ­სარ­დალს ის ჯერ სა­კუ­თა­რი ხე­ლით უნდა მო­ეკ­ლა, რათა სა­ჭი­რო კო­დე­ბი მისი გუ­ლი­დან ამო­ეგლი­ჯა.

რო­დე­საც ფი­შერ­მა ეს თა­ვის მე­გობ­რებს, პენ­ტა­გონ­ში შეს­თა­ვა­ზა, მათ და­ი­წყეს მტკი­ცე­ბა, რომ ატო­მუ­რი ბომ­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის ამ­გვა­რი გზა პრე­ზი­დენ­ტის საღი გან­სჯის უნარს და­ა­მა­ხინ­ჯებ­და. თუმ­ცა ფი­შე­რის­თვის სწო­რედ ეს იყო ყვე­ლაფ­რის არსი. ათა­სო­ბით ადა­მი­ა­ნის მოკ­ვლამ­დე, ლი­დერს ჯერ "ადა­მი­ა­ნის­თვის უნდა ჩა­ე­ხე­და თვა­ლებ­ში და გა­ე­აზ­რე­ბი­ნა, რა იყო სიკ­ვდი­ლი და უდა­ნა­შა­უ­ლო მსხვერ­პლი. მას უნდა ენა­ხა სის­ხლი თეთ­რი სახ­ლის ხა­ლი­ჩა­ზე".

• კა­ცობ­რი­ო­ბის ტან­ჯვის გა­ნუ­ზო­მე­ლი მას­შტა­ბი

მარ­თა­ლია, ყას­ბის და­ნით ადა­მი­ა­ნის მკვლე­ლო­ბა მო­რალ­თან შე­უ­სა­ბა­მო ქმე­დე­ბაა, თუმ­ცა გე­ო­პო­ლი­ტი­კის გად­მო­სა­ხე­დი­დან, წარ­სუ­ლის ლი­დე­რე­ბი ატო­მურ ქმე­დე­ბებს პო­ლი­ტი­კუ­რი თუ სამ­ხედ­რო აუ­ცი­ლებ­ლო­ბით ამარ­თლებ­დნენ. 75 წლის წინ, ჰი­როშ­სი­მა­სა და ნა­გა­სა­კი­ში ბირ­თვუ­ლი ბომ­ბე­ბის ჩა­მოგ­დე­ბის შემ­დეგ, ეს გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა მისი შე­დე­გით გა­მარ­თლდა და არა - მო­რა­ლით. ორმა ბომბმა, კო­დუ­რი სა­ხელ­წო­დე­ბე­ბით - "პა­ტა­რა ბიჭ­მა" (1945 წლის 6 აგ­ვის­ტოს ჰი­რო­სი­მა­ში ჩა­მოგ­დე­ბუ­ლი ბომ­ბი) და "მსუ­ქან­მა კაც­მა" (9 აგ­ვის­ტოს ნა­გა­სა­კი­ში ჩა­მოგ­დე­ბუ­ლი ბომ­ბი) მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომი და­ას­რუ­ლა, ხელი შე­უ­შა­ლა უფრო მეტი ადა­მი­ა­ნის და­ღუპ­ვას და, რო­გორც მი­იჩ­ნე­ვა, წინ აღუდ­გა ბირ­თვულ ომს მთე­ლი დარ­ჩე­ნი­ლი 20 სა­უ­კუ­ნის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

ასევე დაგაინტერესებთ

05:59 / 09-03-2011

BBC-მ ნაგასაკის წინაშე ბოდიში მოიხადა

14:44 / 24-11-2019

ბირთვული იარაღის არსებობა გაუმართლებელია - რაზე ისაუბრა რომის პაპმა ჰიროსიმასა და ნაგასაკში ვიზიტისას

თუმ­ცა, ეს ბო­ლომ­დე არ ფა­რავს იმ ფაქტს, რომ მა­შინ კა­ცობ­რი­ო­ბის ორმა ყვე­ლა­ზე და­მან­გრე­ველ­მა სა­გან­მა ატო­მის სა­ზა­რე­ლი ძალა უდა­ნა­შა­უ­ლო მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბით და­სახ­ლე­ბულ ორ ქა­ლაქს და­ა­ტე­ხა თავს. ამან მო­ი­ტა­ნა: ცე­ცხლო­ვა­ნი ქა­რიშ­ხლი­სა და რა­დი­ა­ცი­ის შე­დე­გად ყვე­ლა­ზე ცოტა, 200 ათა­სი გარ­დაც­ვლი­ლი ადა­მი­ა­ნი; ამა­ზე 10 ათა­სო­ბით მეტი და­შა­ვე­ბუ­ლი; გა­მოს­ხი­ვე­ბის, კი­ბო­სა და ტრავ­მე­ბის თა­ო­ბი­დან თა­ო­ბა­ზე გა­დამ­დე­ბი, აუ­რა­ცხე­ლი მემ­კვიდ­რე­ო­ბა. შე­საძ­ლოა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი ის­ტო­რი­ე­ბის გახ­სე­ნე­ბაც, თუმ­ცა ალ­ბათ, მა­ინც არ არ­სე­ბობს ადეკ­ვა­ტუ­რი სა­შუ­ა­ლე­ბა, რომ­ლი­თაც კა­ცობ­რი­ო­ბის ამ­გვა­რი ტან­ჯვის მას­შტა­ბი გა­ი­ზო­მე­ბო­და.

შე­იძ­ლე­ბა, ოდეს­მე მარ­თე­ბუ­ლი იყოს ბირ­თვუ­ლი თავ­დას­ხმის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა მშვი­დო­ბი­ა­ნი მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ? რა გა­რე­მო­ე­ბებ­ში იქ­ნე­ბო­და ეს მო­რა­ლუ­რად მი­სა­ღე­ბი? უკა­ნას­კნელ წლებ­ში, მკვლევ­რე­ბი და ფი­ლო­სო­ფო­სე­ბი სწო­რედ ბირ­თვუ­ლი ია­რა­ღე­ბის შე­სა­ხებ მო­რა­ლურ შე­კი­თხვებს შე­ე­ჭიდ­ნენ, მათი დას­კვნე­ბი კი ცხად­ყოფს, რომ მარ­ტი­ვი პა­სუ­ხე­ბი თით­ქმის, არ არ­სე­ბობს.

• უფრო დიდი სი­კე­თე

ჰი­რო­სი­მა­სა და ნა­გა­სა­კის და­ბომბვის შე­სა­ხებ აშშ-ს მთავ­რო­ბის არ­გუ­მენ­ტი სამ­წუ­ხა­რო, თუმ­ცა აუ­ცი­ლე­ბელ ქმე­დე­ბას უს­ვამ­და ხაზს, რო­მე­ლიც უფრო დიდ სი­კე­თეს ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და. აშშ-ის ომის მდი­ვან­მა, ჰენ­რი სტიმ­სონ­მა 1947 წელს თქვა, რომ ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა - სახ­მე­ლე­თო შეჭ­რა მი­ლი­ონ­ზე მეტი ამე­რი­კე­ლი და პო­ტენ­ცი­უ­რად, გა­ცი­ლე­ბით მეტი ია­პო­ნე­ლი ჯა­რის­კა­ცის და­ღუპ­ვას გა­მო­იწ­ვევ­და. ალ­ბათ სწო­რედ ამი­ტომ, 1945 წელს გა­მო­კი­თხვა­ში ამე­რი­კე­ლე­ბის 85%-მა და­ბომბვას მხა­რი და­უ­ჭი­რა.

• ხუთი ადა­მი­ა­ნის სი­ცო­ცხლე ერ­თის სა­ნაც­ვლოდ

ია­პო­ნელ­მა ფი­ლო­სო­ფოს­მა, მა­სა­ჰი­რო მა­რი­ო­კამ პა­რა­ლე­ლე­ბი გა­ავ­ლო ჰი­რო­სი­მა­სა და ნა­გა­სა­კის და­ბომბვა­სა და უტი­ლი­ტა­ლის­ტურ დი­ლე­მას შო­რის, რო­მელ­საც "ტრო­ლე­ი­ბუ­სის პრობ­ლე­მა" ეწო­დე­ბა. ეს უკა­ნას­კნე­ლი ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი ექ­სპე­რი­მენ­ტია და მისი ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე მარ­ტი­ვი ვერ­სია ადა­მი­ა­ნე­ბის­თვის კი­თხვის დას­მაა, შე­წი­რავ­დნენ თუ არა ერთი ადა­მი­ა­ნის სი­ცო­ცხლეს ხუ­თის გა­და­სარ­ჩე­ნად და შე­უც­ვლიდ­ნენ თუ არა რკი­ნიგ­ზა­ზე მი­მა­ვალ ტრო­ლე­ი­ბუსს მი­მარ­თუ­ლე­ბას ისე, რომ მას ამ ადა­მი­ა­ნის­თვის გა­და­ევ­ლო. მო­რი­ო­კას სტუ­დენ­ტე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბამ, რო­მელ­თაც მან "ტრო­ლე­ი­ბუ­სის პრობ­ლე­მის" ეს ვერ­სია წა­რუდ­გი­ნა, უპა­სუ­ხა, რომ მი­მარ­თუ­ლე­ბას ისე შეც­ვლიდ­ნენ, რომ მხო­ლოდ ერთი ადა­მი­ა­ნი და­ღუ­პუ­ლი­ყო. მო­რი­ო­კას თქმით, "ისი­ნი შო­კი­რე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ იმის გა­გე­ბით, რომ ზუს­ტად იგი­ვე გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა მი­ი­ღეს, რაც - ტრუ­მენ­მა და სტიმ­სონ­მა".

თუმ­ცა ფი­ლო­სო­ფო­სის თქმით, ჰი­რო­ში­მა­სა და ნა­გა­სა­კის და­ნახ­ვა უტი­ლი­ტა­რის­ტუ­ლი ლო­გი­კით, ანუ უფრო მეტი სი­კე­თის არ­გუ­მენ­ტით გარ­დაც­ვლილ­თა და და­შა­ვე­ბულ­თა პერ­სპექ­ტი­ვას ახ­შობს. "ასე თავს ვაჩ­ვე­ნებთ, თით­ქოს მსხვერ­პლთა გად­მო­სა­ხე­დი სა­ერ­თოდ არ არ­სე­ბობს, რაც მო­რა­ლუ­რად და სუ­ლი­ე­რად გა­უ­მარ­თლე­ბე­ლი, პრობ­ლე­მა­ტუ­რი და წი­ნა­აღ­მდე­გობ­რი­ვია", - ამ­ბობს ფი­ლო­სო­ფო­სი.

• შე­მაძ­რწუ­ნე­ბე­ლი სი­ახ­ლო­ვე ძა­ლა­დო­ბას­თან

შე­საძ­ლოა, ზოგ პრე­ზი­დენტს აეღო დანა, თუმ­ცა რო­გორც იდე­ის ავ­ტორს მე­გობ­რებ­მა პენ­ტა­გონ­ში მი­უ­თი­თეს, ქმე­დე­ბას­თან სა­ზა­რე­ლი ფი­ზი­კუ­რი სი­ახ­ლო­ვე მათ შე­ა­ჩე­რებ­და. ბო­ლოს და ბო­ლოს, ადა­მი­ა­ნის ასე მოკ­ვლა ყვე­ლა იმ დე­ტალს შე­ი­ცავს, რის გა­მოც სას­ტი­კი მკვლე­ლო­ბა აკ­რძა­ლუ­ლი და დას­ჯა­დია. ეს კონ­კრე­ტუ­ლი ქმე­დე­ბა პო­ტენ­ცი­უ­რად, წი­ნას­წარ გან­ზრა­ხუ­ლი, მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლი, ინ­სტრუ­მენ­ტა­ლუ­რია (იყე­ნებს ადა­მი­ანს რა­ი­მე მიზ­ნის­თვის), არა­ვი­თარ კავ­შირ­ში არ იმ­ყო­ფე­ბა თავ­დაც­ვის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბას­თან. თუ კა­ცობ­რი­ო­ბა თან­ხმდე­ბა, რომ მკვლე­ლო­ბა ინ­დი­ვი­დე­ბის­თვის ყო­ველ­თვის გა­უ­მარ­თლე­ბე­ლია, შე­იძ­ლე­ბა, არ­სე­ბობ­დეს გა­მარ­თლე­ბა ლი­დე­რე­ბის­თვის და ერე­ბის­თვის?

ფსი­ქო­ლო­გე­ბის თა­ნახ­მად, რო­დე­საც ადა­მი­ანს რთა­ვენ სცე­ნარ­ში, რაც ხე­ლის­კვრას, და­ნის დარ­ტყმას თუ ია­რა­ღი­დან გას­რო­ლას გუ­ლის­ხმობს, უფრო დიდი სი­კე­თის მი­სა­ღე­ბად მკლე­ლო­ბას ისი­ნი ნაკ­ლე­ბად უჭე­რენ მხარს. "ტრო­ლე­ი­ბუ­სის პრობ­ლე­მის“ შეც­ვლილ ვერ­სი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, რო­მე­ლიც კა­ცის ხი­დი­დან გა­დაგ­დე­ბას მო­ი­ცავს, რათა ტრო­ლე­ი­ბუს­მა მხო­ლოდ ის გა­ი­ტა­ნოს და ხუთ ადა­მი­ან­თან ვე­ღარ მი­აღ­წი­ოს, ადა­მი­ა­ნე­ბი წინა ვერ­სი­ას­თან შე­და­რე­ბით, უფრო მე­ტად ყოყ­მა­ნო­ბენ. მა­თე­მა­ტი­კა ამ შემ­თხვე­ვა­შიც ანა­ლო­გი­ურ სუ­რათს იძ­ლე­ვა - ერთი სი­ცო­ცხლე ხუ­თის­თვის, თუმ­ცა ადა­მი­ან­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბა სწო­რედ ხე­ლის კვრას თვლის ისეთ დე­ტა­ლად, რომ მოქ­მე­დე­ბა უძ­ნელ­დე­ბათ. სა­პი­რის­პი­როდ, რო­დე­საც ადა­მი­ანს ზი­ა­ნის უშუ­ა­ლოდ და­ნახ­ვის ნაკ­ლე­ბი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა აქვს, გო­ნებ­რი­ვი დაბ­რკო­ლე­ბე­ბი, რო­მელ­მაც შე­საძ­ლოა, შე­ა­ჩე­როს ან ყოყ­მა­ნის­კენ უბიძ­გოს, ნაკ­ლე­ბია.

• ზნე­ობ­რი­ვი სა­ფუძ­ვლე­ბის არა­ერ­თგვა­როვ­ნე­ბა

5 წლის წინ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი კვლე­ვის თა­ნახ­მად, ახლა უფრო ნაკ­ლე­ბი - აშშ-ს მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის 56% ისევ ემ­ხრო­ბა იმ აზრს, რომ ატო­მუ­რი ბომ­ბე­ბის ჩა­მოგ­დე­ბა გა­მარ­თლე­ბუ­ლი იყო. რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, ია­პო­ნე­ლე­ბის გად­მო­სა­ხე­დი რა­დი­კა­ლუ­რად გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია. მათ­გან მხო­ლოდ 15% ეთან­ხმე­ბა ამ აზრს, ხოლო მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ია­პო­ნე­ლე­ბის 40%-ის აზ­რით, მოვ­ლე­ნა "გარ­და­უ­ვა­ლი" იყო, მათი 49%-ის თქმით, ამას "დღე­საც კი ვერ პა­ტი­ო­ბენ ამე­რი­კე­ლებს". სხვა ერე­ბიც, ბირ­თვულ თავ­დას­ხმებს აშშ-სთან შე­და­რე­ბით უფრო ნაკ­ლე­ბად ამარ­თლე­ბენ. ერთ-ერთ კვლე­ვა­ში, მსოფ­ლი­ოს გარ­შე­მო მო­ქა­ლა­ქე­ებს და­უს­ვეს კი­თხვა: "არის თუ არა მო­რა­ლუ­რად არას­წო­რი ბირ­თვუ­ლი ია­რა­ღის გა­მო­ყე­ნე­ბა"? აშშ-ს მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის ბევ­რად ნაკ­ლებ­მა რა­ო­დე­ნო­ბამ მი­უ­თი­თა, რომ ეს არას­წო­რია, ვიდ­რე - გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი სა­მე­ფო­სა და საფ­რან­გე­თის, ანუ, ანა­ლო­გი­უ­რად, ბირ­თვუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო­ე­ბის მკვიდ­რებ­მა.

და­ახ­ლო­ე­ბით 10 წლის წინ გაჩ­ნდა მო­საზ­რე­ბა, რომ ადა­მი­ა­ნე­ბის "ზნე­ობ­რი­ვი სა­ფუძ­ვლე­ბი", ანუ რო­გორც ისი­ნი სწორ­სა და არას­წორს ერ­თმა­ნე­თის­გან არ­ჩე­ვენ, საკ­მა­ოდ ჩახ­ლარ­თუ­ლია და გან­სხვავ­დე­ბა კულ­ტუ­რის, პო­ლი­ტი­კუ­რი იდე­ო­ლო­გი­ი­სა და სხვა ფაქ­ტო­რე­ბის მი­ხედ­ვით. მა­გა­ლი­თად, ლი­ბე­რა­ლე­ბი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას უფრო "ზრუნ­ვი­სა" და "სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბის" სა­ფუძ­ველ­ზე იღე­ბენ; ტრა­დი­ცი­უ­ლი კონ­სერ­ვა­ტო­რე­ბი პრი­ო­რი­ტეტს ისეთ მო­რა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბებს ანი­ჭე­ბენ, რო­გო­რი­ცაა "ერ­თგუ­ლე­ბა" და "ავ­ტო­რი­ტე­ტის პა­ტი­ვის­ცე­მა". ეს არ ნიშ­ნავს, რომ კონ­სერ­ვა­ტო­რე­ბი ზრუნ­ვა­სა და სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბას არ აქ­ცე­ვენ ყუ­რა­დღე­ბას, ან ლი­ბე­რა­ლე­ბი ორ­გუ­ლე­ბი არი­ან, უბ­რა­ლოდ, ყვე­ლას სხვა­დას­ხვა პრი­ო­რი­ტე­ტი აქვს.

რო­გორც BBC-ის სტა­ტი­ა­ში ვკი­თხუ­ლობთ, ეს ყვე­ლა­ფე­რი იმა­ზე მი­უ­თი­თებს, რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლია, პა­სუ­ხი გა­ე­ცეს კი­თხვას, არის თუ არა ბირ­თვუ­ლი ია­რა­ღის გა­მო­ყე­ნე­ბა თა­ვის­თა­ვად სწო­რი თუ არას­წო­რი, ან, უნდა იყოს ეს ტაბუ თუ და­საშ­ვე­ბი რა­ი­მე გა­რე­მო­ე­ბა­ში, რად­გან ეს კონ­კრე­ტუ­ლი ინ­დი­ვი­დის მო­რა­ლურ ჩარ­ჩო­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი.

• ბირ­თვუ­ლი ზამ­თა­რი

ბირ­თვუ­ლი ია­რა­ღის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე მსჯე­ლო­ბი­სას კი­დევ არ­სე­ბობს ერთი გან­ზო­მი­ლე­ბა:

21-ე სა­უ­კუ­ნე­ში თერ­მო­ბირ­თვუ­ლი ბომ­ბე­ბის ასა­ფეთ­ქე­ბე­ლი ძალა იმ­დე­ნად დი­დია, რომ ბირ­თვუ­ლი ზამ­თრის გა­მოწ­ვე­ვის რე­ა­ლურ რისკს წარ­მო­ად­გენს, რომ­ლის შე­დე­გა­დაც დე­და­მი­წამ­დე მზის სხი­ვე­ბი წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვე­ღარ მო­აღ­წევს. მეც­ნი­ე­რე­ბის შე­ფა­სე­ბით, ბირ­თვუ­ლი ომის შემ­თხვე­ვა­ში ასო­ბით მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი მა­შინ­ვე და­ი­ღუ­პე­ბა, მი­ლი­არ­დო­ბით ადა­მი­ა­ნი შიმ­ში­ლის­გან გარ­და­იც­ვლე­ბა და შე­საძ­ლოა, ამას მთლი­ა­ნად, კა­ცობ­რი­ო­ბის, რო­გორც სა­ხე­ო­ბის გა­და­შე­ნე­ბა მოჰ­ყვეს. ამ ყვე­ლაფ­რის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით კი, ბირ­თვუ­ლი ომის მო­რა­ლუ­რო­ბა უფრო გან­სხვა­ვე­ბუ­ლად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბა, ვიდ­რე - პრობ­ლე­მის­თვის მხო­ლოდ ეროვ­ნუ­ლი კონ­ფლიქ­ტე­ბის პრიზ­მი­დან შე­ხედ­ვით.

ასეა თუ ისე, 1945 წლის შემ­დეგ სხვა­დას­ხვა პო­ლი­ტი­კუ­რი მო­საზ­რე­ბე­ბის მქო­ნე აშშ-ს არც ერთ პრე­ზი­დენტს არ მი­უ­ღია ისე­თი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა, რომ­ლამ­დეც 75 წლის წინ ჰარი ტრუ­მე­ნი მი­ვი­და. მას შემ­დეგ, რო­გორც რეს­პუბ­ლი­კე­ლებს, ისე - დე­მოკ­რა­ტებს, სხვა ბირ­თვულ სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­თან ერ­თად, ჰქონ­დათ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა და ძალა, გა­ე­აქ­ტი­უ­რე­ბი­ნათ კო­დე­ბი, რო­მე­ლიც მათი მტრე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ ატო­მუ­რი ბომ­ბის ასა­ფეთ­ქებ­ლად იყო სა­ჭი­რო.

შე­თა­ვა­ზე­ბა, ეს კო­დე­ბი უდა­ნა­შა­უ­ლო მო­ხა­ლი­სის გულ­თან ჩა­ე­მონ­ტა­ჟე­ბი­ნათ, არას­დროს გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლა. თუმ­ცა მა­ინც, ტრუ­მე­ნის შემ­დეგ ისი­ნი არც ერთ ლი­დერს არ გა­მო­უ­ყე­ნე­ბია. რო­გო­რიც არ უნდა იყოს შე­ხე­დუ­ლე­ბე­ბი ატო­მუ­რი შე­ი­ა­რა­ღე­ბის შე­სა­ხებ, აღ­ნიშ­ნუ­ლი ფაქ­ტი უდა­ვოდ, დიდი გა­მარ­ჯვე­ბაა. წყა­რო