D ვი­ტა­მი­ნი მნიშ­ვნე­ლო­ვან როლს ას­რუ­ლებს ჩვე­ნი ორ­გა­ნიზ­მის გა­მარ­თუ­ლი მუ­შა­ო­ბის­თვის. იგი გავ­ლე­ნას ახ­დენს არა მხო­ლოდ კალ­ცი­უ­მის, ძვლი­სა და კუნ­თის ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზე, არა­მედ მოქ­მე­დებს პრაქ­ტი­კუ­ლად ყვე­ლა ორ­გა­ნო­თა სის­ტე­მა­ზე და არე­გუ­ლი­რებს ორ­გა­ნიზ­მის გა­მარ­თულ მუ­შა­ო­ბას. გან­სა­კუთ­რე­ბით დიდი გავ­ლე­ნა აქვს D ვი­ტა­მინს იმუ­ნურ სის­ტე­მა­ზე, დღე­ის­თვის უკვე და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლია, რომ იგი არის მძლავ­რი იმუ­ნო­მო­დუ­ლა­ტო­რი. რას ნიშ­ნავს ეს?! იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის პრაქ­ტი­კუ­ლად ყვე­ლა უჯრე­დის ზე­და­პირ­ზე არის D ვი­ტა­მი­ნის რე­ცეპ­ტო­რე­ბი, რომ­ლის მეშ­ვე­ო­ბი­თაც D ვი­ტა­მი­ნი არე­გუ­ლი­რებს იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის სრულ­ფა­სო­ვან ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბას.

იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის დაც­ვას უდი­დე­სი როლი აქვს დღეს, COVID-19-ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი მსოფ­ლიო პან­დე­მი­ის დროს. კარ­გად ვი­ცით, რომ ჩვე­ნი იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მა გვი­ცავს შე­მოჭ­რი­ლი პა­თო­გე­ნე­ბის­გან, მათ შო­რის ვირუ­სე­ბის, ბაქ­ტე­რი­ე­ბი­სა და სხვა­დას­ხვა ტოქ­სი­ნე­ბის­გან. ძლი­ე­რი იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მა უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი ია­რა­ღია ინ­ფექ­ცი­ებ­თან ბრძო­ლა­ში. იმუ­ნურ სის­ტე­მას აძ­ლი­ე­რებს ჯან­სა­ღი ცხოვ­რე­ბის წესი, რე­გუ­ლა­რუ­ლი ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტი­ვო­ბა, სრულ­ფა­სო­ვა­ნი ძილი, ჯან­სა­ღი კვე­ბა და გარ­კვე­უ­ლი ვი­ტა­მი­ნე­ბი და მი­ნე­რა­ლე­ბი.

ვი­ტა­მი­ნებს რაც შე­ე­ხე­ბა, ვი­ტა­მი­ნე­ბის უმე­ტე­სო­ბა უხ­ვად მო­ი­პო­ვე­ბა საკ­ვებ­ში, შე­სა­ბა­მი­სად, თუკი ადა­მი­ა­ნი სრულ­ფა­სოვ­ნად იკ­ვე­ბე­ბა, სა­ჭი­რო ვი­ტა­მი­ნე­ბის უმე­ტე­სო­ბა­საც იღებს. თუმ­ცა D ვი­ტა­მი­ნი ამ მხრივ ნამ­დვი­ლად გა­მო­ნაკ­ლისს წარ­მო­ად­გენს. მწი­რია იმ საკ­ვე­ბი პრო­დუქ­ტე­ბის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი, რო­მე­ლიც უხ­ვად შე­ი­ცავს D ვი­ტა­მინს, ასე­თია ძი­რი­თა­დად ცხი­მი­ა­ნი თევ­ზი და სოკო. მცი­რე ოდე­ნო­ბით D ვი­ტა­მინს ასე­ვე შე­ი­ცავს კვერ­ცხი. სა­ზღვარ­გა­რეთ ევ­რო­პა­სა და ამე­რი­კა­ში უამ­რა­ვი საკ­ვე­ბი პრო­დუქ­ტია გამ­დიდ­რე­ბუ­ლი D ვი­ტა­მი­ნით, მაგ., ხი­ლის წვე­ნებს, რძეს, მარ­ცვლე­ულს ხე­ლოვ­ნუ­რად და­მა­ტე­ბუ­ლი აქვს D ვი­ტა­მი­ნი. სა­ქარ­თვე­ლო­ში ამ მხრივ მდგო­მა­რე­ო­ბა სრუ­ლი­ად სხვაგ­ვა­რია. ჩვენს ბა­ზარ­ზე D ვი­ტა­მი­ნით გამ­დიდ­რე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ტე­ბი პრაქ­ტი­კუ­ლად არ არის. D ვი­ტა­მინ­ზე დღი­უ­რი მო­თხოვ­ნი­ლე­ბის შევ­სე­ბის სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაა მზე, რამ­დე­ნა­დაც ჩვენს კან­ში მზის ულტრა­ი­ის­ფე­რი B სხი­ვე­ბის ზე­მოქ­მე­დე­ბით ხდე­ბა D ვი­ტა­მი­ნის წარ­მოქ­მნა. თუმ­ცა, ზამ­თრის პე­რი­ოდ­ში D ვი­ტა­მი­ნის მა­რა­გე­ბის შევ­სე­ბა მზის მეშ­ვე­ო­ბით სე­ზო­ნი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე რთუ­ლია. ამ­ჟა­მად გა­ზა­ფხუ­ლი და­ი­წყო, თუმ­ცა COVID-19-ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ჯან­მრთე­ლო­ბის საფრ­თხის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით ჩვე­ნი, ექი­მე­ბის, მთა­ვა­რი რე­კო­მენ­და­ცი­აა მო­სახ­ლე­ო­ბა დარ­ჩეს შინ, არ გა­მო­ვი­დეს გა­რეთ, რაც თა­ვის­თა­ვად ნიშ­ნავს D ვი­ტა­მი­ნის დე­ფი­ცი­ტის ხელ­შემ­წყობ პი­რო­ბას.

რო­დე­საც ვსა­უბ­რობთ იმა­ზე, თუ რო­მე­ლი ვი­ტა­მი­ნის ან მი­ნე­რა­ლის მი­ღე­ბაა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის გა­მარ­თუ­ლი მუ­შა­ო­ბის­თვის, D ვი­ტა­მი­ნი ამ მხრივ ერთ-ერთი ლი­დე­რია. იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი მოქ­მე­დე­ბის გარ­და, D ვი­ტა­მინს გარ­კვე­უ­ლი პო­ტენ­ცი­ა­ლი აქვს და­იც­ვას სა­სუნ­თქი სის­ტე­მა, რა­საც გა­დამ­წყვე­ტი როლი შე­იძ­ლე­ბა ჰქონ­დეს რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი ინ­ფექ­ცი­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, რო­მელ­საც ასე­ვე მი­ე­კუთ­ვნე­ბა COVID-19.

რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი ვირუ­სუ­ლი ინ­ფექ­ცი­ე­ბით სიკ­ვდი­ლო­ბა მა­ღა­ლია ასა­კოვ­ნებ­ში და ქრო­ნი­კუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის მქო­ნე პი­რებ­ში, რაც მე­ტყვე­ლებს იმა­ზე, რომ ვირუ­სე­ბი ად­ვი­ლად ერე­ვა და­სუს­ტე­ბუ­ლი იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის მქო­ნე პი­რებს. D ვი­ტა­მინს შე­საძ­ლოა ჰქონ­დეს იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის გა­მაძ­ლი­ე­რე­ბე­ლი მოქ­მე­დე­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით იმ პი­რებ­ში, რო­მელ­თაც აქვთ D ვი­ტა­მი­ნის დე­ფი­ცი­ტი.

D ვი­ტა­მი­ნის და­ნა­მა­ტე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა ამ­ცი­რებს რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი ინ­ფექ­ცი­ე­ბის რისკს, არე­გუ­ლი­რებს ცი­ტო­კი­ნე­ბის წარ­მოქ­მნას, ამ­ცი­რებს გრი­პის ვირუ­სით ავა­დო­ბას. ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ D ვი­ტა­მი­ნი შე­საძ­ლოა ასე­ვე ჰქონ­დეს გარ­კვე­უ­ლი გავ­ლე­ნა COVID-19-ით ინ­ფი­ცი­რე­ბის რის­კზეც. COVID-19-ის მძი­მე შემ­თხვე­ვებ­ში გვაქვს იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის ზე-რე­აქ­ტი­უ­ლო­ბა, ვი­თარ­დე­ბა ერ­თგვა­რი მან­კი­ე­რი წრე, რო­დე­საც გა­მო­მუ­შავ­დე­ბა ცი­ტო­კი­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც კო­რო­ნა­ვირუს­ზე მე­ტად აზი­ა­ნე­ბენ სა­კუ­თარ უჯრე­დებ­სა და ორ­გა­ნო­ებს, რაც ზრდის კო­რო­ნა­ვირუ­სით სიკ­ვდი­ლო­ბის რისკს. ფიქ­რო­ბენ, რომ შე­საძ­ლოა აქაც D ვი­ტა­მინს ჰქონ­დეს თა­ვი­სი მოკ­რძა­ლე­ბუ­ლი როლი.

ამ­ჟა­მად ჩვენ და­ნამ­დვი­ლე­ბით არ ვი­ცით, D ვი­ტა­მინს აქვს თუ არა რა­ი­მე როლი COVID-19-ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ინ­ფექ­ცი­ის სიმ­ძი­მის გან­სა­ზღვრა­ში, თუმ­ცა ვი­ცით, რომ D ვი­ტა­მი­ნის დე­ფი­ცი­ტი მწვა­ვე რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი ვირუ­სუ­ლი ინ­ფექ­ცი­ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის კარ­გი ხე­ლის­შემ­წყო­ბია. ამ­დე­ნად რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია მისი ადეკ­ვა­ტუ­რი რა­ო­დე­ნო­ბით მი­ღე­ბა. იმი­სათ­ვის, რომ D ვი­ტა­მი­ნის დღი­უ­რი მო­თხოვ­ნი­ლე­ბა და­ვიკ­მა­ყო­ფი­ლოთ, სრულ­ფა­სო­ვა­ნი კვე­ბის პი­რო­ბებ­შიც კი, მხო­ლოდ კვე­ბით ეს შე­უძ­ლე­ბე­ლია. საკ­ვე­ბით შე­საძ­ლე­ბე­ლია მხო­ლოდ დღი­უ­რი მო­თხოვ­ნი­ლე­ბის 10-20%-ის მი­ღე­ბა. D ვი­ტა­მი­ნის მთა­ვა­რი წყა­როა მზე, თუმ­ცა რამ­დე­ნა­დაც დღეს ჩვე­ნი მთა­ვა­რი მო­წო­დე­ბაა დარ­ჩი სახ­ლში და არ გახ­ვი­დე გა­რეთ, ეხლა, რო­გორც არას­დროს, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია D ვი­ტა­მი­ნის დღი­უ­რი ნორ­მის მი­ღე­ბა საკ­ვე­ბი და­ნა­მა­ტე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით. ა.წ. 23 მარტს ევ­რო­პის ენ­დოკ­რი­ნო­ლო­გი­ის სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ (ESE) გა­მო­აქ­ვეყ­ნა თა­ვი­სი ოფი­ცი­ა­ლუ­რი პო­ზი­ცია COVID-19-ისა და ენ­დოკ­რი­ნუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის შე­სა­ხებ, სა­დაც გა­კე­თე­ბუ­ლია აქ­ცენ­ტი D ვი­ტა­მი­ნის დე­ფი­ცი­ტის აღ­მო­ფხვრი­სა და D ვი­ტა­მი­ნის ადეკ­ვა­ტუ­რი მი­ღე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბა­ზე.

ჩა­ტა­რე­ბუ­ლია მრა­ვალ­რი­ცხო­ვა­ნი კვლე­ვე­ბი, თუ რა არის ის ოპ­ტი­მა­ლუ­რი და უსაფრ­თხო დოზა და რე­ჟი­მი, რომ მოხ­დეს D ვი­ტა­მი­ნის დღი­უ­რი მო­თხოვ­ნი­ლე­ბის დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბა და არ მოხ­დეს გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლი დო­ზი­რე­ბა. კვლე­ვის შე­დე­გე­ბი ხში­რად ურ­თი­ერ­თსა­წი­ნა­აღ­მდე­გო­ცაა, რაც გა­მოწ­ვე­უ­ლია კვლე­ვა­ში ჩარ­თუ­ლი სხვა­დას­ხვა პო­პუ­ლა­ცი­ით, სხვა­დას­ხვა რე­ჟი­მი­თა და კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე პირ­თა სხვა­დას­ხვა დამ­ყო­ლო­ბით. ამ ჰე­ტე­რო­გე­ნუ­ლო­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ვი­ტა­ნოთ რა­მო­დე­ნი­მე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი დას­კვნა: 1. D ვი­ტა­მი­ნის და­ნა­მა­ტე­ბის მი­ღე­ბა დო­ზით 800 სე - ბავ­შვებ­ში და 2000 სე - ზრდას­რუ­ლებ­ში სრუ­ლი­ად უსაფრ­თხოა სის­ხლში D ვი­ტა­მი­ნის გან­სა­ზღვრი­სა და კონ­ტრო­ლის გა­რე­შე. 2. იმი­სათ­ვის, რომ D ვი­ტა­მინ­მა იმუ­შა­ოს, რო­გორც მძლავ­რმა იმუ­ნო­მო­დუ­ლა­ტორ­მა უმ­ჯო­ბე­სია იგი მი­ი­ღოთ ყო­ველ­დღი­უ­რად. სა­ინ­ტე­რე­სოა, რომ უკა­ნას­კნელ პე­რი­ოდ­ში ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი კვლე­ვე­ბით, რე­ჟი­მე­ბი, რომ­ლის დრო­საც D ვი­ტა­მი­ნის ერ­თბა­შად დიდი დო­ზით გა­მო­ყე­ნე­ბა ხდე­ბო­და, მაგ., კვი­რა­ში ან თვე­ში ერთხელ, არ გა­მოდ­გა ეფექ­ტუ­რი რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი ვირუ­სუ­ლი ინ­ფექ­ცი­ე­ბის შემ­ცი­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით. 3. D ვი­ტა­მი­ნის მა­რა­გე­ბის შევ­სე­ბა სა­სუნ­თქი სის­ტე­მის­თვის მნიშ­ნე­ლო­ვა­ნია ვირუ­სით ინ­ფი­ცი­რე­ბამ­დე, რამ­დე­ნა­დაც იზ­რდე­ბა იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მი­სა და რეს­პი­რა­ტო­რუ­ლი სის­ტე­მის დამ­ცვე­ლო­ბი­თი ძა­ლე­ბი. ინ­ფი­ცი­რე­ბის შემ­დეგ მისი როლი შე­და­რე­ბით მოკ­რძა­ლე­ბუ­ლია. 4. დო­ზე­ბი, რომ­ლე­ბიც გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა პრო­ფი­ლაქ­ტი­კის­თვის 800 სე ბავ­შვებ­ში და 2000 სე მოზ­რდი­ლებ­ში არ არის საკ­მა­რი­სი D ვი­ტა­მი­ნის დე­ფი­ცი­ტის შე­სავ­სე­ბად, ამ დროს გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ბევ­რად მა­ღა­ლი დო­ზე­ბი, რომ­ლე­ბიც მერ­ყე­ობს 5000 სე-დან 10,000 სე-მდე დღე­ში. D ვი­ტა­მი­ნის სამ­კურ­ნა­ლო დო­ზი­რე­ბა გა­ნი­სა­ზღვრე­ბა ექი­მის მიერ ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად პა­ცი­ენ­ტის წო­ნის, ასა­კის, თან­მხლე­ბი პა­თო­ლო­გი­ე­ბი­სა და გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი სხვა­დას­ხვა მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით.

დო­ზი­რე­ბის მო­სა­ხერ­ხე­ბელ და სრულ სპექტრს გვთა­ვა­ზობს გერ­მა­ნუ­ლი კომ­პა­ნი­ის ველ­ტფარ­მას მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის D ვი­ტა­მი­ნი დეტ­რი­ვი­ტი, რო­მელ­საც აქვს რო­გორც კარ­გი საპრო­ფი­ლაქ­ტი­კო დოზა 2000 სე, ისე სამ­კურ­ნა­ლო დო­ზე­ბი ზრდას­რუ­ლე­ბის­თვის: დეტ­რი­ვი­ტი ფორ­ტე 5000 სე და დეტ­რი­ვი­ტი მაქ­სი 10,000 სე. რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია, მო­სახ­ლე­ო­ბამ თვი­თი­ზო­ლა­ცი­ის პი­რო­ბებ­ში თუკი სის­ხლში D ვი­ტა­მი­ნის გან­სა­ზღვრის გა­რე­შე გეგ­მავს მი­ი­ღოს პრო­ფი­ლაქ­ტი­კუ­რი დო­ზე­ბი ბავ­შვებ­თან არ გა­მო­ი­ყე­ნონ 800 სე-ზე მეტი დღი­უ­რად, ხოლო ზრდას­რუ­ლებ­მა არ გა­და­ა­ჭარ­ბონ 2000 სე/დღე­ში. ამ დო­ზით D ვი­ტა­მი­ნის მი­ღე­ბა უსაფრ­თხოა ხან­გრძლი­ვი პე­რი­ო­დის მან­ძილ­ზე. ხოლო D ვი­ტა­მი­ნის დე­ფი­ცი­ტის აღ­მო­ჩე­ნის შემ­თხვე­ვა­ში აუ­ცი­ლე­ბე­ლია პირი და­უ­კავ­შირ­დეთ მკურ­ნალ ენ­დოკ­რი­ნო­ლოგს, რო­მე­ლიც მო­ახ­დეს სამ­კურ­ნა­ლო დო­ზი­სა და ხან­გრძლი­ვო­ბის ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად შერ­ჩე­ვას.

სტა­ტი­ის ავ­ტო­რი: სა­ქარ­თვე­ლოს ენ­დოკ­რი­ნო­ლო­გი­ი­სა და მე­ტა­ბო­ლიზ­მის ასო­ცი­ა­ცი­ის (GAEM) დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი და პრე­ზი­დენ­ტი, კლი­ნი­კა ჰელ­სი­კო­რის ენ­დოკ­რი­ნო­ლო­გი­უ­რი გან­ყო­ფი­ლე­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლი, ნა­თია ვა­შაყ­მა­ძე.