29
მარტიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
"2012 წელთან შედარებით, ცენტრალური ხელისუფლების შრომის ანაზღაურება 389 მილიონი ლარით არის გაზრდილი, რაც დიდ კითხვის ნიშანს აჩენს - რამდენად რაციონალურია ამხელა დანახარჯი ჩვენისთანა პატარა ქვეყნისთვის?"
2016 წლის ბიუჯეტის პროექტის მიხედვით, გაისად მთავრობის შრომის ანაზღაურება დაახლოებით 57 მილიონი ლარით გაიზრდება. სხვათა შორის, გასული წლების სტატისტიკას თუ გადავხედავთ, გაცხადებული "ქამრების შემოჭერის" პოლიტიკის მიუხედავად, ბიუჯეტში, რომელიც გადასახადების გადამხდელთა ჯიბიდან ივსება, მთავრობის ხელფასებისთვის სულ უფრო მეტი თანხა გამოიყოფა. მაგალითად, 2015 წელს ცენტრალური მთავრობის აპარატის შრომის ანაზღაურება, 2014 წელთან შედარებით, დაახლოებით 85 მილიონი ლარით გაიზარდა, ხოლო 2012 წელთან შედარებით, მომავალი წლის ბიუჯეტიდან მოხელეთა ხელფასებისთვის 389 მილიონი ლარით მეტის გადახდა მოგვიწევს. საქართველოში დაახლოებით 900 საბიუჯეტო ორგანიზაციაა, სადაც 116 ათასზე მეტი კაცია დასაქმებული და მათი ხელფასებისთვის ბიუჯეტიდან წლიურად დაახლოებით 1,5 მილიარდი ლარი იხარჯება. ეს იმ ფონზე, როცა ქვეყნის ბიუჯეტი სულ დაახლოებით 9 მილიარდი ლარია და თანაც 700 ათასი პენსიონერისთვისაც წელიწადში დაახლოებით იმდენივე იხარჯება, რამდენიც საჯარო მუშაკთა ხელფასებისთვის. სჭირდება თუ არა ქვეყანას ასეთი მრავალრიცხოვანი ხელისუფლება და რამდენად დამსახურებულად იზრდიან ხელფასებს ბიუჯეტის ხარჯზე საჯარო მოხელეები? - ეს მხოლოდ შეკითხვების ნაწილია, რომელიც მანამდე არ დაკარგავს აქტუალურობას, სანამ ქვეყანაში საბიუჯეტო სახსრების განკარგვა მაქსიმალურად გამჭვირვალედ არ მოხდება.
მიხეილ კუკავა, "საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს" ანალიტიკოსი: 2016 წლის ბიუჯეტი ეკონომიკის 3%-იან ზრდაზეა გათვლილი, ხარჯები კი დაახლოებით 356 მილიონი ლარით იზრდება 2015 წლის ხარჯებთან შედარებით, რაც 4,45%-ით მეტია. ასევე დაგეგმილია სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლების 404 მილიონი ლარით გაზრდა, რაც 2015 წლის მაჩვენებელს 5,08%-ით აღემატება. თუ გავითვალისწინებთ, რომ წლეულს სახელმწიფო ხარჯების შემცირებას შეეცადა - ლარის კურსზე დამატებითი ზეწოლის ასაცილებლად, გაუგებარია, რატომ ხდება დამატებით ხარჯების გაზრდა. ამაში შედის როგორც ადმინისტრაციული, ისე პროგრამული ხარჯები. იზრდება ცენტრალური მთავრობის შრომის ანაზღაურებაც - 57 მილიონი ლარით 2015 წელთან შედარებით და დაახლოებით 389 მილიონი ლარით - 2012 წელთან შედარებით. რაც შეეხება ადმინისტრაციულ ხარჯებს, სამწუხაროდ, არა გვაქვს შესაძლებლობა, ერთმანეთისგან გავმიჯნოთ, რა თანხა იხარჯება ბიუჯეტიდან ადმინისტრაციული საჭიროებებისთვის და რა - ამა თუ იმ პროგრამებისთვის. არადა, ამ ხარჯების განცალკევება მნიშვნელოვანია, რათა ვიცოდეთ, საბიუჯეტო სახსრები რამდენად რაციონალურად იხარჯება.
ვრცელი წერილები გავუგზავნეთ რამდენიმე სამინისტროს, მათ შორის ჯანდაცვის, განათლებისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროებს, სადაც დეტალურად განვმარტეთ, როგორ უნდა გაეფილტრათ ერთმანეთისგან ადმინისტრაციული და პროგრამული ხარჯები, მაგრამ საჭირო ინფორმაცია ვერ მივიღეთ. რა თქმა უნდა, არის სახელმწიფო უწყებები, მაგალითად, შინაგან საქმეთა სამინისტრო, რომლის შემთხვევაშიც შეუძლებელია ადმინისტრაციული ხარჯი პროგრამულისგან განასხვაო, მაგრამ სხვა შემთხვევაში ეს პრობლემას არ წარმოადგენს. მიუხედავად ამისა, პროგრამული ბიუჯეტირების ამ ეტაპზე, ფაქტია, ვერ ვახერხებთ ერთ-ერთი მთავარი მიზნის მიღწევას, რასაც საბიუჯეტო ხარჯების გამჭვირვალობა ჰქვია.
- დავაზუსტოთ, რა კატეგორიის ხარჯებია ადმინისტრაციული და პროგრამული?
- ადმინისტრაციული ხარჯი არის როგორც შტატში მყოფი, ისე შტატგარეშე თანამშრომლის შრომის ანაზღაურება, აგრეთვე საკანცელარიო პროდუქციაში, მივლინებებში დახარჯული თანხები და სხვ. მაგალითად, სოფლის მეურნეობაში ვაქცინაციის პროგრამის განხორციელებას რომ ინვენტარი სჭირდება, პროგრამული ხარჯია, ხოლო ბუღალტერს რაც ამ პროგრამის ანგარიშგებისთვის რესურსი ან ინვენტარი სჭირდება - ადმინისტრაციული. ამ ხარჯების განცალკევება გვაჩვენებდა, რამდენს ხარჯავს ბიუროკრატია ლოჯისტიკაზე გაცხადებული მიზნების მისაღწევად, ხოლო, როცა ხელფასს, მივლინების თანხებს, კომუნალურ, ინვენტარზე გაწეულ ხარჯსა და პროგრამულ ხარჯებს ერთ ქვაბში ხარშავ, ძალიან ძნელია გარკვევა, ბევრს ხარჯავს მთავრობა ადმინისტრაციული ხარჯებისთვის, თუ ცოტას პროგრამების განხორციელებისთვის. დღეს ნამდვილად არ ვიცით, რამდენია ესა თუ ის ადმინისტრაციული ხარჯი სხვადასხვა სახელმწიფო პროგრამაში. ჩვენ კი არ უნდა ვწერდეთ ვრცელ წერილებს სამინისტროებს და ვუხსნიდეთ, როგორ უნდა გამიჯნონ, არამედ რეგულაციები, მეთოდოლოგია უნდა არსებობდეს, რომლითაც საბიუჯეტო ორგანიზაციებს ექნებათ ვალდებულება, ყველა ხარჯი დეტალურად გაწერონ. ეს არის პროგრამული ბიუჯეტირება. თუ საჯარო ფინანსების მართვის შენი სისტემა ამ შედეგს არ გაძლევს, მაშინ ყოველთვის იარსებებს რისკი, რომ ბიუროკრატიამ ისარგებლოს და პროგრამული ხარჯის საბაბით საბიუჯეტო სახსრები არარაციონალურად დახარჯოს.
