ველოსიპედის შექმნა - როგორ შერაცხეს დრეიზინის გამომგონებელი შეშლილად

რამდენიმე წლის წინ დიდ ბრიტანეთში, საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგად, კაცობრიობის უდიდეს ტექნიკურ გამოგონებად, რომელიც 1800 წლის შემდეგ შეიქმნა, ველოსიპედი დასახელდა. მას ხმა გამოკითხულთა იმაზე დიდმა რაოდენობამ მისცა, ვიდრე ერთად აღებულ სხვა დანარჩენს. მართლაც, დღეს მსოფლიოში მილიარდზე მეტი ველოსიპედია და ის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სატრანსპორტო საშუალებაა. ასეთად კი ის შედარებით დაბალმა ფასმა, მცირე ზომებმა და სიმსუბუქემ, საწვავის საჭიროების არარსებობამ, უსაფრთხოებამ და მოხერხებულობამ აქცია.

ფეხებზე მიბმული ბორბლები

ცნობილი გამონათქვამისა არ იყოს, ველოსიპედის ხელახლა გამოგონება დღეს საჭირო ნამდვილად არ არის, თუმცა ვინ და როდის გამოიგონა სინამდვილეში ის, ამაზე ზუსტი პასუხი ექსპერტებს აქამდე არ აქვთ. საქმეს ის ართულებს, რომ იმას, რაც დღევანდელი გაგებით ველოსიპედია, წინ არაერთი გამოგონება უსწრებდა, რომელიც მისი კონსტრუქციის ამა თუ იმ ელემენტს შეიცავდა. თუ მაინც ღრმად ჩავეძიებით გადაადგილების ამ ორთვალა საშუალების წარმოშობის ისტორიას, ათასწლეულებით წინ, ძველი ეგვიპტის ეპოქაში მოგვიწევს მოგზაურობა. მკვლევრებს აქვთ მონაცემები, რომ ეგვიპტელებს მართლაც ჰქონდათ ორბორბლიანი მექანიზმი, რომელსაც მძღოლი ფეხების საშუალებით ამოძრავებდა. ადამიანის დამოუკიდებლად გადაადგილებისთვის განკუთვნილი ორთვალა XV საუკუნის წყაროებშიც გვხვდება. მაგალითად, 1447 წლით დათარიღებულ მაინინგენის ქრონიკებში ნახსენებია მექანიზმი, რომელიც მოძრაობაში ადამიანს საკუთარი ძალისხმევით მოჰყავს. ერთნი პირველი ველოსიპედის შექმნას დიდ იტალიელ მხატვარსა და გამომგონებელ ლეონარდო და ვინჩის, სხვები კი მის მოსწავლე ჯაკომო კაპროტის მიაწერენ, თუმცა 1493 წლით დათარიღებული ნახატი, სადაც გამოსახულია ორთვლიანი მექანიზმი, საჭითა და ჯაჭვური გადაცემით, ბევრის აზრით, ფალსიფიკაციაა. ასევე შეთხზულია ვინმე გრაფ დე სივრაკის მიერ 1791 წლით დათარიღებული თვითმგორავის შექმნის ამბავიც, რომელიც ფრანგი ჟურნალისტის, ლუი ბოდრის ფანტაზიის ნაყოფია.

სხვა ლეგენდა გერმანელ მეურმე მიხაელ კასლერზე გვიამბობს, რომელსაც ერთი სოფლიდან მეორემდე მისასვლელად 2 კილომეტრი ორთვალათი თვალის დახამხამებაში დაუფარავს. კასლერის “მანქანას” ლითონის სალტეებიანი ხის ბორბლები ჰქონდა, რომლებით სავარძლით ყოფილა ერთმანეთთან დაკავშირებული. როგორც ვარაუდობენ, მისი წონა დაახლოებით 125 კილოგრამი უნდა ყოფილიყო... გადმოცემის თანახმად, მეურმე გამომგონებლად მთლად საკუთარი ნებით არ ქცეულა. თურმე ერთ დღეს, როდესაც კასლერს სამუშაოზე კვლავ დაუგვიანია, გაბრაზებულ უფროსს შეუძახია: “ბედოვლათო, ეგებ ფეხებზე ბორბლები მიგება?!” ჰოდა, როგორც ჩანს, კასლერმა შენიშვნა პირდაპირი მნიშვნელობით გაიგო...

გამოგონება და სასჯელი

ველოსიპედის დასაბამი მაინც 1817 წლით უნდა დავათარიღოთ და ის გერმანელ გამომგონებელს, კარლ ფონ დრეიზს (1785-1851) დავუკავშიროთ. დრეიზი გერმანიის ქალაქ კარსლრუეს მკვიდრი იყო და მეტყევედ მუშაობდა. რადგანაც არცთუ ურიგოდ ერკვეოდა მექანიკასა და მათემატიკაში და თან მუდმივად უწევდა ცხენზე ამხედრებულს ვეებერთელა ტერიტორიის შემოვლა, ერთ დღესაც თავში ისეთი მექანიზმის შექმნის იდეა მოსვლია, რომელიც დიდი მანძილის დაფარვაში დაეხმარებოდა. მახვილგონიერმა მეტყევემ თავისი ორმეტრ-ნახევრიანი თვითმგორავის, რომელსაც 30-დუიმიანი ბორბლები ჰქონია, მოდერნიზება მოახდინა და წინა თვალი მართვადად გარდაუქმნა.

გაგრძელება