რა მოხდება სტიქიის ზონის "მანჰეტენიზაციის" შემთხვევაში და რა ინტერესი შეიძლება იდგეს პროექტის მიღმა: "ფული ჯოჯოხეთს ანათებს"

როგორც დაგპირდით, ვაგრძელებთ საუბარს 13 ივნისის კატასტროფის შედეგად გამოწვეულ პრობლემებზე, პრევენციაზე, იმაზე, თუ რა უნდა გაკეთდეს, რომ თავიდან ავიცილოთ ისეთი მასშტაბის კატასტროფა, რომელიც ცოტა ხნის წინ ჩვენს დედაქალაქში მოხდა.

გვესაუბრება გეოლოგია-მინერალოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, ეკოლოგიურ მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილი წევრი, საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს დამოუკიდებელი ექსპერტი ირაკლი მიქაძე.

დასაწყისი| თბილისის რელიეფში ჩადებული ნაღმები - მტკვარი, რომელიც მამა დავითსა და მახათას ფარავდა და საფრთხე, რასაც მაღალსართულიანი შენობები ქმნის

- როგორც აღნიშნეთ, სვანიძის ქუჩასთან, მდინარე ვერე უნდა გათავისუფლდეს გვირაბისგან, თავის კალაპოტს დაუბრუნდეს და ამავე წინადადებით შედიხართ ხელისუფლებისა და იმ კომისის წინაშე, რომელიც 13 ივნისის შემდეგ შეიქმნა. როგორც ვიცი, დღეს ამ მიმართულებით სულაც არ მიმდინარეობს მუშაობა. როგორ გგონიათ, თქვენს წინადადებას რამდენად გაითვალისწინებენ და აქვს თუ არა მას პერსპექტივა?

- კომისია შეიქმნა პრემიერ-მინისტრის ინიციატივით. ამ კომისის ერთ-ერთი წევრი გამოვიდა და თქვა, რომ საჭიროა, მდინარე ვერეს ხეობის წყლის დარეგულირება. თქვეს, რომ შეიძლება გაკეთდეს დამბები და წყალსაცავი, რომელიც ამ ნაკადებს შეაჩერებს და არ მისცემს სწრაფად დაშვების საშუალებას, მაგრამ ამ საინჟინრო ნაგებობების ვერეს ხეობაში გამოყენება შუძლებელია.

- რატომ?

- იმ ფაქტორის გამო, რომ როგორც წინა დიალოგში აღვნიშნე, ვერეს ხეობაში ძალიან სუსტი და ეროზირებადი ქანებია, რომელიც ადვილად იშლება. ამის გამო დამბა და წყალსაცავი ამ ხეობისთვის ზედმეტი დატვირთვა იქნება. წყალსაცავში, ცხადია, გარკვეული რაოდენობის წყალი იქნება, რომლის დონის ცვალებადობა (6-8 მეტრის სიმაღლის ცვალებადობა ხდება) ხეობაში არსებულ ისედაც მყიფე, ეროზირებად თიხებზე უარყოფითად იმოქმედებს. ასე რომ, წყალსაცავი მომავალში თვითონ აღმოჩნდება დატბორვის ერთ-ერთი ფაქტორი. ამიტომ გამოვრიცხავ მდინარე ვერეს ხეობაში საინჟინრო ნაგებობების მშენებლობას. 

- მოკლედ, არამდგრადი ქანების გამო იქ დამბების გაკეთება არ შეიძლება. მგონი, 5 წელი დასჭირდება იმ დამბის აშენებასო.

- დიახ, არადა, თუ დაიწყეს, როგორც აღვნიშნე, მშენებლობა გაგრძელდება დაახლოებით 5 წელი. მშენებლობის პროცესში უნდა მოხდეს გზების გაყვანა და ისედაც სუსტი ქანების ზედმეტად დატვირთვა ავტომანქანების, თვითმცლელების მოძრაობით. ეს არასასურველი დატვირთვა იქნება კოკისპირული წვიმების ფონზე და ფერდობების დამეწყვრის ალბათობა ისევ იარსებებს. თუ გვირაბიც ისევ დარჩება, კატასტროფის გამეორების რისკი გაიზრდება.  

- დავუშვათ, სვანიძის ქუჩასთან არსებული გვირაბის ლიკვიდაცია მოხდა, გმირთა მოედნის გვირაბს რა ვუყოთ?

- გმირთა მოედნის გვირაბი დატბორვაში არ მონაწილეობდა. თამარაშვილის ქუჩის ქვეშ არსებული გვირაბის ჩახერგვის გამო მოხდა წყლის შეგუბება, ამის გამო, წყლის დონემ 7-8 მეტრით აიწია, ხეობის წალეკვა წყლის შგუბებამ გამოიწვია. სხვათა შორის, იქ სხვა გვირაბებიცაა, ვარაზიხევიც გადახურულია და გვირაბშია მოქცეული, გმირთა მოედნის ძირიც გვირაბშია და წარმოიდგინეთ, ახალი გზა რომ გააკეთდა, იქაც გვირაბები დაემატა. ხედავთ, როგორ არის დამახინჯებული და არასწორ არტახებში მოქცეული ბუნებრივი, ცოცხალი და დინამიკური მდინარე ვერეს ხეობა, რომელიც კატასტროფის საფრთხის ქვეშ სწორედ ამის გამო აღმოჩნდა.

- როგორც ცნობილი გახდა, ვერეს ხეობაში "მანჰეტენიზაციის" იდეა გაჩნდა. რას იტყვით ამაზე?

- ეს თბილისის ცენტრის კიდევ ერთი, დიდი ურბანული და არასწორი დატვირთვაა. ჯერ წარმოიდგინეთ, გმირთა მოედანი რამდენად დამძიმებულია გზებითა და საავტომობილო ნაკადებით. ახალი გზის მიუხედავად, გმირთა მოედანთან მიახლოებისას, ყოველთვის საცობი იყო იმიტომ, რომ გმირთა მოედანი ამ საავტომობილო ნაკადებს ვეღარ იღებს - 5 გზა შედის და გადის. წარმოიდგინეთ, ამ პატარა მოედნისთვის რამდენად დიდი დატვირთვაა, მოედნის ქვევით კიდევ გვირაბი.

ახლა მისი მიმდებარე ტერიტორია განვიხილოთ, ზოოპარკი. მას დიდი ტერიტორია არ აქვს, ისიც მდინარე ვერეს ჭალის ნაწილია. ეს ყველაფერი უდიდეს საფრთხეს ქმნის (ამიტომ მივესალმები ზოოპარკის გადატანას იქიდან), მაგრამ ახლა შემოაგდეს კიდევ ახალი დამამძიმებელი ფაქტორი - პატარა მანჰეტენი. რა არის ეს? თუ არა მაღლივი სახლები, რომელიც უნდა აშენდეს ამ მცირე ტერიტორიაზე. გვეუბნებიან, რომ გააკეთებენ დამბებს, დამცავ ნაგებობებს და ეს სახლები იქნება წყალდიდობისგან დაცული, მაგრამ წარმოიდგინეთ, "მანჰეტენს" ხომ სჭირდება თავისი გზები, ავტოსადგომები, კომუნიკაციები, ეს ყველაფერი კი არ გააჯანსარებს, არამედ უფრო დაამძიმებს იქურობას, რეკრეაციული ზონის ნაცვლად თბილისის ცენტრში კიდევ ერთი მძიმე ურბანული ობიექტი გაჩნდება, რომელიც იქ მაცხოვრებლებისთვისაც საშინელება იქნება. გმირთა მოედანი დაბალ ნიშნულზეა, თან, სიცხეც არის, ატმოსფერო ძლიერ დამძიმებულია ავტომობილების გამონაბოლქვით, თან, იქ ავტომანქანების საოცარი შეკრება ხდება, რაც იმას ნიშნავს, რომ ადამიანები ფანჯრებს ვეღარ გახსნიან. იქ ნამდვილი ჯოჯოხეთი და არაჯანსაღი გარემო შეიქნება...

- "პატარა მანჰეტენის" იდეა ემზარ ჯგერენაიამ შემოიტანა, არადა, ის ხომ ეკონომისტია. ცოტა უცნაურია...

- დიახ, ეკონომისტია, რა თქმა უნდა, მას ამისთვის არც თანხები აქვს და არც შესაძლებლობა, ფაქტია, რომ მის უკან რომელიღაც, ძალიან დიდი ფინანსური ჯგუფი დგას და ეს საკითხი მას გააჟღერებინეს. ამასთან, უნდათ, რომ  ქალაქს თავს მოახვიონ. არსებობს გამოთქმა: "ოქრო ჯოჯოხეთს ანათებს" და მათ აქვთ იმედი, რომ ამ თანხების საშუალებით მოხდება ამ პროექტის გატანა. ისიც გამოაცხადეს, რომ ეს პროექტი მილიარდ-ნახევარი დოლარი დაჯდება. არადა, ეს თანხა თბილისს სულ სხვა მიმართულებით რომ მოხმარდეს, წარმოიდგინეთ, როგორ წაადგება.

- ამ ყველაფრის შემდეგ, მგონია, რომ თბილისის განვითარების გეგმა მართლა არ არსებობს...

- ეს კიდევ ერთი მტკივნეული თემაა: არ არსებობს ქალაქის განვითრების გეგმა, იმიტომაც შემოაგდეს ასე სპონტანურად "მანჰეტენის" პროექტი, თორემ ასეთი გეგმა რომ იყოს, იქ არავითარი მშენებლობა და პროექტის განხილვა არ მოხდებოდა.

ქალაქი განვითარების თვალსაზრისით, ცუდ მდგომარეობაშია. მამა დავითისა და მახათას მიმართულებით განვითარება არ შეიძლება, ერთ-ერთი პერსპექტივა თბილისის ზღვის გარშემოა. ადრე იყო პროექტი - თბილისის ზღვა უნდა მოქცეულიყო ქალაქის ცენტრში, მაგრამ ეს პროექტი შეჩერდა. თბილისის მერია და მისი არქიტექტურული სამსახური თავის ნამდვილ ფუნქციას მაშინ შეასრულებს, როცა დაამტკიცებს თბილისის განვითარების პერსპექტიულ გეგმას.

მოკლედ, ჩემი მეორე წინადადება თბილისის განვითარებისთვის ის არის, რომ მისი პერსპექტიული გეგმა შედგეს და დამტკიცდეს, რომელიც ხელშეუხებელი და ყველასთვის მისაღები კანონი იქნება. 

- როგორ წარმოგიდგენიათ ვერეს ხეობა სამომავლოდ ისე, რომ ქალაქს საფრთხე არ შეუქმნას.

- პირველი, რაც წინა საუბრისას აღვნიშნე, გვირაბების სისტემა უნდა მოიშალოს. გზა, რომელიც გაყვანილია, რომლის დაპროექტება და მშენებლობა ერთად მიმდინარეობდა და სადაც გეოლოგიას ეტყობა, არავითარი ყურადღება არ მიექცა, კი არ უნდა აღდგეს, თავიდან უნდა აშენდეს. ის წერტილები, რომლებიც მაღალ ნიშნულებზეა (ხიდები, ესტაკადები), იქ ყველაფერი წესრიგშია. გზა მდინარე ვერემ სად წალეკა? იქ, სადაც ჭალაში იყო პირდაპირ დაგებული ასფალტი. ეს არაფრით არ შეიძლება. გეოლოგიური დასკვნების გარეშე ჭალაში დაუშვებელია მშენებლობა, არ შეიძლება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მდინარე თავის ადგილებს მაინც დაიბრუნებს, წითელ ხაზს გაავლებს და გვეტყვის, რომ ამ წითელი ხაზის ფარგლებში ნუ გადმოდიხართ - ჩემია! რაც მთავარია, ეს ტერიტორია არ უნდა დამძიმდეს მაღლივი შენობებით. არ უნდა მივცეთ საშუალება, რომ მეწყერი მოძრაობაში მოვიდეს და პირიქით, მისი გამაგრების ღონისძიებები უნდა ჩატარდეს. ასეთ შემთხვევაში, კატასტროფები აღარ მოხდება.

- ამბობენ, რომ ადამიანები სტიქიის წინაშე უძლურები ვართ. შეიძლება თუ არა მართლაც სტიქიის მართვა?

- სტიქიის წინაშე რომ უძლურები ვართ, ეს არასწორი დამოკიდებულებაა. 3 ივნისს ბუნებამ პირველი სიგნალი მოგვცა, მოვიდა კოკისპირული წვიმა და დაიტბორა ძაღლების თავშესაფარი. ამის გამო, გამოიძახეს გეოლოგები და მათ დაათვალიერეს ხეობა, ე.ი. იცოდნენ, რა მდგომარეობაში იყო იქაურობა. მოულოდნელი არაფერი ყოფილა, თუ 3 ივნისს მოხდა ძაღლების თავშესაფრის დატბორვა, არ შეიძლებოდა 13-ში განმეორებულიყო? ხომ ვიცოდით, რა გველოდა. რა ღონისძიებები იქნა 10 დღის განმავლობაში მიღებული? სრულიად არაფერი, სირენაც კი არ დამონატაჟებულა.

- როგორ გგონიათ, კომისიის მუშაობა რა შედეგს გამოიღებს?

- ზოგადად, კომისიების არ მჯერა. კომისიები იმისთვის იქმნება, რომ სიტუაცია გაიწელოს. ამასობაში, ხალხს თანდათან დაავიწყდება ეს კატასტროფა და შემდეგ კატასტროფამდე ეს მდგომარეობა შენარჩუნდება. აუცილებელია, რომ ამ კომისიის მუშაობის ვადები შეიზღუდოს, ძალიან სწრაფად უნდა იქნას შედეგი დადებული. მე რომ ამ კომისიაში ვიყო, ჩემს წინადადებებს დავაყენებდი. მოვითხოვდი, რომ სვანიძის ქუჩასთან, გვირაბის სალიკვიდაციო სამუშაოები სასწრაფოდ დაიწყოს. თუ ეს გვირაბი გაუქმდება, კატასტროფაც არ იქნება, თუ არადა, ყოველთვის ვიქნებით კატასტროფის გამეორების რისკის ქვეშ. მერიამ უნდა მიიღოს სასწრაფო და ქმედითი ზომები. ეს არის მერიის ყველაზე გადაუდებელი, პირველი სამოქმედო გეგმა.

AMBEBI.GE