ბოლო დღე­ებ­ში ხალ­ხმრავ­ლო­ბა და აჟი­ო­ტა­ჟია სა­ქარ­თვე­ლოს კულ­ტუ­რი­სა და ძეგლ­თა დაც­ვის სა­მი­ნის­ტრო­ში - ნა­წი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი­სა სწო­რედ იქ, იმ შე­ნო­ბას­თან და შე­ნო­ბა­ში აპ­რო­ტეს­ტებს თბი­ლი­სის თე­ატ­რე­ბის მმარ­თვე­ლო­ბა­ში მომ­ხდარ ცვლი­ლე­ბებს. ამას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სჯა-ბა­ა­სი და დე­ბა­ტე­ბი არც ტე­ლე­ვი­ზი­ით ცხრე­ბა. სა­კად­რო ცვლი­ლე­ბე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად, ბევ­რის­თვის თვით ცვლი­ლე­ბის ფორ­მაა მი­უ­ღე­ბე­ლი. ფაქ­ტი კი ის არის, რომ რუს­თა­ვე­ლის თე­ატ­რი­დან წინა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მიერ ხმა­უ­რით გაშ­ვე­ბუ­ლი დიდი მა­ესტრო - რო­ბერტ სტუ­რუა ხმა­უ­რით­ვე და ულ­ტი­მა­ტუ­მით დაბ­რუნ­და თე­ატ­რში, რა­საც მმარ­თვე­ლის - ზაალ ჩი­ქო­ბა­ვას სა­კუ­თა­რი გან­ცხა­დე­ბით წას­ვლა მოჰ­ყვა. გან­ცხა­დე­ბა და­წე­რა თბი­ლი­სის ოპე­რი­სა და ბა­ლე­ტის თე­ატ­რის მმარ­თველ­მა, და­ვით საყ­ვა­რე­ლი­ძე­მაც. უც­ნო­ბია, ვინ იქ­ნე­ბა შემ­დე­გი და ვინ და­ი­კა­ვე­ბენ გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბუ­ლი მმარ­თვე­ლე­ბის ად­გი­ლებს, ან სა­ერ­თო­დაც, დარ­ჩე­ბა თუ არა თე­ატ­რებ­ში მმარ­თვე­ლის ინ­სტი­ტუ­ტი, რად­გან კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო თე­ატ­რებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით ახალ კა­ნონპ­რო­ექ­ტზე მუ­შა­ობს.

რა ტენ­დენ­ცია გა­მო­იკ­ვე­თა კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტროს მხრი­დან თე­ატ­რის პო­ლი­ტი­კა­ში, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია თუ არა სტრუქ­ტუ­რის ცვლი­ლე­ბა და ვინ უნდა ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­დეს თე­ატრს, ამა­ზე თე­ატრმ­ცოდ­ნე მა­ნა­ნა გე­გეჭ­კო­რი გვე­სა­უბ­რე­ბა:

- ამ სა­კი­თხებ­ზე ბევ­რი მი­ფიქ­რია და არა მარ­ტო, დღეს. უშუ­ა­ლოდ, თე­ატ­რა­ლურ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­შიც, რო­მელ­საც გოგი ქავ­თა­რა­ძე ხელ­მძღვა­ნე­ლობს, არა­ერ­თხელ შევ­კრე­ბილ­ვართ და ქარ­თუ­ლი თე­ატ­რის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზეც გვი­სა­უბ­რია. გან­ვი­თა­რე­ბა­ში არა მხო­ლოდ შე­მოქ­მე­დე­ბით მხა­რეს - ფი­ნან­სურ­საც ვგუ­ლის­ხმობ. თე­ატ­რის­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მა­ტე­რი­ა­ლურ-ტექ­ნი­კუ­რი ბაზა და ფული, უნა­რი­ა­ნი ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბა ანუ გა­მარ­თუ­ლი მე­ნე­ჯმენ­ტი. ჩვე­ნი თე­ატ­რის უახ­ლო­ეს ის­ტო­რი­ა­ში სა­ხელ­მწი­ფოს პო­ლი­ტი­კა თე­ატ­რებ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში, ფაქ­ტობ­რი­ვად, არ არ­სე­ბობ­და. ძვე­ლი კულ­ტუ­რის მი­ნის­ტრი სპექ­ტაკ­ლებს არ ეს­წრე­ბო­და. მას შე­იძ­ლე­ბა, ჯაზი უფრო მოს­წონ­და, მაგ­რამ როცა მი­ნის­ტრი ხარ, ვალ­დე­ბუ­ლიც ხარ, სპექ­ტაკ­ლებს და­ეს­წრო. არც ერთი თე­ატ­რის ბი­უ­ჯეტ­ში არ იყო გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი სა­დად­გმო ხარ­ჯე­ბი. სა­მი­ნის­ტრო და ქა­ლა­ქის მე­რია მხო­ლოდ ერთჯე­რა­დად აფი­ნან­სებ­და თე­ატრს, ამი­ტომ ამ უკა­ნას­კნელს თვი­თონ უხ­დე­ბო­და სხვა­დას­ხვა სა­შუ­ა­ლე­ბით თან­ხე­ბის მო­ძი­ე­ბა.

რაც შე­ე­ხე­ბა უახ­ლო­ეს დღე­ებ­ში მომ­ხდარ ცვლი­ლე­ბებს: სი­მარ­თლე გი­თხრათ, ოპე­რის თე­ატ­რი­დან და­ვით საყ­ვა­რე­ლი­ძის შე­საძ­ლო წას­ვლა­ზე მა­ნამ­დე არა­ფე­რი მსმე­ნია. აი, რუს­თა­ვე­ლის თე­ატრზე კი უნდა ვთქვათ - რო­ბერტ სტუ­რუ­ა­სა და ზაალ ჩი­ქო­ბა­ვას შო­რის ვე­რაფ­რით დამ­ყარ­და ის ურ­თი­ერ­თო­ბა, რაც თე­ატ­რის ორ ხელ­მძღვა­ნელს შო­რის უნდა დამ­ყა­რე­ბუ­ლი­ყო.

- შე­იძ­ლე­ბო­და კი დამ­ყა­რე­ბუ­ლი­ყო მას შემ­დეგ, რაც რო­ბერტ სტუ­რუა მარ­თლაც პო­ლი­ტი­კუ­რი ნიშ­ნით გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლეს თე­ატ­რი­დან?

- პრობ­ლე­მაც ეს არის. ჩვენ გვაქვს სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლი­სა და მმარ­თვე­ლის მშვე­ნი­ე­რი მა­გა­ლი­თი მარ­ჯა­ნიშ­ვი­ლის თე­ატ­რში, რო­მელ­საც ერთ პო­ზი­ცი­ა­ზე მდგო­მი ადა­მი­ა­ნე­ბი - ლე­ვან წუ­ლა­ძე და ეკა მაზ­მიშ­ვი­ლი ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბენ. "რუს­თა­ველ­ში" ასე­თი რამ ვერ მო­ხერ­ხდა და ვფიქ­რობ, ეს პი­როვ­ნულ და­პი­რის­პი­რე­ბას ეფუძ­ნე­ბა.

- ზაალ ჩი­ქო­ბა­ვა თა­ვის წას­ვლას პო­ლი­ტი­კურ ზე­წო­ლას უდებს სარ­ჩუ­ლად. სხვა­თა შო­რის, ბა­ტონ­მა გოგი ქავ­თა­რა­ძემ ბრძა­ნა, თე­ატ­რის მმარ­თვე­ლე­ბი პო­ლი­ტი­კუ­რი ნიშ­ნით და­ნიშ­ნეს და ჩვენც პო­ლი­ტი­კუ­რი ნიშ­ნით ვხსნი­თო.

- თე­ატ­რი არ არის პო­ლი­ტი­კუ­რი ორ­გა­ნი­ზა­ცია. თუ ადა­მი­ა­ნი საქ­მეს კარ­გად აკე­თებს, უნდა აკე­თოს კი­დეც. მი­უ­ხე­და­ვად გოგი ქავ­თა­რა­ძი­სად­მი დიდი სიყ­ვა­რუ­ლი­სა, მის გა­მოთ­ქმულ მო­საზ­რე­ბას ვერ და­ვე­თან­ხმე­ბი. რაც შე­ე­ხე­ბა ზაალ ჩი­ქო­ბა­ვას, რო­მელ­თა­ნაც ძა­ლი­ან კარ­გი ურ­თი­ერ­თო­ბა მაქვს, - თე­ატ­რის კა­ცია, მსა­ხი­ო­ბია, მაგ­რამ რე­ჟი­სო­რი არ არის. თე­ატ­რის ხელ­მძღვა­ნე­ლი სწო­რედ სა­რე­პერ­ტუ­ა­რო პო­ლი­ტი­კის წარმ­მარ­თვე­ლი უნდა იყოს. ჩანს, ვერ აღ­მოჩ­ნდნენ ერთ პო­ზი­ცი­ა­ზე სტუ­რუა და ჩი­ქო­ბა­ვა. ყვე­ლა­ზე სამ­წუ­ხა­რო კი ის არის, რომ ამ მრა­ვალ­წლი­ან­მა გა­უ­გებ­რო­ბამ რუს­თა­ვე­ლის თე­ატ­რი და­ა­ზა­რა­ლა. ვფიქ­რობ, წას­ვლა­ზე გან­ცხა­დე­ბის და­წე­რით სწო­რი ნა­ბი­ჯი გა­დად­გა ჩი­ქო­ბა­ვა­მაც და კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტროც სწო­რად მო­იქ­ცა. ეს აუ­ცი­ლებ­ლად წა­ად­გე­ბა თე­ატრს. ჯერ არ ვი­ცით, რა გეგ­მე­ბი აქვს სტუ­რუ­ას, მაგ­რამ ვი­მე­დოვ­ნებ, ის მნიშ­ვნე­ლო­ვან ცვლი­ლე­ბებს შე­ი­ტანს თე­ატ­რის ცხოვ­რე­ბა­ში.

- ბა­ტონ­მა რო­ბერ­ტმა ბრძა­ნა, თე­ატ­რში დიქ­ტა­ტუ­რას და­ვამ­ყა­რე­ბო...

- ქარ­თვე­ლე­ბი კარ­გად ვიც­ნობთ დიდ რე­ჟი­სორს - გი­ორ­გი ტოვსტო­ნო­გოვს. ის ამ­ბობ­და, რომ თე­ატ­რი ნე­ბა­ყოფ­ლო­ბი­თი დიქ­ტა­ტუ­რაა და თუ თე­ატ­რში გინ­და მუ­შა­ო­ბა, ამ დიქ­ტა­ტუ­რას ანუ სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნელს, რე­ჟი­სორს უნდა და­ე­მორ­ჩი­ლოო. ალ­ბათ სწო­რედ ასეთ დიქ­ტა­ტუ­რას გუ­ლის­ხმობ­და სტუ­რუა, თო­რემ ვე­რაფ­რით და­ვი­ჯე­რებ, რომ ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც მთე­ლი თა­ვი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბით ებ­რძო­და დიქ­ტა­ტუ­რას - გა­იხ­სე­ნეთ "რი­ჩარდ III", "ყვარ­ყვა­რე", "მეფე ლირი", - თვი­თონ გახ­დეს დიქ­ტა­ტო­რი. ამას მო­მა­ვალ­ში დრო გვიჩ­ვე­ნებს. ახლა ის უკვე თე­ატ­რის სრუ­ლუფ­ლე­ბი­ა­ნი ხელ­მძღვა­ნე­ლია და ვნა­ხოთ, რო­გორ გან­ვი­თარ­დე­ბა მოვ­ლე­ნე­ბი.

- და მა­ინც, თქვე­ნი აზ­რით, ვინ უნდა მარ­თოს თე­ატ­რი?

- 1999 წელს მი­ღე­ბულ კა­ნონ­ში "თე­ატ­რე­ბის შე­სა­ხებ" (რო­მე­ლიც ერთ-ერთი სა­უ­კე­თე­სო კა­ნო­ნია, რაც კი წა­მი­კი­თხავს), 2006 წელს მოხ­და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ცვლი­ლე­ბა, რაც მმარ­თვე­ლის ინ­სტი­ტუ­ტის შე­მო­ღე­ბას ით­ვა­ლის­წი­ნებ­და. ამ კა­ნონ­თან სე­რი­ო­ზუ­ლი პრე­ტენ­ზია მაქვს, რად­გან მი­მაჩ­ნია, რომ თე­ატ­რის მმარ­თვე­ლი უნდა იყოს სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლი. იშ­ვი­ა­თი გა­მო­ნაკ­ლი­სის გარ­და, რო­დე­საც მსა­ხი­ო­ბი რე­ჟი­სო­რის პრო­ფე­სი­ა­საც ითავ­სებს (რო­გორც ავთო ვარ­სი­მაშ­ვი­ლი­სა და დათო დო­ი­აშ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­შია), მსა­ხი­ო­ბი სპექ­ტაკლს ვერ დად­გამს ან სხვის დად­გმულ­შიც ვერ შე­ი­ტანს კო­რექ­ტი­ვებს. მსა­ხი­ობ მმარ­თველს თე­ატ­რის რე­პერ­ტუ­ა­რის გან­სა­ზღვრა და რე­ჟი­სო­რე­ბის მოწ­ვე­ვაც გა­უძ­ნელ­დე­ბა. ჯერ­ჯე­რო­ბით მუ­შავ­დე­ბა ახა­ლი კა­ნო­ნი "თე­ატ­რე­ბის შე­სა­ხებ". მას­ზე ყვე­ლა სფე­როს წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი, მათ შო­რის - თე­ატ­რის კრი­ტი­კოს­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, თე­ატრმ­ცოდ­ნე­ე­ბიც ვმუ­შა­ობთ და ჩვე­ნი შეს­წო­რე­ბე­ბი და წი­ნა­და­დე­ბე­ბი შეგ­ვაქვს კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო­ში. არის ვერ­სია, რომ თე­ატრს ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­დეს სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლი, რო­მე­ლიც მთლი­ა­ნად ჩა­ი­ბა­რებს შე­მოქ­მე­დე­ბით მხა­რეს. თე­ატ­რში იქ­ნე­ბა დი­რექ­ტო­რიც, რო­მე­ლიც ფი­ნან­სურ მხა­რეს მო­აგ­ვა­რებს, რიგ სა­კი­თხებს კი ისი­ნი ერ­თობ­ლი­ვად გა­და­წყვე­ტენ. ახალ კა­ნონპ­რო­ექ­ტში არის ერთი პუნ­ქტი, რო­მე­ლიც მაშ­ფო­თებს: იქ წე­რია, რომ გან­სა­კუთ­რე­ბულ შემ­თხვე­ვებ­ში სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნელს შე­უძ­ლია, დი­რექ­ტო­რის ფუნ­ქცი­აც შე­ი­თავ­სოს. მაშ­ფო­თებს იმი­ტომ, რომ და­კონ­კრე­ტე­ბუ­ლი არ არის ეს "გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი შემ­თხვე­ვე­ბი". ხომ შე­იძ­ლე­ბა, მა­გა­ლი­თად, სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნელ­მა თქვას, ჩემს დი­რექ­ტორს სურ­დო აქვს და მე უნდა შე­ვი­თავ­სო მისი ად­გი­ლიო? ამი­ტომ, ეს შემ­თხვე­ვე­ბი პუნ­ქტე­ბად უნდა ჩა­მო­ი­წე­როს, რათა კა­ნონ­მა დაგ­ვიც­ვას დიქ­ტა­ტუ­რის­გან. მთე­ლი არ­სე­ბით ვე­წი­ნა­აღ­მდე­გე­ბი ყვე­ლა­ნა­ირ დიქ­ტა­ტუ­რას, მაგ­რამ თუ ეს გარ­და­უ­ვა­ლია თე­ატ­რში, მა­შინ აჯო­ბებს, ისევ შე­მოქ­მე­დი ადა­მი­ა­ნი იყოს დიქ­ტა­ტო­რი (იღი­მის).

- ძა­ლი­ან მძი­მე ვი­თა­რე­ბაა რე­გი­ო­ნულ თე­ატ­რებ­ში. ახალ კა­ნონპ­რო­ექ­ტში ალ­ბათ რე­გი­ო­ნულ პო­ლი­ტი­კა­საც ეთ­მო­ბა პუნ­ქტე­ბი.

- ჩვე­ნი - თე­ატრმ­ცოდ­ნე­ე­ბი­სა და კრი­ტი­კო­სე­ბის დიდი შეც­დო­მაა, რომ სა­უ­ბარს ყო­ველ­თვის დე­და­ქა­ლა­ქის თე­ატ­რე­ბით ვი­წყებთ. ალ­ბათ, რე­გი­ო­ნის შემ­თხვე­ვა­ში არ გა­მო­ვა, ხელ­მძღვა­ნე­ლად სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლი ჰყავ­დეს თე­ატრს. სა­ქარ­თვე­ლო­ში 50-მდე თე­ატ­რია და სად არის ამ­დე­ნი შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ძალა, რე­გი­ონ­ში წა­ვი­დეს და ნორ­მა­ლუ­რი ხელ­ფა­სი და სა­ყო­ფა­ცხოვ­რე­ბო პი­რო­ბე­ბი ჰქონ­დეს?! ჯერ­ჯე­რო­ბით ამ კა­ნონ­ში კონ­კრე­ტუ­ლი არა­ფე­რი წე­რია რე­გი­ო­ნულ თე­ატ­რებ­ზე, მაგ­რამ ალ­ბათ ჩა­ი­დე­ბა გარ­კვე­უ­ლი პუნ­ქტე­ბი. ვიცი, რომ ბევ­რი კერ­ძო პი­რის­გან შე­დის წი­ნა­და­დე­ბე­ბი კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო­ში და იმე­დია, ყვე­ლა მო­საზ­რე­ბა შე­ჯერ­დე­ბა. აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ კარ­გი კა­ნო­ნი მი­ვი­ღოთ.

- ნუ მი­წყენთ, და პრო­ფე­სი­ო­ნალ­თა შე­ფა­სე­ბა-კრი­ტი­კაც აკ­ლია ჩვენს თე­ატ­რა­ლურ ცხოვ­რე­ბას.

- კი, ბა­ტო­ნო, დავ­წერ, მაგ­რამ სად დავ­ბეჭ­დო? ას­პა­რე­ზი აღარ არის. ერ­თა­დერ­თი ჟურ­ნა­ლი არ­სე­ბობს - "თე­ატ­რი და ცხოვ­რე­ბა". შეგ­ვპირ­და კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო და იმე­დია, გა­მო­ა­ცხა­დებს კი­დეც ტენ­დერს ჟურ­ნალ "ხე­ლოვ­ნე­ბა­ზე", სა­დაც ხე­ლოვ­ნე­ბის ყვე­ლა დარ­გის ცხოვ­რე­ბა გა­შუქ­დე­ბა. სამ­წუ­ხა­როდ, თე­ატ­რებ­საც აღარ აინ­ტე­რე­სებთ, რას ფიქ­რო­ბენ კრი­ტი­კო­სე­ბი, თე­ატრმ­ცოდ­ნე­ე­ბი მათ სპექ­ტაკ­ლებ­ზე. თუ კრი­ტი­კულს და­წერ რა­მეს, სწყინთ. აღარც სა­ტე­ლე­ვი­ზიო გა­და­ცე­მე­ბი არ­სე­ბობს თე­ატრზე. კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო სა­ხე­ლოვ­ნე­ბო ტე­ლე­არ­ხის გახ­სნა­საც აპი­რებს და ძა­ლი­ან მი­ხა­რია.

- რას ფიქ­რობთ, უახ­ლო­ეს ხან­ში კი­დევ რა ცვლი­ლე­ბებს უნდა ვე­ლო­დოთ თე­ატ­რებ­ში?

- არ ვიცი, რა გეგ­მე­ბი აქვს კულ­ტუ­რის მი­ნისტრს, პი­რა­დად არ ვიც­ნობ, მაგ­რამ კარ­გად ვიც­ნობ მის მო­ად­გი­ლეს, მა­ნა­ნა ბე­რი­კაშ­ვილს, რო­მე­ლიც ერ­კვე­ვა თე­ატ­რის პრობ­ლე­მებ­ში. ეს მა­ი­მე­დებს, რომ ბევ­რი კარ­გი რამ გა­კეთ­დე­ბა თე­ატ­რა­ლურ სფე­რო­ში. ვფიქ­რობ, გა­ზა­ფხულ­ზე "თე­ატ­რე­ბის შე­სა­ხებ" ახალ კა­ნონ­საც მი­ი­ღე­ბენ, რაც სა­ორ­გა­ნი­ზა­ციო ცვლი­ლე­ბებს გა­მო­იწ­ვევს და თე­ატ­რის ხელ­მძღვა­ნე­ლი მარ­თლაც სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლი გახ­დე­ბა.

- სწო­რად მი­გაჩ­ნი­ათ აღე­ბუ­ლი კურ­სი?

- მი­ჭირს ამა­ზე ლა­პა­რა­კი. მინ­და, კონ­კრე­ტუ­ლი შე­დე­გე­ბის მი­ხედ­ვით შე­ვა­ფა­სო, ჯერ კი ცოტა დროა გა­სუ­ლი. და­ვა­ცა­დოთ, რას გა­ა­კე­თე­ბენ. მოთ­მი­ნე­ბა გვმარ­თებს. თუმ­ცა, კრი­ტი­კულ­ნი და მომ­თხოვ­ნი უნდა ვი­ყოთ იმ ადა­მი­ა­ნე­ბი­სად­მი, ვის­ზეც ჩვე­ნი ბე­დია და­მო­კი­დე­ბუ­ლი!

ირმა ხარ­ში­ლა­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)