თორმეტ ენაზე ამღერებული ქართველი მეცო-სოპრანო

ნონა ჯავახიძეს, საფრანგეთში მცხოვრებ ცნობილ ქართველ მეცო-სოპრანოს, მას შემდეგ, რაც 1997 წელს საფრანგეთის საელჩომ მიიწვია, საქართველოში აღარ უმღერია... საოპერო პარტიებსა და საკონცერტო პროგრამებს მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში თორმეტ ენაზე ასრულებს, ქართველ კომპოზიტორებთან კი ერთი თხოვნა აქვს: "მეცო-სოპრანოს ქართული საოპერო რეპერტუარი სამწუხაროდ, ძალიან მწირია. ამიტომ, ქართველ კომპოზიტორებს თხოვნით მივმართავ, გამოასწორონ ეს "უსამართლობა" და ჩვენც დაგვიწერონ ლამაზი საოპერო პარტიები ეფექტური არიებით..." საოპერო მომღერლის ცხოვრების ხიბლსა და სირთულეებზე ნონა ჯავახიძე პარიზიდან გვესაუბრება...

- დღეს ქართულ-ფრანგული მეცო-სოპრანო ვარ, თუმცა სამედიცინო ინსტიტუტის სამკურნალო ფაკულტეტი მაქვს დამთავრებული, ბორჯომსა და თბილისში ექიმად ვმუშაობდი. სამედიცინო ინსტიტუტის პარალელურად, "წითელ დიპლომზე" დავამთავრე თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორია.

- ნანა, რაზე გიწევთ უარის თქმა იმისთვის, რომ მაყურებლის წინაშე სრულყოფილად წარდგეთ?

- არტისტის ცხოვრება მართლაც არაჩვეულებრივია. ასაკის მიუხედავად, მუდმივად ახალგაზრდა და ლამაზი უნდა იყო. რასაც თან ახლავს მდიდრული კაბები, სამკაულები, თაყვანისმცემლების მიერ მორთმეული ყვავილები, საჩუქრები, აპლოდისმენტები და კომპლიმენტები... მაგრამ ამ ყველაფრის უკან კი მუდმივი შრომა და უამრავი სირთულეა: ჩემთვის ერთ-ერთი ყველაზე მტკივნეული საკითხი ოჯახის წევრებთან ხშირი დაშორებაა. ხშირად მათთან ერთად ჩვენი ოჯახისთვის მნიშვნელოვან დღეებსაც ვერ ვატარებ... წელს ჩემი შვილის დაბადების დღეზე პარიზის ოპერაში ვმღეროდი. სახლში შუაღამეს დავბრუნდი და დილით 6 საათზე ისევ ფეხზე ვიყავი - რეპეტიციაზე ბრიუსელში მივფრინავდი, მომავალ წელსაც ამ დღეს ბარსელონაში მიწევს ყოფნა. ამას ემატება ხშირი დისკომფორტი, რაც უცხო ქალაქსა და უცხო ხალხში მარტო ყოფნას უკავშირდება... მუდმივი სტრესი, ავადმყოფობის შიში, რადგან შემცვლელი არავინ გვყავს. მოკლე დროში უამრავი როლის დაზეპირება გვიწევს. სამუშაო ადგილზე ყოველდღიურ გამოცდას ვაბარებთ საკუთარი თავის, კოლეგების, დირექციის, იმპრესარიოს, კრიტიკოსებისა და რაც მთავარია, პუბლიკის წინაშე. ამ ყველაფერს თან მკაცრი ცხოვრების რეჟიმი ერთვის: დიეტა, ვოკალური "გიმნასტიკა", ზომიერი ლაპარაკი, ბევრი ძილი, ემოციების მოთოკვა და ენერგიის შენახვა. უდიდესი ენერგია და სპეციალური ტექნიკაა საჭირო, რომ 3000-კაციან დარბაზში მიკროფონის გარეშე ხმამ 3-4-საათიანი სპექტაკლის დროს გაიჟღეროს. ასევე ბევრ დროსა და ძალას მოითხოვს ხშირი მოგზაურობები და მათი ორგანიზება.

- უცხო ქვეყანაში თავის დამკვიდრება რთული არ იყო?

- უცხო ქვეყანაში საკუთარი შესაძლებლობების წარმოჩენა და სწორად მომართვა ძლიერ ხასიათს, დიდ შრომისუნარიანობას, კონცენტრაციას, დაკვირვებას, რისკსა და დიპლომატიის უნარს მოითხოვს. უცხო ქვეყნიდან ჩამოსული არტისტი კონკურენტია, სამუშაოს ართმევს აქაურ მომღერლებსა და იმპრესარიოებს. საფრანგეთში მხოლოდ დიდი თეატრებია (გერმანიისგან განსხვავებით, სადაც ნებისმიერ სოფელს აქვს თეატრი), სამუშაო ცოტაა და ინტეგრაციას მინიმუმ 2-3 წელი მაინც სჭირდება, რადგან ყველა სპექტაკლის შემადგენლობა უკვე რამდენიმე წლით ადრეა დამტკიცებული.

- ქართულ არიებს ასრულებთ ხოლმე?

- საკონცერტო პროგრამებში ხშირად ვრთავ ქართულ ხალხურ სიმღერებს. უცხო მსმენელს განსაკუთრებულად "სისატურა", "ჩონგური", სულიკო" და რუსუდან სებისკვერაძის "სიყვარულთან თამაში" მოსწონს.

- წასვლამდე საქართველოში დაიწყეთ საოპერო კარიერა?

- დიახ, 1995 წლიდან საოპერო თეატრებში სოლისტად ვმუშაობ. ბოლო 15 წელია, ჩემს მეუღლესა და 22 წლის შვილთან, გიორგისთან ერთად პარიზში ვცხოვრობ. არასოდეს მიფიქრია საქართველოს დატოვებაზე მანამ, სანამ ერთი გარდამტეხი მოვლენა არ მოხდა ჩემს ცხოვრებაში. 1996 წელს, ჩემი პედაგოგის, ივეტა გერსამიას მოწყობილ კონცერტზე საელჩოების წარმომადგენლები იყვნენ მოწვეულნი. კონცერტი დასრულდა და საფრანგეთის საელჩოში ნახევარსაათიანი სოლო კონცერტის მოწყობა შემომთავაზეს. ამ კონცერტის დასრულების შემდეგ კი მითხრეს, რომ საფრანგეთის მთავრობის სტიპენდია მენიშნებოდა და სტაჟირებისთვის პარიზში უნდა წავსულიყავი. იმ დროს ბათუმისა და თბილისის საოპერო თეატრებში უკვე სოლისტი გახლდით. ჩემი დებიუტი 1995 წელს შედგა, როცა ვერდის "აიდაში" მივიღე მონაწილეობა. ამჟამად ბევრი ქვეყნის სხვადასხვა თეატრში ვმღერი. 2008 წელს ოლიმპიური თამაშებისას ფრანგულ ოპერაში "Le Roi d'Ys" როგორც საფრანგეთის წარმომადგენელმა მარგარეტის ურთულესი როლი შევასრულე. ეს დიდი პატივი გახლდათ.

- არიებს კონკრეტულად რა ენებზე ასრულებთ?

- საოპერო პარტიებსა და საკონცერტო პროგრამებს 12 ენაზე ვასრულებ: ქართულ, რუსულ, უკრაინულ, ჩეხურ, პოლონურ, ლათინურ, იტალიურ, გერმანულ, ინგლისურ, ესპანურ, არაბულ და არამეულ ენებზე - ამ ენაზე იესო ქრისტე ლაპარაკობდა.

- ცხოვრებაში რაზე მოგიწიათ უარის თქმამ, რომ წარმატებული ყოფილიყავით?

- ჩემმა სპეციალობამ მეორე შვილის გაჩენაში შემიშალა ხელი.

- რამდენი წლის იყავით, როცა პირველი წარმატება მოვიდა და როგორ მოხდა ეს?

- მგონი, 14 წლის ვიყავი, როცა სკოლის კონცერტზე სიმღერა შევასრულე და პუბლიკა ოვაციით შემხვდა. როგორც მამა იგონებს, 4 წლის ვიყავი, როცა ავტობუსში ვიმღერე და ხალხი პატარა ბავშვის ხმითა და სმენით მოხიბლული დარჩა.

- როგორ ფიქრობთ, შესაძლებელია, იყო წარმატებული საოპერო მომღერალი და ცხოვრობდე საქართველოში?

- თანამედროვე მსოფლიოს გლობალიზაციის პირობებში შეუძლებელია ცნობილი და გამოჩენილი გახდე, თუ მხოლოდ საქართველოს ფარგლებში გიწევს გამოსვლა...

- როგორ ებრძვით მონატრებას?

- ერთი თვეა, რაც თბილისიდან დავბრუნდი, მაგრამ უკვე მენატრება. ყოველდღე ველაპარაკები ოჯახის წევრებსა და ახლობლებს. სიამოვნებას ვიღებ ქართული მუსიკით, წიგნებით, ფილმებით... საბოლოოდ დაბრუნებას ჯერ არ ვგეგმავთ, ჩემს შვილს, გიორგის, უნივერსიტეტი აქვს დასამთავრებელი. აქ ბინაც ვიყიდეთ. მე, ოპერის სოლისტობის გარდა, ფრედერიკ შოპენის კონსერვატორიაში პროფესორად ვმუშაობ, მაგრამ არ მავიწყდება, რომ თბილისში დაკეტილი ბინა გველოდება... რომ ბებოს საფლავი ბორჯომის რაიონშია... არ გამოვრიცხავ, ერთ მშვენიერ დღეს, "ფრანგი" პენსიონერი, ნონა ჯავახიძე საცხოვრებლად თბილისში დაბრუნდეს (იცინის).

- ქართველებისგან, ქართული პრესისგან თუ გრძნობთ ყურადღებას?

- რა თქმა უნდა. საქართველოს ტელესივრცესა და რადიოში რამდენიმე რეპორტაჟი გაკეთდა. რაც შეეხება საგაზეთო მასალას, რამდენიმე ინტერვიუც დაიბეჭდა. დიდ ყურადღებას ვგრძნობ საქართველოს საელჩოსგან საფრანგეთში. ჩვენი ელჩი, მამუკა კუდავა და მისი მოადგილეები - გოჩა ჯავახიშვილი და ეკა ენუქიძე ხშირად ესწრებიან ჩემს სპექტაკლებსა და კონცერტებს.

- უახლოეს სამომავლო გეგმებში რა შედის?

- მალე ბარსელონის საოპერო თეატრ Liceo-ში მივემგზავრები, სადაც დვორჟაკის "რუსალკას" შევასრულებ. მერე კი ლიანა დადივაძესთან დისკის ჩაწერას დავიწყებ. პროგრამაში XIX საუკუნის რუსული მუსიკაა.

თქვენი ჟურნალის საშუალებით, მინდა, ჩემს საყვარელ, მომთმენ და მამაც ქართველებს ჯანმრთელობა, ღირსეული ცხოვრება და საინტერესო მომავალი ვუსურვო.

შორენა ლაბაძე

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)