ქართული ენით არაერთი უცხოელი ინტერესდება. მათ შორის არიან იაპონელებიც, რომლებიც არათუ ზედაპირულად ეცნობიან ქართულ ენას, მას საფუძვლიანად სწავლობენ. ერთ-ერთი ასეთი იაპონელი ქართველოლოგი ჰაიატე სოტომე გახლავთ. მას იაპონურად ილია ჭავჭავაძეს და ვაჟა-ფშაველას ნაწარმოებები აქვს ნათარგმნი და სადოქტოროც ამ კუთხით დაიცვა.
გასულ კვირას საგურამოში, ილიას მუზეუმში წიგნიერების გავრცელების საქმეში შეტანილი წვლილისთვის "წიგნიერების გამავრცელებელი საზოგადოების ელჩის" წოდება გადაეცა. ეს ჯილდო მას მწერალმა გიორგი კეკელიძემ გადასცა.
ambebi.ge ჰაიატე სოტომეს ესაუბრა.
- ჰაიატე, დაუმსახურებლად ეს ჯილდო არავის გადაეცემა. გილოცავთ და რას ნიშნავს ეს ყველაფერი თქვენთვის?
- "ბიბლუსი" და გიორგი კეკელიძე კარგ საქმეს აკეთებენ არა მარტო საქართველოში, არამედ საზღვარგარეთაც - ქვეყნის გარეთაც იხსნება ქართული ბიბლიოთეკები თუ წიგნის კუთხეებს. რამდენიმე დღის წინ ვნახე პოსტი, რომ სამხრეთ კორეაში, ანუ აზიაში გაიხსნება პირველად წიგნის კუთხე. ასევე იაპონიაში, ჩვენს უნივერსიტეტშიც მოეწყობა ქართული წიგნის კუთხე. ძლიერია ჩვენი უნივერსიტეტი და მზად არის ამ საკითხის გადასაწყვეტად და ჩვენი მხრიდან ამისთვის სრული მზაობაა. შესაბამისი სივრცე და წიგნისთვის თაროებიც მზადაა. გახსნის დღეს საზეიმო ცერემონიალი მოეწყობა...
რაც შეეხება ჩემს ჯილდოს, - დიდი პატივია. ეს სახელწოდება ხომ ილია ჭავჭავაძიდან მოდის. მას ხომ ქართული წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება ჰქონდა. ვეცდები, იაპონიაში გავავრცელო ქართული ლიტერატურა, წიგნები და საერთოდ პოპულარიზაცია გავუწიო ზოგადად ქართული ჰუმანიტარული მეცნიერებათა საფუძვლებს.
- მოკლედ, საქართველოში წარმატებას მიაღწიეთ, ქართული ენა ისწავლეთ, ხალხი გაიცანით და ქვეყნის მიმართ გარკვეული სენტიმენტები გაქვთ... საერთოდ როდის დაინტერესდით ქართული ენით?
- ტოკიოში უნივერსიტეტში თავიდან რუსული ენის ფაკულტეტზე ჩავირიცხე. ერთ-ერთ ლექციაზე, პროფესორმა იაპონური სუბტიტრებით ქართული ფილმი გვიჩვენა - ეს იყო თენგიზ აბულაძის "მონანიება“. ფილმი ქართულ ენაზე იყო, ენის ჟღერადობამ ყურადღება მიიქცია და ძალიან დავინტერესდი... ზოგადად უფრო ლიტერატურა მაინტერესებდა და საბედნიეროდ, ჩვენს უნივერსიტეტში იყო ერთი ქართველოლოგი, ბატონი იასუჰირო კოჯიმა. იმ პერიოდში ტოკიოში ასწავლიდა და მასთან კვირაში ერთხელ დავიწყე სიარული... მესამე კურსზე რომ გადავედი, სასწავლებლად უკვე საქართველოში ჩამოვედი და სწავლა აქ დავიწყე. იქიდან მოყოლებული დღემდე ვსწავლობ ქართულ ენას.
- და რას იტყვით, როგორი ენაა ქართული?
- რთული... თავიდან ძალიან გამიჭირდა და მიუხედავად იმისა, რომ დავეუფლე, რაღაცები კიდევ მიჭირს... ახლა უნივერსიტეტში ლიტერატურის მიმართულებით ვმუშაობ. ენა რომ არ მესწავლა, ამას ვერ შეძლებდი. ჩემთვის ბგერების ჟღერადობა ძალიან საინტერესოა, გრამატიკაც, ოღონდ საკმაოდ რთულია, განსაკუთრებით - ზმნა. ამ ეტაპზე იაპონიაში ვმუშაობ. შარშან აპრილიდან იაპონიაში ქალაქ ცუკუბას სახელმწიფო უნივერსიტეტში დავიწყე ასისტენტ-პროფესორად საქმიანობა. ლიტერატურათმცოდნეობას ვასწავლი, რომლის ფარგლებში ქართული ელემენტებიც მაქვს პროგრამაში შეტანილი. ამას სულ ვცდილობ. ლექსებს იაპონურად ვკითხულობ.
- საქართველოში პირველად როდის ჩამოხვედით?
- აქ 2011-2012 წლებში ვცხოვრობდი. მერე 2016-2017 წლებში კიდევ 2 წელი ვიცხოვრე თბილისში, დანარჩენი პერიოდი - იაპონიაში ვიყავი. ახლა ხან აქეთ ვარ, ხან - იქით.
- ჩვენი მწერლებიდან ვისი შეყვარება მოასწარით?
- სადოქტორო დისერტაცია ილია ჭავჭავაძესა და ვაჟა- ფშაველაზე დავიცავი. ზოგადად XIX საუკუნის მეორე ნახევრის ლიტერატურა მაინტერესებს და ამ კუთხით ვმუშაობ. ვაჟას ნაწარმოებებში გამოხატულია ადამიანსა და ბუნებას შორის ურთიერთობა, ეს ახლოსაა არა მარტო ქართველებთან, იაპონელებთანაც. ვაჟა ყველა ადამიანამდე მიდის, უნივერსალური მწერალია... ილია ჭავჭავაძე - ეროვნულია.
- რას გვეტყვით თქვენს წიგნზე?
- ჩემი წიგნი "პოსტკოლონიალური ეკოკრიტიციზმი ქართულ ახალ ლიტერატურაში“ იაპონურ ენაზეა. ის ჩემი სადოქტორო დისერტაციის საფუძველზეა აგებული და იაპონიაში პირველი სამეცნიერო წიგნია ქართულ ლიტერატურაზე, და, დიდი ალბათობით, მარტო საქართველოს თემაზე ასე ვრცლად (336 გვ.) მსგავსი აქამდე, ვფიქრობ, არ არსებობდა. თუ ვცდები, ამისთვის ბოდიშს ვიხდი. წიგნში ძირითადი აქცენტი გაკეთებულია მე-19 საუკუნის ქართულ ლიტერატურაზე, კერძოდ, ილია ჭავჭავაძისა და ვაჟა-ფშაველას ნაწარმოებებზე ("მგზავრის წერილები,“ "კაცია-ადამიანი?!,“ "გველის მჭამელი“ და სხვა). განხილულია ის საკითხები, თუ როგორ წარმოადგენს ილია იმდროინდელ ქართულ რეალობას ამ ნაწარმოებებში, როგორ ასახავს ვაჟა "გველის მჭამელში“ ადამიანსა და ბუნებას შორის არსებულ თანაბარ ურთიერთობას, რომელსაც მომავლის სიყვარული ჰქვია. ეს ორი ხედვა ქართულ ლიტერატურის ჩარჩოს საუკეთესოდ შეერწყა. რაც შეეხება წიგნის გარეკანს, მის ილუსტრაციაზე დეა სოსელიამ იმუშავა. ეს ამ წიგნის შესანიშნავი ნაწილია.
- საქართველოში გარდა ენისა, რა იყო თქვენთვის მნიშვნელოვანი აღმოჩენა?
- რადგან ქართული ენა ვიცი და კარგად მესმის, ამიტომ ქვეყნის კარგი ამბებიც ვიცი და მესმის და არც ისე სასიამოვნოსაც ვიგებ. მე ხომ ტურისტი არ ვარ, რომ მხოლოდ ის ვთქვა, - ლამაზი ბუნებაა, საინტერესო ადგილებია და გემრიელი კერძები?! მე ამ ქვეყნის გულშემატკივარი ვარ. საქართველო ჩემთან საკმაოდ ახლოს მოვიდა... ქვეყანაში ზოგადად ძალიან მეგობრული ხალხი ცხოვრობს, ღია და მათი ეს მხარე მომწონს და მიყვარს.
- ბოლო რამდენიმე თვეა, ჩვენს ქვეყანაში პოლიტიკურად რთული სიტუაციაა. აქ მიმდინარე პროცესებს როგორ აღიქვამთ?
- არა მარტო საქართველოში, პოლიტიკური კრიზისები ყველგან ხდება და პოლიტიკური ვითარება იძაბება. ასეთი "ნაც-ქოცური“ ამბები სხვაგანაც არსებობს. მსგავსი საკითხების მიმართ კატეგორიული არასდროს ვარ, მაგრამ რაც ახლა ხდება და მოხდა თუნდაც არჩევნების შემდეგ, ძალიან სამწუხაროა... ამდენი ხალხი დააშავეს, გასულ კვირას თეატრალურ უნივერსიტეტთან დაკავშირებით მომხდარიც ჩემთვის მიუღებელია.
2011 წელს აქ რომ ჩამოვედი, ჯერ "ნაცების“ დრო იყო, იქიდან მოყოლებული, მგონია, რომ ქართული საზოგადოება არის დემოკრატიული, თავისუფალი. მაგრამ, როდესაც ასეთი სახიფათო ამბებისკენ მიდის ხოლმე საქმე, ეს ჩემთვის სამწუხაროა. ამიტომ ბოლო თვეების მდგომარეობამ ჩემზე იმოქმედა. მინდა, რომ მსგავსი რამ არც საქართველოში და არც არსად ხდებოდეს.