"რატომღაც მეგონა, 17 წლის ასაკში ვიქნებოდი ბედნიერი… შემდეგ - 19 წლის ასაკში… ოცნების ჩიტი ირეალობაში იკეთებდა ბუდეს… 27 წელი… ამის მერე ყველაფერი ერთფეროვანი გახდა. აი, დღეს 27 დეკემბერია… ახალს არაფერს ველი… სიცოცხლე ბროლის ჭიქასავით სულ ნაკუწ-ნაკუწ დამიმსხვრიეს და ფეხქვეშ დამიყარეს… და თუ დღეს სიკვდილზე ვფიქრობ, არა იმიტომ, რომ დავიღალე ბრძოლით, რომ საცაა თითოეული ძარღვიც კი დასკდება, არამედ იმიტომ, რომ აღარავისი მჯერა ამ ქვეყანაზე… ზეინაბ! ნუ აუკრძალავ დეიდას, მომიტანოს ქაღალდი, საწერ-კალამი… იქნებ ეს ჩემი უკანასკნელი ბარათებია… უნივერსიტეტის თეთრი ტაძრიდან პირდაპირ ტალახში მისროლეს…“ - ნაზი შამანაურის დღიურიდან
საბჭოთა სკოლის მოსწავლე ვიყავი, ნაზი შამანაურის სახელი და გვარი პირველად რომ გავიგე - მასზე ტელევიზიით გადმოსცეს. მახსოვს, ოჯახში როგორ განიხილავდნენ მის ამბავს ჩემი ექიმი დედა და ჟურნალისტი დეიდა. შეგრძნებაც მახსოვს, როგორ მეშინოდა ფსიქიატრიულ კლინიკასთან ჩავლის, რადგან დეიდა-ბიძისგან ვიცოდი, რომ სახელმწიფოსთვის არასასურველ პირებს სწორედ იქ უკრავდნენ ხოლმე თავს და აწამებდნენ.
სამწუხაროდ, წლებია, დღემდე, ჩვენს ქვეყანაში აღარც ადამიანების წამება გვიკვირს და, საუბედუროდ, წამებას არც ახლა ვთაკილობთ. თანაც ამისთვის კარგა ხანია, აღარც ფსიქიატრიული კლინიკაა აუცილებელი, ალბათ, რამდენიმე წლის წინ ამიტომაც დაანგრიეს, კლინიკის გარეშეც შეძლებულა ხალხის წამება!
ახალგაზრდა, კაფანდარა ქალი ნაზი შამანაური - საბჭოთა ჟურნალისტი დუშეთიდან, რომელსაც ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში სული წამებით ამოხადეს, ჩემთვის მაინც ჩვენი დროის პირველ მოწამედ რჩება - საკუთარ დედასთან ერთად მან 5 გაუსაძლისი თვე გაატარა ფსიქიატრიულ კლინიკაში, 70 დღის განმავლობაში იშიმშილა და იმ დროისთვის "ბუნდოვან ვითარებაში“ დაიღუპა.
როგორ შეიძლებოდა, პაციენტის მკურნალობა წამებად ექციათ ექიმებს? არადა, ფაქტია, რომ ნაზი შამანაურის ცხოვრება საბჭოთა პერიოდის ფსიქიატრიამ მართლაც წამებად აქცია. ნაზის თავს გადახდენილ ამბებს დღეს ექიმებიც კი ქართული ფსიქიატრიის ისტორიის შავ ლაქად მიიჩნევენ. როგორც ამბობენ, იმხანად ფსიქიატრიას ხშირად იყენებდნენ პოლიტიკური ტერორის იარაღად.
ნაზი შამანაური დაიბადა 1940 წლის 5 ივლისს დუშეთში. ბავშვობის პირველი წლები მამის მშობლიურ სოფელ ოძისში გაატარა, 1944 წელს კი დედა - სარა ინაშვილი და ნაზი საცხოვრებლად დუშეთში გადავიდნენ. 1958 წელს ნაზიმ დაამთავრა დუშეთის პირველი საშუალო სკოლა და სწორედ მაშინ უყიდა დედამ პიანინო, რამაც უზომოდ გაახარა. გოგონა დღედაღამ წიგნებში იყო ჩაფლული, ფრანგულიც თავისით ისწავლა და იმავე წელს ჩაირიცხა თბილისის უცხო ენათა პედაგოგიურ ინსტიტუტში, ფრანგული ენის ფაკულტეტზე, რომლის დამთავრების შემდეგ, 1965 წელს, ისევ დუშეთს დაუბრუნდა და პირმისაანთკარის სკოლა-ინტერნატში დაიწყო აღმზრდელად მუშაობა. იქ ბევრი უსამართლობა დაინახა და მიხვდა, - ამას ვეღარ მოვითმენ, ჟურნალისტიკაზე ჩავაბარებ და სიმართლის თქმას მაშინ ხომ ვეღარ დამიშლიანო... 1966 წელს კვლავ სტუდენტურ ცხოვრებას დაუბრუნდა, ამჯერად თსუ-ის ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ისწავლა და წარჩინებითაც დაამთავრა. იმავე წელს მუშაობა დაიწყო იმხანად თბილისის ორჯონიკიძის სახელობის სამკერვალო ფაბრიკის რადიოგადაცემათა რედაქციაში, საიდანაც ერთი წლის შემდეგ შტატების შემცირების საბაბით გაათავისუფლეს.
მისი ბავშვობის მეგობრების აღწერით, ნაზი ძალიან ლამაზი გოგონა ყოფილა, კარგი აღნაგობის, ულამაზესი თვალებითა და ღიმილით, მასთან ურთიერთობა ყველას სიამოვნებდა. ვერასდროს ეგუებოდა უსამართლობას და პროტესტსაც ყოველთვის გამოხატავდა. სკოლაში, თურმე, ყველას დამცველი ნაზი იყო, ბიჭებიც რომ ჩხუბობდნენ, ხელით გაწევ-გამოწევდა და ასე აშველებდა. გულისხმიერი ადამიანიც ყოფილა, სკოლა-ინტერნატში მასწავლებლად რომ მუშაობდა, კლასის ობოლი მოსწავლეებისთვის რვეულებსა და საწერ კალმებსაც თავისი მწირი ხელფასით ყიდულობდა...
ამბობენ, ნაზი ბავშვობიდან გამორჩეულად წერდა და საქართველოს იმჟამინდელ პატრიარქთან - უწმინდეს და უნეტარეს ეფრემ II-სთან პირველი ინტერვიუც სწორედ მას ჩაუწერია, სტატია კი საბჭოთა გაზეთში დაუბეჭდავთ. იმასაც ამბობენ, რომ არასტანდარტულად წერდა ანუ არა ისე, როგორც კომუნისტური პარტია და საბჭოთა ჟურნალისტიკა მოითხოვდა, არამედ - საკუთარი შეხედულებებითა და შეფასებებით. გააგრძელეთ კითხვა