"ადამიანები, რომლებიც შინ ჯდომისთვის იყვნენ განწირულები, ამ სივრცეში წარმატებული გოგო-ბიჭები არიან" - "აზდაკის ბაღი" - დასი, რომლის ყველა სპექტაკლი დიდი სასწაულია
"ეს ჩვენი ოჯახია, აქ ერთად გავიზარდეთ. თეატრის შენება რომ დავიწყე, მეც პატარა ვიყავი. მას მერე 9 წელი გავიდა... ჩემი ცხოვრება ეს თეატრია, ის სიამოვნება, რაც მსახიობობით დიდ სცენაზე უნდა მიმეღო, აქ ერთ წამი არ დამკლებია... როცა მინდა, ვთამაშობ კიდეც და ამ პროფესიულ მოთხოვნილებას ვიკმაყოფილებ", - გვეუბნება ინტეგრირებული თეატრის "აზდაკის ბაღის“ სამხატვრო ხელმძღვანელი, რეჟისორი ბაჩო გაბრუაშვილი.
მან შეძლო ის, რაც დიდ პატივისცემას და მხარდაჭერას იმსახურებს, ბაჩომ დიდი შრომით, წვალებით საოცარი თეატრი შექმნა. ამისთვის რა გზა გაიარა, როგორი შედეგები აქვს და ვინ არიან მისი მსახიობები? - ამაზე ambebi.ge-ს თავად ესაუბრება.
- პროფესიით მსახიობი ვარ. მერე რაღაც-რაღაცების მოსინჯვა დავიწყე - თეატრალური სტუდია ჩამოვაყალიბე, რათა იმ დროისთვის თავი მერჩინა. 24 წლის ვიყავი, ცოლიც ახალი მოყვანილი მყავდა, მსახიობის ჰონორარი კი მოგეხსენებათ, რა იყო... სკოლებიდან მოსწავლეები ავიყვანე, ბავშვთა ფედერაციაში გვქონდა დარბაზი. იმავე შენობაში იყო დღის ცენტრი, სადაც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ახალგაზრდები მიდიოდნენ, სხვადასხვა თერაპიას გადიოდნენ, საღამოს კი შინ ბრუნდებოდნენ. მათ ვხედავდი, მაგრამ იმ ადამიანებთან მუშაობაზე მაშინ არ მიფიქრია.
მერე ერთმა ქალბატონმა დამირეკა, რეკლამა წავიკითხე და თქვენთან შვილის მოყვანა მინდაო. მობრძანდით-მეთქი. მომიყვანა ძალიან ლამაზი, დაუნის სინდრომის მქონე, ხუჭუა ბიჭი, დღეს უკვე ყველასთვის კარგად ცნობილი გიგო შიუკაშვილი. ვუთხარი, - კი ბატონო, მაგრამ ცხოვრებაში ასეთ ბავშვებთან მუშაობის გამოცდილება არ მქონია, არ ვიცი, როგორ შევძლებ, თუმცა უარს არ გეუბნებით-მეთქი. - ვცადოთო და ასე დავიწყეთ.
ისე მოხდა, რომ გიგოსთან რამდენიმე წელი ვიმუშავე. ჩვენს სხვადასხვა სპექტაკლში მონაწილეობდა. ყველაფერს ალღო აუღო, ყველასთან კარგი ურთიერთობა ჰქონდა, მოსწონდა ჩვენთან ერთად მუშაობა და კარგად წამოგვყვა. გიგოს დღის ცენტრის ხელმძღვანელი რომ ხედავდა, მითხრა, - იქნებ რამე საახალწლო ზეიმი ჩვენც დაგვიდგაო. ვცადოთ-მეთქი. არც იმ ადამიანებთან ურთიერთობის არანაირი გამოცდილება არ მქონდა, ამიტომ ჯგუფთან რომ შევედი, თავი მარტოდ ვიგრძენი, მაგრამ საკუთარ თავს შემოვუძახე, რაღაც უნდა გავაკეთო-მეთქი.
- თავიდან ალბათ მათი გაცნობა დაიწყეთ...
- კი, თითოეულს ნელ-ნელა ვიცნობდი და თითქოს ასე პერსონალურად ინდივიდებს ვსწავლობდი. საინტერესო აღმოჩნდა თითოეული. ვხვდებოდი, რომ მათთან ურთიერთობა ძალიან მხიბლავდა და იმ ყველაფერმა ფსიქოლოგიურად რაღაცები დამაძლევინა. პირველ ჯერზე საახალწლო სპექტაკლი ვითამაშეთ, რომელიც ჩემი დაწერილი იუმორისტული ზღაპარი იყო. ამას სხვა სპექტაკლები მოჰყვა... მერე მახსოვს, არჩევანის წინაშე დავდექი - ერთგვარი გზაგასაყარი იყო. ვფიქრობდი, მგონი, თეატრიდან ამ თემში ვბარგდები-მეთქი. თეატრისთვის თავის დანებება არ მინდოდა.
- საბოლოოდ ეს რამ გადაგაწყვეტინათ?
- ერთხელ დღის ცენტრში, რეპეტიციაზე ერთმა აუტისტმა ბიჭმა საოცრად ითამაშა და დავფიქრდი, პროფესიულად ამას შევძლებდი თუ არა. უცებ წარმოვიდგინე, ამის გვერდზე პროფესიონალი მსახიობი და მათი სცენაზე პარტნიორობა... ვიფიქრე, თუ საჭირო გახდა, მეგობარ მსახიობებს დავიხმარ-მეთქი...
მიცკევიჩზე, ავტოფარეხში თეატრი 40 კვადრატულ მეტრში გავხსენით. ძალიან პატარა იყო, მაგრამ არაფერი აკლდა, არც ფარდა და არც კულისები. ვხუმრობდი, ისეთი პატარა სივრცეა, თითოს თითო კვადრატი გვაქვს-თქო... ჩემი ძველი წრიდან ბავშვები გაიზარდნენ, ზოგმა "თეატრალურშიც“ ჩააბარა და ვინც ჯერ კიდევ პატარა იყო, ახალ თეატრს შემოუერთდა. ასე მოხდა ინტეგრაცია.
სამი სპექტაკლი დავდგით. ერთ-ერთ სპექტაკლზე, იმხანად პირველი ლედი მაკა ჩიჩუა გვესტუმრა. ქალბატონმა მაკამ რომ გვნახა, გადაირია და პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდიდან ერთი წლით უზნაძეზე 250 მეტრი ფართი გვიქირავეს.
სცენა მოვაწყვეთ, 80 სკამი შევიძინეთ, ფარდები გამოვჭერით, განათება გავმართეთ. გადასარევი თეატრი გამოვიდა... კარგად ვიყავით, სარეპეტიციოც გვქონდა, დარბაზიც და რაღაც ეტაპზე იმ ფართის ქირას ჩვენც ვიხდიდით. აქტიურად ვმუშაობდით, გვყავდა მაყურებლები. მერე პარლამენტში დამიბარეს, რამდენიმე დეპუტატი შემხვდა, მითხრეს, ოღონდ, მოგეწონოს, დაგვთანხმდე და ახმეტელის თეატრის ერთ ფლიგელს გამოგიყოფთ, შეზღუდული შესაძლებლობის ადამიანებზე მორგებულ სივრცედ აქციე, თეატრი ამუშავდება, ხელფასიც გექნებათ და ბიუჯეტიცო. დავთანხმდი. შემდეგ სამჯერ დაურეკე, - ჩემი ხელით აშენებულ-მოწყობილი სივრცე, სადაც ახლა ვართ, დავანგრიო, მართლა გადავდივართ იქიდან-მეთქი? კიო, - მითხრეს. 27 მარტს უნდა მივსულიყავით, ახალი ადგილი რომ მენახა და მანამდე ჩემი ხელით აშენებული თეატრის სივრცე დამანგრევინეს. ბოლოს მითხრეს, - ეგ საქმე არ გამოვიდაო. ამასობაში ის შენობა, სადაც ვიყავით, გაქირავდა. მერე მის გვერდით რაღაც ფართი გამოიძებნა, ახლა ის გავასუფთავე, იქიდან რამდენიმე მანქანა ნაგავი გავიტანე და სამუშაოდ ისევ მოვაწყვე, სადაც ერთი წელი ვიყავით. პარალელურად შესაფერის ადგილს მაინც ვეძებდით, საბოლოოდ 4 წლის წინ ხორავას სახლში გოგი გეგეჭკორთან მივედი, კვრაში 3 დღე სარეპეტიციო დაგვითმო, მერე დარბაზიც...
- დღეს თქვენი თეატრი "აზდაკის ბაღი“ შშმ პირებით არის დაკომპლექტებული?
- ჩვენი თეატრი დაკომპლექტებულია მენტალური შეზღუდვით ადამიანებით, - ჩვენთან არიან დაუნის სინდრომი მქონე, აუტისტური სპექტრის, გონებრივი ჩამორჩენის მქონე ახალგაზრდები. ფიზიკური შეზღუდვის მქონე არ გვყავს, თუმცა არ ვამბობ, რომ მათ არ ავიყვან... უბრალოდ თავიდან რადგან მენტალური შეზღუდვების მქონე ადამიანებთან მომიწია ურთიერთობამ, მაგ კუთხით უფრო მივდივართ. ჩვენთან ასაკობრივი ზღვარიც არ არის. არიან 18-დან, არის 38 წლისაც და მეტიც. ტიპური განვითარების მქონე მსახიობები მოწვევით გვყავს ხოლმე. გააჩნია სპექტაკლს და მასშტაბს.
- დაფინანსება გაქვთ?
- გრანტიდან გრანტამდე ვართ, წელიწადში ერთხელ კულტურის სამინისტრო გვწყალობდა ხოლმე, ბოლო 1-2 წელია, ესეც მოიკოჭლებს. სამინისტროს აქვს გრანტი, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების კულტურულ ღონისძიებას აფინანსებს. ეს ერთ სპექტაკლზე ან გვყოფნის, ან - არა. არადა, ეს ადამიანები არავისზე ნაკლებს არ შრომობენ და შესაბამისად, ღირსეული შემოსავალი უნდა ჰქონდეთ.
- როგორც ვხდები, თეატრის რეკვიზიტორი, კოსტიუმების მხატვარი, რეჟისორი, საჭიროების შემთხვევაში, მსახიობიც თქვენ ხართ...
- აი, ჯადოქარი ხარ, აგაყვავებთო - ასეთი ფრაზებით მოდიოდნენ ადამიანები და მალევე ქრებოდნენ... ბოლო წელია, მერია გააქტიურდა, სამარშრუტო ტაქსი შეგვიძინეს, რითაც გასტროლზე დავდივართ სკოლებში, როცა პატარ-პატარა პროექტებს ვაკეთებთ. ბაღებისთვისაც 3-4-კაციანი სპექტაკლებს შევქმნით, გვინდა, რომ ასე რაღაცნაირად თავიც ვარჩინოთ და ცნობიერებაც გავზარდოთ.
- დღეს უკვე ამ ადამიანების განვითარებაზე აქტიურად ზრუნავთ. როგორ გამოგდით მათთან ურთიერთობა - მათი სცენისთვის გახსნა როგორ ხდება?
- ბანალური ვიქნები და ვიტყვი, მთავარი სიყვარულია - სიყვარული საქმისა და ამ ადამიანების მიმართ. მეტწილად კი მათმა ინდივიდუალურობამ გამზარდა და მათთანვე მუშაობა მასწავლა. მივხდი, რომ თითოეულს ინდივიდუალურად უნდა მივდგომოდი და ესა თუ ის საქმე თითოეულის შესაძლებლობებიდან გამომდინარე გაეკეთებინა ისე, რომ მაყურებლისთვის მისი პერსონაჟის მოქმედება აღქმადი ყოფილიყო.
- თქვენი მორიგი სპექტაკლით (ნოდარ დუმბაძის "ჰელადოს“) საოცარ სამყაროში შემახედეთ... თეატრი ხომ თავისთავად ჯადოსნური სამყაროა, მაგრამ რასაც თქვენ ამ ადამიანებთან აკეთებთ, ეს კიდევ სხვა სამყაროა... ტექსტის სწავლა, როლის ათვისება მათთვის დიდ ძალისხმევას მოითხოვს?
- არ არის ადვილი, მაგრამ გავიმეორებ, მთავარია სიყვარული და კიდევ შედეგიდან მიღებული სიამოვნება. როცა რთული ამბიდან იღებ შედეგს, უფრო ამაყად ხარ. არ ვიცი, ეს როგორ ხდება, მაგრამ ასეა.
მენტალურ შეზღუდვას ძირითადად ის აქვს, რომ ადამიანებს აღქმა უჭირთ. მნიშვნელოვანია მატერიის აღქმისა და გაგების უნარი. ესა თუ ის მატერია იმად რომ მივიღოთ, რაც სინამდვილეშია, ესა თუ ის გარემოება უნდა აღვიქვათ... თავიდან უჭირთ, მაგრამ როცა მას მიიღებენ, ხვდებიან, რას აკეთებენ და ის აღარასოდეს ავიწყდებათ.
პირველი სპექტაკლი ნოდარ დუმბაძის "ბოშები“ იყო. 9 წლის მერე, დღეს რომ ვუთხრა, მოდი, "ბოშები“ ვითამაშოთ-თქო, ზუსტად იმ ტემპში, იმ ხაზით ითამაშებენ - ყველაფერი ახსოვთ. ეს ემოციური მახსოვრობაა.
- ე.ი. ბევრი ახსნით იმდენად კარგად იგებენ, რომ ის აღარ ავიწყდებათ...
- კი... პირადად მე იმ წუთას შეიძლება გავიგე, აღქმულიც მქონდა, მაგრამ დროთა განმავლობაში გონებიდან მეფანტება, მათ - არა. სასწაულივითაა...
მერე მათთვის თერაპია მნიშვნელოვანია. დრამ-თერაპია სასიამოვნოდ და დადებითად მუშაობს, ასევე როლური თამაშები, გამოცნობანა თუ შეჯიბრი - თეატრალური თამაშები... ამ კუთხით ეტაპობრივად ტრენინგებითაც დავინტერესდი და სწავლა დავიწყე. ასე რომ, დრამ-თერაპია თეატრალური სავარჯიშოების ფსიქოლოგიური ანალიზია. ასე რომ, მათთვის ეს ყველაფერი მრავალმხრივ სასარგებლოა: არის თერაპია, ადგილი ცხოვრებაში და სამსახურია. მოტივაციისთვისაც აუცილებელია, რომ არ უნდა დანებდნენ, რომ ეს ყველაფერი აცხოვრებთ ამ ადამიანებს, რომლებიც შეიძლება შინ ჯდომისთვის ყოფილიყვნენ განწირულები. ამ სივრცეში კი არიან წარმატებული და ყოჩაღი გოგო-ბიჭები.
- როგორც ვიცი, შვედეთში იქაური მოდელის გასაზიარებლად იყავით...
- შვედეთში იმისთვის წავედით, რომ იქაური მოდელი შეგვესწავლა. მე ძირითადად ხელოვნების კუთხით გახლდით და დანარჩენები - უფრო ფსიქოლოგები იყვნენ. ბევრი შეხვედრა გვქონდა. სტოკჰოლმთან ახლოს ერთი ჩვენნაირი ძალიან ცნობილი, წარმატებული თეატრია. მსახიობები ნიუ-იორკის ფეშენ ვიკზე გაჰყავთ, ყველა იმ თეატრს აფინანსებს, რეჟისორმა სცენაზე ნამდვილი ბოინგი რომ მოითხოვოს, ბოინგი გაჩნდება. მათთან უამრავი ასისტენტია დაკავებული, მოკლედ, შესანიშნავი სამუშაო გარემო აქვთ. მათი სპექტაკლი რომ ვნახეთ, ვისაც უნდა ამპარტავნებაში ჩამითვალოს, სად ჩავმძვრალიყავი, მართლა არ ვიცოდი. ვფიქრობდი, ჩემი სპექტაკლი და ჩემი ბავშვები ამ ხალხმა რომ ნახოს, გადაირევიან-მეთქი. მჯერა, ეს დღეც დადგება, გავალთ უცხოეთშიც, ამას ოდესღაც მოვახერხებთ, რადგან ჩვენი დასი განსაკუთრებულია.