მისტიკური ჰომეროსი - ვინ იყო ბერძენი პოეტი, რომლის სახელსაც "ილიადასა" და "ოდისეას" შექმნა უკავშირდება

ჩრდილოვანი ისტორიული ფიგურა, რომელსაც ძველი ბერძნული ლიტერატურის ორი ფუნდამენტური ნაწარმოების შექმნა უკავშირდება - ეს ჰომეროსია, პოეტი, რომელიც სავარაუდოდ ძვ.წ. მე-12-დან მე-8 საუკუნეების პერიოდში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა.

ჰომეროსი „ილიადასა“ და „ოდისეას“ შემქმნელად მოიაზრება, თუმცა რამდენადაც დიდია ამ ორი ნაწარმოების გავლენა დასავლურ კულტურაზე, იმდენად ცოტა რამ ვიცით მათი სავარაუდო ავტორის შესახებ.

მისტიკური ბერძენი პოეტი

ჰომეროსის ცხოვრება ბუნდოვანებით არის მოცული. მკვლევართა ნაწილი მიჩნევს, რომ „ილიადა“ და „ოდისეა“ რამდენიმე ავტორმა შექმნა, ზოგის მოსაზრებით კი ის ერთი ადამიანის ნამუშევარია. ავტორთა ჯგუფთან დაკავშირებულ იდეას ამყარებს ის ფაქტი, რომ ძველად თაობებს ისტორიები ზეპირსიტყვიერებით გადაეცემოდა. მკვლევრების აზრით, სწორედ ჰომეროსმა შეაგროვა ეს ისტორიები „ილიადასა“ და „ოდისეას“ სახით.

საინტერესოა ჰომეროსის წერის სტილი: პოემებში გარკვეული მონაკვეთები მისამღერივით ან რეფრენივით მეორდება და ნაწარმოებებს მუსიკალურ ხასიათს სძენს. მიუხედავად ამისა, პოეტის სტილი უფრო ეპიკურია, ვიდრე ლირიკული.

სხვადასხვა მოსაზრება არსებობს ჰომეროსის დაბადებისა და გარდაცვალების პერიოდებთან დაკავშირებით. იქიდან გამომდინარე, რომ „ილიადაში“ ტროას ომის შესახებ არის მოთხრობილი, მკვლევრები მიიჩნევენ, რომ პოეტს სწორედ ამ პერიოდში ძვ.წ 12-დან მე-13 საუკუნეებში უნდა ეცხოვრა. ბერძენი ისტორიკოსი, ხშირად ისტორიის მამად წოდებული ჰეროდოტე კი ჰომეროსის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ხანად დაახლოებით ძვ.წ 850 წელს მოიხსენიებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ჰომეროსი, ჰეროდოტემდე რამდენიმე საუკუნით ადრე ცხოვრობდა.

სად დაიბადა ჰომეროსი? - კითხვაზე ცალსახა პასუხი არ არსებობს, თუმცა იმის გათვალისწინებით, რომ პოემები აზიურ-ბერძნულ დიალექტზეა დაწერილი, მკვლევრების აზრით, პოეტი თრაკეადან უნდა ყოფილიყო. თრაკეა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში მდებარეობდა. ამჟამად ისტორიული თრაკეის რეგიონი მოიცავს სამხრეთ ბულგარეთს, ჩრდილო-აღმოსავლეთ საბერძნეთსა და თურქეთის ევროპულ ნაწილს. დიალექტი, რომელზეც პოემები შეიქმნა, ავიწროებს გეოგრაფიულ არეალს და მკვლევრებს საშუალებას აძლევს, მეტი შეიტყონ ავტორის შესახებ. ამასთან, რადგანაც „ილიადა“ და „ოდისეა“ ძალიან პოპულარული იყო, ეს იმას ნიშნავს, რომ აზიურ-ბერძნული დიალექტი იმ დროის ბერძნული ლიტერატურისთვის ნორმა უნდა ყოფილიყო.

საინტერესოა, რომ „ოდისეას“ პერსონაჟზე პოეტ დემოდოკოსზე დაყრდნობით მეცნიერები ჰომეროსს უსინათლოდ მიიჩნევენ. ამასთან, არსებობს ბიუსტები, რომელზე დაკვირვებითაც შეიძლება დავასკვნათ, რომ ის უსინათლო იყო.

ჰომეროსის ბიუსტი

„ილიადა“ და „ოდისეა“

პოემები მსოფლიო მითოლოგიის არქეტიპული რუკაა, რომლითაც მკვლევრები გზის გაკვლევას ახერხებენ.

საბერძნეთი „ილიადას“ მიხედვით

მასში მოთხრობილი ისტორიები ასახავს ძველი საზოგადოებების ცხოვრების სხვადასხვა ასპექტს, მოგვითხრობს ტროას ომის შესახებ. ტროას ომი და ჰელენის გატაცება (მსოფლიოში ყველაზე ლამაზი ქალის, რომელიც თავს ზევსის ქალიშვილად მიიჩნევდა) ისეთი გეოგრაფიული სიზუსტით არის აღწერილი, რომ მკვლევართა აზრით, ჰომეროსისთვის ეს ტერიტორია კარგად უნდა ყოფილიყო ცნობილი.

„ოდისეა“ უკვე ტროას დაცემის შემდგომ ამბავზეა აგებული. მეცნიერთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ პოემები სტილით ერთმანეთისგან განსხვავდება, ამიტომ „ოდისეა“ ერთი საუკუნის შემდეგ უნდა იყოს შექმნილი. ნაწილის აზრით კი, მათ შორის განსხვავება მხოლოდ რამდენიმე ათწლეულია.

საინტერესოა ნაწარმოებების გავლენა თანამედროვე ლიტერატურაზე, მათ შორის მე-20 საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ირლანდიელი მწერლისა და პოეტის ჯეიმზ ჯოისის ნაწარმოებ „ულისეზე“. ასევე „ილიადას“ გამოძახილია თანამედროვე მწერლის, ჯ.რ.რ ტოლკინის „გონდოლინის დაცემაც“.

წყარო: Biography.com