"პროცესი" როგორც კაფკას ცხოვრების ნაწილი - რა აკავშირებს იდუმალ მწერალს საკუთარ წიგნთან

კაფკა მე-20 საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი და გავლენიანი მწერალია, ხოლო მისი რომანი "პროცესი" მსოფლიო ლიტერატურის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწარმოებია. ეს რომანი არ არის მხოლოდ აბსურდული ისტორია ადამიანზე, რომელიც ბრალდებულია დანაშაულში, რომელიც არ ჩაუდენია, არამედ ღრმად პირადი ნაწარმოებიც, რომელიც მჭიდროდ არის დაკავშირებული თავად კაფკას ცხოვრებასთან. ბევრი ლიტერატურათმცოდნე და ბიოგრაფი „პროცესში“ ხედავს მწერლის შინაგანი ბრძოლის ასახვას, მის შიშებსა და ავადმყოფობებს, რაც რომანს ერთგვარ მეტაფორად აქცევს მისი არსებობის შესახებ.

„პროცესი“ დაიწერა 1914-1915 წლებში, მაგრამ 1925 წლამდე არ გამოქვეყნებულა. ფრანც კაფკას ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი რომანი მოგვითხრობს კაცზე, რომელიც დააკავა და დასაჯა დაუდგენელმა ორგანომ. კაფკას გარდაცვალების შემდეგ, მისმა მეგობარმა, ლიტერატორმა მაქს ბორდმა რომანის ტექსტი დაარედაქტირა და გამოსცა. ორიგინალი ტექსტი ინახება თანამედროვე ლიტერატურის მუზეუმში, გერმანიაში. 1999 წელს წიგნი შეიყვანეს „Le Monde-ს“ საუკუნის 100 წიგნში, მეორე ნომრად, როგორც მე-20 საუკუნის საუკეთესო გერმანული რომანი.

1. გაუცხოება და ავადმყოფობა

1917 წელს, როდესაც კაფკამ დაიწყო მუშაობა "პროცესზე," მას ტუბერკულოზის დიაგნოზი დაუსვეს. ამ ავადმყოფობამ ღრმად იმოქმედა მის აღქმაზე ცხოვრების შესახებ და გააძლიერა გაუცხოების გრძნობა, რომელიც უკვე არსებობდა მის შემოქმედებაში. რომანის გმირი, იოზეფ კ. ეჯახება სახედაკარგულ და არაადამიანურ სასამართლო სისტემას, რომელიც აკონტროლებს მის ცხოვრებას. სასამართლო პროცესის ეს სურათი შეიძლება ჩაითვალოს იმ ავადმყოფობის მეტაფორად, რომელიც თანდათან ანადგურებდა კაფკას შიგნიდან, აგრძნობინებდა მას თავს უმწეოდ და გაუცხოებულად ნორმალური ცხოვრებისგან.

2. დანაშაულის გრძნობა და შფოთვა

კაფკა მთელი ცხოვრების მანძილზე იტანჯებოდა დანაშაულისა და შფოთვის ღრმა გრძნობებით, რაც ასახულია ამ რომანში. იოზეფ კ. ნასამართლევია დანაშაულისთვის, რომლის შესახებაც არაფერი იცის, მაგრამ გრძნობს სასჯელის გარდაუვალობას. ეს გრძნობა შეიძლება დაკავშირებული იყოს თავად კაფკას გამოცდილებასთან, რომელიც განიცდიდა შინაგან კონფლიქტს საკუთარ სურვილებს, საზოგადოებისა და ოჯახის მოლოდინებს შორის, განსაკუთრებით მამასთან ურთიერთობაში. ავადმყოფობამ გაზარდა მისი შფოთვა და კიდევ უფრო დაუცველი გახადა ბედის გარდაუვალობის წინაშე.

3. აუხდენელი ოცნებები და უკმაყოფილება

კაფკა არა მხოლოდ ფიზიკურ ავადმყოფობას ებრძოდა, არამედ პირად ცხოვრებაში ღრმა იმედგაცრუებასაც. ქალებთან მისი ურთიერთობა რთული იყო და ის ხშირად გრძნობდა იმედგაცრუებას სიყვარულზე და ოჯახზე ოცნებებში. იოზეფ კ.-ს ბრძოლა სისტემასთან არის გამოძახილი კაფკას საკუთარი ბრძოლის აღიარებისა და ბედნიერებისთვის, რაც მისთვის მიუწვდომელი ჩანდა.

4. მუშაობა, როგორც ტანჯვის წყარო

კაფკა ყოველთვის ღრმა ზიზღს გრძნობდა სადაზღვევო კომპანიაში მუშაობის მიმართ, რაც მას ართმევდა დროსა და ენერგიას. სასამართლოში მუშაობის თემა, ბიუროკრატია და ცხოვრების აბსურდულობა ვლინდება იურიდიული სისტემის მეშვეობით, რომელიც უსასრულოდ აჭიანურებს იოზეფ კ.-ს საქმეს და მის ცხოვრებას კოშმარად აქცევს. ბიუროკრატიისა და უაზრო სამუშაოს ეს კრიტიკა მჭიდროდ არის დაკავშირებული კაფკას პირად გამოცდილებასთან, რომელიც თავის შემოქმედებას სულიერი ამოწურვისა და ფიზიკური ტანჯვის წყაროდ თვლიდა.

„პროცესი“ არ არის მხოლოდ ლიტერატურული ნაწარმოები, არამედ ფრანც კაფკას შინაგანი სამყაროს ღრმა ასახვა. მისი ბრძოლა ავადმყოფობასთან, შფოთვასთან, იმედგაცრუებასთან და დანაშაულის გრძნობასთან ამ ბნელ და აბსურდულ ისტორიაშია გამოხატული. საბოლოო ჯამში, რომანი გახდა კაფკას ცხოვრების ერთგვარი სარკე, რომელშიც თითოეულ გვერდზე ასახულია არა მხოლოდ სიუჟეტური სტრიქონები, არამედ დიდი მწერლის პირადი გამოცდილებაც. კაფკამ თქვა, რომ სასამართლო პროცესი მისი ცხოვრების ნაწილი იყო და ეს განცხადება ვლინდება რომანის ყველა ასპექტში, სადაც ჩანს ადამიანის ბრძოლა საკუთარ შიშებთან და ბედის გარდაუვალობასთან.

„პროცესი“ ქართულ ენაზე გამოიცა „პალიტრა L”-ის სერიის: „15 წიგნი, რომელიც უნდა წაიკითხო, სანამ ცოცხალი ხარ“ ფარგლებში და მისი შეძენა შესაძლებელია როგორც „ბიბლუსში“, ასევე ონლაინ, საიტზე www.palitral.ge

R