ქარ­თვე­ლი მე­ვი­ო­ლი­ნე, დი­რი­ჟო­რი, სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ხალ­ხო არ­ტის­ტი, თა­ნა­მედ­რო­ვე­ო­ბის ერთ-ერთი თვალ­სა­ჩი­ნო მუ­სი­კო­სი ლი­ა­ნა ისა­კა­ძე 77 წლის ასაკ­ში გარ­და­იც­ვა­ლა.

• 3 წლის ლი­ა­ნა ისა­კა­ძე ვუნ­დერ­კინ­დად აღი­ა­რეს. ის მსოფ­ლი­ოს ყვე­ლა გა­მო­ცე­მა­შია შეყ­ვა­ნი­ლი, სა­დაც სა­უ­კუ­ნის სა­უ­კე­თე­სო მე­ვი­ო­ლი­ნე­ე­ბის შე­მოქ­მე­დე­ბა გა­ნი­ხი­ლე­ბა. მუ­სი­კო­სის სა­ინ­ტე­რე­სოდ და ნა­ყო­ფი­ე­რად გან­ვლი­ლი შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი გზის შე­სა­ხებ სხვა­დას­ხვა დროს არა­ერთ გა­მო­ცე­მას­თან უსა­უბ­რია.

გთა­ვა­ზობთ მისი ამა თუ იმ ინ­ტერ­ვი­უ­დან ეპი­ზო­დებს, რაც ლი­ა­ნა ისა­კა­ძის გან­ვლილ გზას გაგ­ვახ­სე­ნებს.

"მუ­სი­კა არის ჩემი ცხოვ­რე­ბა და მუ­სი­კა არის ღმერ­თი. თუ ვინ­მეს აქვს ამის ნიჭი, ეს არის ღმერ­თის მო­ცე­მუ­ლი და მად­ლო­ბა ღმერ­თს, რომ მგო­ნი, ეს ნიჭი მეც მაქვს... ბავ­შვო­ბი­დან ვუნ­დერ­კინდს მე­ძახ­დნენ, მაგ­რამ მე არ მე­გო­ნა ჩემი თავი ვუნ­დერ­კინ­დი. ერ­თა­დერ­თი, რა­ზეც ვოც­ნე­ბობ­დი, გა­მე­მარ­თლე­ბი­ნა ხალ­ხის მიერ მო­ნი­ჭე­ბუ­ლი ეს წო­დე­ბა და ჩემი დაკ­ვრით მათ­თვის სი­ა­მოვ­ნე­ბა მი­მე­ნი­ჭე­ბი­ნა... სა­ერ­თოდ, როცა მა­ქე­ბენ, სა­დაც არ უნდა ვიყო, მე ხომ მთელ მსოფ­ლი­ო­ში ვუკ­რავ, მგო­ნია, რომ აჭარ­ბე­ბენ... უბედ­ნი­ე­რე­სი ადა­მი­ა­ნი ვარ, რომ ქარ­თველ ხალ­ხს ასე ვუყ­ვარ­ვარ, მად­ლი­ე­რე­ბა მინ­და გა­მო­ვუ­ხა­ტო მათ ამის­თვის. ჩემ მი­მართ დიდ სიყ­ვა­რულს იჩე­ნენ. ამ დროს მარ­ტო ტი­რი­ლი შე­მიძ­ლია და მეტი არა­ფე­რი,“ - აღ­ნიშ­ნავ­და ხოლ­მე ლი­ა­ნა ისა­კა­ძე.

10 წლის ასაკ­ში სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის უკვე ცნო­ბი­ლი იყო. იმ დროს ბა­ქო­ში სა­ბავ­შვო კონ­კურ­სზე გა­ემ­გზავ­რა და გა­ი­მარ­ჯვა.14 წლი­სა მე­ო­რედ გა­უშ­ვეს სა­კავ­ში­რო კონ­კურ­სზე, სა­დაც და­ვით ოის­ტრა­ხი ჟი­უ­რის თავ­მჯდო­მა­რე იყო. ოის­ტრახ­მა თქვა, - ეს გო­გო­ნა უნდა წა­მო­ვიყ­ვა­ნოთ მოს­კო­ვის კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ა­ში. არა­და, სა­ქარ­თვე­ლო­ში, მუ­სი­კა­ლურ სკო­ლა­ში, კი­დევ ერთი წელი უნდა ეს­წავ­ლა. ერთი წლით ადრე მო­უ­წია მუ­სი­კა­ლუ­რი სკო­ლის დამ­თავ­რე­ბა და მოს­კოვ­ში გა­დას­ვლა. დე­დაც თან გაჰ­ყვა...

"მას­წავ­ლებ­ლის, ლეო ში­უ­კაშ­ვი­ლის პა­ტი­ოს­ნე­ბა ის იყო, რომ ჩემს მოს­კოვ­ში წაყ­ვა­ნას არ შე­ე­წი­ნა­აღ­მდე­გა, არ თქვა, ეს ბავ­შვი ჩემი გაზ­რდი­ლია და სად მიგ­ყავთ? მან ნება დარ­თო,“ - იხ­სე­ნებ­და მუ­სი­კო­სი.

სა­ნამ მოს­კოვ­ში წა­ვი­დო­და, თბი­ლის­ში, ვინც კი ცნო­ბი­ლი მუ­სი­კო­სი ჩა­მო­დი­ო­და, პა­ტა­რა ლი­ა­ნას შეს­რუ­ლე­ბას ას­მე­ნი­ნებ­დნენ. ვან კლი­ბერნ­მა რომ მო­უს­მი­ნა, მისი შეს­რუ­ლე­ბით აღ­ფრთო­ვან­და.

"მუხ­ლებ­ზე და­მის­ვა, ჩა­მი­ხუ­ტა, და­მი­წე­რა ბევ­რი ავ­ტოგ­რა­ფი. ასე რომ, ბავ­შვო­ბი­დან უკვე გან­სა­ზღვრუ­ლი იყო, რომ მუ­სი­კო­სი ვიქ­ნე­ბო­დი... ისიც სას­წა­უ­ლი იყო, რომ 3 წლის ასაკ­ში უკვე მუ­სი­კას ვწერ­დი: რო­ი­ალ­თან მი­ვი­დო­დი და მე­ლო­დი­ას ვქმნი­დი. არა­ვის უს­წავ­ლე­ბია, მი­ვი­დო­დი და ვუკ­რავ­დი. ჩემი ძმა, ელ­და­რი, ვი­ო­ლი­ნოს რომ უკ­რავ­და, მისი მე­ცა­დი­ნე­ო­ბის მოს­მე­ნა მიყ­ვარ­და, მაგ­რამ უფ­ლე­ბა არ მქონ­და, იქვე ვმჯდა­რი­ყა­ვი. ამი­ტომ რო­ი­ა­ლის ქვეშ შევ­ძვრე­ბო­დი და ასე ვუს­მენ­დი,“ - ჰყვე­ბა ქალ­ბა­ტო­ნი ლი­ა­ნა ინ­ტერ­ვი­უ­ში, რო­მელ­მაც დე­დის მო­ნა­ყო­ლი­დან იცო­და, რომ და­ბა­დე­ბი­დან პირ­ვე­ლი სი­ტყვა "დედა" კი არა, ნამ­ღე­რი იყო... შვი­დი წლის რომ გახ­და, მშობ­ლებ­მა მისი მუ­სი­კა­ლურ სკო­ლა­ში შეყ­ვა­ნა გა­და­წყვი­ტეს, რად­გან რო­ი­ალ­ზე დაკ­ვრა თა­ვი­სით ის­წავ­ლა.

ფორ­ტე­პი­ა­ნო­ზე მი­პი­რებ­დნენ შეყ­ვა­ნას, მაგ­რამ იმ დღეს, როცა ფორ­ტე­პი­ა­ნოს გა­მოც­და ტარ­დე­ბო­და, ავად გავ­ხდი. ერთი წელი მო­მი­წევ­და ლო­დი­ნი, რომ მო­მა­ვალ წელს ფორ­ტე­პი­ა­ნოს კლას­ში შევ­სუ­ლი­ყა­ვი. იმ დროს კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ის რექ­ტო­რი იონა ტუს­კია იყო, რო­მე­ლიც ამ­ბობ­და, ეს ბავ­შვი ისე­თი ნი­ჭი­ე­რია, ვი­ო­ლი­ნო­ზე დაკ­ვრა უნდა ის­წავ­ლოს.

მა­შინ ჩემ­მა მშობ­ლებ­მა თქვეს: ერთ წელს ხომ არ და­ვე­ლო­დე­ბით ფორ­ტე­პი­ა­ნოს კლასს და ერთი კვი­რის შემ­დეგ ვი­ო­ლი­ნოს კლა­სის გა­მოც­და­ზე შე­მიყ­ვა­ნეს. ჩა­ვა­ბა­რე და მი­მი­ღეს გე­ნი­ა­ლურ პრო­ფე­სორ­თან, ლეო ში­უ­კაშ­ვილ­თან, რო­მე­ლიც სა­ოც­რად მიყ­ვარ­და... ჩემი პირ­ვე­ლი აღ­მზრდე­ლი ის იყო. ქარ­თულ სკო­ლა­ში ვსწავ­ლობ­დი და მხო­ლოდ ქარ­თუ­ლად ვლა­პა­რა­კობ­დი. არა­და, მოს­კო­ვის კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ა­ში ხომ რუ­სუ­ლად უნდა ჩა­მე­ბა­რე­ბი­ნა?! რუ­სუ­ლად ერთი სი­ტყვაც არ ვი­ცო­დი. მოს­კო­ვის კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ის რექ­ტორ­მა მომ­ცა უფ­ლე­ბა, არ­ცერ­თი გა­მოც­და არ ჩა­მე­ბა­რე­ბი­ნა და სას­წავ­ლე­ბელ­ში, და­ვით ოის­ტრა­ხის კლას­ში პირ­და­პირ მი­მი­ღეს. თუმ­ცა ჟი­უ­რის წი­ნა­შე ვი­ო­ლი­ნო­ზე და­მაკ­ვრე­ვი­ნეს. ერთი ნა­წარ­მო­ე­ბი რომ და­ვუ­კა­რი, და­ვით ოის­ტრახ­მა მკი­თხა, კი­დევ და­უკ­რავ რა­მე­სო? ვუ­თხა­რი, თუ მო­გე­წო­ნათ, და­ვუკ­რავ-მეთ­ქი. ამა­ზე ყვე­ლამ იცი­ნა. აი, ასე მოვ­ხვდი მოს­კო­ვის კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ა­ში,“ - იხ­სე­ნებ­და ლი­ა­ნა ისა­კა­ძე „რა­დიო თა­ვი­სუფ­ლე­ბას­თან“...

ლი­ა­ნა ისა­კა­ძეს მი­აჩ­ნდა, რომ არ იყო ისე­თი მუ­სი­კო­სი, რო­მე­ლიც ძა­ლი­ან ბევ­რს მუ­შა­ობ­და. ამას სა­ჭი­როდ არ თვლი­და, იმი­ტომ რომ ადა­მი­ა­ნი მხო­ლოდ ხე­ლე­ბით კი არ მუ­შა­ობს, არა­მედ ტვი­ნი­თაც.

"მეც ტვინ­ში "ვმუ­შა­ობ" და ეს ჩემი ყო­ველ­დღი­უ­რი ცხოვ­რე­ბის ნაკ­ლა­დაც იქცა; ანუ ერთი ნაკ­ლი მაქვს: როცა ვინ­მეს ვე­ლა­პა­რა­კე­ბი, რა ენა­ზეც უნდა ვსა­უბ­რობ­დეთ − რუ­სუ­ლად, ინ­გლი­სუ­რად, გერ­მა­ნუ­ლად თუ ქარ­თუ­ლად − იმ დროს ტვი­ნით სულ სხვა­გან ვარ, იმ დროს ვმუ­შა­ობ. ახლა ჩემს ტვინ­ში მუ­შა­ობს პრო­კო­ფი­ე­ვის სო­ნა­ტა, რო­მე­ლიც ათ დღე­ში უნდა და­ვუკ­რა“.

მი­სი­ვე სა­უბ­რე­ბი­დან ვი­გებთ, რომ 1990-იან წლებ­ში, როცა სა­ქარ­თვე­ლო­ში პო­ლი­ტი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი ხდე­ბო­და, გრძნობ­და, რომ სი­ტუ­ა­ცია იძა­ბე­ბო­და. ხვდე­ბო­და, რომ რა­ღაც ცუდი უნდა მომ­ხდა­რი­ყო, ამი­ტომ უნ­დო­და, თა­ვი­სი ორ­კესტრი გა­და­ერ­ჩი­ნა. 1989 წელს სპე­ცი­ა­ლუ­რად გერ­მა­ნი­ა­ში − ფეს­ტი­ვალ­ზე წა­ვი­და. იქ მას და მის ორ­კესტრს კონ­ცერ­ტი ჰქონ­დათ. იქი­დან პირ­და­პირ ბა­ვა­რი­ა­ში გა­ემ­გზავრნენ.

"ჩემი ცხოვ­რე­ბა სავ­სეა მოვ­ლე­ნე­ბით და ეს მოვ­ლე­ნე­ბი არის ყო­ველ­თვის რის­კის შემ­ცვე­ლი. ერთი 40-ჯერ მა­ინც ღმერ­თმა სიკ­ვდილს გა­და­მარ­ჩი­ნა. არაფ­რის მე­ში­ნია, რომ მე­ში­ნო­დეს, მა­შინ რის­კზე ვერ წა­ვი­დო­დი. მივ­დი­ვარ რის­კზე და მი­მაჩ­ნია, რომ ნე­ბის­მი­ე­რი მუ­სი­კო­სი უნდა რის­კავ­დეს. ვერ ვხვდე­ბი, რა­ტომ ეში­ნი­ათ სცე­ნა­ზე გას­ვლის, არ შე­მე­შა­ლოს და ტყუ­ი­ლი ნოტი არ ავი­ღო?! როცა ასე ფიქ­რობ, უკვე მუ­სი­კო­სი აღარ ხარ, რად­გან თუ ამა­ზე და ასე ფიქ­რობ, მა­შინ კარ­გავ ღმერ­თის­გან მო­ცე­მულ ნიჭს... იღ­ბლი­ა­ნი ვარ თუ არა? ვარ და რომ არ ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი, რამ­დენ­ჯერ ვიქ­ნე­ბო­დი მკვდა­რი. იმი­ტომ, რომ ჩემი რის­კი­ა­ნო­ბის გამო ათა­სი რამ გა­დამ­ხდე­ნია, თუმ­ცა ყო­ველ­თვის ცო­ცხა­ლი გა­მოვ­დი­ვარ“.

• ლი­ა­ნა ისა­კა­ძეს მი­აჩ­ნდა, რომ ადა­მი­ან­ში მთა­ვა­რი იყო სუ­ლი­ე­რი სიწ­მინ­დე, პა­ტი­ოს­ნე­ბა. როცა მას ეს აქვს, უკვე შე­უძ­ლია აღარც იზ­რუ­ნოს კა­რი­ე­რა­ზე, რად­გან კა­რი­ე­რა ნე­ბის­მი­ერ შემ­თხვე­ვა­ში ექ­ნე­ბა. წარ­მა­ტე­ბის­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, პირ­ველ რიგ­ში, პა­ტი­ოს­ნე­ბა, არა­ვი­თარ შემ­თხვე­ვა­ში არ შე­იძ­ლე­ბა, რომ ადა­მი­ან­მა მხო­ლოდ იმა­ზე იფიქ­როს, გახ­დეს ცნო­ბი­ლი, როცა ასე ფიქ­რობ, ნი­ჭი­ე­რი ადა­მი­ა­ნი აღარ ხარ.

თან ასე­თი მიდ­გო­მა ნე­ბის­მი­ე­რი მუ­სი­კო­სის­თვის სა­მარ­ცხვი­ნოა. ყვე­ლას ვურ­ჩევ, კა­რი­ე­რა­ზე და არც ფულ­ზე არ იფიქ­რონ. იმი­ტომ, რომ თუ ღმერ­თის მიერ არი­ან და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლი, კა­რი­ე­რა მუ­შა­ო­ბის შე­დე­გად თვი­თონ მოვა. თუ ნიჭი გაქვს ღმერ­თის­გან ბო­ძე­ბუ­ლი, ყვე­ლა­ფერს და­უკ­რავ, მეც მაქვს ღმერ­თის­გან მო­ცე­მუ­ლი ნიჭი და ყვე­ლა­ფერს ვუკ­რავ. კა­რი­ე­რა­ზე რომ იწყებ ფიქ­რს, იქ კარ­გავ ღმერ­თს“.

ფეს­ტი­ვალს, რო­მე­ლიც 1982 წელს აფხა­ზეთ­ში და­ა­არ­სა, „ღა­მის სე­რე­ნა­დე­ბი“ და­არ­ქვა, რად­გან მო­ცარტს აქვს ნა­წარ­მო­ე­ბი „Eine kleine Nachtmusik“ და ეს სა­ხე­ლი მო­ცარ­ტის სიყ­ვა­რუ­ლის გამო შე­არ­ჩია. ფეს­ტი­ვა­ლი 1982-დან 1988 წლამ­დე ბიჭ­ვინ­თის ტა­ძარ­ში ტარ­დე­ბო­და. 1989 წელს, როცა შემ­დე­გი ფეს­ტი­ვა­ლი იყო და­ნიშ­ნუ­ლი, მთე­ლი მსოფ­ლი­ო­დან ისევ მო­დი­ოდ­ნენ ცნო­ბი­ლი მუ­სი­კო­სე­ბი... ეს იყო მსოფ­ლი­ო­ში ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი ფეს­ტი­ვა­ლი - ბიჭ­ვინ­თის "ღა­მის სე­რე­ნა­დე­ბი...

"1989 წელს 15 აგ­ვის­ტოა პირ­ვე­ლი კონ­ცერ­ტი უნდა ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი­ყო და კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო­ში, სო­ხუ­მის კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო­დან წე­რი­ლი მო­ვი­და: არ ვურ­ჩევთ ქალ­ბა­ტონ ლი­ა­ნას, რომ წელს ეს ფეს­ტი­ვა­ლი ჩა­ა­ტა­როს. კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო მე­უბ­ნე­ბო­და: არ მი­აქ­ციო ყუ­რა­დღე­ბა, ჩა­ა­ტა­რეო. მა­შინ­ვე კა­ტე­გო­რი­უ­ლად ვთქვი: არ ჩა­ვა­ტა­რებ, იმი­ტომ, რომ ჩემ­თან სტუმ­რე­ბი მთე­ლი მსოფ­ლი­ო­დან მო­დი­ან და რო­გორ შე­მიძ­ლია, მათ საფრ­თხე შე­ვუქ­მნა?! არ ჩა­ვა­ტა­რე და... იმ დღეს და­ი­წყო ომი“.

"როცა ჩემი ორ­კესტრის წევ­რე­ბი გერ­მა­ნი­ა­ში დარ­ჩნენ, მი­უნ­ხენ­ში გა­და­ვე­დი სა­ცხოვ­რებ­ლად. ბა­ვა­რია ძალ­ზე მა­ღა­ლი კულ­ტუ­რის რე­გი­ო­ნია, მაგ­რამ მათი ეს გა­და­მე­ტე­ბუ­ლი დის­ციპ­ლი­ნა და მე­ტის­მე­ტი ბი­უ­როკ­რა­ტიზ­მი, ცოტა არ იყოს, მომ­ბეზ­რდა. ახლა პო­ე­ზია უფრო მჭირ­დე­ბა-მეთ­ქი და სხვა ქვე­ყა­ნა­ში და­ვი­წყე სახ­ლის ძებ­ნა... ჯერ იტა­ლი­ა­ში ვი­ყა­ვი, მერე საფ­რან­გეთ­ში წა­ვე­დი და ვი­პო­ვე − გრა­სი. ქა­ლა­ქი გრა­სი კან­თან ძა­ლი­ან ახ­ლო­საა და მთე­ლი საფ­რან­გე­თის პარ­ფი­უ­მე­რი­ის ცენ­ტრია. სწო­რედ გრას­ში ვი­ყი­დე სახ­ლი“...

ერთხელ ჰკი­თხეს, სცე­ნა­ზე რა­ი­მე უხერ­ხუ­ლი მო­მენ­ტი ხომ არ გქო­ნი­ა­თო? და ჰყვე­ბო­და - "დარ­ბაზ­ში რომ გა­ვე­დი, უცებ ვხე­დავ, რომ ხალ­ხი იცი­ნის, გა­მიკ­ვირ­და, რა­ტომ იცი­ნი­ან-მეთ­ქი. მა­შინ ჩემს ორ­კესტრთან ერ­თად ვუკ­რავ­დი და ორ­კესტრის წევ­რებ­მა მი­თხრეს, ძირს და­ი­ხე­დე­თო. და­ვი­ხე­დე და რას ვხე­დავ, ჩემი ძაღ­ლი არ გა­მომ­ყო­ლია უკან? დარ­ბა­ზი ბრა­ვოს მი­ძა­ხის, ეს კი მათ უყეფს. ეგო­ნა თავს მეს­ხმო­და დარ­ბა­ზი და მათ­გან მი­ცავ­და“...

• AMBEBI.GE მწუ­ხა­რე­ბას გა­მოთ­ქვამს დიდი მუ­სი­კო­სის, ლი­ა­ნა ისა­კა­ძის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის გამო და სამ­ძი­მარს უცხა­დებს მის ოჯახს, მთელ მუ­სი­კა­ლურ სა­ზო­გა­დო­ე­ბას და სა­ქარ­თვე­ლოს