"40-ჯერ მაინც გადავურჩი სიკვდილს... ერთი ნაკლი მაქვს..." - საუკუნის მევიოლინეს რისკიანი ცხოვრება და გზა დიდ ტრიუმფამდე

ქართველი მევიოლინე, დირიჟორი, საქართველოს სახალხო არტისტი, თანამედროვეობის ერთ-ერთი თვალსაჩინო მუსიკოსი ლიანა ისაკაძე 77 წლის ასაკში გარდაიცვალა.

• 3 წლის ლიანა ისაკაძე ვუნდერკინდად აღიარეს. ის მსოფლიოს ყველა გამოცემაშია შეყვანილი, სადაც საუკუნის საუკეთესო მევიოლინეების შემოქმედება განიხილება. მუსიკოსის საინტერესოდ და ნაყოფიერად განვლილი შემოქმედებითი გზის შესახებ სხვადასხვა დროს არაერთ გამოცემასთან უსაუბრია.

გთავაზობთ მისი ამა თუ იმ ინტერვიუდან ეპიზოდებს, რაც ლიანა ისაკაძის განვლილ გზას გაგვახსენებს.

"მუსიკა არის ჩემი ცხოვრება და მუსიკა არის ღმერთი. თუ ვინმეს აქვს ამის ნიჭი, ეს არის ღმერთის მოცემული და მადლობა ღმერთს, რომ მგონი, ეს ნიჭი მეც მაქვს... ბავშვობიდან ვუნდერკინდს მეძახდნენ, მაგრამ მე არ მეგონა ჩემი თავი ვუნდერკინდი. ერთადერთი, რაზეც ვოცნებობდი, გამემართლებინა ხალხის მიერ მონიჭებული ეს წოდება და ჩემი დაკვრით მათთვის სიამოვნება მიმენიჭებინა... საერთოდ, როცა მაქებენ, სადაც არ უნდა ვიყო, მე ხომ მთელ მსოფლიოში ვუკრავ, მგონია, რომ აჭარბებენ... უბედნიერესი ადამიანი ვარ, რომ ქართველ ხალხს ასე ვუყვარვარ, მადლიერება მინდა გამოვუხატო მათ ამისთვის. ჩემ მიმართ დიდ სიყვარულს იჩენენ. ამ დროს მარტო ტირილი შემიძლია და მეტი არაფერი,“ - აღნიშნავდა ხოლმე ლიანა ისაკაძე.

10 წლის ასაკში საზოგადოებისთვის უკვე ცნობილი იყო. იმ დროს ბაქოში საბავშვო კონკურსზე გაემგზავრა და გაიმარჯვა.14 წლისა მეორედ გაუშვეს საკავშირო კონკურსზე, სადაც დავით ოისტრახი ჟიურის თავმჯდომარე იყო. ოისტრახმა თქვა, - ეს გოგონა უნდა წამოვიყვანოთ მოსკოვის კონსერვატორიაში. არადა, საქართველოში, მუსიკალურ სკოლაში, კიდევ ერთი წელი უნდა ესწავლა. ერთი წლით ადრე მოუწია მუსიკალური სკოლის დამთავრება და მოსკოვში გადასვლა. დედაც თან გაჰყვა...

"მასწავლებლის, ლეო შიუკაშვილის პატიოსნება ის იყო, რომ ჩემს მოსკოვში წაყვანას არ შეეწინააღმდეგა, არ თქვა, ეს ბავშვი ჩემი გაზრდილია და სად მიგყავთ? მან ნება დართო,“ - იხსენებდა მუსიკოსი.

სანამ მოსკოვში წავიდოდა, თბილისში, ვინც კი ცნობილი მუსიკოსი ჩამოდიოდა, პატარა ლიანას შესრულებას ასმენინებდნენ. ვან კლიბერნმა რომ მოუსმინა, მისი შესრულებით აღფრთოვანდა.

"მუხლებზე დამისვა, ჩამიხუტა, დამიწერა ბევრი ავტოგრაფი. ასე რომ, ბავშვობიდან უკვე განსაზღვრული იყო, რომ მუსიკოსი ვიქნებოდი... ისიც სასწაული იყო, რომ 3 წლის ასაკში უკვე მუსიკას ვწერდი: როიალთან მივიდოდი და მელოდიას ვქმნიდი. არავის უსწავლებია, მივიდოდი და ვუკრავდი. ჩემი ძმა, ელდარი, ვიოლინოს რომ უკრავდა, მისი მეცადინეობის მოსმენა მიყვარდა, მაგრამ უფლება არ მქონდა, იქვე ვმჯდარიყავი. ამიტომ როიალის ქვეშ შევძვრებოდი და ასე ვუსმენდი,“ - ჰყვება ქალბატონი ლიანა ინტერვიუში, რომელმაც დედის მონაყოლიდან იცოდა, რომ დაბადებიდან პირველი სიტყვა "დედა" კი არა, ნამღერი იყო... შვიდი წლის რომ გახდა, მშობლებმა მისი მუსიკალურ სკოლაში შეყვანა გადაწყვიტეს, რადგან როიალზე დაკვრა თავისით ისწავლა.

ფორტეპიანოზე მიპირებდნენ შეყვანას, მაგრამ იმ დღეს, როცა ფორტეპიანოს გამოცდა ტარდებოდა, ავად გავხდი. ერთი წელი მომიწევდა ლოდინი, რომ მომავალ წელს ფორტეპიანოს კლასში შევსულიყავი. იმ დროს კონსერვატორიის რექტორი იონა ტუსკია იყო, რომელიც ამბობდა, ეს ბავშვი ისეთი ნიჭიერია, ვიოლინოზე დაკვრა უნდა ისწავლოს.

მაშინ ჩემმა მშობლებმა თქვეს: ერთ წელს ხომ არ დაველოდებით ფორტეპიანოს კლასს და ერთი კვირის შემდეგ ვიოლინოს კლასის გამოცდაზე შემიყვანეს. ჩავაბარე და მიმიღეს გენიალურ პროფესორთან, ლეო შიუკაშვილთან, რომელიც საოცრად მიყვარდა... ჩემი პირველი აღმზრდელი ის იყო. ქართულ სკოლაში ვსწავლობდი და მხოლოდ ქართულად ვლაპარაკობდი. არადა, მოსკოვის კონსერვატორიაში ხომ რუსულად უნდა ჩამებარებინა?! რუსულად ერთი სიტყვაც არ ვიცოდი. მოსკოვის კონსერვატორიის რექტორმა მომცა უფლება, არცერთი გამოცდა არ ჩამებარებინა და სასწავლებელში, დავით ოისტრახის კლასში პირდაპირ მიმიღეს. თუმცა ჟიურის წინაშე ვიოლინოზე დამაკვრევინეს. ერთი ნაწარმოები რომ დავუკარი, დავით ოისტრახმა მკითხა, კიდევ დაუკრავ რამესო? ვუთხარი, თუ მოგეწონათ, დავუკრავ-მეთქი. ამაზე ყველამ იცინა. აი, ასე მოვხვდი მოსკოვის კონსერვატორიაში,“ - იხსენებდა ლიანა ისაკაძე „რადიო თავისუფლებასთან“...

ლიანა ისაკაძეს მიაჩნდა, რომ არ იყო ისეთი მუსიკოსი, რომელიც ძალიან ბევრს მუშაობდა. ამას საჭიროდ არ თვლიდა, იმიტომ რომ ადამიანი მხოლოდ ხელებით კი არ მუშაობს, არამედ ტვინითაც.

"მეც ტვინში "ვმუშაობ" და ეს ჩემი ყოველდღიური ცხოვრების ნაკლადაც იქცა; ანუ ერთი ნაკლი მაქვს: როცა ვინმეს ველაპარაკები, რა ენაზეც უნდა ვსაუბრობდეთ − რუსულად, ინგლისურად, გერმანულად თუ ქართულად − იმ დროს ტვინით სულ სხვაგან ვარ, იმ დროს ვმუშაობ. ახლა ჩემს ტვინში მუშაობს პროკოფიევის სონატა, რომელიც ათ დღეში უნდა დავუკრა“.

მისივე საუბრებიდან ვიგებთ, რომ 1990-იან წლებში, როცა საქართველოში პოლიტიკური ცვლილებები ხდებოდა, გრძნობდა, რომ სიტუაცია იძაბებოდა. ხვდებოდა, რომ რაღაც ცუდი უნდა მომხდარიყო, ამიტომ უნდოდა, თავისი ორკესტრი გადაერჩინა. 1989 წელს სპეციალურად გერმანიაში − ფესტივალზე წავიდა. იქ მას და მის ორკესტრს კონცერტი ჰქონდათ. იქიდან პირდაპირ ბავარიაში გაემგზავრნენ.

"ჩემი ცხოვრება სავსეა მოვლენებით და ეს მოვლენები არის ყოველთვის რისკის შემცველი. ერთი 40-ჯერ მაინც ღმერთმა სიკვდილს გადამარჩინა. არაფრის მეშინია, რომ მეშინოდეს, მაშინ რისკზე ვერ წავიდოდი. მივდივარ რისკზე და მიმაჩნია, რომ ნებისმიერი მუსიკოსი უნდა რისკავდეს. ვერ ვხვდები, რატომ ეშინიათ სცენაზე გასვლის, არ შემეშალოს და ტყუილი ნოტი არ ავიღო?! როცა ასე ფიქრობ, უკვე მუსიკოსი აღარ ხარ, რადგან თუ ამაზე და ასე ფიქრობ, მაშინ კარგავ ღმერთისგან მოცემულ ნიჭს... იღბლიანი ვარ თუ არა? ვარ და რომ არ ვყოფილიყავი, რამდენჯერ ვიქნებოდი მკვდარი. იმიტომ, რომ ჩემი რისკიანობის გამო ათასი რამ გადამხდენია, თუმცა ყოველთვის ცოცხალი გამოვდივარ“.

• ლიანა ისაკაძეს მიაჩნდა, რომ ადამიანში მთავარი იყო სულიერი სიწმინდე, პატიოსნება. როცა მას ეს აქვს, უკვე შეუძლია აღარც იზრუნოს კარიერაზე, რადგან კარიერა ნებისმიერ შემთხვევაში ექნება. წარმატებისთვის აუცილებელია, პირველ რიგში, პატიოსნება, არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება, რომ ადამიანმა მხოლოდ იმაზე იფიქროს, გახდეს ცნობილი, როცა ასე ფიქრობ, ნიჭიერი ადამიანი აღარ ხარ.

თან ასეთი მიდგომა ნებისმიერი მუსიკოსისთვის სამარცხვინოა. ყველას ვურჩევ, კარიერაზე და არც ფულზე არ იფიქრონ. იმიტომ, რომ თუ ღმერთის მიერ არიან დაჯილდოებული, კარიერა მუშაობის შედეგად თვითონ მოვა. თუ ნიჭი გაქვს ღმერთისგან ბოძებული, ყველაფერს დაუკრავ, მეც მაქვს ღმერთისგან მოცემული ნიჭი და ყველაფერს ვუკრავ. კარიერაზე რომ იწყებ ფიქრს, იქ კარგავ ღმერთს“.

ფესტივალს, რომელიც 1982 წელს აფხაზეთში დააარსა, „ღამის სერენადები“ დაარქვა, რადგან მოცარტს აქვს ნაწარმოები „Eine kleine Nachtmusik“ და ეს სახელი მოცარტის სიყვარულის გამო შეარჩია. ფესტივალი 1982-დან 1988 წლამდე ბიჭვინთის ტაძარში ტარდებოდა. 1989 წელს, როცა შემდეგი ფესტივალი იყო დანიშნული, მთელი მსოფლიოდან ისევ მოდიოდნენ ცნობილი მუსიკოსები... ეს იყო მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ფესტივალი - ბიჭვინთის "ღამის სერენადები...

"1989 წელს 15 აგვისტოა პირველი კონცერტი უნდა ჩატარებულიყო და კულტურის სამინისტროში, სოხუმის კულტურის სამინისტროდან წერილი მოვიდა: არ ვურჩევთ ქალბატონ ლიანას, რომ წელს ეს ფესტივალი ჩაატაროს. კულტურის სამინისტრო მეუბნებოდა: არ მიაქციო ყურადღება, ჩაატარეო. მაშინვე კატეგორიულად ვთქვი: არ ჩავატარებ, იმიტომ, რომ ჩემთან სტუმრები მთელი მსოფლიოდან მოდიან და როგორ შემიძლია, მათ საფრთხე შევუქმნა?! არ ჩავატარე და... იმ დღეს დაიწყო ომი“.

"როცა ჩემი ორკესტრის წევრები გერმანიაში დარჩნენ, მიუნხენში გადავედი საცხოვრებლად. ბავარია ძალზე მაღალი კულტურის რეგიონია, მაგრამ მათი ეს გადამეტებული დისციპლინა და მეტისმეტი ბიუროკრატიზმი, ცოტა არ იყოს, მომბეზრდა. ახლა პოეზია უფრო მჭირდება-მეთქი და სხვა ქვეყანაში დავიწყე სახლის ძებნა... ჯერ იტალიაში ვიყავი, მერე საფრანგეთში წავედი და ვიპოვე − გრასი. ქალაქი გრასი კანთან ძალიან ახლოსაა და მთელი საფრანგეთის პარფიუმერიის ცენტრია. სწორედ გრასში ვიყიდე სახლი“...

ერთხელ ჰკითხეს, სცენაზე რაიმე უხერხული მომენტი ხომ არ გქონიათო? და ჰყვებოდა - "დარბაზში რომ გავედი, უცებ ვხედავ, რომ ხალხი იცინის, გამიკვირდა, რატომ იცინიან-მეთქი. მაშინ ჩემს ორკესტრთან ერთად ვუკრავდი და ორკესტრის წევრებმა მითხრეს, ძირს დაიხედეთო. დავიხედე და რას ვხედავ, ჩემი ძაღლი არ გამომყოლია უკან? დარბაზი ბრავოს მიძახის, ეს კი მათ უყეფს. ეგონა თავს მესხმოდა დარბაზი და მათგან მიცავდა“...

• AMBEBI.GE მწუხარებას გამოთქვამს დიდი მუსიკოსის, ლიანა ისაკაძის გარდაცვალების გამო და სამძიმარს უცხადებს მის ოჯახს, მთელ მუსიკალურ საზოგადოებას და საქართველოს