22 წლის ასაკში ჩადენილი მძიმე დანაშაული და უპრეცედენტო სასჯელი 36 წლის შემდეგ - აშშ-ში სიკვდილმისჯილის აზოტის ჰიპოქსიით დასჯამდე სულ ცოტა დრო რჩება: ”მე არ ვარ ამისთვის მზად"

• გაფრთხილება: ეს სტატია შეიცავს სიკვდილით დასჯის მეთოდის რთულად წასაკითხ აღწერილობას, რაც შეიძლება შემაშფოთებელი და შოკისმომგვრელი იყოს

აშშ-ის მოქალაქის კენეტ იუჯინ სმიტის სიკვდილით დასჯამდე სულ უფრო ცოტა დრო რჩება. ეს მძიმე პროცესი მსოფლიო მედიის ყურადღების ცენტრში მას მერე მოექცა, რაც ცნობილი გახდა, რომ დამნაშავეს დასჯიდნენ მეთოდით, რომელიც ჯერ მსოფლიოში არსად გამოუყენებიათ - სმიტს სიკვდილი აზოტის ჰიპოქსიის გამოყენებით ემუქრება. ეს არის ამ დრომდე შეუმოწმებელი და გამოუცდელი პროცედურა, რომლის დროსაც სიკვდილმისჯილს აზოტს მისცემენ სახის ნიღბის საშუალებით. აზოტი მის სხეულში შევა 15 წუთის განმავლობაში, რასაც მოჰყვება სიკვდილი ჟანგბადის ნაკლებობის გამო. პატიმრის ადვოკატები სიკვდილით დასჯის მეთოდს აპროტესტებენ და დაჟინებით ამტკიცებენ, რომ მათი დაცვის ქვეშ მყოფი "საცდელი სუბიექტი" გახდება, რადგან უცნობია, რას გრძნობს ადამიანი ასეთი სიკვდილის დროს. ისინი სასამართლოს გადაწყვეტილებას ადამიანებზე ჩატარებულ ექსპერიმენტს უწოდებენ. აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ და ქვედა სააპელაციო სასამართლომ უარი თქვეს დაბლოკონ სიკვდილით დასჯის ეს მეთოდი, რასაც სმიტის ადვოკატები სასტიკსა და უჩვეულოს უწოდებენ. მას ასევე გაუუქმეს სასჯელის აღსრულებამდე მისი გადავადების მოთხოვნის უფლება.

სმიტი ამჟამად 58 წლისაა. როდესაც დანაშაული მოხდა ის 22 წლის იყო.

მას სასიკვდილო სასჯელი 1988 წელს ჩადენილი მკვლელობისთვის მიესაჯა. 1000 აშშ დოლარი - ეს არის სწორედ იმ თანხის ოდენობა, რომლის სანაცვლოდაც კენეტ იუჯინ სმიტმა, ორ თანამზრახველთან ერთად, შეკვეთით მოკლა პასტორის ცოლი ელიზაბეტ სენეტი. ქალს ცივი იარაღით 9 ჭრილობა ჰქონდა მიყენებული - 8 მკერდში და ერთიც კისერზე.

პროკურატურის მტკიცებით, მკვლელობის დამკვეთი სწორედ პასტორი იყო, რომელიც იმედოვნებდა, რომ ამ გზით დაზღვევის თანხას მიიღებდა. გამოძიების დაწყების შემდეგ პასტორმა თავი მოიკლა.

სმიტი და მისი თანამზრახველები დაიჭირეს - მათგან ერთს სამუდამო პატიმრობა მიუსაჯეს, მეორე 2010 წელს ლეტალური ინექციით გარდაიცვალა.

სმიტსაც სიკვდილით დასჯა მიესაჯა. ალაბამა აშშ-ის ერთ-ერთი შტატია, სადაც მკვლელებს ჯერ კიდევ სიკვდილით სჯიან.

ის არის ერთ-ერთი იმ მცირერიცხოვან ადამიანთაგანი შეერთებულ შტატებში, რომლის სიკვდილით დასჯასაც სახელმწიფო მეორედ აპირებს. პირველი მცდელობა უშედეგოდ დასრულდა - სმიტისთვის 2022 წლის ნოემბერში სასიკვდილო ინექცია (ეს არის სიკვდილით დასჯის ყველაზე გავრცელებული მეთოდი აშშ-ში) უნდა გაეკეთებინათ, მაგრამ კაცს ვენა ვერ უპოვეს და პროცედურა შეწყდა. დამნაშავე საკანში დააბრუნეს..

ნაფიცმა მსაჯულებმა სმიტს სიკვდილით დასჯა 1989 წელს მიუსაჯეს, მაგრამ განაჩენი აპელაციის დროს გაუუქმდა და საქმე კვლავ განახლდა. 1996 წელს სმიტი ისევ ნაფიცმა მსაჯულებმა გაასამართლეს - 11 ხმით ერთის წინააღმდეგ, კაცი დამნაშავედ ცნეს და მოითხოვეს, რომ მისთვის სამუდამო პატიმრობა მიესაჯათ, მაგრამ მოსამართლემ სასიკვდილო განაჩენი გამოიტანა.

"სიკვდილით დასჯამდე დარჩენილი ბოლო დღეები მას არ შეუძლია სხვაზე ფიქრი გარდა სიკვდილისა. მას ეშინია არა იმდენად სიკვდილით დასჯის, რამდენადაც იმისა, რომ ვერავინ იტყვის დარწმუნებით, მისი სიკვდილი ადვილი იქნება თუ მტკივნეული, მაშინვე დაკარგავს გონებას თუ ტანჯვის წუთები დადგება", - ამბობენ პატიმრის ადვოკატები.

ამჯერად, სმიტს სიკვდილით დასჯამდე 15 წუთიანი სატელეფონო ზარის განხორციელების უფლება მიეცა. მან ის გამოიყენა ბრიტანულ Guardian-თან ინტერვიუსთვის. როგორც მან ჟურნალისტებს განუცხადა, მას კოშმარები ესიზმრება. ”მე არ ვარ ამისთვის მზად”, - თქვა მან. "არანაირად. უბრალოდ, არ ვარ მზად." სასამართლო დოკუმენტებიდან ჩანს, რომ სმიტს სიკვდილით დასჯის პირველი მცდელობის შემდეგ პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის დიაგნოზი დაუსვეს.

• ადამიანის უფლებათა დამცველები წამებაზე საუბრობენ

ადამიანის უფლებათა ექსპერტები ახალ სასიკვდილო მეთოდს აკრიტიკებენ, მას გმობენ და წამებაზე ლაპარაკობენ. გაეროს მონაცემებით, ამ დრომდე არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულება იმის შესახებ, რომ სუფთა აზოტის ინჰალაცია არ იწვევს სერიოზულ ტანჯვას.

"აქ ექსპერიმენტი ტარდება ადამიანზე“, - ვკითხულობთ Amnesty International-ის სპეციალურ განცხადებაში.

"რა მოხდება, თუ გაზი გაჟონავს ნიღბიდან, რადგან ის საკმარისად მჭიდროდ არ არის მოჭერილი? რა მოხდება საგანგებო სიტუაციაში, მაშინ თუ ისევ ტექნიკური პრობლემა წარმოიშვა? ზუსტი პროცედურა გაურკვეველია. ასევე გაურკვეველია, უნდა ჩაუტარდეს თუ არა სმიტს წინასწარ ანესთეზია"- აცხადებს რობინ მაჰერი, იურისტი და სიკვდილით დასჯის საინფორმაციო ცენტრის აღმასრულებელი დირექტორი..

• სიკვდილით დასჯა აშშ-ში

აშშ- ში სიკვდილით დასჯა არსებობს სამხედრო დონეზე, ასევე ფედერალურ დონეზე 27 შტატში, თუმცა, მაგალითად, კალიფორნიაში ის დე ფაქტო აღარ ხორციელდება. დამტკიცებული მეთოდები ერთმანეთისგან განსხვავდება. ჰიპოქსია ნებადართულია ასევე ოკლაჰომასა და მისისიპიში. არიზონაში, სხვა ადგილებთან ერთად, არის გაზის კამერა. თუმცა, ეს მეთოდები შედარებით იშვიათად გამოიყენება. დამნაშავეს უფრო ხშირად ელექტროსკამით ან ინექციით სჯიან. 1976 წლიდან მოყოლებული 1582 სიკვდილით დასჯიდან 1402 სწორედ ლეტალური ინექციით განხორციელდა.

2023 წელს აშშ-ში 24 სასიკვდილო განაჩენი იქნა აღსრულებული. სულ ქვეყნის მასშტაბით ამ ეტაპზე 2 331 ადამიანი ელის სიკვდილით დასჯას.