გაფრთხილება მედიას თუ პირადი ანგარიშსწორება? - რას აჩვენებს მიშა მშვილდაძეზე თავდასხმის საქმე

2022 წლის ივნისში, ევროკომისიამ ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მისაღებად საქართველოს მისცა 12 პირობის შესრულების რეკომენდაცია, რომლის მე-7 პუნქტი თავისუფალ მედიას, ჟურნალისტების უსაფრთხოებასა და მედიის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულის ეფექტიან გამოძიებას შეეხება. უფრო კონკრეტულად, ეს პუნქტი შემდეგს გულისხმობს: "უფრო ძლიერი ძალისხმევა უნდა იყოს მიმართული თავისუფალი, პროფესიული, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედიაგარემოს უზრუნველსაყოფად, განსაკუთრებით იმისათვის, რომ მედიის მფლობელთა წინააღმდეგ მიმართული სისხლის სამართლებრივი პროცედურები აკმაყოფილებდეს უმაღლეს იურიდიულ სტანდარტებს და ჩატარდეს მიუკერძოებელი, ეფექტიანი და დროული გამოძიებები ჟურნალისტებისა და მედიის სხვა მუშაკთა უსაფრთხოების წინააღმდეგ მიმართული მუქარების შემთხვევებზე“.

ევროკომისია ჩვენგან მოელის, რომ "მედიასაშუალებების მფლობელების წინააღმდეგ სამართალწარმოება უმაღლეს სამართლებრივ სტანდარტებს უპასუხებს“ და "ხელისუფლება ეფექტიანად და დროულად გამოიძიებს ჟურნალისტებზე ძალადობის საქმეებს“.

პასუხობს თუ არა ამ პუნქტის მოთხოვნას და რამდენად ეფექტიანი იყო გამოძიება "ფორმულას“ თანადამფუძნებლის - მიშა მშვილდაძის ცემის ფაქტზე, ძნელი სათქმელია, ვინაიდან ამ საქმის ირგვლივ უამრავი კითხვის ნიშანი დაისვა.

12 სექტემბერს, სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა გამოაცხადა, რომ მხოლოდ ერთი ადამიანის ბრალეულობა გამოკვეთა და საქმე განსახილველად სასამართლოს გადაუგზავნა. არადა, დაზარელებულის განცხადებით, მასზე თავდასხმა კარგად ორგანიზებული იყო და მასში რამდენიმე ადამიანი მონაწილეობდა, თუმცა გამოძიების თქმით, "ჩანაწერების, ექსპერტიზის დასკვნების, მოწმეთა გამოკითხვისა და საჯარო უწყებებიდან გამოთხოვილი საქმისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის შემცველი საიდუმლო და არასაიდუმლო დოკუმენტებითა და მასალებით სხვა პირის/პირთა ბრალეულობა ვერ დადგინდა“.

რამდენიმე დღის წინ, ტელეკომპანია "ფორმულას“ თანადამფუძნებელზე თავდასხმაში ბრალდებულ ნიკოლოზ გუგეშაშვილს თბილისის საქალაქო სასამართლომ 6 თვით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა და ის სასჯელაღსრულების დაწესებულებას წლის ბოლომდე დატოვებს. დაზარალებულ მხარეს ეჭვი აქვს გამოძიების ობიექტურობაში და ბრძოლის გაგრძელებას ევროსასამართლოში გეგმავს.

შეგახსენებთ, რომ 27 ივნისს "ფორმულას“ ერთ-ერთ დამფუძნებელსა და ტელეწამყვან მიშა მშვილდაძეს უცნობი პირი დაესხა თავს და ფიზიკურად გაუსწორდა. მშვილდაძის თავდასხმის საქმეზე ძალადობის ბრალდებით მომდევნო დღეს ნიკოლოზ გუგეშაშვილი დააკავეს. ბრალდებულმა საკუთარ "ფეისბუქგვერდზე“ პოსტი გამოაქვეყნა, რომელშიც წერდა, რომ მიშა მშვილდაძე მან სცემა, მოტივად კი მის საჯარო განცხადებებსა და შეხედულებებს ასახელებდა. თავად დაზარალებული პირად მოტივს გამორიცხავს და მასზე თავდასხმას წინასწარ დადგმულსა და სახელმწიფო სტრუქტურების მიერ ორგანიზებულს უწოდებს.

ტელეწამყვანის მიმართ განხორციელებული ძალადობის ფაქტზე გამოძიება საქართველოს სისხლის სამართლოს კოდექსის 126-ე მუხლის პირველი ნაწილით აღიძრა, რაც ძალადობას გულისხმობს. გამოძიებას თავდაპირველად შინაგან საქმეთა სამინისტრო, ხოლო შემდეგ სპეციალური საგამოძიებო სამსახური აწარმოებდა.

ტელეკომპანია "ფორმულას“ ინფორმაციით (რომელმაც დამოუკიდებელი გამოძიება ჩაატარა და რეპორტაჟების ციკლიც მოამზადა), მშვილდაძეზე თავდასხმის ფიგურანტი სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის გამომძიებელი გიორგი მუმლაძე იყო - ტელეკომპანიის მიერ მოპოვებულ სათვალთვალო კამერის ჩანაწერში ჩანდა, რომ იგი მიჰყვება "დელისიდან“ გამოსულ მიშა მშვილდაძეს, ესწრება თავდასხმის პროცესს და ბოლოს კი, მეწყვილესთან ერთად ტოვებს ვაჟა-ფშაველას გამზირს. ტელეკომპანია, წყაროზე დაყრდნობით, აცხადებდა, რომ სუს-ის თანამშრომელია თავდასხმაში მონაწილე კიდევ ერთი პირი, რომელიც კადრებშიც ჩანს, გიორგი მუმლაძესთან ერთად გადაადგილდებოდა. ასევე, "ფორმულას“ თქმით, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დეპარტამენტს ეკუთვნის თავდასხმაში მონაწილე სამივე მანქანა. "ფორმულა“ ითხოვდა, რომ საქმე გადაკვალიფიცირებულიყო ორგანიზებული ჯგუფური თავდასხმის მუხლით, რომელიც სუს-ის მიერ იქნა დაგეგმილი.

როგორც მშვილდაძის ადვოკატი ედუარდ მარიკაშვილი აცხადებს, "მშვილდაძის მიმართ ჩადენილ დანაშაულს პროკურატურამ და სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა მხოლოდ ნიკოლოზ გუგეშაშვილის მხრიდან ძალადობის სამართლებრივი შეფასება მისცა და სხვა ჩართულობას ამ დანაშაულში ვერ ხედავს".

ადვოკატი საქმის ცალკე წარმოებად გამოყოფას და ყველა იმ ვერსიაზე მუშაობის გაგრძელებას ითხოვს, რაც უკავშირდება მიხეილ მშვილდაძის თავდასხმაში უსაფრთხოების სამსახურის წარმომადგენლების ორგანიზებულ მონაწილეობას.

მისი თქმით, მშვილდაძის საქმის გამოძიება უწყებამ შედეგის დადგომის გარეშე დაასრულა, საქმე ისე დაიხურა, რომ დაზარალებულისთვის არ უჩვენებიათ საქმისთვის პრინციპულად მნიშვნელოვანი კადრები. ამასთანავე, გამოძიებამ არ გამოიყენა ის მტკიცებულებები, რომლებიც მედიამ ჟურნალისტური გამოძიების შედეგად მოიპოვა. თავად მშვილდაძის თქმით, სახელმწიფო სტრუქტურები მტკიცებულებებს შერჩევითად მოიპოვებდნენ, რის გამოც გამოძიება სათანადოდ არ წარიმართა.

დავინტერესდით, იმ პირებიდან, ვისაც ასახელებდა ტელეკომპანია "ფორმულას" ჟურნალისტური გამოძიება, ვინმე თუ გამოიკითხა გამოძიების ფარგლებში.

"იმ სამიდან მუმლაძეა მხოლოდ გამოკითხული და ჩვენება საიდუმლოდ არის მიჩნეული, ანუ შინაარსი არ გაგვაცნეს, არ ვიცით, რა თქვა", - გვეუბნება ადვოკატი ედუარდ მარიკაშვილი.

როგორც ირკვევა, მიხეილ მშვილდაძეზე თავდასხმის საქმე სტრასბურგის სასამართლოში წავა. ამის მიზეზად მშვილდაძე ქართული მართლმსაჯულების მიკერძოებულ გადაწყვეტილებას ასახელებს, რომლის მიხედვითაც გამოძიებამ საქმე სასამართლოს ისე გაუგზავნა, რომ დამნაშავეთა წრის დადგენა ვერ მოხერხდა.

"გამოძიებამ ჩემზე თავდასხმის საქმის სასამართლოსთვის გადასცემა გადაწყვიტა, რაც ნიშნავს იმას, რომ გამოძიება დასრულდა - დასრულდა ისე, რომ ვერ დაადგინა თავდამსხმელებით წრეებზე მოძრავი ორი BMW-ს ნომრები, მასში მჯდომი მძღოლები და პირები, არ დაუდგენია ოთხი თავდამსხმელიდან ერთ-ერთის ვინაობა, რაც აძლიერებს ეჭვებს, რომ ეგ სათვალიან-ქუდიანიც ან სუს-ელია, ან პოლიციელი და ეს ორი BMW-ც რომ პოლიციის, ან სუს-ის ოპერატიული მანქანებია, მაგაზეც ეჭვიც აღარ დარჩა, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც შსს-მ 112 ის კამერების ჩანაწერები გამოძიებას არასრულად მიაწოდა.

ასევე, არ ამოუღიათ სატელეფონო ანძების ჩანაწერები, მიუხედავად იმისა, რომ გავრცელებულ კადრებში კარგად ჩანს, როგორ ლაპარაკობენ ტელეფონზე ეს თავდამსხმელი გუგეშაშვილი, სუს-ელი გიორგი მუმლაძე და კიდევ რამდენიმე საეჭვო ფიგურანტი, რომელთა ვინაობის დადგენაზე საუბარიც აღარაა - ცალკე მიამიტობის პიკია სუს-ის იდიოტური გამართლება, სხვა პირს ვუთვალთვალებდითო... მოკლედ, ამ საქმეს მე და ჩემი ადვოკატი წავიღებთ საერთაშორისო სასამართლოშიც და იქ დავამტკიცებთ ყველაფერს. ყველა დამნაშავე დაისჯება, სუს-ი და პოლიცია რომ მოქალაქეებზე თავდასხმებს აორგანიზებდეს - ამ პრაქტიკას ამოვძირკვავ“, - აცხადებს მშვილდაძე.

მისივე თქმით, საქმე ობიექტურად რომ გამოძიებულიყო, დამნაშავეთა წრე გაიზრდებოდა და ბოლოს პოლიტიკოსებამდე მივიდოდნენ, რომლებიც დროდადრო სისხლის სამართლის საქმის არსობრივ განხილვაში შედიოდნენ.

"რაც დრო გადიოდა, სულ უფრო გულუბრყვილობა იყო სიმართლის დადგენის მოლოდინი. რომელი კადრებიც მთავარი იყო, შსს-ს კამერებიდან გამოძიებას ისინი არ ამოუღია, რამდენიმე ადამიანის იდენტიფიცირება ვერ მოხდა, მაგრამ ვისიც მოხდა, სუს-ის თანამშრომლები არიან. ჩემზე თავდასხმა სისტემური დანაშაულის მაგალითია, ვინაიდან არა მარტო თავდასხმა იყო ორგანიზებული, არამედ სხვადასხვა ეტაპებზე კვალის დაფარვაც. ამ უსამართლობას არ შევეგუები, ბოლომდე ვიბრძოლებ ყველა სამართლებრივი გზით, ჯერ საქართველოში ამოვწურავ ყველა ინსტანციას და შემდეგ მივმართავ სტრასბურგს. ვიცი, რომ ამ საქმეზე ჭეშმარიტება უნდა დადგეს, ეს პრაქტიკა - მუქარა, შანტაჟი, ძალადობა ჩვეულებრივ ამბად არ უნდა დარჩეს და პირობას ვდებ, რომ თითოული მონაწილე, რომელსაც "ქართულმა ოცნებამ“ და მართლმსაჯულებამ ხელი დააფარა, დაისჯება. არავის ეგონოს, რამეს გადაურჩეს, აბსოლუტურად, ყველამდე მოვა სამართალი, რომელიც საქართველოში ურმით დადისო, ამბობენ, მაგრამ ეს ურმით მოსული სამართალიც გვინახავს“, - ამბობს მიშა მშვილდაძე.

"ფორმულას“ თანადამფუძნებლის საქმეზე თავისი მოსაზრება აქვს მედიაექსპერტ ლაშა ტუღუშს, რომელიც ფიქრობს, რომ ეს ყველაფერი მიმართულია არა მხოლოდ კონკრეტული ადამიანის, არამედ მთელი მედიის წინააღმდეგ და მსგავსი ფაქტები ცუდ რეზონანსს იწვევს როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე მის გარეთ.

"მიშა მშვილდაძის საქმე ჩვენი მედიისთვის ძალიან ცუდი ისტორიაა იმიტომ, რომ აშკარაა, ის მიმართული იყო როგორც კონკრეტული ადამიანის, ასევე, მთელი მედიის, როგორც ერთიანი სისტემის წინააღმდეგ. რა თქმა უნდა, მსგავსი ფაქტები ძალიან ცუდ რეზონანსს იწვევს როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის გარეთ. შესაბამისად, კრიტიკული მედიის წარმომადგენლების მიმართ ნებისმიერი მსგავსი მოქმედებები ურტყამს როგორც განვითარების პროცესს, ასევე საგარეო ინტერესებსაც, ვინაიდან ასეთი ფაქტები შემდგომში ხვდება ანგარიშებში და ისინი ფასდება ქვეყნის მზაობის, თუ განვითარების კონტექსტში. ბუნებრივია, ეს ისტორია ძალზე დამაზიანებელია და ცუდია ჩვენი ინტერესებიდან გამომდინარე, არაფერს ვამბობ იმაზე, რომ პირველ რიგში, დაზიანდა კონკრეტული ადამიანი - როცა ფიზიკურად ეხები, უსწორდები, ეს ასე ვთქვათ, მძიმეა იმ ადამიანისთვის, როგორი ძლიერიც არ უნდა იყოს ის. ბუნებრივია, ძალადობა მიუღებელია და მას გამართლება არ აქვს. გამოძიებას რაც შეეხება, სამწუხაროდ, მსგავს ისტორიებთან დაკავშირებით გამოძიებებს არ ვუყურებთ პოზიტიურად იმიტომ, რომ არ არის დამაჯერებელი ის შედეგები, რომლებსაც ვნახულობთ - ორგანიზატორი ან დაფარულია, ან კარგად არ ჩანს, ვიღაც დამკვეთს და შემსრულებელს ხელს აფარებს და სხვა. ასეთ სიტუაციებში, რა თქმა უნდა, საზოგადოებას ბევრი კითხვები აქვს და ამ კითხვებზე ჯერჯერობით პასუხები ვერ მივიღეთ.“