"უცებ სასწაული მოხდა... მან მაჩუქა მეუღლის და შვილის სიცოცხლე" - სისხლის უანგარო დონაციით გადარჩენილი ოჯახი უცნობ მხსნელს ეძებს: ის მშობიარეს სისხლით დაეხმარა

ახალგაზრდა ცოლ-ქმარი, რეზი შიუკაშვილი და მარიამ ინასარიძე ეძებენ ექიმს, რომელმაც მარიამი სიკვდილს გადაარჩინა. ყველაფერი მიმდინარე წლის 25 ივლისს დაიწყო, როდესაც ორსულ მარიამს, მშობიარობა უნდა დაწყებოდა. მოულოდნელად თავი ასტკივდა, გონება დაკარგა და სისხლდენა დაეწყო. მდგომარეობა სწრაფად მძიმდებოდა. მარიამი, რომელსაც ერთ-ერთი იშვიათი, რეზუს უარყოფითი, პირველი ჯგუფის სისხლი აქვს, სასწრაფოდ დონორს საჭიროებდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში დიდი ალბათობით დედაც და ნაყოფიც განწირული იყვნენ. რეზი იმ დღეს მღელვარების გარეშე ვერ იხსენებს.

• რეზი შიუკაშვილი:

- თითქოს რაღაც ხაფანგში გავებით, საიდანაც თავი წამებში უნდა დაგვეღწია, თორემ სამუდამოდ იქ დავრჩებოდით. სისხლი დაუყოვნებლივ გვჭირდებოდა. იმდენად სწრაფად, რომ მხოლოდ სასწაულს შეეძლო ჩვენი გადარჩენა. დონორი, იქვე, კლინიკასთან ახლოს, ან კლინიკაშივე უნდა ყოფილიყო. სასწრაფოდ, თუ რაიმე ფორმით შეიძლებოდა, მათ შორის სოციალური ქსელითაც გავავრცელეთ ინფორმაცია, რომ დონორი გვჭირდებოდა. წარმოუდგენელი თანადგომა ვიგრძენი.

უამრავი ადამიანი აზიარებდა, გვირეკავდა, მათი ადგილსამყოფელის მიხედვით, უახლეს სადგურში გარბოდნენ სისხლის გასაღებად. ცნობილმა ფეხბურთელმა, ხვიჩა კვარაცხელიამაც კი თავის გვერდზე გააზიარა ჩვენი განცხადება. მას არ ვიცნობთ. ოდესმე, პირადად შემთხვევითაც კი არ შევხვედრივართ. ალბათ ვინმე ახლობლის გვერდზე ჩვენი გასაჭირის შესახებ ტექსტი ნახა. მისიც უზომოდ მადლიერი ვართ. მოკლედ, დონორობის უამრავი მსურველი კი გამოჩნდა, მაგრამ დრო არ ითმენდა, სანამ დონორები სისხლს გაიღებდნენ, შემოწმდებოდა, დამუშავდებოდა და ადგილზე მოიტანდნენ, ყველაფერი საბედისწეროდ შეიძლებოდა დასრულებულიყო.

უცებ მართლა სასწაული მოხდა. მარიამი ღუდუშაურის სახელობის კლინიკაში იწვა და სწორედ ამ კლინიკიდან მირეკავს უცნობი ადამიანი და მეუბნება, ექიმი ვარ, თქვენთვის სასურველი დონორი, შემიძლია პირდაპირ კლინიკაში მივიდე, პაციენტი სად წევსო? როცა გაიგო, რომ ღუდუშაურის კლინიკაში იწვა, თვითონაც გაუხარდა, მეც აქ ვმუშაობ და ახლავე ვნახავო. დამიჯერებთ? მაშინ თავიდან დავიბადე.

უკვე ვიცოდი, რომ მარიამი გადარჩებოდა. ისე დავიბენი, იმ ექიმს ვერც სახელი და გვარი ვკითხე. მისი ტელეფონის ნომერიც უამრავ ნომერს შორის გაიბნა. მინდა მის მიმართ უზომო მადლიერება გამოვხატო. მან მაჩუქა ჩემი მეუღლის და შვილის სიცოცხლე. ამის შემდეგ 40 ლიტრი სისხლი შეგროვდა მარიამის სახელზე, რაც ცხადია, მარიამს ამ რაოდენობით აღარ ჭირდებოდა, მაგრამ სხვა პაციენტები იქნებოდნენ დაზღვეული. ბედნიერი და აღფრთოვანებული ვიყავი სრულიად უცხო ადამიანების თანადგომით და მაშინ მივხვდი, რას გრძნობენ უანგარო დონორები. ისინი ბედნიერდებიან სისხლის გაღებით. ვიღაცისთვის შესაძლოა, ფრთიანი ნათქვამია, მაგრამ დონორობა მართლა სიცოცხლის გაზიარება ყოფილა.

- ვინ დაიბადა ასე გართულებული და ბედნიერებად დასრულებული მშობიარობის შედეგად?

- დაიბადა ჩვენი პატარა თაია. გამოგიტყდებით, მარიამი ისე ცუდად იყო, ბავშვზე ვეღარც ვფიქრობდი. ჩემთვის მთავარი იყო, ჩემი საყვარელი ცოლი გადარჩენილიყო. საბედნიეროდ, 25 ივლისი ბედნიერად დასრულდა და ჩემი ოჯახი გაიზარდა. სამწუხაროდ, თაიაც ძალიან ცუდად იყო. ბავშვს ამოსუნთქვა გაუჭირდა. ერთი თვის განმავლობაში, ე.წ. ინტენსიურ განყოფილებაში, ხელოვნური სუნთქვის აპარატზე შეერთებული იყო და სულ ერთი თვეა სახლში რომ მოვაბრძანეთ. უკვე ყველაფერი კარგად არის. კიდევ ერთხელ ვამბობ, ძალიან მინდა გავიგო იმ ექიმის ვინაობა, რომელმაც ცოლ-შვილის სიცოცხლე მაჩუქა. მისი ვალი მაქვს, როგორც თვითონ დაგვეხმარა, ისე უნდა დავეხმარო სრულიად უცხო ადამიანებს ჩემი სისხლით. ვფიქრობ, კეთილშობილების გამოხატვის ძალიან დიდებული შანსია, როდესაც დონორობის შესაძლებლობა გეძლევა.

• რეზი ძალიან ახალგაზრდაა, თუმცა, მისი ყოველი დღე ოჯახზე ზრუნვით იწყება. მუსიკოსია და ბენდში "ბალაბანი“ უკრავს. ეს უცნაური სიტყვა ქართული ყოფილა და თურმე, აწ უკვე გამქრალ, უძველეს, ჩასაბერ დუდუკის მსგავს ქართულ საკრავს რქმევია. ამასთან, მეგრულში ჭკვიან ადამიანს ნიშნავსო. მართალია, ანსამბლში არც ბალაბანზე უკრავენ და სხვა, ჩასაბერ ინსტრუმენტსაც არ მოიხმარენ, მაგრამ ბედნიერად კი უკრავენ და მღერიან, რადგან, როგორც რეზი ამბობს, ყველას უხარია, როდესაც სიცოცხლე ზეიმობს. ჩვენ, თითოეულ ადამიანს შეგვიძლია საზეიმო განწყობა შევუქმნათ მათ, ვისაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი, სისხლის გადასხმა სჭირდება.

შეგვიძლია მარტივად გავხდეთ სისხლის უანგარო დონორები მანამდე, სანამ თვითონაც შეიზლება დაგვჭირდეს მსგავსი თანადგომა.

პირველად ადამიანს ცხოველის სისხლი გადაუსხეს

1662 წელს, საფრანგეთში, 15 წლის ბიჭუნას, მეფე ლუი XIV-ის ექიმმა ცხვრის სისხლი გადაუსხა. ნამდვილად სასწაული მოხდა და ბავშვი გადარჩა. თუმცა, მას შემდეგ ანალოგიური ქმედებები ყველა მშვიდობიანად არ დასრულებულა. ადამიანს რამდენიმე ადამიანისვე სისხლი მხოლოდ 1818 წელს, ბრიტანელმა ფიზიოლოგმა ჯეიმს ბლანდელმა გადაუსხა, მაგრამ პაციენტი დაიღუპა. მიზეზი, სისხლის შეუთავსებლობა იყო, თუმცა, მაშინ ამას ვერავინ ვერ მიხვდა. ამ ამბიდან თითქმის საუკუნის შემდეგ, ავსტრიელმა მეცნიერმა კარლ ლანდშტაინერმა, 1901 წელს სისხლის ჯგუფები აღმოაჩინა და დაადგინა, რომ სისხლის გადასხმა სწორედ ჯგუფის გათვალისწინებით უნდა მომხდარიყო.

სისხლის შენახვა პირველი მსოფლიო ომის დროს დაიწყეს, სისხლის კომპონენტების ტრანსფუზია მეორე მსოფლიო ომის წლებში უკვე აქტიურად გამოიყენებოდა.

საქართველოში სისხლის პირველი ბანკი 1932 წელს შეიქმნა.

• სანამ დაგჭირდება, დაეხმარე სხვას

ადამიანების 85%-ს 75 წლამდე ერთხელ მაინც სჭირდება სისხლის გადასხმა. ამ დრომდე, არ არსებობს ხელოვნური ხსნარი, რომელიც ადამიანს სისხლის მაგივრობას გაუწევდა.

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, მსოფლიოში ყოველწლიურად 108 მილიონი დონაცია ტარდება. მათი ნახევარზე მეტი განვითარებულ ქვეყნებზე მოდის. მსოფლიოს 168 ქვეყანაში 100 000-მდე სისხლის ბანკი ფუნქციობს, ხოლო 60 ქვეყანაში, როგორც ირკვევა, დონორობა სრულიად უანგაროა. განვითარებად ქვეყნებში ასიდან 65-ზე მეტ შემთხვევაში სისხლს 5 წლამდე ასაკის ბავშვებს უსხამენ, ხოლო მაღალგანვითარებულ ქვეყნებში ამ მანიპულაციის 75%-ზე მეტი 65 წელს გადაცილებულებთან ხორციელდება.

საქართველოში, ყოველწლიურად 60 ათას ადამიანს სჭირდება სისხლის ტრანსფუზია. მიუხედავად ამისა, დონაციის მაქსიმალური რაოდენობა არ აღემატება 37 000-ს (რაც ქვეყნის მოსახლეობის 1%-ზე ნაკლებია).